مقدمه

هتک حرمت به قرآن و مسلمانان در کشورهای غربی، پدیده جدیدی نیست و اتفاقاتی از این دست در این کشورها سابقه‌ دارد. جدیدترین رخداد در این زمینه هتک حرمت قرآن در کشور سوئد است که توسط یک فرد افراطی راست‌گرا انجام شده است. هتک حرمت به قرآن اگرچه از سوی پلیس هم با واکنش‌ روبرو شده، اما روند کلی ماجرا جای تامل دارد چرا که این اقدام می‌تواند تبعات سیاسی، فرهنگی و حقوقی مهمی در پی داشته باشد.

روند ماجرا

ماجرای اخیر در سوئد در پی اقدام چهره افراطی دانمارکی به نام "راسموس پالودان" آغاز شد که با اعلام قبلی اقدام به سوزاندن قرآن کریم در شهرهای مختلف سوئد کرد. در پی این اقدام موهن مسلمانان سوئدی اقدام به تجمعات و اعتراضاتی در شهرهای مختلف سوئد کردند که با واکنش پلیس به خشونت کشیده شد.  نکته جالب این است که پالودان و حزب افراطی ­اش برای اجرای برنامه هتک حرمت به قرآن توانستند از مقامات رسمی مجوز بگیرند و همین امر موجب تحریک احساسات مذهبی مسلمانان و ایجاد درگیری آنان با پلیس شد. در نتیجه دامنه اعتراضات به این اقدام به شهر «نورشوپینگ» کشیده شد که پالودان قرار بود برنامه سوزاندن قرآن را در آن شهر هم اجرا کند. گرچه این برنامه در این شهر هم مجوز رسمی پلیس را داشت اما این برنامه نیز به اجرا در نیامد.

نهایتا برنامه ضد اخلاقی وی در منطقه «رینکه‌بی» شهر استکهلم با مجوز و حضور پلیس اجرایی شد. این اقدام نیز تجمع و اعتراض تعداد زیادی از مسلمانان را به همراه داشت که منجر به مجروح شدن یک پلیس و بازداشت ۸ نفر در این منطقه شد. اما اوج اعتراضات به این اقدام غیر اخلاقی، در روز ۱۵ آوریل در شهر «اوره برو» رخ داد. تعدادی از خودروهای پلیس به آتش کشیده شد و تعداد زیادی از نیروهای پلیس نیز مجروح و تعدادی از معترضان هم بازداشت شدند.

(http://stockholmian.com/news/persiska/۲۰۲۲/۲۵۶_.htm)

با شدت گرفتن اعتراضات عمومی و خشم جامعه مسلمان، نهایتا «ماگدالنا اندرسون» نخست‌وزیر سوئد مجبور به واکنش شد. وی در یک بیانیه مطبوعاتی ضمن محکوم کردن خشونت علیه پلیس، اعلام کرد که کشور سوئد یک کشور دموکرات است و هرکس در این کشور حق ابراز عقاید خود را چه خوشایند و چه ناخوشایند را دارد و حق ابراز خشونت برای هیچ کس وجود ندارد». در این بیانیه وی ضمن رد تلویحی اقدام افراط گرایان سوئدی در بی احترامی به قرآن کریم، نسبت به واکنش مسلمانان که از نگاه او به شکل غیرقانونی انجام شده و همراه با خشونت بوده است، صریحا موضع گیری کرد.

با وجود هتک حرمت به قرآن و اعتراضات گسترده به آن، طرفداران این اقدام به‌طور علنی یا غیرعلنی، بارها از آن حمایت کرده‌اند. بعد از موضع گیری نخست وزیر، رهبر حزب دموکرات سوئد «جیمی اوکیسون» نیز وارد شده و با اعلام این‌که باید به اعتراضات و ناآرامی‌ها به شدت پاسخ داد، غیرمستقیم از هتاکان به حرمت قرآن حمایت و اقدام معترضان را محکوم کرد. از دیدگاه وی چنین اعتراضاتی نتیجه تساهل با مهاجران و سیاست‌های مهاجرتی است که چنین مشکلاتی را برای جامعه سوئد ایجاد کرده است.

واکنش پلیس

ناآرامی‌ها و اعتراضات در تعطیلات در آخر هفته ادامه یافت. فرمانده کل پلیس سوئد، در کنفرانس مطبوعاتی گفته که پلیس را هدف خشونت می‌بیند. به گفته وی ۲۶ افسر پلیس زخمی شده‌اند، ۲۰ خودروی پلیس آسیب دیده یا منهدم شده است، در حالی که ۱۴ غیرنظامی زخمی شده‌اند. در مجموع حدود ۲۰۰ نفر در این ناآرامی‌ها شرکت فعال داشته‌اند. به گفته پلیس، "جنایتکاران از این موقعیت سود برده‌اند تا خشونت علیه جامعه را بدون هیچ ارتباطی با تظاهرات نشان دهند". پلیس فیلم‌هایی از دوربین‌های لباس نیروهای خودش و فیلم‌هایی از مردم دارد، اما آن‌ها همچنین از مردم می‌خواهند فیلم‌های خود را با آپلود آن در وب‌سایت پلیس، به اشتراک بگذارند.

تاکنون ۲۶ نفر در این اعتراضات دستگیر شده‌اند. پلیس در بیانیه‌ای اعلام کرد که هشت نفر در شهر «نورشوپینگ» و ۱۸ نفر در شهر «لینشوپینگ» بازداشت شدند. اواخر عصر یکشنبه، ناآرامی و چندین آتش‌سوزی در منطقه مالمو «روزنگارد» رخ داد. آتش‌سوزی نسبتاً بزرگی هم در مدرسه «روزنگاردسکولان[۱]» رخ داد. اوایل روز یکشنبه نیز شورش‌هایی در شهرهای «نورشوپینگ و لینشوپینگ» رخ داد. در اینجا راسموس پالودان چندین بار برنامه قرآن سوزی را اعلام کرده بود، اما در این اعتراضات حاضر نشد. پلیس گفت که افسران پس از شلیک گلوله‌های هشدار دهنده در درگیری‌های روز یکشنبه سه نفر را زخمی کردند. به نظر می‌رسد که این سه نفر مورد اصابت کمانه گلوله[۲] قرار گرفته اند و در حال حاضر در بیمارستان تحت درمان هستند.

(https://www.thelocal.se/۲۰۲۲۰۴۱۸/۲۶-arrested-after-violent-sweden-protests/)

مبدا این اعتراضات چیست؟

آغاز این اعتراضات در واکنش به اقدام «راسموس پالودان» است که برای سفر تبلیغاتی انتخاباتی قصد داشته تا قرآن را به آتش بکشد. گرچه در دو شهر موفق به انجام این اقدام زشت نشد، اما نهایتا در استکهلم با هتک حرمت شدید قرآن واکنش‌های جدی ایجاد کرد.

وی قصد دارد در انتخابات پارلمانی سوئد در ماه سپتامبر شرکت کند، اما هنوز تعداد امضاهای لازم برای تضمین نامزدی خود را جلب نکرده است. وی یک «تور» انتخاباتی در سوئد به راه انداخته است. او در اقداماتی ماجراجویانه می خواهد در محله‌هایی با جمعیت مسلمان زیاد نسخه‌هایی از قرآن را بسوزاند. پالودان اعلام کرده که هم‌اکنون در کپنهاگ است و احتمالاً تا یک هفته دیگر جلسات جدید انتخاباتی در سوئد برگزار خواهد کرد. اما به گفته سخنگوی پلیس سوئد، صدور مجوز برای جلسات آتی وی محل تردید است.

"پالودان" که در دانمارک به دلیل تحریک نفرت نژادی محکومیت کیفری دارد، قبلاً به مدت دو سال از ورود به سوئد منع شده بود. او اما بعداً اعلام کرد که اگرچه در اصل دانمارکی است ولی شهروند سوئد شده و بنابراین نمی‌توان او را از ورود به سوئد منع کرد. پالودان، یک وکیل و فعال در شبکه اجتماعی یوتیوب است. وی در دانمارک از طریق تظاهرات ضد اسلامی خود در مناطقی باتراکم اقلیت‌های قومی به شهرت رسید. ویژگی اصلی تظاهرات و اعتراضات او آتش زدن و هتک حرمت قرآن است. یکی از راهپیمایی‌های او از ناحیه «لندسکرونا» به یک پارکینگ دورافتاده در جنوب مالمو، شهر بزرگ جنوبی سوئد که در مرز دانمارک قرار دارد، منتقل شد.

در نوامبر ۲۰۲۰ هم پالودان در فرانسه دستگیر و اخراج شد. پنج فعال دیگر نیز اندکی پس از آن در بلژیک دستگیر شدند که متهم به «نفرت پراکنی» با سوزاندن قرآن در بروکسل بودند.

(https://www.thelocal.se/۲۰۲۲۰۴۱۸/۲۶-arrested-after-violent-sweden-protests/)

حزب افراط­گرای راسموس پالودان

حزب راسموس پالودان به نام Tight Course یک حزب راست افراطی و ضد مسلمان دانمارکی به رهبری خود او است. این حزب با سوزاندن قرآن‌ توجهات را به خود جلب کرده است. حزب Tight Course در سال ۲۰۱۷ توسط پالودان تأسیس شد. تأسیس حزب در ماه ژوئیه در جریان یک تظاهرات ضد مسلمانان اعلام شد و دو سال بعد برای شرکت در انتخابات عمومی تأییدیه گرفت.

این حزب طرفدار پاکسازی قومی در اروپا است و اسلام و مسلمانان را به عنوان مشکل بزرگ مطرح می کند. Tight Course خود را آزادیخواه معرفی می‌کند، اما معتقد است که پیش نیاز ایدئولوژیک یک کشور همگنی قومی است. این حزب با اجرای اقداماتی مانند سوزاندن قرآن در مناطقی که تعداد زیادی از اتباع خارجی حضور دارند، توجه رسانه‌های دست راستی را به خود جلب کرده است. اقدامات ضد مسلمانان این حزب تعداد کمی از هواداران را به خود جلب می‌کند، اما همین مقدار حضور طرفداران، فیلمبرداری شده و از طریق اینترنت برای مخاطبان بیشتری پخش می‌شود. در عین حال، این اقدامات در چندین نوبت با اعتراضات مختلف مواجه شده است و موجب شده است تا رهبر حزب تحت حفاظت بادیگاردها و محافظان شخصی زندگی ‌کند.

این حزب در نوامبر ۲۰۱۷ در انتخابات محلی و منطقه‌ای دانمارک شرکت کرد. در شش کمون و دو منطقه صف آرایی کرده و در مجموع، کمی بیش از ۱۱۰۰ رای به دست آورد. در انتخابات عمومی ۲۰۱۹، حمایت از این حزب افزایش یافت. اقدامات حزب باعث شده بود که برای عموم مردم شناخته شود و رادیو دانمارک از راسموس پالودان دعوت کرد تا در مناظره رهبر حزب شرکت کند. در نتیجه بیش از ۶۳ هزار رای به دست آورد که باعث جلب حمایت ۱.۸ درصدی آن شد و فقط ۰.۲ درصد برای رسیدن به سطح مورد نیاز برای ورود به پارلمان فاصله داشت.

اقدامات در سوئد

راسموس پالودان با همکاری یک راستگرای افراطی سوئدی به نام دان پارک، در پاییز ۲۰۲۰ درخواست مجوز تظاهرات در مالمو کردند. آن‌ها می‌خواستند در ۲۸ اوت در منطقه روزنگارد قرآن سوزی انجام دهند. با اینکه درخواست آنان به دلیل تهدید امنیت شهروندان رد شد ولی در مرحله تجدید نظر توسط دادگاه اداری تاییدیه گرفت. البته تقاضای سازمان دهندگان برای انتقال تظاهرات به مکان‌های دیگر نیز رد شد.

برخی از اعضای حزب تظاهرات و سوزاندن قرآن را انجام دادند که منجر به شورش در روزنگارد شد. شش نفر به ظن تحریک علیه یک گروه قومی و ۱۴ نفر به ظن اغتشاش خشن دستگیر شدند. راسموس پالودان اما در مرز سوئد متوقف شد. پالودان به عنوان توضیحی به سایت راستگرای افراطی Social News در مورد این‌که چرا در سوئد چنین اقداماتی انجام می‌دهد، گفت: «امیدوارم این چیزی باشد که باعث شود سوئدی‌های بیشتری به یک آلترناتیو و جایگزین سیاست‌های فعلی برای سوئد رای دهند».

آلترناتیوهای سوئد، مانند سوئد آزاد و پروفایل‌های ضد مسلمانان مانند اینگرید کارلکویست و همچنین چندین رسانه به اصطلاح جایگزین از Stram Kurs اگرچه برخی در ابتدا به روش سوزاندن قرآن‌ها بدبین بودند، اما در نهایت از اقدامات این حزب حمایت کردند.

رهبر حزب راسموس پالودان؛ متولد ۱۹۸۲، یک تحصیل کرده حقوق است و به عنوان وکیل کار می‌کند. خود پالودان به پادکست راست افراطی Svegot می‌گوید که حداقل از سال ۲۰۰۱ یک ملی‌گرای قومی بوده، اگرچه سال‌ها بعد از نظر سیاسی فعال شد. او دو بار به اتهام تحریک علیه گروه‌های قومی در دانمارک محکوم شده است. بار نخست در آوریل ۲۰۱۹، به ۱۴ روز زندان محکوم شد. رای صادره مورد تجدیدنظرخواهی قرار گرفت و در ژوئن همان سال، حکم توسط دادگاه تجدیدنظر تایید شد. در ژوئن ۲۰۲۰، او دوباره به دلیل اظهاراتی درباره مسلمانان محکوم شد. در آگوست ۲۰۲۰، نیز پالودان دو سال ممنوعیت ورود به سوئد را دریافت کرد. پالودان مدعی شد که این تصمیم نامعتبر بوده است، زیرا او یک شهروند سوئدی و پدرش اهل سوئد است. این پرونده توسط اداره مهاجرت سوئد رسیدگی شد. پالودان در نامه خود در این پرونده از جمله به این موضوع اشاره کرد که پدرش سوئدی است و او قبلاً در سوئد زندگی کرده است. در نتیجه در آغاز اکتبر همان سال، اداره مهاجرت سوئد به نفع پالودان رای داد.

در پاییز ۲۰۲۱، پالودان توسط روزنامه دانمارکی Ekstrabladet با صحبت در مورد جنسیت و تخیلات جنسی خشونت‌آمیز با پسران زیر سن قانونی در کانال خود Stram Kurs در پلتفرم رسانه اجتماعی Discord شناخته شد. در یکی از مکالماتی که Ekstrabladet ضبط کرده است، پالودان در حالی که به گفته خودش برهنه در آشپزخانه‌اش ایستاده است، با جوانان صحبت می‌کند. او از جوانان می‌خواهد که تجربیات جنسی خود را به اشتراک بگذارند و داستان‌های جنسی ارائه کنند. پس از این افشاگری، آلترناتیو برای سوئد از راسموس پالودان فاصله گرفت و شرکت او را در جلسه تبلیغاتی برنامه‌ریزی شده قبل از انتخابات کلیسای سوئد که قرار بود هفته بعد از مکاشفه برگزار شود، لغو کرد.

)Rasmus Paludan is interviewed by Kent Ekeroth (Social news ۲۰۰۸۲۶. Expose© Stiftelsen Expo,Stockholm. Responsible publisher: Daniel Poohl Acting responsible publisher: Anna Fröjd)

واکنش‌های کشورهای مسلمان

سه روز بعد از آغاز اعتراضات در تاریخ ۱۷ آوریل، در غیاب سفیر سوئد در ایران، کاردار این سفارت به وزارت امور خارجه ایران احضار و مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران به این اقدامات به وی ابلاغ شد. رییس اداره سوم اروپای غربی وزارت امورخارجه، ضمن محکوم کردن این هتک حرمت در ماه مبارک رمضان، مسوولیت دولت سوئد در این اعتراضات را متذکر و خواستار اقدام فوری و قاطع این کشور برای پایان بخشیدن به جسارت به ساحت مقدس قرآن و تضمین عدم تکرار آن شد. این مقام وزارت امورخارجه ایران، توهین به مقدسات دو میلیارد مسلمان در جهان و جریحه‌دار کردن احساسات آن‌ها را بدترین سو استفاده از آزادی بیان دانسته و ابراز داشته که این حادثه تاسف‌بار که تحت حمایت پلیس انجام شده تصویر سوئد را نزد مسلمانان جهان خدشه‌دار کرده است.

وزارت خارجه عراق هم اعلام کرد که کاردار سوئد در بغداد را روز یکشنبه احضار کرده است. این وزارتخانه هشدار داد که این ماجرا می‌تواند «عواقب جدی» بر «روابط بین سوئد و مسلمانان به طور کلی، هم کشورهای مسلمان و هم جوامع مسلمان در اروپا» داشته باشد.

(https://www.thelocal.se/۲۰۲۲۰۴۱۸/۲۶-arrested-after-violent-sweden-protests/)

توضیح:

 در رابطه با این هتک حرمت چند نکته قابل تامل است که بخشی از آن مربوط به واکنش‌های مقامات سوئدی و بخش دیگر آن مرتبط با ابعاد سیاسی و فرهنگی آن است. متاسفانه هتک حرمت به قرآن و مقدسات مسلمانان یکی از اقدامات توطئه‌آمیز مخالفان اسلام است که جهت جلوگیری از اشاعه این دین مبین به هر اقدامی دست می‌زنند. همراهی پلیس، نخست‌وزیر و رهبر حزب دموکرات سوئد خواسته یا ناخواسته موجب تحریک و تشویق کسانی است که تصورات خود را با سواستفاده از تعابیری مانند آزادی بیان، به اجرا در می‌آورند. پلیس سوئد در این ماجراها واکنش کافی نداشته است و همین امر موجب شد تا ابهامات در خصوص این ماجرا افزایش یابد. به عبارتی پلیس سوئد بیش از آن‌که در فکر آرام کردن فضای اجتماعی بوده و از آتش این اعتراضات بکاهد، بیشتر حامی هتاکان بوده و در سایه آن به فکر افزایش نیروها و امکانات خودش است.

نکته دیگر ابعاد سیاسی و فرهنگی این اقدامات ضد انسانی است. متاسفانه با وسعت یافتن هتک حرمت به قرآن که با سکوت یا همراهی دولت و برخی مقام‌های سیاسی همراه است، نوع نگاه‌ها در عرصه بین‌المللی به جامعه سوئد، به عنوان یک کشور حامی موازین اخلاقی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و در صورت عدم اقدام به جا و مناسب، می‌تواند روابط خارجی کشورهای مسلمان با این کشور را تحت تاثیر قرار دهد.

سوئد یکی از کشورهای شمال اروپاست که با جمعیت ۱۰ میلیون نفر، بخش عمده نیروی کار خود را مدیون مهاجران به ویژه مسلمانان است. هم‌اکنون دو وزیر دولت در سوئد از مسلمانان ایرانی هستند که گرچه تاکنون واکنش رسمی به این اقدامات نداشته‌اند اما به واسطه نوع «عادتواره‌های فرهنگی» نشات گرفته از یک خانواده مسلمان، تاثیر خود بر مناسبات سیاسی این کشور را خواهند داشت. بر اساس برآوردهای موجود، نزدیک به ده درصد از جمعیت این کشور را مسلمانان تشکیل می‌دهند که به لحاظ در اختیار داشتن موقعیت­های علمی، اجتماعی و حتی سیاسی در سوئد، جایگاه ویژه‌ای به لحاظ اثرگذاری فرهنگی در این جامعه دارند. بنابراین بی‌اعتنایی به واکنشها در برابر این اقدامات می‌تواند تبعات گسترده‌ای برای جامعه سوئد داشته باشد.

بنابر اظهارات مقامات ایرانی و عراقی مبنی بر ضرورت واکنش سریع و جلوگیری از تکرار چنین هتک حرمت‌هایی، روابط سیاسی و خارجی سوئد با کشورهای مسلمان هم تحت تاثیر قرار می گیرد. نکته‌ای که به هر ترتیب می‌تواند مناسبات داخلی و خارجی این کشور را با چالش‌هایی روبرو کند.