آیا مسلمانان آلمان در مواجهه با قانون اساسی این کشور با مشکل روبه‌رو هستند؟ آیا از نظر مذهبی آزادی دارند؟ چطور می‌توان حقوق جوامع اسلامی را در آلمان تأمین کرد؟ آیا آلمان نیز مانند اتریش باید قانون اسلام را به قوانین این کشور اضافه کند؟ این‌ها پرسش‌هایی هستند که وکلا و کارشناسان مطالعات اسلامی در همایشی با موضوع «اسلام و قانون» در برلین، دربارۀ آن با یکدیگر گفتگو کردند. این همایش از سوی انجمن قضات آلمان برگزار شد. آزادی مذهبی مسلمانان در آلمان از مهم‌ترین موضوعاتی بود که در این جلسه به بحث گذاشته شد. بر اساس قانون اساسی آلمان، آزادی مذهبی مسلمانان باید تضمین شود. اما آیا این امر به‌آسانی در آلمان امکان‌پذیر است؟ به ‌نظر می‌رسد که این مسئله منشاء اختلاف بسیاری از وکلا در آلمان است. در همین راستا، پروفسور الکساندر شوارتس، وکیل و استاد حقوق در وورتسبورگ گفت:

«پیشنهاد شکل‌گیری قانون اسلامی در آلمان می‌تواند در آینده مشکل‌ساز شود، چون وقتی این قانون به مرحلۀ اجرا برسد، قطعاً مشکلاتی در جامعه ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این، مسلمانان باید بدانند که آزادی مذهبی در قانون اساسی به معنای آزادی بی‌حدوحصر نیست و آن‌ها نباید از آن به عنوان یک سلاح استفاده کنند، بلکه باید محدودیت‌هایی برای خود ایجاد کنند».

سایر سخنرانان نیز به این موضوع اشاره کردند که بر اساس قانون اساسی آلمان، از آزادی مذهبی همۀ افراد جامعه، حتّی افرادی با اعتقادات شدید مذهبی نیز حمایت می‌شود و این امر می‌تواند برای جامعۀ آلمان مشکل‌ساز باشد. همچنین، مارتین اشتاین‌کولر، قاضی دادگاه اداری فدرال، با اشاره به قانون اساسی کشور گفت: «قانون اساسی آلمان ضعیف نیست، بلکه از آنچه که به نظر می‌رسد، استوارتر است. با وجود این، باید اندکی در قوانین عمومی تأمل کنیم؛ چراکه مسلمانان همواره ادعا می‌کنند که کمبودهایی در این حوزه وجود دارد».

در ادامۀ این همایش، شرکت‌کنندگان دربارۀ شیوۀ پذیرش انجمن‌های اسلامی به عنوان جوامع مذهبی با یکدیگر بحث و گفتگو کردند. همچنین، در این جلسه، مبنای قانونی پذیرش جوامع مذهبی بررسی شد. بر اساس قوانین آلمان، تنها انجمن‌هایی که به عنوان جوامع مذهبی شناخته شوند، می‌توانند از برخی امتیازها بهره‌مند گردند. یکی از این امتیازها، حق دریافت مالیات از اعضاست. تاکنون تنها تعداد معدودی از انجمن‌های اسلامی، مانند «جامعۀ احمدیه» توانسته‌اند نام خود را به عنوان یکی از جوامع مذهبی ثبت کنند. این در حالی است که بیشتر مسلمانان در آلمان عضو انجمن‌های مساجد هستند و اغلب این انجمن‌ها در کشور آلمان ثبت شده‌اند، اما به عنوان جوامع مذهبی شناخته نمی‌شوند. پروفسور کریستین گروبر، وکیل از شهر بن، در این ‌زمینه می‌گوید: «قانون اساسی در حوزۀ ادیان می‌تواند به مسلمانان در این باب کمک کند. این قانون می‌تواند برای ثبت انجمن‌های اسلامی به عنوان جوامع مذهبی مفید و مناسب باشد».

همچنین، فولکر بک، سخنگوی سابق سیاست‌های مذهبی و حقوقی حزب سبزها در بوندستاگ، در تأیید سخنان گروبر گفت:

«به‌زودی شاهد تصمیم دادگاه عالی اداری در شهر مونستر برای تأیید جوامع مذهبی خواهیم بود. دادگاه عالی اداری مونستر مجدداً شرایط شورای مرکزی مسلمانان و شورای اسلامی­آلمان را به عنوان جوامع مذهبی بررسی می‌کند تا ببیند که بر اساس قانون اساسی، آیا این دو مرکز صلاحیت آموزش اسلامی را دارند یا نه».

به گفتۀ بک، این تصمیم می‌تواند تأثیر زیادی بر سرنوشت سایر انجمن‌های اسلامی آلمان داشته باشد. در عین حال، برخی از کارشناسان حوزۀ اسلامی معتقدند که در صورت وجود قوانین ویژه برای مسلمانان، مشکلات آن‌ها کمتر می‌شود. پروفسور پیتر شولتس، رئیس دادگاه منطقۀ شارلتونبورگ و استاد افتخاری حقوق اسلامی در دانشگاه آزاد برلین، در این زمینه می‌گوید: «مسلمانان برای ایجاد و ثبت جامعۀ مذهبی با سخت‌گیری‌های بیشتری روبه‌رو هستند که برای حل این مشکل، می‌توان از برخی مقررات حقوقی مخصوص مسلمانان استفاده کرد. قانونگذاران باید به این مسئله توجه بیشتری داشته باشند». قانون‌گذاران اتریشی برای حل مشکل مشابه در سال ۲۰۱۵ میلادی، قانون اسلام را به قوانین خود اضافه کردند. تصویب این قانون در کشور اتریش،‌ باعث بحث‌های زیادی در آلمان شد. یکی از موضوعات مورد بحث که در قانون اسلام اتریش آمده، موضوع ممنوعیت حمایت مالی خارجی از انجمن‌های اسلامی است. این در حالی است که برخی از کارشناسان حقوقی و اسلامی معتقدند که این ممنوعیت به شفافیت مالی جوامع اسلامی کمکی نمی‌کند. گروهی مانند بک، استاد مؤسسۀ مطالعات دینی دانشگاه بوخوم، معتقدند که راه‌های بهتری در این زمینه وجود دارد. از نگاه بک، این مسئله زمانی اجرایی است که قوانین برای تمام انجمن‌های مذهبی یکسان باشد و «زمانی که انجمن‌های مذهبی به عنوان جوامع مذهبی به رسمیت شناخته ‌شوند، باید در امور مالی خود شفاف عمل کنند و تنها در این شرایط می‌توان از انجام این امر مطمئن بود».

منبع:

https://www.lto.de/recht/hintergruende/h/islam-muslime-recht-tagung-berlin-koerperschaftintegration-grundgesetz/