اواسط دسامبر 2018، شورای نامعتبر روحانیون کلیسای ارتدوکس کنستانتینوپل (قسطنطنیه) و کلیسای ارتدوکس خودمختار اوکراین در کیف برگزار شد. در این جلسه، دو کلیسا به رهبری کنستانتینوپل با هم متحد شدند و کلیسای ارتدوکس جدید اوکراین را تأسیس کردند. کلیسای ارتدوکس روسی اوکراین، حاضر به شرکت در این جلسه نشد. اسقف اعظم، والا کلامسکی ایلاریون، از جلسۀ کیف به عنوان «شورای دروغین» یاد کرد. هیچ یک از کلیساهای ارتدوکس محلی، جز کنستانتینوپل، مشروعیت این ساختار دینی جدید را به رسمیت نشناخت. همۀ کلیساهای لهستان و بلغارستان تأکید داشتند که تنها کلیسای ارتدوکس روسی را در اوکراین به رسمیت می‌شناسند. کنستانتینوپل بلاروس را قلمرو مشروع خود می‌داند و قبلاً ادعاهای خود را دربارۀ بلاروس اعلام کرده بود.

خبرنگار «اوراسیا ـ کارشناس» نظرهای کارشناسان بلاروسی را دربارۀ تأثیرها و نتایج تلاش کنستانتینوپل در رسمی دانستن این جدایی در اوکراین بر آیندۀ ارتدوکس کشورها، از جمله بلاروس جویا شد که پاسخ‌ آنان را در ادامه می­ خوانیم:

 واسیلی مالاشنکوف، روزنامه‌نگار و کارشناس حوزۀ روابط کلیساها

تشکیل شورای پانزدهم دسامبر در کیف، هیچ ارتباطی با مسائل کلیسا ندارد و در واقع، یک رویداد سیاسی است. بازخورد برخی از وبلاگ‌نویسان کلیسا، مؤید این نظر است. من، به‌ صورت خاص ستون‌ها و یکی از کانال‌های‌ تلگرامی افرادی را که روابط دوستانه‌ای با سلسلۀ مقدسات کلیسای ارتدکس روسیه ندارند، پیگیری و مطالعه کردم. پیش از این، برخی از آن‌ها به‌راحتی از اسقف اعظم با کلمات رکیک نام می‌بردند و در وبلاگ‌های خود تصویری منفی از او ترسیم می‌کردند، شرایط را بد جلوه می‌دادند، شایعه‌پراکنی می‌کردند و آشکارا به اسقف فیلارت دنیسنکا ابراز علاقه می‌کردند. این افراد که حتی برخی از آنان مستقیماً جلسۀ کیف را دنبال می‌کردند، به‌اتفاق دربارۀ این ماجرا نظر منفی داشتند.

* برای همه روشن است که این یک رویداد صرفاً سیاسی بود.

اولاً جمعیتی را که با اتوبوس‌ها آورده بودند، بحث‌برانگیز است. ثانیاً پروشنکو نه در باب مسیح، بلکه دربارۀ مسکو سخن گفت. او حتی از رهبر منتخب کلیسای جدید طلب خیر و برکت نکرد و با اسقف‌ها دعای «برکت» نخواند؛ در حالی که طبق سنّت، هر امر مهمی با این دعا شروع می‌شود. به عقیدۀ برخی از اسقف‌های کلیساهای محلی (به غیر از کلیسای روسیه)، پس از تشکیل این شورا، ممکن است برخی کلیسای جدید را به رسمیت نشناسند. برخورد واتیکان نیز جالب خواهد بود؛ چراکه پیش از این با کلیسای روسیه و نه جدایی‌یافتگان ارتباط داشت و از آن‌ها هیچ کارآموزی به منظور تبادل دانشجو در همایش‌ها پذیرفته نمی‌شد.

* قسطنطنیه در مسئلۀ اوکراین بازی خطرناکی می‌کند.

ببینید، با کلیسای روسی در اروپای غربی چه برخوردی می‌شود. یادآور می‌شوم که فانار[1] (Phanar) از یک سو، فرایند تأسیس کلیسای مستقل اوکراین را آغاز کرد و از سوی دیگر، کلیسای روسی را ممنوع کرد. منطق کجاست؟! کلیسای روسی آماده است تا به یک کلیسای ارتدوکس مستقل در اروپای غربی تبدیل شود و ۲۳ فوریه ۲۰۱۹ در آنجا کلیسای خود را تأسیس­ کرد، هرچند تصمیم قسطنطنیه در این زمینه پذیرفته نشد. در حال حاضر، به علت مسئلۀ اوکراین، یکی از فرقه‌های خارج از کشور به کلیسای ارتدوکس روسی پیوسته است. بنابراین، تمام این مسائل به نفع ارتدوکس نیست. این فتنۀ جدایی است؛ آن هم جدایی جهانی و نه منطقه‌ای! کلیساهای ایالات متحده چندین سال است که فانار و ظهور قسطنطنیه را به رسمیت نمی‌شناسند و در حال حاضر، همگرایی و نزدیکی آن‌ها دور از انتظار است.

پتر پتروفسکی، محقق دانشکدۀ فلسفة آکادمی ملّی علوم بلاروس، مدیر مرکز محافظه‌کار NOMOS

تلاش برای قانونی کردن جدایی اوکراین و این شورا را نمی‌توان تفسیر کرد. در این زمینه، تمام قوانین اصلی کلیسا نقض شده‌است. کنستانتینوپل (قسطنطنیه) یک‌طرفه تصمیم گرفت که بی‌قانونی رهبران جدایی‌طلب را نادیده بگیرد و ساختار آن‌ها را به رسمیت بشناسد. علاوه بر این، فانار تصمیم به بازنگری در قلمرو قانونی خود گرفت. او مدعی سرزمین‌های تاریخی کیف در قرون وسطی، یعنی بلاروس و کشورهای حوزۀ بالتیک شد. این عمل بالقوه وحدت کلیسا را در این کشورها تهدید می‌کند.

قسطنطنیه در دهة ۱۹۵۰ میلادی، بخشی از خائنان و جداشدگان از کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروس را که در آن زمان در ایالات متحده بودند به رسمیت شناخت و ضمیمۀ خود ساخت. امروزه نیز کلیسای ارتدوکس بلاروسی قسطنطنیه در آنجا فعال است. علاوه بر این، مهاجرت به کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروس که مشابه کلیسای ارتدوکس خودمختار اوکراین به شمار می‌آید، افزایش یافته‌است. به‌رغم نبود عبادت‌کنندگان و ثبت رسمی، کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروس به صورت غیرقانونی شروع به فعالیت‌های مذهبی در این کشور کرده‌است. طبق اطلاعات ارائه‌شده، کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروس در حال حاضر حدود ۲۰ عابد و ۵ کشیش دارد که به صورت غیرقانونی در بلاروس فعالیت می‌کنند و کشیش‌ها به دلیل جمع‌آوری کمک‌های مالی چند بار دستگیر شده‌اند.

* نمایندگان کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروس در طرح‌های مخالفان رادیکال شرکت می‌کنند. همۀ این موارد نشان می‌دهد در صورتی که کلیسای ارتدوکس خودمختار بلاروس قصد بی‌ثبات کردن وضعیت این کشور را داشته باشد، اقدامات مخرب آنان نیز با هدف تقسیم جامعۀ ارتدوکس کشور افزایش می‌یابد.

اقدام قسطنطنیه در دهة ۱۹۵۰ میلادی واقعیتی است که نشان می‌دهد اگر شرایط مناسبی ایجاد شود، فانار به حوزۀ کلیسای بلاروس نفوذ می‌کند. اوکراین نیز در بسیاری از اقدامات مخرب، از نظر روانی نقش الهام‌بخش و ایدئولوژیک ایفا می‌کند و پایگاه زیرساخت‌های چنین اقداماتی است.

نوشتة: کسنیا واوی

منبع

http://eurasia.expert/ukrainskaya-avtokefaliya-ugrozhaet-pravoslavnomu-edinstvu-belarusi