دی پرسه[۱] دوم آگوست ۲۰۲۱- یازدهم مرداد ۱۴۰۰

نویسنده: آلفرد هکنبرگر[۲]

آلفرد هکنزبرگر، روزنامه نگار آلمانی متولد ۱۹۵۹ دیپلم خود را در سال ۱۹۷۹ در مونیخ گرفت و تحصیلات خود را در زمینه ادبیات آلمانی، سیاست و جامعه شناسی تا کارشناسی ارشد ادامه داد.

او برای مدت طولانی به عنوان خبرنگار مستقل برای روزنامه های زوددویچه تسایتونگ[۳]،وینر تسایتونگ[۴]، تله پولیس[۵] و... کار کرده است.

آلفرد هکنزبرگر همچنین در حوزه مستند سازی به عنوان نویسنده و کارگردان؛ و همچنین تولید کننده برنامه برای شبکه های رادیویی و تلویزیونی مانند  ZDF, ARD, NDR, BR und WDR می باشد.

از سال ۲۰۱۲ روزنامه دی وِلت Die Welt  او را به عنوان خبرنگار حوزه شمال آفریقا و کشورهای عربی استخدام کرده است. آقای هکنزبرگر که هم اکنون در مراکش زندگی می کند، بیشتر در حوزه کشورهای عربی و ایران فعالیت دارد.

لوسترهای کریستالی درهم پیچیده که از سقف های بلند آویزان است، تزئینات باشکوه روی دیوارها، طاق­های گرد و نورپردازی شده روی ستون­ های مرمرین، و صدها فرش دستباف روی زمین که مؤمنان روی آن نماز می­ خوانند، در چند قدمی ضریح امام حسین[(ع)] در کربلا ، احساس عظمت مقدسی را به بیننده منتقل می­کند که از جنس ویژگی ­های رایج همه­ ی مکان­ های زیارتی بزرگ جهان است.

از جهان ناپاک؛ اینجا خبری نیست. این عبادتگاه، مکان پاکی است که در آن اعتقاد به خیر، حقیقت و تقدس گرامی داشته می­ شود. حسن، متخصص کامپیوتر از بغداد می­ گوید: "اینجا شما در نزدیکترین حالت به خدا هستید و من در اینجا به آرامش و سکوت می رسم."

این جوان ۲۷ ساله از میان دو درب طلایی عظیم که به حرم امام حسین[(ع)]  منتهی می­ شود، عبور می­ کند و داخل  می شود. در داخل همه چیز با طلا، سنگ­ های قیمتی، شیشه و آئینه­ ها تزیین شده و می­ درخشد. گنبد هم از داخل مانند آسمانی درخشان و پر ستاره به نظر می­ رسد. حسن به جمع زائرانی می پیوندد که با تضرع و دعا در اطراف حرم می­گردند و به میله­ های ضریح می­ آویزند.

حسن که حالا در صحن اصلی نشسته، ادامه می­ گوید: "در اینجا احساس می کنید که تازه متولد شده اید."

او هر وقت که بتواند به کربلا می ­آید. حال چه به مناسبت جشن باشد و چه برای حاجت شخصی. او می­ گوید:  "من همیشه به اینجا می آیم. این بخش مهمی از اعتقادات و ایمان من است، چون تاریخ ما از اینجا شروع شد". منظور حسن، نبرد کربلا در سال ۶۸۰ میلادی است. [امام]حسین [(ع)] به عنوان نوه­ ی پیامبر اسلام، می­ خواست به عنوان خلیفه جانشین او شود و برای همین با امویان حاکم جنگید.

دو سپاه در کربلا با هم روبه رو شدند. اما قرار نبود که امام حسین[(ع)] در این نبرد پیروز شود. شکست حسین و یارانش در این نبرد نشان دهنده ­ی جدایی شیعه و سنّی در تاریخ اسلام است. شهادت امام حسین[(ع)]  او را به الگویی برای ایثارگری تبدیل می ­کند. این شکست نشان دهنده­ ی جدایی شیعه و سنّی در تاریخ اسلام است. حسن با افتخار توضیح می دهد: "شهادت امام حسین(ع)  او را به الگویی از نحو­ه­ ی ایستادگی در راه خیر و مبارزه با شر تبدیل کرده است."

شهر کربلا که در ۱۲۰ کیلومتری جنوب بغداد واقع شده است، سالانه تا ۳۰ میلیون بازدید کننده دارد. این امر کربلا را به مهمترین مکان زیارتی در اسلام [شیع] تبدیل کرده است. افضل الشامی، سخنگوی حرم [امام]حسین[(ع)] می­گوید: "به دلیل همه گیری کرونا، امسال ۲۰ درصد تعداد زائرین کاهش یافته است. با این حال، ما همچنان  از نظر عمرانی در حال گسترش حرم هستیم، زیرا تعداد زائران دوباره افزایش خواهد یافت." پروژه­ های ساختمانی زیادی در اطراف حرم امام حسین[(ع)] دیده می­ شود. آستان مقدس می­ خواهد همه­ ی املاک مجاور را بخرد و ده ­ها پروژه­ ی بزرگ در دست ساخت و همچنین در مرحله­ ی برنامه ریزی وجود دارد که ارزش آنها صدها میلیون یورو است.  بخش اعظم پول این عملیات عمرانی از سوی ایران تأمین می شود.

کربلا، مهد اسطوره­ای که تشیّع از دل آن زاده شد، از نظر احساسی به تهران نزدیک است.  این کشور در حال حاضر دارای نفوذ سیاسی و نظامی در همسایه ­ی غربی خود یعنی  عراق است.  نمایندگان وابسته به ایران در پارلمان و دولت حضور دارند. بیش از ۴۰ گروه شبهه نظامی با حدود۷۰ هزار نیرو، از دستورات تهران پیروی می کنند و پایان مأموریت نظامی آمریکا در عراق که به زودی اتفاق خواهد افتاد هم، در نهایت به نفع ایران خواهد بود. با این حال؛ ایران کنترل آستان اماکن مقدس عراق را در اختیار ندارد.

یک روزنامه نگار محلی می­گوید: "کربلا قلمرو آیت الله سیستانی است". در واقع حضور نمایندگان شبهه نظامیان وفادار به ایران بسیار مخفی و محرمانه است. حرف آیت الله العظمی علی سیستانی که محبوب ترین روحانی شیعه در عراق است، برای میلیون ها عراقی حجت است. او و مشاورانش تعیین می­کنند که در کربلا موعظه و آموزش چگونه باشد. این پیرمرد ۹۰ ساله، ادعای ایران برای رهبری سیاسی و مذهبی بر جهان تشیّع را رد می­کند و یکی از آخرین نهادهایی است که مقابل گسترش نفوذ ایران را گرفته است.

با این حال؛ سرمایه گذاری های ایران در شهر کربلا راهی برای جلب نظر در خفا است.  یکی از سرمایه گذاران اصلی در کربلا بنیاد کوثر است. این بنیاد از سال ۲۰۲۰ در فهرست تحریم­ های آمریکا قرار دارد و متعلق به سپاه پاسداران ایران است. افسران سپاهی به طور منظم به کارهای ساختمانی نظارت و سرکشی می­ کنند. شاید ناخواسته، ولی بدون توجه به حساسیت­ های محلی نسبت به فعالیت­ های آنها.  حتی سردار قاسم سلیمانی هم پیش از مرگش در کربلا بود تا پیشرفت کار ساختمانی را ببیند. قاسم سلیمانی فرمانده­ی عملیات­ های نظامی ایران در خارج از کشور بود که در سال ۲۰۲۰ توسط حمله ­ی پهپادی آمریکا در بغداد کشته شد. دیدارهای سلیمانی و جانشین وی اسماعیل قاآنی از کربلا تأکید می ­کند که شخصیت شهید امام حسین[(ع)] برای رژیم ایران چقدر مهم است.  حماسه­ ی حسینی، اساس سیاست خارجی توسعه طلبانه ای است که ایران را به یک نیروی قدرتمند در خاورمیانه تبدیل کرده است.

امام خمینی این حماسه­ ی تاریخی را به این شکل تفسیر کرد که  شیعیان در برابر هرگونه ظلم و ستم مقاومت کنند. اشغالگری که به طور نمونه برای مردم فلسطین اتفاق افتاده بود، تجسم ظلم و ستمی تلقی می شد که پیشتر بر امام حسین[(ع)] رفته بود.

تعمیم تئوری [امام] خمینی مانند یک فرمول جادویی تا به امروز تکرار می­ شود و راهنمای رهبری قدرت در تهران است.  این امر تسلیح جنبش افراط گرایانه­ ی حماس در نوار غزه و حزب الله لبنان را برای جنگ علیه اسرائیل تفسیر می­ کند. در جنگ داخلی سوریه نیز، ایران از شبهه نظامیان شیعه برای مبارزه با "تروریست­ های سنّی" استفاده می­ کند تا بشار اسد رئیس جمهور سوریه را در قدرت نگه دارد. در یمن هم، شورشیان حوثی برای از بین بردن نفوذ عربستان سعودی، هواپیماهای بدون سرنشین و موشک­ های ایرانی دریافت می­ کنند. در بحرین، تهران از جنبش اعتراضی شیعیان علیه پادشاهی حمد آل الخلیفه حمایت می­ کند، و در عراق، شبهه نظامیان وفادار به ایران از مدت­ها پیش به خودمختاری رسیده اند و بر کل مناطق حاکم هستند.

امروز ایرانِ شیعه، قوی تر از همیشه است. در تاریخ معاصر شیعی در ایران، درست است که امام حسین[(ع)]  و یارانش ۱۳۴۱ سال پیش کشته شدند، اما این سرنوشت نباید بیش از این برای شیعیان تکرار شود. جمهوری اسلامی که در سال ۱۳۵۷ تأسیس شد؛ شیعیان را به دوران رنسانس کشانده و مدعی رهبری همه ­ی شیعیان است. ادعایی که در درجه­ ی اول [امام] خمینی[(ره)] آن را مطرح کرد.  وی «ولایت فقیه» را که در عمل به معنای فرمانروایی عالمان دینی است، به دنیا معرفی کرد. ارشد ترین روحانی باید یک رهبر سیاسی و مذهبی باشد که در رأس هرم قدرت قرار دارد و این بهترین گزینه برای همه­ ی شیعیان است.

«شیخ عماد اسدی» در یکی از ۶۵ حجره ­ی طلاب در حرم امام حسین[(ع)]  با عصبانیت می­ گوید: "ما ولایت فقیه را نمی پذیریم." روحانی ۶۰ ساله با ریش بلند و سفید خود، با صدای بلند و با انگشت اشاره­ ی برافراشته تأکید می­ کند: "هرگز ، هرگز. دموکراسی یک فرایند جمعی است و یک تصمیم فردی نیست." اسدی متعلق به حلقه­ ی آیت الله العظمی سیستانی است و مخالف دکترین شیعی ایرانی است. این روحانی که عمامه­ ی سفید بر سر دارد، مقاومت را وظیفه­ ی شیعیان نمی­ داند. او می­ گوید: "بله ، شما می توانید در صورت حمله از خود دفاع کنید، اما بیشتر از آن جایز نیست." به عنوان مثال، وی به فرمان جهاد آیت الله سیستانی در سال ۲۰۱۴ اشاره می­ کند. "در آن زمان، تروریست های داعش در حال پیشروی به سمت بغداد بودند و آیت الله العظمی سیستانی از همه­ ی مردان جوان خواست به عنوان سرباز برای دفاع در برابر داعش ثبت نام کنند."

اسدی قاطعانه با افزایش نفوذ ایران در عراق مخالف است. این روحانی متأهل و پدر پنج فرزند توضیح می­ دهد: "مردم به تنهایی در انتخابات تصمیم می­ گیرند و هیچ کس دیگری  حق مداخله ندارد." اینجا بار دیگر مشخص می­ شود که اختلافات بین جناح­ های مختلف شیعه چقدر عمیق است و عراق چقدر چند پاره شده است. اسدی در پاسخ به این پرسش که چگونه تفسیرهای دینی می­ تواند این همه متفاوت باشد، گفت: "به تفاوت­ های مسیحیت بین کاتولیک ها و پروتستان ها نگاه کنید. چرا نباید بین شیعیان اختلاف نظر وجود داشته باشد؟"در میانه­ ی گفت­ وگو، مؤذن بانگ بر می­آورد که وقت نماز فرا رسیده است و اسدی پوزش می­خواهد و خداحافظی می­ کند.

روبه روی حرم امام حسین[(ع)] ، حسن در کنار سیستم­ های مه پاش خودکار منتظر من است. با گرمای ۴۸ درجه، این مه پاش­ها، خنکی مطبوعی را ایجاد می­ کنند. مرد جوان بغداد خوشحال و خندان به نظر می ­رسد. وی با لبخند می ­گوید زیارت حرم امام حسین[(ع)]  بار دیگر حال او را خوب کرده است. او با همسرش اختلافاتی داشت و حالا فکر می­ کند امام حسین این مشکل را حل کرده است. این متخصص رایانه اطمینان می­ دهد که وقتی او از حرم امام حسین[(ع)]  در کربلا دیدن می­ کند، همیشه این طور است. "همیشه راه حلی وجود دارد". در حال حاضر او نگران اختلافات داخلی شیعه نیست.

توضیح:

     ۱- در مقایسه با مقالات منتشر شده در روزنامه های اتریش، این مقاله از مقالات طولانی محسوب می شود و اختصاص این حجم از روزنامه­ ی مهم دی پرسه به این موضوع؛  قابل توجه می باشد.

     ۲- نویسنده؛ توصیف نسبتاً مناسبی از فضای معنوی حاکم بر حرم ارائه می­ نماید؛ اما در عین حال، ذهن مخاطب به برداشت­ های غیر دقیق نویسنده از قیام عاشورا؛ ایجاد شبهه نسبت به مشارکت جمهوری اسلامی ایران در بازسازی و توسعه­ ی عتبات عالیات و نیز القای وجود تفرقه بین شیعیان سوق داده می­ شود. 

منبع:

https://www.diepresse.com/۶۰۱۵۴۹۶/der-streit-um-das-erbe-imam-husseins