ایرانشناس اتریشی
یاکوب ادوارد پولاک
یاکوب ادوارد پولاک در ۱۲ نوامبر ۱۸۱۸ در مورژینا در ناحیه‌ای از ایالت بوهمیا در غرب چک واسلواکی به دنیا آمد. در آن زمان چک واسلواکی بخشی از اتریش به شمار می رفت.
او تحصیلات خود را در رشته های پزشکی و مردم شناسی در دانشگاه‌های پراگ و وین به پایان رساند و در رشته ی پزشکی زنان تخصص گرفت.
او از اولین پزشکان خارجی بود که به دعوت میرزا تقی خان امیرکبیر وارد ایران شد تا به تدریس پزشکی و جراحی در دارالفنون بپردازد. وی در بیمارستان دولتی که نخستین بیمارستان مدرن ایران بود، به کار پزشکی پرداخت و اولین کتاب مرجع آناتومی را در ایران نوشت. این کتاب توسط یکی از شاگردانش به نام میرزا محمدحسین افشار به فارسی ترجمه شد.
پولاک از تأخیر شش ماهه ی برنامه های درسی دارالفنون استفاده کرد و با وجود بیماری، به فراگیری زبان فارسی پرداخت. به نحوی که فارسی را روان صحبت می‌کرد. فقدان کتب درسی، ناآشنایی ایرانیان با زبانهای اروپایی، لزوم ترجمه ی اصطلاحات پزشکی و فنّی، یافتن واژه های معادل و از همه مهمتر نبودن وسایل و تجهیزات عمل تشریح، از جمله موانع و مسائل عمده ی آموزشی بود که پولاک در رفع آنها کوشید. او طی سال‌های 1851 تا 1860 میلادی در ایران زیست و به عنوان طبیب مخصوص ناصرالدین شاه نیز فعالیت داشت.
او به مناطق مختلف ایران سفر کرد و تمام چیزهایی را که می‌دید، در کتاب خاطراتش به رشته ی تحریر درآورد. پولاک پس از ده سال اقامت در ایران، به وطن خود بازگشت و کتابی درباره ی ایران به نام «ایران، سرزمین و مردم آن» نوشت.
کتاب خاطرات او در سال 1982 به فارسی نیز ترجمه شد. این کتاب حاصل مطالعات و تجارب علمی عملی پولاک طی ده سال اقامت در ایران است و بخش مهم آن درباره ی انواع بیماری ها و گیاهان شفابخش است.
او علاوه بر این کتاب، آثار دیگری نیز درباره ی ایران انتشار داده است.
پولاک پس از بازگشت به وین؛ در بیمارستان عمومی کار کرد. علاوه بر این، در زمینه های علمی، اداری، دیپلماسی، اقتصادی و فرهنگی نیز فعالیت داشت و به عنوان یک متخصص بین المللی در امور ایران همیشه مورد توجه بود.
وی همچنین به عنوان مشاور مقامات اتریشی و احتمالاً مأمور نظامی امپراتوری اتریش-مجارستان در ایران از سال 1879 فعال بوده و در بسیاری از مناطق به عنوان واسطه بین امپراتوری اتریش-مجارستان و ایران عمل کرده است.
پولاک در سال 1883م بار دیگر به ایران سفر کرد. برخی از زمین شناسان، جغرافیدانان و گیاه شناسان اتریشی که در نیمه ی دوم قرن نوزدهم / سیزدهم در دشت ها و صحراهای مرکزی ایران، کرانه های جنوبی دریای مازندران و به ویژه در مناطق البرز و الوند کشفیاتی کرده اند و مقالات و کتاب های مفیدی در این زمینه ها نگاشته اند، از تشویق ها و کوشش های وی متأثر بوده اند.
وی به عنوان عضوی از انجمن جغرافیدانان، مقاله ها و نوشته های بی شماری را درباره ی ایران و کشورهای همسایه منتشر کرد. او با همکاری آکادمی علوم اتریش و موزه ی تاریخ طبیعی در وین، اعزام هیئت های علمی به ایران ترتیب می داد. پولاک در دانشگاه وین تا زمان مرگ خود به عنوان مدرس، زبان فارسی جدید را تدریس می کرد. وی در سن ۷۲ سالگی در شهر وین درگذشت.
پولاک چنان با کشور ایران و زبان فارسی در ارتباط بود که بیتی از سعدی را برای سنگ قبر خود در قبرستان مرکزی وین انتخاب کرده بود.
لینک منبع:
نظر شما