جمعیت‌شناسی قزاقستان دستخوش چه تغییراتی است؟ چرا با وجود رشد جمعیت، نرخ زاد و ولد کاهش می‌یابد؟ کشور چگونه باید با چالش‌های جمعیتی مدرن مقابله کند؟

تأثیر همه‌گیری و مهاجرت بر نقشه جمعیتی

قزاقستان سیمای جمعیتی منحصر به فرد خود را دارد. کارشناسان تأکید می‌کنند که جمعیت کشور عمدتاً به دلیل زاد و ولد بالا و کاهش مرگ‌ومیر در حال رشد است. در مقایسه با سال ۱۹۹۲، رشد جمعیت ۲۳ درصد بوده و تعداد جمعیت به ۲۰.۴ میلیون نفر رسیده است.

در تصویر جمعیتی کشور، سهم بالای جوانان همچنان برجسته است؛ عاملی که پتانسیل پایداری برای رشد آتی جمعیت فراهم می‌کند. بر اساس آخرین گزارش تحلیلی انستیتوی مطالعات استراتژیک قزاقستان (KISI) که با همکاری صندوق جمعیت سازمان ملل (UNFPA) تهیه شده، حدود یک‌سوم جمعیت را کودکان زیر ۱۵ سال و ۲۲.۶ درصد را جوانان ۱۰ تا ۲۴ سال تشکیل می‌دهند.

طبق داده‌های اداره آمار ملی، در ابتدای سال ۲۰۲۴، میانگین سنی جمعیت قزاقستان به ۳۲.۳ سال رسید که نسبت به ۳۱.۹ سال در پنج سال گذشته افزایش یافته است. در مقیاس جهانی، جمعیت قزاقستان جوان محسوب می‌شود، هرچند در مقایسه با سایر کشورهای آسیای مرکزی کمی مسن‌تر است.

با این حال، در پنج سال گذشته، قزاقستان شاهد کاهش مداوم نرخ زاد و ولد بوده است. در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۴۷ هزار کودک، در سال ۲۰۲۲ حدود ۴۰۴ هزار، در سال ۲۰۲۳ حدود ۳۸۸ هزار و در سال ۲۰۲۴ تقریباً ۳۶۶ هزار نوزاد در کشور متولد شده‌اند.

ضریب زاد و ولد (تعداد تولدها به ازای هر هزار نفر جمعیت) نیز در حال کاهش است. در سه ماهه اول سال ۲۰۲۵، این شاخص ۱۵ بود، در حالی که سال قبل ۱۸ ثبت شده بود. برای مقایسه: در سال ۲۰۲۰ این ضریب ۲۳ بود، در سال ۲۰۲۱ به ۲۴ رسید، اما از سال ۲۰۲۲ روند نزولی پایداری آغاز شد.

با این وجود، کارشناسان اطمینان می‌دهند که هنوز دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. به گفته آیائولیم ساگینبایوا، رئیس مرکز تحلیل و پیش‌بینی فرآیندهای جمعیتی در آژانس برنامه‌ریزی استراتژیک و اصلاحات (ASPIR)، برای صحبت از یک روند شکل‌گرفته، حداقل به ۵ تا ۱۰ سال مشاهده نیاز است.

این جمعیت‌شناس خاطرنشان کرد که همه‌گیری کرونا داده‌های مربوط به تولد، مرگ و مهاجرت را مخدوش کرده است. شاخص اصلی، یعنی نرخ باروری کل، پس از سال ۲۰۲۲ شروع به کاهش کرد و در پایان سال ۲۰۲۴ به حدود ۲.۸ فرزند برای هر زن رسید. در دوران همه‌گیری یک «بیبی‌بوم» (افزایش ناگهانی زاد و ولد) کوتاه‌مدت مشاهده شد که باید آن را تنها یک پدیده موردی دانست، نه یک روند پایدار.

آیائولیم ساگینبایوا اظهار داشت: «اگر درباره رشد کلی جمعیت صحبت کنیم، روندهای ۱۰ سال اخیر تقریباً در یک سطح باقی مانده‌اند: جمعیت قزاقستان سالانه حدود ۱.۳ درصد افزایش می‌یابد. این شاخص عملاً به سطح پیش از همه‌گیری بازگشته است. این یک روند طبیعی است که ناشی از ویژگی‌های ساختار سنی جمعیت می‌باشد.»

تفاوت‌های جغرافیایی

علاوه بر این، باید جنبه‌های جغرافیایی را نیز در نظر گرفت. جمعیت قزاقستان در مناطق جنوبی و غربی در حال رشد است، در حالی که در شمال و شرق کاهش می‌یابد. در سه ماهه اول سال ۲۰۲۵، بیشترین نرخ زاد و ولد در استان‌های مانگیستائو، ترکستان و شهر شیمکنت ثبت شده است. کمترین میزان نیز مربوط به استان‌های قزاقستان شمالی، کوستانای و قزاقستان شرقی است.

گزیزا مولداکولوا، تحلیلگر برنامه‌های جمعیتی و توسعه و مسائل جنسیتی صندوق جمعیت سازمان ملل در قزاقستان توضیح می‌دهد: «در مناطق جنوبی جمعیت بیشتری زندگی می‌کنند و ساختار جمعیت در آنجا به‌طور قابل‌توجهی جوان‌تر است. این بدان معناست که این استان‌ها پتانسیل زاد و ولد بیشتری دارند. اما در مناطق شمالی، جمعیت کمتر و به‌طور محسوس مسن‌تر است، بنابراین امکان رشد طبیعی در آنجا بسیار پایین‌تر است.»

دلیل اصلی کاهش جمعیت در مناطق شمالی و شرقی کشور، خروج شهروندان است که از تعداد ورودی‌ها پیشی گرفته است.

ساگینبایوا توضیح داد: «این روند در پنج سال گذشته مشاهده شده است. مردم بیشتر به شهرهای بزرگ مانند آستانه و آلماتی نقل‌مکان می‌کنند. این شهرها به مراکز اصلی جذب مهاجر تبدیل شده‌اند.»

در مناطق جنوبی نیز خروج جمعیت وجود دارد، اما سطح بالای رشد طبیعی (زاد و ولد) پیامدهای آن را جبران می‌کند و پتانسیل جمعیتی حفظ می‌شود. اما در مناطق شمالی با نرخ پایین زاد و ولد، هرگونه کاهش ناشی از مهاجرت تأثیر قابل‌توجهی بر تصویر جمعیتی می‌گذارد.

این جمعیت‌شناس معتقد است: «برنامه‌های موجود برای جابجایی جمعیت به طور کامل کاهش جمعیت در مناطق شمالی و شرقی را جبران نمی‌کنند. بنابراین، مسائل توسعه جمعیتی این استان‌ها باید در بلندمدت و عمدتاً از طریق تشویق زاد و ولد بررسی شود.»

به نظر می‌رسید که شهرنشینی ناگزیر منجر به کاهش زاد و ولد شود. اما در عمل تصویر متفاوت است: مهاجران از روستاها به طور فعال تشکیل خانواده می‌دهند و بچه‌دار می‌شوند، اما این اتفاق در شهرهای بزرگ رخ می‌دهد.

مولداکولوا توضیح داد: «امروز ما شاهد رشد زاد و ولد شهری هستیم و این موضوع پارادوکس نیست. تقویت مهاجرت داخلی و هجوم جوانان از مناطق روستایی تصویر جمعیتی را تغییر می‌دهد. خانواده‌های جوان با ماندن در کلان‌شهرها، عملاً سنت‌های خود را به شهرها "منتقل" می‌کنند. اگر در روستاها داشتن چهار یا پنج فرزند معمول است، پس از نقل‌مکان، این کودکان به‌طور خودکار در آمار شهری قرار می‌گیرند.»

جمعیت قزاقستان به رشد خود ادامه می‌دهد، اما آهنگ آن دیگر مانند گذشته نیست

طبق پیش‌بینی‌های اولیه آژانس برنامه‌ریزی استراتژیک و اصلاحات، جمعیت جوانان در قزاقستان حداقل تا سال ۲۰۳۵ افزایش خواهد یافت. با این حال، روند دیگری نیز مشهودتر می‌شود: چندفرزندی کاهش می‌یابد و قزاقستانی‌ها به‌طور فزاینده‌ای تولد فرزندان و تشکیل خانواده را به سنین بالاتر موکول می‌کنند. به گفته ساگینبایوا، این واقعیت نشان‌دهنده روند تحول جامعه است.

وی توضیح می‌دهد: «در مورد ساختار خانواده، تعداد کل ازدواج‌ها از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۱ افزایش یافته است، اما میانگین اندازه خانواده از ۳.۹ به ۳.۲ نفر کاهش یافته است. این روندها با افزایش تعداد خانواده‌های هسته‌ای (زن، شوهر و فرزندان)، به‌ویژه در شهرها، و همچنین تغییر درک از مفهوم خانواده مرتبط است؛ نسل مسن‌تر و فرزندانشان شروع به تشکیل خانوارهای جداگانه کرده‌اند.»

شدت زاد و ولد به‌ویژه در گروه سنی باروری جوان (۲۰ تا ۲۴ سال) کاهش می‌یابد. اگر در سال ۲۰۲۰ این شاخص حدود ۱۷۰ تولد به ازای هر هزار نفر بود، در سال ۲۰۲۴ به ۱۳۴ کاهش یافته است.

این کارشناس افزود: «اغلب گفته می‌شود که مادری در قزاقستان در حال "پیر شدن" است و این واقعیت دارد: میانگین سن تولد اولین فرزند هر سال افزایش می‌یابد. همزمان، میانگین سن اولین ازدواج هم برای مردان و هم زنان بالا می‌رود. در نتیجه، اولین فرزند زوج‌ها بسیار دیرتر متولد می‌شود. در حال حاضر فعال‌ترین سن برای فرزندآوری ۲۵ تا ۳۵ سال است که سن متوسط باروری محسوب می‌شود.»

سطح زندگی در کشور سالانه افزایش می‌یابد و در این بستر، سطح مرگ‌ومیر در قزاقستان پایین است. کارشناسان تأکید می‌کنند که این شاخص در حال حاضر حدود هفت نفر در هزار است و همچنان رو به کاهش است.

مولداکولوا توضیح داد: «گفته می‌شود اگر سهم جمعیت بالای ۶۵ سال به ۷ درصد برسد، کشور در آستانه پیری قرار دارد. در قزاقستان، طبق داده‌های ۲۰۲۴-۲۰۲۵، این شاخص به ۹ درصد رسیده است. این امر ناشی از افزایش امید به زندگی به دلیل بهبود سیستم بهداشت و درمان و حمایت‌های اجتماعی است. مردم عمر طولانی‌تری دارند زیرا سالم‌تر شده‌اند و خدمات باکیفیت‌تری دریافت می‌کنند.»

در بلندمدت انتظار می‌رود که نرخ زاد و ولد در سطح جایگزینی ساده (حداقل ضریب کلی ۲.۱) باقی بماند.

چرا جوانان قزاقستانی تشکیل خانواده را به تعویق می‌اندازند؟

ریتم زندگی مدرن یکی از دلایل اصلی است. امروزه جوانان بر تحصیل تمرکز دارند و تلاش می‌کنند پیش از ورود به زندگی خانوادگی، ابتدا به خودشکوفایی برسند و مهارت‌های حرفه‌ای لازم را کسب کنند.

آرنا دیوسنوا، مدیر تحلیلگر مرکز تحقیقات سیاست‌های خانوادگی و جنسیتی انستیتوی توسعه اجتماعی قزاقستان، گفت: «بر اساس تحقیقات مرکز ما، مشخص شد که جوانان زیر ۲۵ سال ترجیح می‌دهند ابتدا از نظر حرفه‌ای به جایی برسند، به ثبات مالی دست یابند و تنها پس از آن ازدواج کنند و بچه‌دار شوند. این موضوع نه به دلیل عدم تمایل شخصی آن‌ها به خانواده، بلکه ناشی از تأثیر شرایط اجتماعی-اقتصادی و ریتم جدید زندگی است.»

به گفته وی، نتایج آخرین سرشماری نشان می‌دهد که قزاقستانی‌ها امروزه آگاهانه‌تر به تنظیم خانواده می‌پردازند. زنان در بازار کار فعال‌تر شده‌اند و فرصت‌های بیشتری برای رشد حرفه‌ای دارند و دولت نیز حمایت‌های هنگام تولد فرزند را تقویت کرده است. اکنون مستمری‌ها نه تا یک سالگی، بلکه تا یک‌ونیم سالگی کودک پرداخت می‌شود.

بنابراین، اگر قبلاً خانواده‌های پرجمعیت در قزاقستان پدیده‌ای معمول بود، امروزه این روند به تدریج در حال محو شدن است. با وجود اینکه در برخی مناطق این سنت‌ها هنوز حفظ شده‌اند، اما دیگر شاخص اصلی رفاه محسوب نمی‌شوند. ارزش‌های خانوادگی دیگری مانند حمایت متقابل، احترام و مراقبت در اولویت قرار گرفته‌اند.

دیوسنوا توضیح می‌دهد: «نتایج نظرسنجی‌های سال گذشته نشان می‌دهد که بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان (۵۱٪) قصد ندارند علاوه بر فرزندانی که دارند، بچه دیگری داشته باشند. این به دلیل آن است که تربیت فرزند نیازمند منابع عاطفی و مالی قابل‌توجهی است. زنان می‌خواهند شکوفا شوند و با آگاهی بیشتری به مادری روی می‌آورند و تلاش می‌کنند شرایط مرفهی برای کودک فراهم کنند، بدون اینکه از توسعه فردی خود غافل شوند.»

به عقیده آیائولیم ساگینبایوا، مهم است که وضعیت جمعیتی را با نگاهی به آینده و با در نظر گرفتن نه تنها تعداد جمعیت، بلکه تغییرات در نگرش‌های خانوادگی و باروری بررسی کنیم.

این کارشناس معتقد است: «نباید از کلیشه‌ها استفاده کرد و گفت که چون زنان تحصیل‌کرده‌تر شده‌اند، ارزش‌های خانوادگی را کمتر ارج می‌نهند. زنان تحصیل‌کرده نشانگر تحصیلات یک ملت هستند. هرچه تحصیلات زن بالاتر باشد، تربیت بهتری می‌تواند به فرزند آینده خود بدهد.»

افزایش میانگین سن ازدواج و تولد اولین فرزند نیز نتیجه طبیعی تغییرات اجتماعی و شهرنشینی است. این موضوع نشان‌دهنده تغییری گسترده‌تر در الگوی خانواده و رفتار جمعیت است که متخصصان آن را "گذار دوم جمعیتی" می‌نامند.

ساگینبایوا تأکید کرد: «در مسائل جمعیتی مهم است که درباره کیفیت صحبت کنیم: کودکان باید به تعدادی متولد شوند که خانواده بتواند آن‌ها را تأمین کند، تغذیه نماید و تحصیلات شایسته به آن‌ها بدهد. با این حال، زاد و ولد در قزاقستان در ۲۰ تا ۲۵ سال آینده به کمتر از ۲.۲ فرزند برای هر زن نخواهد رسید.»

چه اقدامات فوری باید انجام شود؟

شاخص‌های جمعیتی فقط اعداد نیستند، بلکه بازتابی از کیفیت سیاست‌های اجتماعی-اقتصادی کشورند. کارشناسان معتقدند اگر دولت اقدامات حمایتی و توسعه‌ای را به‌طور مؤثر تنظیم کند، این امر منجر به رشد جمعیت و افزایش کیفیت آن می‌شود. در نتیجه، جامعه‌ای سالم، تحصیل‌کرده و از نظر اقتصادی پایدار شکل می‌گیرد که در آن شهروند سرمایه‌ای ارزشمند برای اقتصاد کشور خواهد بود.

مولداکولوا گفت: «برای حفظ کیفیت جمعیت و سرمایه انسانی و واکنش به‌موقع به تغییرات تعداد جمعیت، دولت باید سیاست تاب‌آوری جمعیتی را تدوین کند که توانایی نهادها و سیستم‌های دولتی برای پاسخگویی به چالش‌های توسعه جمعیتی را توصیف می‌کند.»

طبق گزارش تحلیلی KISI و UNFPA، با سرمایه‌گذاری هوشمندانه روی جوانان، قزاقستان می‌تواند از «پنجره فرصت جمعیتی» استفاده کند، زمانی که نسل فعلی زیر ۲۴ سال - که ۳۵ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند - وارد سن کار شوند.

در این گزارش آمده است برای اینکه این پتانسیل به سودی واقعی تبدیل شود، دولت باید بیکاری و اشتغال ناقص در میان جوانان را کاهش دهد، سهم گروه NEET (جوانانی که نه در حال تحصیل، نه شاغل و نه در حال مهارت‌آموزی هستند) را کم کند و شاغلان را از بخش غیررسمی خارج نماید. سود جمعیتی همچنین شامل بهبود شرایط زندگی می‌شود: مسکن ارزان، خدمات اجتماعی باکیفیت، منابع درآمد پایدار و فرصت‌های اقتصادی جدید.

امسال رئیس‌جمهور قاسم‌ژومارت توکایف در پیام خود تأکید کرد که فقدان جمع‌آوری و تحلیل سیستماتیک داده‌های جمعیتی، پیش‌بینی بازار کار، برنامه‌ریزی زیرساخت‌ها و اتخاذ تصمیمات بلندمدت در حوزه اجتماعی را دشوار می‌کند. به همین دلیل اختلافاتی میان پیش‌بینی‌های ملی و منطقه‌ای جمعیت و برنامه‌ریزی بودجه به وجود می‌آید. برای حل این مشکل، تصمیم گرفته شد "مرکز تحلیل و پیش‌بینی جمعیتی" ایجاد شود که در آینده نزدیک امکان تدوین اولین پیش‌بینی‌های ملی جمعیتی و آمادگی بهتر برای تغییرات جمعیتی آینده را فراهم خواهد کرد.

چگونه می‌توان نرخ زاد و ولد را افزایش داد؟

به گفته گزیزا مولداکولوا، دستیابی به رشد زاد و ولد از طریق اقدامات حمایت اجتماعی امکان‌پذیر است. هر جهش در زاد و ولد با گسترش سیستم‌های ملی حمایت از زنان همراه بوده است: مرخصی‌های پیش از زایمان، حقوق دوران بارداری، مزایای پس از زایمان، توسعه زیرساخت‌های پیش‌دبستانی، سیاست‌های دوستدار خانواده و امکان ساعات کاری منعطف. برای مثال، زمانی که یکی از والدین بتواند به‌صورت دوره‌ای پیش کودک بماند و مادر شغل خود را از دست ندهد و آن را با مراقبت از کودک ترکیب کند.

وی افزود: «مهدکودک‌ها مکانیزم اجتماعی مهم دیگری هستند که از زاد و ولد حمایت می‌کنند. مطلوب است که دولت تعداد کافی مهدکودک رایگان فراهم کند. وقتی مهدکودک کم است، خانواده‌ها مجبور می‌شوند به مهدکودک‌های خصوصی مراجعه کنند که گران هستند و والدین مجبورند برای پوشش این هزینه‌ها بیشتر کار کنند.»

بهبود سیستم بهداشت منجر به پیر شدن جمعیت می‌شود؛ یک گذار جمعیتی قانونمند که باید برای آن آماده شد. به گفته این کارشناس، یکی از جهت‌گیری‌ها باید سیاست "طول عمر فعال، سالم و باکرامت" باشد. این به معنای سرمایه‌گذاری نه تنها در نسل سالمند فعلی، بلکه در جوانان است.

مولداکولوا دیدگاه خود را چنین بیان کرد: «در سطح جهانی یک تفکر مهم وجود دارد: "پیری از بدو تولد آغاز می‌شود". سرمایه‌گذاری در سلامت و بقای کودکان، آموزش باکیفیت، رشد جسمانی، تغذیه مناسب، تربیت معنوی، نبود خشونت و تبعیض جنسیتی؛ همه این‌ها نسلی را می‌سازد که از نظر جسمی، ذهنی و روحی توسعه‌یافته رشد می‌کند.»

اگر سیستم آموزش دولتی با نیازهای بازار کار مدرن که امروزه تحت تأثیر دیجیتالی شدن و فناوری‌ها به سرعت در حال تغییر است مطابقت داشته باشد، جوانان آماده وارد بازار کار می‌شوند، دستمزد شایسته‌ای دریافت می‌کنند و تا سنین پیری سلامت، ثبات مالی و فعالیت خود را حفظ خواهند کرد. این امر به اصطلاح «سود سهام نقره‌ای» (Silver Dividend) را شکل می‌دهد. جوانان سهم قابل‌توجهی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور ایفا می‌کنند و در سنین پیری نیز فعال باقی مانده و به سودرسانی به جامعه ادامه می‌دهند.

تحلیل تطبیقی

در حالی که قزاقستان وارد مرحله «گذار دوم جمعیتی» (تأکید بر کیفیت زندگی و کاهش بعد خانوار) شده است، سایر کشورهای منطقه در مراحل متفاوتی از این تحول قرار دارند. آسیای مرکزی به عنوان یک کل، همچنان یکی از جوان‌ترین مناطق جهان است، اما تفاوت‌های ساختاری عمیقی میان این پنج کشور وجود دارد.

۱. ازبکستان: انفجار جمعیت و فشار بر بازار کار

ازبکستان با بیش از ۳۶ میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت‌ترین کشور منطقه است. برخلاف قزاقستان که نرخ زاد و ولد در آن رو به کاهش گذاشته است، ازبکستان همچنان با «بیبی‌بوم» مواجه است.

تفاوت با قزاقستان: در حالی که قزاقستان نگران پیری جمعیت (۹٪ بالای ۶۵ سال) است، دغدغه اصلی تاشکند ایجاد شغل برای صدها هزار جوانی است که سالانه وارد بازار کار می‌شوند.

سیاست‌های جمعیتی: دولت ازبکستان تمرکز زیادی بر آموزش فنی و حرفه‌ای و صدور نیروی کار قانونمند به خارج (روسیه، کره جنوبی، اروپا) دارد تا از «تورم جوانی» به عنوان یک فرصت اقتصادی استفاده کند و مانع از تبدیل آن به ناآرامی اجتماعی شود.

۲. تاجیکستان: جوان‌ترین کشور با وابستگی شدید به مهاجرت

تاجیکستان بالاترین نرخ رشد جمعیت را در بین جمهوری‌های شوروی سابق دارد. مدل جمعیتی این کشور هنوز فاصله زیادی با الگوی شهری‌شده‌ی قزاقستان دارد.

ساختار سنی: بیش از ۷۰٪ جمعیت زیر ۳۰ سال هستند. برخلاف قزاقستان که شهرنشینی باعث کاهش بعد خانوار شده، در تاجیکستان بافت سنتی و روستایی همچنان مشوق خانواده‌های پرجمعیت است.

چالش اصلی: اقتصاد داخلی توان جذب این جمعیت جوان را ندارد. این امر باعث شده تا دموگرافی تاجیکستان به شدت به «رمیتنس» (پول ارسالی کارگران مهاجر) وابسته باشد. تغییرات جمعیتی در اینجا مستقیماً با سیاست‌های مهاجرتی روسیه گره خورده است.

۳. قرقیزستان: بی‌ثباتی سیاسی و موج‌های مهاجرتی

قرقیزستان الگویی بینابین قزاقستان و تاجیکستان دارد. از یک سو شهرنشینی در بیشکک و اوش در حال رشد است، و از سوی دیگر، نرخ زاد و ولد در مناطق روستایی همچنان بالاست.

پدیده «فرار مغزها»: مشابه قزاقستان، قرقیزستان نیز با پدیده مهاجرت داخلی (روستا به شهر) مواجه است، اما برخلاف قزاقستان که مهاجران داخلی جذب اقتصاد می‌شوند، در قرقیزستان این حاشیه‌نشینی اغلب به بی‌ثباتی سیاسی دامن زده است.

سیاست‌های حمایتی: سیستم حمایت اجتماعی (مانند مهدکودک‌ها) که در گزارش قزاقستان بر آن تأکید شد، در قرقیزستان ضعیف‌تر است، که مانعی برای ورود زنان به بازار کار رسمی محسوب می‌شود.

۴. ترکمنستان: ابهام آماری و مهاجرت پنهان

تحلیل دموگرافی ترکمنستان به دلیل نبود داده‌های شفاف دشوارترین بخش ماجراست. در حالی که آمارهای رسمی بر رشد جمعیت تأکید دارند، گزارش‌های غیررسمی از کاهش شدید جمعیت به دلیل مهاجرت گسترده (به ویژه به ترکیه) حکایت دارد.

تضاد آشکار: برخلاف قزاقستان که در حال تأسیس «مرکز تحلیل و پیش‌بینی دموگرافیک» برای شفافیت بیشتر است، ترکمنستان داده‌های سرشماری را محرمانه نگه می‌دارد. این ابهام، برنامه‌ریزی برای زیرساخت‌های اجتماعی را تقریباً غیرممکن کرده است.

شاخص‌های کلیدی جمعیتی آسیای مرکزی

نتیجه‌گیری

تحلیل روند جمعیتی قزاقستان نشان می‌دهد که این کشور پیشروترین الگوی دموگرافیک مدرن در منطقه است. آنچه امروز در آلماتی و آستانه رخ می‌دهد (افزایش سن ازدواج، تمایل به فرزند کمتر، تمرکز بر کیفیت آموزش)، احتمالاً در یک دهه آینده در تاشکند و بیشکک نیز تکرار خواهد شد.

اما چالش مشترک برای همه این کشورها، عدم انطباق سیستم آموزشی با نیازهای بازار کار مدرن است. همانطور که کارشناس قزاق اشاره کرد، اگر «پنجره جمعیتی» (جمعیت جوان فعال) با مهارت‌آموزی و شغل همراه نشود، به جای «سود سهام جمعیتی»، به یک «بمب ساعتی اجتماعی» تبدیل خواهد شد.

آلماتی قزاقستان

منابع:

https://www.inform.kz/ru/kolichestvo-i-kachestvo-chto-proishodit-s-demografiey-kazahstana

                      https://inbusiness.kz/ru/news/kak-menyalos-naselenie-kazahstana-za-gody-nezavisimosti

https://www.lada.kz/kazakhstan-news/147044-rozhat-stolko-skolko-mozhesh-obespechit-novaia-demograficheskaia-realnost-kazakhstana.html