تاریخچه

نهادی با عنوان وزارت فرهنگ در اسپانیا تنها در بین سال های 1977 تا 1996 و سپس در فاصله سال های 2004 تا 2011 و از آن پس نیز از سال 2018 تا کنون وجود داشته است. در مابقی سال ها مدیریت کلان بخش فرهنگی در زیر مجموعه وزارت آموزش تعریف شده است.

موزه پرادو و بازدید فرانسیسکو فرانکو دیکتاتور نظامی اسپانیا از آن. وزارت فرهنگ در این دوره وجود نداشت

تاسیس وزارت فرهنگ در اسپانیا به ژوئیه 1977 و تصویب در مجلس قانون اساسی جدید باز می گردد. اما تاریخچه اقدامات دولت در حوزه فرهنگ قدمتی بسیار بیشتر دارد. در واقع، وظایف دولت اسپانیا در زمینه هنرهای زیبا و میراث هنری و فرهنگی به قرن نوزدهم بازمی‌گردد. در زمان سلطنت فیلیپه پنجم بود که نقش دولت اسپانیا از طریق برخی به اصطلاح آکادمی های سلطنتی، مانند تاریخ و هنرهای زیبای سان فرناندو، که به وزارت امور خارجه وابسته بود، اعمال می شد. از سال 1834 تا 1847 نهادی با عنوان وزارت ترویج (Fomento) مسئولیت تئاترها، سالن های اجرای موسیقی و هنرهای مختلف را بر عهده داشت. از سال 1847 مدیریت مدارس هنرهای زیبا، کتابخانه ها، بایگانی ها، موزه ها، آرشیوهای ادبی و هنری و میراث تاریخی و هنری نیز به وظایف وزارتخانه مذکور اضافه شد.نام این وزراتخانه از سال 1886 به بعد چندین بار مورد تغییر و بازبینی قرار گرفت. ابتدا تبدیل شد به «وزارت معارف و علوم، ادبیات و هنرهای زیبا» (سال 1900)، سپس بین سال های 1900 تا 1937  نام آن شد وزارت معارف و هنرهای زیبا، از 1938 تا 1966 شد وزارت آموزش ملی و از 1966 به بعد وزارت آموزش و علوم.

در سال 1977 با ایجاد تشکیلات «وزارت فرهنگ»، حوزه‌های مختلف فعالیتی که تا آن زمان در میان سایر ادارات پراکنده بود، ادغام شد: اداره کل میراث هنری و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، حوزه‌های معاونت خانواده، جوانان و ورزش، دفاتر  صلاحیت های فرهنگی وزارت اطلاع رسانی و گردشگری، بخش های سینما، تئاتر و موسیقی، و همچنین نهاد عمومی رادیو و تلویزیون دولتی (RTVE) و سازمان خودمختار رسانه های ارتباطی دولتی در این وزارتخانه جا گرفتند.به موجب فرمان سلطنتی 565/1985، در 24 آوریل 1985، تغییرات مهمی در ساختار وزارتخانه ایجاد شد که در نتیجه آنها فرآیند انتقال صلاحیت ها و تصمیم گیری ها در زمینه فرهنگ به مناطق خودمختار سپرده می شد. از طریق این ساختار جدید، مؤسسه ملی هنرهای نمایشی و موسیقی (INAEM) و مؤسسه سینماتوگرافی و هنرهای سمعی و بصری (ICAA) هر دو در قالب یک بدنه مستقل ایجاد شدند.

سالن نمایش فیلمخانه ملی اسپانیا در مرکز شهر مادرید با نام Ciné Doré

در زمینه وزارت فرهنگ در اسپانیا توجه به دو نکته ضروری است. اول آن که دولت های دست راستی (از سوی حزب مردمی) هرگاه در قدرت بوده اند، وزرات فرهنگ را از الویت خارج کرده و آن را با آموزش ادغام کرده و نام وزارتخانه را نیز آموزش گذاشته اند. دولت های چپگرا اما از آنجایی که فرهنگ را در الویت قرار می دهند، در کابینه خود همواره وزیر فرهنگ داشته اند. دولت فعلی اسپانیا نیز دارای وزرات فرهنگ است که ساختار اداره ورزش نیز در آن ادغام شده و با نام «وزارت فرهنگ و ورزش» فعالیت می کند. اگر نظرسنجی ها و پیش بینی ها درست باشند و در پایان سال میلادی جاری حزب مردمی بتواند در انتخابات سراسری پیروز شده و دولت رادر سال آینده به دست بگیرد، محتمل است که دولت اسپانیا نهادی با عنوان «وزارت فرهنگ» را حذف کرده و آن را مجددا زیرمجموعه وزارت آموزش قرار دهد. 

نکته دوم اینکه مطابق قانون ذکر شده در سال 1985 ساختار وزرات فرهنگ بسیار کوچک شد. اکنون در اسپانیا به دلیل وجود ساختار مدیریتی غیر متمرکز و فدرال، مدیریت بخش فرهنگی نیز به صورت عمده در اختیار وزراتخانه های فرهنگ در دولت های منطقه ای (شامل 17 منطقه) می باشد. به همین دلیل نیز ساختار وزرات فرهنگ دولت اسپانیا کوچک و محدود است. هرکدام از دولت های منطقه ای در اسپانیا با توجه به قوانین آن منطقه خاص و بودجه بندی انجام شده در مجلس محلی، برای انجام پروژه های فرهنگی و هنری و مدیریت بخش فرهنگ برنامه ریزی می کنند. به عبارت دیگر بسیار مهم است بدانیم که ساختار وزارت فرهنگ اسپانیا به هیچ وجه قابل قیاس با ساختارهای متمرکز مثل وزرات فرهنگ فرانسه و یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ایران نیست. به همین دلیل نیز برگزاری جشنواره های بزرگ سینمایی یا کتاب و از این دست فعالیت های فرهنگی و هنری بر عهده وزارت فرهنگ نبوده و توسط دولت های مناطق خودمختار اسپانیا برنامه ریزی و اجرا می شوند.

بودجه بخش فرهنگ

بودجه وزرات فرهنگ و ورزش اسپانیا در سال 2023 معادل 1804 میلیون (هزار و هشتصد و چهار میلیون) یورو بوده است. این بودجه یک رکورد تاریخی در بخش فرهنگ به شمار می رود به گونه ای که روزنامه ال پاییس چاپ مادرید پس از اعلام شدن این مبلغ از سوی دولت نوشت «ردیف بودجه بخش فرهنگ به 1804 میلیون یورو رسیده است و این مبلغ با رشد 13.5 درصدی، بزرگترین ردیف بودجه در کل تاریخ دموکراسی در اسپانیا است».

تصویر منتشر شده توسط دولت درباره بودجه فرهنگی در سال گذشته و در زمان اعلام ارقام بودجه سال 2023

از مبلغ اعلامی، میزان 1703 میلیون یورو در درون وزارتخانه هزینه خواهد شد و مابقی سهمیه ای است که وزارت فرهنگ در اختیار موسسه سروانتس (متولی آموزش و ترویج زبان اسپانیایی در جهان)، موسسه میراث ملی و موسسه اقدام فرهنگی اسپانیا قرار می دهد. این موسسات زیرمجموعه وزارت فرهنگ نیستند.در بودجه اعلام شده، مبلغ 349 میلیون یورو برای ماموریت «ارتقاء فرهنگی» مورد استفاده قرار می گیرد. بخش عمده ای از این بودجه نیز امسال صرف ابتکاری با عنوان «بن فرهنگی جوانان» شده است.بخش سینمایی 167 میلیون یورو بودجه دارد، بخش موسیقی و رقص 118 میلیون یورو بودجه می گیرند، و سهم تئاتر نیز 58 میلیون یورو بوده است.

موزه ها و هنرهای تجسمی 228 میلیون یورو در بودجه سهم دارند. لازم به ذکر است که تنها مبلغ 72 میلیون یورو دراختیار موزه ملی پرادو قرار خواهد گرفت و 44 میلیون یورو نیز به موزه ریناسوفیا داده می شود. این میزان از سهم در بودجه نشان از اهمیت بالای دو موزه ذکر شده در فرهنک و هنر اسپانیا دارد. گنجینه آثار این دو موزه از عنی ترین گنجینه های هنر اروپا و جهان است و سهم بزرگی در افزایش گردشگری دارد. بخش باستان شناسی و حفاظت از میراث تاریخی-هنری 175 میلیون یورو بودجه گرفته است، امسال و در این بخش پول بیشتری برای تسریع در افتتاح موزه کلکسیون های سلطنتی هزینه می شود.کتابخانه ها و بایگانی ها در بودجه امسال 113 میلیون یورو سهم دارند.  

بخش ها و ماموریت ها

نهادهای زیر به صورت عمده حوزه های اجرایی و مدیریتی وزارت فرهنگ و ورزش اسپانیا را تشکیل می دهند:

به جز مستطیل بالا سمت چپ که لوگوی وزرات فرهنگ است، بقیه نهادهایی هستندکه به صورت مستقیم در زیر مجموعه وزرات مذکور فعالیت می کنند

 1.موسسه ملی هنرهای صحنه ای و موسیقی: این موسسه مدیریت مراکز و سالن های اجرای تئاتر، اپرا، موسیقی، رقص و ... را بر عهده دارد. از جمله این مراکز می توان به مرکز ملی هنرهای دراماتیک، باله ملی اسپانیا، کمپین ملی تئاتر کلاسیک، مرکز ثبت آثار صحنه ای و موسیقی، موزه ملی تئاتر و ... اشاره کرد.

https://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/artesescenicas/portada.html

2.موسسه سینمایی و هنرهای سمعی بصری: این موسسه وظیفه مدیریت آموزش های سینمایی، هماهنگی برای تولید پروژه های سینمایی خارجی در اسپانیا، اطلاع رسانی درباره فروش فیلم ها و آمار و اطلاعات مربوط به سینمای اسپانیا و ... را بر عهده دارد. مراکزی نظیر فیلموتک اسپانیا، فیلمخانه ملی، مرکز ترمیم و تصحیح نسخه های سینمایی و بنیاد «رسانه اسپانیا» زیر مجموعه این موسسه است.

https://www.culturaydeporte.gob.es/cultura/areas/cine/inicio.html

3.موزه ملی پرادو: پنجمین موزه برتر جهان و سومین موزه برتر اروپا از لحاظ مجموعه آثار و گنجینه هنری

https://www.museodelprado.es/

4.موزه ملی و مرکز هنری ریناسوفیا: موزه هنرهای معاصر اسپانیا که مجموعه ای از مهمترین اثار نقاشی و تجسمی هنر معاصر را در خود جمع کرده است.

https://www.museoreinasofia.es/

5.کتابخانه ملی اسپانیا: یکی از بزرگترین کتابخانه ها و مراکز اسناد اروپا با 300 سال سابقه و با مخزنی دارای 28 میلیون سند و کتاب که از قرن هجدهم به بعد جمع آوری و آرشیو شده اند.   

https://www.bne.es/es

6.شورای عالی ورزش اسپانیا: مهمترین نهاد تصمیم گیر در حوزه مدیریت ورزش در اسپانیا

https://www.csd.gob.es/es

7.کمیسیون اسپانیایی مبارزه با دوپینگ در ورزش

https://celad.culturaydeporte.gob.es/inicio.html

8. مدیریت زیرساخت و تجهیزات فرهنگی: وظیفه آن اجرای زیرساخت ها و تجهیزاتی که در صلاحیت وزارتخانه های فرهنگ و ورزش و نیز آموزش و پرورش و حرفه آموزی است و همچنین مدیریت دارایی های مستغلات زیر مجموعه وزارتخانه های مذکور به عهده مدیریت زیرساخت و تجهیزات فرهنگی است.

https://www.culturaydeporte.gob.es/giec/la-gerencia.html

ماموریت های وزرات فرهنگ نیز مطابق زیر تعریف شده است:

1.کتابخانه ها: برنامه ریزی برای ترویج و ارتقای کتابخانه های عمومی، اطلاع رسانی درباره خدمات کتابخانه ای و بهبود همکاری های میان کتابخانه ها.

2.همکاری: اشاعه و ترویج میراث فرهنگی متنوع اسپانیا در سطوح بین المللی و منطقه ای، ارتقای دسترسی به فرهنگ و احیای فرآیندهای خلاقیت فرهنگی

3.صنایع فرهنگی: ارتقای صنایع فرهنگی و برنامه های اجرایی مرتبط با آن و نیز برنامه های ترویجی و حمایت های فرهنگی.

موزه ملی پرادو یکی از مهمترین موزه های هنر کلاسیک اروپا از اصلی ترین مراکز تحت مدیریت وزارت فرهنگ است

4.کتاب: ترویج و انتشار ملی و بین المللی ادبیات اسپانیایی، ترویج مطالعه، حمایت از صنعت نشر و کتاب به طور کلی.

5.میراث فرهنگی: فعالیت‌ها، برنامه‌ها و ابزارهایی برای حفظ، تقویت و تبلیغ میراث تاریخی و فرهنگی اسپانیا؛ دسترسی به پورتال های موسسه میراث فرهنگی اسپانیا و طرح های ملی.

6.مالکیت معنوی آثار: اقدامات برای دفاع و حمایت از حقوق مالکیت معنوی و دسترسی به اطلاعات و خدمات اداره ثبت مالکیت معنوی آثار هنری و فرهنگی.

7.هنرهای صحنه ای و موسیقی: ترویج، تشویق و اشاعه تئاتر، رقص، موسیقی و سیرک؛ تعیین منابع و محورهای مدیریت موسسه ملی هنرهای نمایشی و موسیقی و  ایجاد دسترسی به مراکز وابسته به این موسسه.

8.سینما و هنرهای سمعی بصری: ترویج، تشویق و اشاعه هنرهای سمعی و بصری؛ تعیین منابع و محورهای مدیریت موسسه سینماتوگرافی و هنرهای سمعی و بصری و همچنین دسترسی به خدمات و برنامه ریزی فیلمخانه ملی اسپانیا.

9.مدیریت بنیادها: مدیریت روندهای جرایی و خدمات بنیادهای ملی ای که تحت نظارت این وزارتخانه می باشند.

10.زیرساخت ها و تجهیزات: مدیریت کارها و پروژه های بخش زیرساخت و تجهیزات فرهنگی، و مسئولیت مدیریت دارایی ها و املاک وزارتخانه.

11.موزه ها: خدمات ارائه شده توسط موزه های دولتی، ترویج نمایشگاه ها و فعالیت های آنها و دسترسی به تمام پورتال های آنها.

12.ارتقای سطح هنری: ترویج و ارتقای آفرینش های هنری و حمایت از نمایشگاه ها و سایر فعالیت ها برای اشاعه هنرهای زیبا.

ساختار وزارت فرهنگ

وزارت فرهنگ و ورزش اسپانیا در بخش ورزشی خود از طریق نهاد «شورای عالی ورزش اسپانیا » به دفتر وزارت وصل می شود. اما در بخش فرهنگ سه مجموعه با وزیر در ارتباط هستند:

•         مجموعه دفتر وزرات (شامل منشیان و دستیاران، در تصویر در مستطیل کوچک سمت راست مشخص شده است)
•         مجموعه مدیران فرهنگی خاص شامل: رئیس موزه پرادو، رئیس کتابخانه ملی و رئیس موزه ملی رینا سوفیا (در تصویر باکس های سمت چپ وزیر هستند)
•         دبیر کل و معاون دبیر کل فرهنگی (در تصویر باکس های پایین که دارای عکس هستند)

دبیرکل فرهنگ وزراتخانه این بخش ها را در زیر مجموعه خود می بیند:

•         سه مدیریت کل شامل: مدیرکل کتاب و ترویج کتابخوانی، مدیرکل صنایع فرهنگی، مالکیت معنوی و همکاری ها، مدیرکل میراث فرهنگی و هنرهای زیبا
•         دو موسسه یا سازمان ملی هم به صورت مستقیم ذیل بخش دبیرکل فرهنگی مدیریت می شوند که شامل موسسه ملی هنرهای صحنه ای و موسیقی و موسسه ملی سینما و هنرهای سمعی بصری می باشند
•         مدیریت زیرساخت ها و تجهیزات بخش فرهنگ
•         معاونت روابط بین الملل و اتحادیه اروپا (در اینجا معاونت سطح پایین تری از مدیریت کل دارد)

معاون دبیرکل فرهنگ در وزارتخانه این بخش ها را در زیرمجموعه خود دارد:

•         معاونت کل فنی شامل: قاوم مقام فنی، معاونت کل پاسخگویی به شهروندان، آرشیو و انتشارات، معاونت کل حفاظت از بنیادها، واحد پژوهش و آمار، واحد منابع و روابط با قوه قضائیه
•         معاونت کل دفتر بودجه به همراه معاونت کل مدیریت اقتصادی، معاونت کل امور اداری، معاونت کل منابع انسانی و بازرسی، واحد فن آوری اطلاعات
•         بخش حقوقی 

وزیر فعلی فرهنگ و ورزش اسپانیا:

وزیر فعلی وزارتخانه فرهنگ و ورزش آقای میکل اکتاویو ایستا ای یورنس (Miquel Octavi Iceta i Llorens) است. نام ایشان به اختصار «میکل ایستا» در رسانه ها ذکر می شود.او متولد اوت 1960 در شهر بارسلونا است. این سیاستمدار اسپانیایی برای مدت کوتاهی بین ژانویه و ژوئیه 2021 وزیر سیاست سرزمینی و عملکرد عمومی دولت پدرو سانچز بود. وی از همین سال ریاست حزب سوسیالیست منطقه کاتالونیا را نیز بر عهده دارد. او از سال 2022 دبیر «حافظه دموکراتیک و سکولار» حزب سوسیالیست اسپانیا (PSOE) نیز هست.

منابع:

https://www.culturaydeporte.gob.es/ministerio.html

 https://www.culturaydeporte.gob.es/cultura.html

https://elpais.com/cultura/2022-10-07/los-presupuestos-de-cultura-para-2023-aumentan-un-135-respecto-al-ano-pasado.html

https://www.culturaydeporte.gob.es/servicios-al-ciudadano/estadisticas/cultura/mc/culturabase/gasto-publico/resultados-gasto-publico.html

 https://es.wikipedia.org/wiki/Historia_de_los_ministerios_de_Cultura_de_Espa%C3%B1a

https://www.culturaydeporte.gob.es/portada.html

https://es.wikipedia.org/wiki/Miquel_Iceta

https://www.culturaydeporte.gob.es/ministerio/organigrama.html

http://www.xn--espaaescultura-tnb.es/