در گزارش رسمی که ماه گذشته (فوریه ۲۰۲۲) منتشر شد، صنف ناشران اسپانیا [۱] اقدام به ارائه تصویری از روند کتابخوانی و خرید کتاب در اسپانیا در سال گذشته میلادی (۲۰۲۱) ارائه داد. این گزارش بر روی وبسایت رسمی وزارت فرهنگ و ورزش اسپانیا منتشر شده است. در زیر ترجمه این گزارش را می خوانیم. لازم به ذکر است که نمونه آماری این پژوهش شامل افراد بزرگتر از ۱۴ سال بوده و شامل ۴۸۱۱ نفر از سراسر اسپانیا بوده است.

آمار مربوط به میزان عمومی مطالعه در اسپانیا

۶۷.۹ درصد از جمعیت اسپانیا کتاب می خوانند. از این میان ۶۴.۴ درصد در وقت آزاد خود مطالعه می کنند و ۲۱.۲ درصد نیز به دلیل کار و یا تحصیل کتاب می خوانند.

در نمودار بالا ستون ها از سمت چپ به راست به این ترتیب اطلاعاتی را ارائه می کنند:

درصد افرادی که در اسپانیا مطالعه می کنند (نه فقط کتاب) ۹۵.۴ درصد است

درصد افرادی که کتاب مطالعه می کنند ۶۷.۹ درصد است

درصد افرادی که مجله می خوانند ۲۷.۷ درصد است

درصد افرادی که روزنامه می خوانند ۷۱.۶ درصد است

درصد افرادی که کتاب های کمیک (مصور) مطالعه می کنند ۱۰.۹ درصد است

درصد افرادی که پایگاه های اینترنتی، وبلاگ ها و تالارهای گفتگو را می خوانند ۶۱.۱ درصد است

درصد افرادی که شبکه های اجتماعی را مطالعه می کنند ۵۷.۳ درصد است

آمار مربوط به رشد کتابخوانی در دهه اخیر

میزان مطالعه در اوقات فراغت در سال های اخیر رشد مداومی داشته است. این میزان مطالعه در دهه اخیر در اسپانیا ۶.۵ درصد افزایش پیدا کرده است.

همانگونه که در نمودار دیده می شود میزان مطالعه در اوقات فراغت از سال ۲۰۱۱ تا سال ۲۰۲۱ به شرح زیر رشد داشته است:

سال ۲۰۱۱ میزان مطالعه در اوقات فراغت ۵۷.۹ درصد بوده است

سال ۲۰۱۲ میزان مطالعه در اوقات فراغت ۵۹.۱ درصد بوده است

سال ۲۰۱۷ میزان مطالعه در اوقات فراغت ۵۹.۷ درصد بوده است

سال ۲۰۱۸ میزان مطالعه در اوقات فراغت ۶۱.۸ درصد بوده است

سال ۲۰۱۹ میزان مطالعه در اوقات فراغت ۶۲.۲ درصد بوده است

سال ۲۰۲۰ میزان مطالعه در اوقات فراغت ۶۴ درصد بوده است

سال ۲۰۲۱ میزان مطالعه در اوقات فراغت ۶۴.۴ درصد بوده است

لازم به ذکر است حد فاصل سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ (یعنی ۴ سال) اسپانیا به دلیل درگیری شدید با بحران اقتصادی دچار مشکلاتی جدی ای شد که به ویژه حوزه فرهنگ را تحت تاثیر قرار داد. بر همین اساس در این نمودار این چهار سال به عنوان روندی طبیعی در نظر گرفته نشده است.

آمار مربوط به افرادی که به صورت منظم مطالعه می کنند

تعداد خوانندگانی که به صورت منظم کتاب می خوانند در سال ۲۰۲۱ ثابت مانده است. ۵۲.۷ درصد از جمعیت اسپانیا به صورت منظم هفتگی کتاب می خوانند و این میزان دقیقا برابر با آمار مربوط به سال ۲۰۲۰ است.

در نمودار سمت چپ میزان تغییرات مطالعه کنندگان منظم از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ نشان داده شده است. این رقم در میان اسپانیایی ها از ۴۷.۷ درصد پس از چهار سال به ۵۲.۷ درصد رسیده است.

نمودار وسط میزان تغییرات کتابخوان هایی را نشان میدهد که به صورت هر از گاهی و نامنظم مطالعه می کنند. این رقم از ۱۲ درصد در سال ۲۰۱۷ ابتدا کمی افزایش یافته اما در نهایت در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ روند سقوط به خود گرفته و به عدد ۱۱.۷ درصد رسیده است.

نمودار سمت راست میزان تغییرات بخشی از جمعیت است که کتاب نمی خوانند. این رقم از ۴۰.۳ درصد در سال ۲۰۱۷ با روندی کاهشی به رقم ۳۵.۶ درصد در سال ۲۰۲۱ رسیده است.

عوامل موثر در ایجاد عادت کتابخوانی در اسپانیا

عادت کتابخوانی به عوامل مختلفی همچون سن، جنسیت، تحصیلات و محل زندگی بستگی دارد.

در نمودار سمت چپ جزئیات این عوامل را می بینیم. این نمودارها شامل بخشی از جامعه کتابخوان است که در وقت آزاد مطالعه می کنند (برای کار یا تحصیل کتاب نمی خوانند):

جنسیت

۵۹ درصد از مردان مطالعه می کنند

۶۹.۶ درصد از زنان مطالعه می کنند

سن

۷۴.۸ درصد افراد بین ۱۴ تا ۲۴ سال  درصد مطالعه می کنند.

۶۷.۳ درصد افراد بین ۲۵ تا ۴۴ سال مطالعه می کنند.

۶۷.۴ درصد افراد بین ۴۵ تا ۶۵ سال مطالعه می کنند.

 ۵۰.۱ درصد افراد بالای ۶۵ سال مطالعه می کنند.

تحصیلات

۳۷.۲ درصد افراد مشغول تحصیل در دوره ابتدایی کتاب می خوانند

۶۰ درصد افراد مشغول تحصیل در دوره دبیرستان کتاب می خوانند

۸۲.۱ درصد افراد مشغول تحصیل در دوره دانشگاه کتاب می خوانند

محل زندگی

در نقشه سمت راست میزان مطالعه به تفکیک مناطق مختلف اسپانیا رنگ شده است. رنگ سبز پررنگ به معنای میزان مطالعه بالای ۷۰ درصد است (مادرید ازاین نظر پیشتاز بوده است) و رنگ خاکستری پررنگ به معنای میزان مطالعه کمتر از ۵۵ درصد است (منطقه اکسترامادورا شامل دو استان کاسرس و بادخوس). همچنین دو منطقه شمال کشور شامل کاتالونیا و باسک نیز دارای آمار مطالعه بالایی هستند. مناطق خودمختاری که بالای سطح متوسط کتابخوانی کشوری قرار می گیرند عبارتند از مادرید، باسک، ناوارا، کاتالونیا، لاریوخا و آراگون. در پایین ترین سطح نیز اکسترامادورا، جزایر قناری و آندالوسیا قرار دارند.

آمار مقایسه ای میان کتابخوان های زن و مرد در اسپانیا

درصد زنانی که در وقت ازاد خود مطالعه می کنند به شکل قابل توجهی از درصد مردان در تمامی گروه های سنی بالاتر است (به جز گروه افراد بالای ۶۵ سال)

در نمودار ارائه شده خط آبی نشان دهنده میزان مطالعه مردان و خط سبز نشان دهنده میزان مطالعه زنان است. همانگونه که نشان داده شده است، میزان مطالعه هر کدام از این دو جنسیت در گروه های سنی مختلف عبارتند از:

بین ۱۴ تا ۲۴ سال ۷۹.۵ درصد از زنان مطالعه می کنند. این رقم در مورد مردان ۷۰.۳ درصد است.

بین ۲۵ تا ۳۴ سال ۷۲.۷ درصد از زنان مطالعه می کنند. این رقم در مورد مردان ۶۱.۹ درصد است.

بین ۳۵ تا ۴۴ سال ۷۴ درصد از زنان مطالعه می کنند. این رقم درمورد مردان ۶۰.۶ درصد است.

بین ۴۵ تا ۵۴ سال ۷۵.۹ درصد از زنان مطالعه می کنند. این رقم در مورد مردان ۵۹ درصد است.

بین ۵۵ تا ۶۴ سال ۷۷.۲ درصد از زنان مطالعه می کنند. این رقم در مورد مردان ۵۷ درصد است.

میان افراد بالای ۶۵ سال ۵۰.۶ درصد از زنان مطالعه می کنند. این رقم در مورد مردان ۴۹.۴ درصد است.

آمار مربوط به کسانی که کتاب نمی خوانند

وقت نکردن، مهمترین دلیل کسانی است که کتاب نمی خوانند. پس از آن دو دلیل «عدم علاقه به مطالعه» و «ترجیح انجام فعالیت های دیگر» قرار گرفته اند.

در نمودار سمت چپ پاسخ افراد به پرسش «به چه دلیل کتاب نمی خوانید یا به صورت منظم به مطالعه نمی پردازید؟» آمده است.

۴۹.۸ درصد از افرادی که کتاب نمی خوانند به دلیل وقت نداشتن (گرفتاری کاری، تحصیلی، خانوادگی و ...) این کار را نمی کنند. ضمنا از میان این افراد، ۶۳.۱ درصد بین ۲۵ تا ۳۴ سال سن دارند.

۲۵.۱ درصد از افرادی که کتاب نمی خوانند علاقه ای به این کار نداشته اند.

۲۴.۹ درصد افرادی که کتاب نمی خوانند ترجیح می دهند وقت آزادشان را با فعالیت ها و سرگرمی های دیگری پر کنند.

۴.۸ درصد از این افراد به دلایل مربوط به ضعف بینایی و مشکلات سلامتی کتاب نمی خوانند

۱.۵ درصد نیز دلایل دیگری برای عدم مطالعه کتاب دارند

اما در نمودار سمت راست، گزارش به ترجیحات افرادی که کتاب نمی خوانند پرداخته است و به این سوال پاسخ داده است که آنها به جای کتابخوانی چه فعالیتی انجام می دهند؟

۲۵.۵ درصد این افراد قدم زدن را ترجیح می دهند.

۱۸.۱ درصد این افراد سرگرمی هایی مثل جدول و معما را ترجیح می دهند

۱۵.۹ درصد این افراد استراحت کردن، خوابیدن و هیچ کار خاصی نکردن را ترجیح می دهند

۱۴.۷ درصد این افراد تماشای تلویزیون را ترجیح می دهند

۱۳.۷ درصد گوش دادن به موسیقی را ترجیح می دهند

۱۳ درصد انجام یک رشته ورزشی را ترجیح می دهند

۱۲.۴ درصد این افراد تماشای فیلم و سریال را ترجیح می دهند

۱۰.۹ درصد این افراد قرار گذاشتن با دوستان و معاشرت را ترجیح می دهند

۱۰.۵ درصد تماشای ویدئو روی یوتیوب را ترجیح می دهند

۹.۷ درصد گوش دادن به رادیو را ترجیح می دهند

۸.۹ درصد بیرون رفتن برای غذا خوردن و شام را ترجیح می دهند

۸.۶ درصد استفاده از شبکه های اجتماعی را ترجیح می دهند

۸.۴ درصد رفتن به جیم (سالن های ورزش و بدن سازی و یوگا و ...) را ترجیح می دهند

آمار درباره مطالعه کتاب های دیجیتال

برای نخستین بار میزان رشد خوانندگانی که کتاب های الکترونیکی را مطالعه می کنند در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است.

در نمودار سمت چپ می بینیم که از سال ۲۰۱۱ روند رشد مطالعه کتاب های الکترونیکی صعودی بوده است. این روند در سال ۲۰۲۱ برای اولین بار کاهشی شده و از ۳۰.۳ درصد در سال ۲۰۲۰ به ۲۹.۴ درصد در اسل ۲۰۲۱ رسیده است.

در نمودار سمت چپ دستگاه ها و پلت فرم هایی که افراد از طریق آنها کتاب های دیجیتال را مطالعه می کنند و میزان استفاده از آنها ارائه شده است.

۱۲.۳ درصد از افراد از کتابخوان های دیجیتال استفاده می کنند.

۹.۵ درصد از رایانه برای مطالعه کتاب استفاده می کنند.

۱۰.۷ درصد افراد از تبلت برای مطالعه کتاب استفاده می کنند.

۷.۳ درصد افراد از موبایل برای مطالعه کتاب استفاده می کنند.  

آمار مربوط به مراجعه به کتابخانه ها برای مطالعه

بر اساس آمار ثبت شده مشاهده می شود که در سال ۲۰۲۱ میزان مراجعه افراد به کتابخانه دارای افزایش بوده است. این عدد از سال ۲۰۱۹ دچار کاهش شدید شد که دلیل آن قرنطینه و همه گیری کوید ۱۹ بوده است.

در نمودار سمت چپ بالا شاهد روند مراجعه افراد به کتابخانه در دهه اخیر ما بین سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ هستیم. این روند در سال ۲۰۱۱ برابر با ۲۸ درصد است. در سال های بعد روندی صعودی را می بینیم که در سال ۲۰۱۹ به رقم ۳۲ درصد می رسد. با ظهور همه گیری این روند متوقف شده و نمودار نشان می دهد رشد مجدد مراجعه به کتابخانه دوباره آغاز شده است.

در نمودار سمت چپ پایین نوع کتابخانه هایی که بیشترین مراجعان را داشته اند ترسیم شده است. مطابق این نمودار کتابخانه های عمومی با ۸۹.۳ درصد بیشترین مراجعه کننده را داشته اند. بعد از آن کتابخانه های دانشگاهی با ۱۱.۱ درصد قرار گرفته اند و سپس کتابخانه های تخصصی با ۴.۸ درصد مراجعه کننده قرار دارند. آخرین ستون نیز آمار مربوط به مراجعه به کتابخانه های سیار را نشان می دهد که ۰.۹ درصد بوده است.

در نمودار سمت راست میزان رضایت و ارزشیابی اسپانیایی ها از کتابخانه هایی که به آنها مراجعه می کنند آمده است. امتیاز متوسطی که افراد به کتابخانه ها و خدمات آنها داده اند نمره ۸.۲ از ۱۰ بوده است. همانطور که در نقشه دیده می شود این امتیاز در برخی مناطق خودمختار از جمله کاتالونیا (۸.۷) و ناوارا (۸.۶) از متوسط بالاتراست. رنگ سفید امتیاز متوسط (۸.۲) را نشان می دهد و رنگ های خاکستری پایین تر از متوسط هستند. مثلا منطقه گالیسیا امتیاز ۷.۷ را دارد.

آمار مربوط به مطالعه در میان کودکان

میزان خوانندگان خردسال در این آمار بسیار قابل توجه است. میزان ساعت هایی در هفته که در آن خردسالان به مطالعه می پردازند رشد خوبی داشته است. همچنین درصد کودکان بین ۶ تا ۹ ساله که کتاب های مصور می خوانند کاهش پیدا کرده است (نشان از علاقه آنهخا نسبت به کتاب های متنی است).

نمودار سمت چپ نشان دهنده پاسخ افراد به این پرسش بوده است که «آیا شما یا فردی در خانواده برای کودکان ۶ ساله یا کوچکتر کتاب می خواند؟». همانطور که می بینیم ۷۵.۹ درصد افراد به این پرشس پاسخ بله داده اند و تنها ۲۴.۱ درصد پاسخشان منفی بوده است. همچنین می بینیم که میزان مطالعه و کتابخوانی مربوط به کودکان زیر ۶ سال در اسپانیا ۳ ساعت و ۲۳ دقیقه در هفته بوده است که نسبت به سال ۲۰۲۰ رشد کرده است.

در نمودار سمت راست مربوط به کودکان بین ۶ تا ۹ سال است. از افراد پرسیده شده «آیا کودکان در خانواده شما در این بازه سنی کتاب مصور بدون متن می خوانند؟» می بینیم که ۸۳.۷ درصد پاسخ مثبت داده اند و ۱۶.۳ درصد گزینه خیر را انتخاب کرده اند. همچنین میزان مطالعه این کودکان در هفته در سال۲۰۲۱ برابر با ۳ ساعت و ۸ دقیقه بوده است که باز هم نسبت به سال قبل تر رشد نشان می دهد.