برای اتخاذ بهترین تصمیمات در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی لازم است که هر حاکمیتی در ابتدا تصویری ملموس و روشن از وضعیت جامعه در لحظه تصمیم داشته باشد. در غیر این صورت تصمیمات اتخاذ شده در خلاء، گرهی از کار شهروندان باز نخواهد کرد و چه بسا مسائل را پیچیده تر نیز می کند. بر همین اساس مرکز مطالعات جامعه شناسی اسپانیا (CIS) هر دو ماه اقدام به انجام نظر سنجی و به روز کردن مسائل جامعه اسپانیا می نماید. این نظر سنجی ها ابزاری هستند تا تصویر کلی جامعه را پیش چشم سیاستمداران و تصمیم گیران بگذارند.
اما گذشته از ایجاد تصویر کلی از جامعه برای سیاستگزاران و سیاستمداران، این نظرسنجی ها حجم بزرگی از داده فراهم می آورند که به کمک پژوهشگران و اهالی دانشگاه می اید. این داده ها و به خصوص به روز شدن آنها در طول زمان به محققان کمک می کند مسیر حرکت جامعه را رصد کرده و تحلیل های عمیق تری از وضعیت ارائه دهند.
در این گزارش از نظرسنجی منتشر شده در ماه جولای (تیر و مرداد)[1] سال جاری که آخرین و به روزترین نسخه آن است کمک گرفته ایم تا با انتخاب چند شاخص طرح شده در آن، شناختی از جامعه امروز اسپانیا به دست دهیم. این شاخص ها شامل تمایلات سیاسی، سطح تحصیلی جامعه، هویت مذهبی آنان و سطح مالی و اقتصادی جامعه اسپانیا هستند و در کنار هم می توانند تصویری نسبتا کلی از وضعیت جامعه امروز اسپانیا ارائه دهند.
1.هویت سیاسی
در این بخش به دو جدول می پردازیم که هر یک بخشی از هویت سیاسی مردم را نمایان می سازد. جدول نخست سنجه ای است از اینکه برآیند جامعه اسپانیا در کجای طیف سیاسی راست تا چپ ایستاده است و جدول دوم تصویر ذهنی جامعه از هویت سیاسی خود را در قالب تمایلات و جهتگیری های سیاسی بیان می کند.
هنگامی که از سیاست صحبت می شود، معمولا از اصطلاات راست و چپ سخن به میان می اید. اگر عدد 1 را منتهی علیه چپ و عدد 10 را منتهی علیه راست در نظر بگیریم، چه عددی را به نگاه سیاسی خود نسبت می دهید؟
1 (چپ) |
8.7 درصد |
2 |
5.9 |
3 |
12.4 |
4 |
11 |
5 |
24.8 |
6 |
10.1 |
7 |
8.3 |
8 |
6 |
9 |
1.3 |
10 (راست) |
4.5 |
خود را از نظر سیاسی به کدام جهتگیری و دیدگاه سیاسی نزدیک تر می دانید؟
محافظه کار |
11.1 درصد |
دموکرات مسیحی |
7.4 |
لیبرال |
13.4 |
ترقی خواه (پروگرسیو) |
11.4 |
سوسیال دموکرات |
12.3 |
سوسیالیست |
12.9 |
کمونیست |
2.4 |
ناسیونالیست |
2.6 |
فمینیست |
6.2 |
طرفدار محیط زیست |
6.3 |
سایر |
4.8 |
2.سطح تحصیلی
در پرسشنامه از افراد پرسیده شده که بالاترین مقطعی که در آن تحصیل کرده اند و یا در حال تحصیل هستند چه بوده است؟ پاسخ ها در جدول زیر جمع بندی شده است:
بدون تحصیلات |
2.6 درصد |
تحصیلات ابتدایی |
6.5 |
تحصیلات متوسطه مقطع اول |
13.6 |
تحصیلات متوسطه مقطع دوم |
15.5 |
فنی و حرفه ای |
18.6 |
تحصیلات عالی (لیسانس به بالا) |
42.8 |
سایر |
0.2 |
3.هویت مذهبی جامعه
در بخشی از پرسشنامه سوالاتی درباره نوع اعتقادات و انجام مناسک از افراد شده است. پاسخ ها در جدولی جمع بندی شده است و در آن می توان تصویری کلی از نسبت جامعه امروز اسپانیا با دین (مسیحیت کاتولیک) را ملاحظه کرد.
در نسبت با دین خود را متعلق به کدام دسته می بینید؟
کاتولیک مناسکی |
19 |
کاتولیک غیر مناسکی (مناسک را انجام نمی دهد) |
37.1 |
معتقد به دینی غیر از مسیحیت |
2.7 |
ندانم گرا (وجود خدا را نه می پذیرد و نه انکار می کند) |
12 |
معتقد به هیچ دینی نیست |
11.6 |
آتئیست (خداناباور) |
15.9 |
4.سطح اقتصادی جامعه
در پرسشنامه از افراد پرسیده شده که با توجه به سطح درآمدی که دارند خود را متعلق به کدام دسته بندی اقتصادی می دانند؟ به عبارتی به چه طبقه ای از طبقات اقتصادی تعلق دارند؟
طبقه مرفه و متوسط رو به بالا |
5.1 درصد |
طبقه متوسط میانه |
48.2 |
طبقه متوسط رو به پایین |
13.3 |
طبقه کارگر |
10.5 |
طبقه فقیر |
12 |
سایر |
6.9 |
5.تحلیل جامعه اسپانیای امروز بر اساس شاخص ها
همانگونه که در جدول بخش اول دیده می شود، افکار عمومی اسپانیا در فضای سیاسی بیشتر در مرکز طیف متمرکز شده است. حدود 44 درصد از پاسخ دهندگان سه گزینه 4،5 و 6 را انتخاب کرده اند که نشان می دهد خود را لزوما متعلق به ایدئولوژی چپ یا راست نمی دانند. با این حال و در حالت کلی گرایش به چپ در میان مردم اسپانیا بیشتر یا شاید بهتر باشد بگوییم بسیار بیشتر از راست است (8.7 درصد در مقابل 4.5 درصد).
این به معنای آن است که افکار عمومی جامعه اسپانیا با آرمان های چپگرایانه همدلی بیشتری دارد. این آرمان ها که حول محور عدالتخواهی جمع شده اند به دیدگاه های انقلاب اسلامی نیز نزدیک است. همراهی و همدلی با مردم مظلوم فلسطین، بی اعتمادی نسبت به اسرائیل و آمریکا و مبارزه با فقر و تبعیض از جمله خطوط کلی دیدگاه چپ در فضای سیاسی و اجتماعی اسپانیا است.
جدول دوم در بخش اول اما جزئیات بیشتری از توزیع خط مشی و تفکر سیاسی را در میان اسپانیایی ها نشان می دهد. اینجا فاصله میان راست و چپ کمتر است. مجموع دیدگاه هایی که در سمت راست قرار می گیرند (محافظه کار، دموکرات مسیحی و لیبرال) 31.9 درصد از طیف را تشکیل می دهند و مجموع دیدگاه های متعلق به چپ (سوسیال دموکرات، سوسیالیست، کمونیست و ترقی خواه) 38.6 درصد را در بر می گیرند. دراین میان علایق دیدگاه های سیاسی طیف راست نسبت به اهداف و آرمان های انقلاب اسلامی دورتر است و باید توجه کرد که این دسته مجموعه بزرگی را در هویت سیاسی اسپانیا تشکیل می دهند لذا هرگونه اقدام تبلیغی و ترویجی در خصوص ارزش های انقلاب اسلامی باید با احتیاط کامل و با رعایت این وزن باشد. موضوع وقتی مهمتر می شود که بدانیم اغلب نهادهای مالی اسپانیا و بانک ها و بخش عمده ای از رسانه ها نیز همراه طیف راستگرا هستند.
در بخش دوم جدول مختصری را می بینیم که چکیده پاسخ های مفصل تری در مورد رده تحصیلی پاسخ دهندگان است. لازم به تاکید است که نمونه آماری این پرسشنامه جمعیتی معادل 3988 نفر از سراسر اسپانیا هستند که سن بالای هجده سال دارند. پرسش ها به صورت تلفنی از افراد پرسیده شده است. بر این اساس می توانیم نتایج این نظرسنجی را برآیند خوبی از جامعه اسپانیا بدانیم. بر اساس جدول بخش دوم، اکثریت جامعه اسپانیا دارای تحصیلات عالی (لیسانس به بالا) نیستند. همانگونه که دیده می شود حدود 43 درصد از جمعیت تحصیلات عالی دارند و بقیه به تحصیلات متوسطه و یا فنی و حرفه ای کفایت کرده اند. این اعداد نشان می دهند که از یک سو بحث اشتغال لزوما با تحصیلات همبسته نیست و برای اکثریتی از جامعه که به دانشگاه نرفته اند هم فرصت های شغلی وجود دارد. این آمار همچنین نشان می دهد که برای جامعه امروز اسپانیا رفتن به دانشگاه یک الزام نیست و انتخابی است که جهت حرکت افراد را به سوی آینده ای در فضای سیاسی، هنری یا دانشگاهی رقم خواهد زد. برای تحلیل دقیق تر درباره گرایشات تحصیلی اسپانیایی ها و بازار کار و اشتغال نیازمند داده های دیگری هستیم که در این نظرسنجی موجود نیست و در گزارشهای آینده جمع آوری و گزارش خواهد شد.
اما در بخش سوم می توانیم آخرین تغییرات در نسبت مردم اسپانیا با دین را ببینیم. در گزارش های پیشین در این خصوص به تفصیل بحث شده و آمار و ارقام مختلفی ارائه شده است. در میان ادیان مختلف، مسیحیت کاتولیک با حدود 80 درصد بیشترین پیروان را دارد و باقی ادیان در 20 درصد دیگر هستند. باید توجه کنیم که عدد 80 درصد، سهم کلیسای کاتولیک از همه جمعیت اسپانیا نیست بلکه از آن بخشی از جمعیت است که دین دار هستند.
با این مقدمه، جدول بخش سوم به ما می گوید 19 درصد از مردم اسپانیا امروز و در سال 2022 خود را کاتولیک می دانند و در مناسک عملی آن شامل رفتن به کلیسا و انجام اعمال عشای ربانی شرکت می کنند. همچنین حدود 37 درصد نیز با اینکه نسبت به مناسک کم توجه اند، اما به لحاظ هویتی خود را کاتولیک می دانند. همانطور که می بینیم به این ترتیب سهم دین مسیحیت کاتولیک از جمعیت امروز اسپانیا چیزی حدود 56 درصد است. از سوی دیگر سهم افرادی که اعتقادی به دین و خدا ندارند یا پیرو هیچ دینی نیستند حدود 40 درصد است که درصد قابل توجهی است. این دو عدد بسیار مهم هستند وقتی بدانیم در حالت کلی کلیسای کاتولیک دید مثبتی به اسلام ندارد و این امری تاریخی است که تا امروز هم ادامه دارد. از طرفی خداناباوران و ندانم گرایان نیز از آنجایی که با هیچ دینی میانه خوبی ندارند، با اسلام همدلی نشان نمی دهند. به این ترتیب برای ایجاد همراهی با جامعه امروز اسپانیا باید دانست که در بدو امر پذیرش چندانی وجود ندارد و لذا هرگونه فعالیت تبلیغی باید با کیفیت بالا و با رعایت جنبه های مختلف صورت پذیرد.
در بخش چهارم و شناخت وضعیت عمومی اقتصادی مردم، لازم است ابتدا تصوری از درآمد طبقات مختلف داشته باشیم. طبقه مرفه یا ثروتمند کسانی هستند که در ماه بیش از 5 هزار یورو درآمد دارند. طبقه متوسط رو به بالا بین 3900 تا 5 هزار یورو درآمد دارند. طبقه متوسط میانه درآمدی بین 2700 تا 3900 یورو دارند. طبقه متوسط رو به پایین به کسانی گفته می شود که درآمد ماهانه شان بین 1800 تا 2700 یورو است. طبقه کارگر درآمدی بین 1100 تا 1800 یورو دارند و کسانی که درآمد آنها کمتر از 1100 یورو باشد به طبقه فقیر تعلق دارند. لازم به ذکر است که دولت اسپانیا حداقل حقوق را که پوشش دهنده هزینه های فرد است رقم 1100 یورو اعلام کرده است.
با این مقدمه می توانیم سطح درآمدی جامعه اسپانیا را بر اساس جدول بخش چهارم ببینیم. بر اساس داده های این جدول به نظر می رسد که توزیع درآمد در جامعه اسپانیا نسبتا خوب انجام شده است. اگر عدد مربوط به افراد پردرآمد (مرفه و متوسط رو به بالا) را کنار بگذاریم، 72 درصد از جمعیت امروز اسپانیا درآمدی بالاتر یا برابر با رقم حداقل حقوق (1100 یورو) دارند. معنای این حرف این است که بیش از 70 درصد از جمعیت امروز اسپانیا از پس هزینه های خود بر می آیند. در کنار این اکثریت، دو اقلیت ثروتمند و فقیر نیز حضور دارند که در این میان سهم طبقه فقیر بسیار بیشتر است (12 درصد از جمعیت معادل حدود 5.5 میلیون نفر).
جمع بندی: اکثریت جامعه امروز اسپانیا به لحاظ فرهنگی و سیاسی گرایش نزدیک به چپ دارند، تحصیلات دانشگاهی ندارند، در سنت مسیحیت کاتولیک زیست می کنند و مشکل اقتصادی جدی که زندگی آنها را با سختی متوجه کند در مقابل خود نمی بینند.
نظر شما