صدای تاب خوردن بچه ها در بسیاری از پارک‌های اسپانیا دیگر شنیده نمی‌شود، در مدارس سال‌ها است که تعداد کلاس‌های درس را افزایش نداده اند و حتی در برخی از آنها با فرارسیدن ماه سپتامبر، میزها برداشته می‌شوند، و ماماها و پرستاران متخصص در زایمان و نوزادان اغلب تنها یک شیفت کاری دارند و با یک انکوباتور مشغول اند. نرخ زاد و ولد در اسپانیا سال به سال به شدت کاهش می یابد، به طوری که در پایان سال 2022، تنها 3.9 درصد از جمعیت اسپانیا زیر 5 سال سن دارند. از هر صد نفر، تنها چهار نفر کودک بین 0 تا 4 سال هستند.
این یک پدیده کاملاً جمعیتی است، اما با پیامدهای بزرگ در سطح اقتصادی. هفته گذشته یورواستات، آژانس آمار اروپا، آماری اعلام کرد که طبق آن تنها یک کشور دیگر در اروپا با نسبت کودکان خردسال کمتر از اسپانیا وجود دارد. آن کشور ایتالیا است که تنها 3.6 درصد از ساکنان زیر 5 سال را در خود جای داده است.
سایر کشورهای اروپای جنوبی با سطح درآمد کمتر از میانگین اروپا، مانند پرتغال یا یونان، نیز دارای نسبت پایینی در جمعیت کودکان هستند (به ترتیب با 3.9% و 4.1%) و در میان کمترین تعداد کودکان در قاره قرار دارند. هر دو زیر میانگین اتحادیه اروپا که 4.7٪ است.
کشورهایی مانند ایرلند، که در آن کودکان تا پنج سال، 6 درصد از کل جمعیت را تشکیل می دهند (بالاترین درصد در اتحادیه اروپا ) این میانگین را افزایش می دهند. سوئد با 5.6 درصد؛ اسلواکی با 5.4 درصد و قبرس و فرانسه هر دو با 5.3٪.
با وجود تفاوت‌های سرزمینی، بیشتر کشورهای قاره اروپا با کاهش نرخ زاد و ولد مواجه شده‌اند، اگرچه در برخی کشورها این کاهش بیشتر از سایرین بوده است. در مورد اسپانیا، در حالی که نسبت کودکان زیر پنج سال در سال 1993، 5٪ بود، اکنون برای اولین بار کمتر از 4٪ است و در سال 2022 به 3.9٪ رسیده است.
شدیدترین کاهش از سال 2011 رخ داده است، زمانی که بحران مالی تأثیر کامل خود را بر جمعیت و اشتغال آشکار کرد. در آن زمان، کودکان زیر پنج سال، 5.4 درصد از جمعیت کل اسپانیا را تشکیل می‌دادند، اما از آن زمان به بعد این تعداد همچنان کاهش یافته است زیرا خانواده‌ها برای داشتن شغل پایدار، حقوق کافی و وضعیت اقتصادی مناسب مشکل داشتند.
این کاهش باعث شده است که اسپانیا از هجدهمین کشور اتحادیه اروپا با کمترین نسبت کودکان و با نسبتی بالاتر از میانگین اتحادیه اروپا در سال 2011، به رتبه دوم بدترین کشور از نظر نسبت کودکان برسد. موقعیت اسپانیا در سال 2022 بسیار پایین تر از میانگین قاره ای است.
به طور متوسط 45 سال
کاهش نرخ زاد و ولد به معنی کاهش نسبت کودکان است و همراه با افزایش امید به زندگی که باعث افزایش تعداد افراد مسن در کل می شود، باعث افزایش میانگین سنی جمعیت نیز می گردد. امید به زندگی در اسپانیا در پایان سال 2022 برای اولین بار از 45 سال گذشته است که اسپانیا را در بین هفت کشور اروپایی با بالاترین میانگین سنی قرار می دهد، پس از ایتالیا (با 48 سال)، پرتغال (با تقریبا 47 سال)، یونان (با 46 سال)، آلمان (با تقریبا 46) و کرواسی و بلغارستان (هر دو با کمی بیش از 45).
نمودار تغییرات متوسط سن جمعیت در اسپانیا از سال 1994 تا 2022. سال گذشته برای نخستین بار میانگین جمعیت این کشور از 45 سال عبور کرد. دلیل این امر کاهش تعداد خردسالان و پایین رفتن نرخ باروری است.
در طرف مقابل ایرلند قرار دارد که نسبت بیشتری از جمعیت آن را کودکان تشکیل می دهند و در نتیجه میانگین سنی آن 38.8 سال است. لوکزامبورگ (با 39.7 سال)؛ مالت (40.4 سال) و سوئد (40.7 سال) در رتبه های بعدی هستند. دلیل پایین بودن میانگین سنی این کشورها این نیست که جمعیت آنها سال های کمتری زندگی می کنند. برخی از آنها -مانند سوئد یا لوکزامبورگ- جزو کشورهایی هستند که بالاترین امید به زندگی را در بدو تولد دارند، بلکه دلیل آن است که سن آنها به طور متوسط کمتر است زیرا آنها نرخ زاد و ولد بهتری دارند و جمعیت آنها با داشتن فرزندان بیشتر جوان می شود.
بالاترین امید به زندگی در قاره اروپا در اختیار لیختن اشتاین (84 سال و 5 ماه) و سوئیس (83 سال و 11 ماه) است، اما در اتحادیه اروپا اسپانیا با 83 سال و 4 ماه پیشتاز است و پس از آن سوئد قرار دارد.
اسپانیا یکی از کشورهای اروپایی است که در دهه های اخیر افزایش طول عمر بیشتری را تجربه کرده است که عمدتاً به دلیل افزایش احتمال بقای افراد بالای 65 سال است. در واقع، امید به زندگی در سن 65 سالگی از اواسط دهه 1970 تا 34 درصد افزایش یافته است و در 75 درصد موارد، افرادی که عمر طولانی دارند، طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، از سلامتی خوبی نیز برخوردار اند.
این روند در چند دهه آینده ادامه خواهد داشت، به طوری که امید به زندگی در بدو تولد از هم اکنون تا سال 2060 به 5 سال افزایش می یابد و به طور متوسط بین مردان و زنان به حدود 88 سال می رسد، از این میان، زنانی هستند که سال های بیشتری از زندگی را تجربه می کنند.
افزایش طول عمر به کاهش نرخ زاد و ولد و تاخیر در ورود جوانان به بازار کار به دلیل طولانی شدن سنوات تحصیلی، پایداری کشور را با مشکل مواجه می کند. سیستم بازنشستگی عمومی، باید سال به سال با افزایش هزینه های عمومی اختصاص داده شده به این امر مواجه شود: در حال حاضر این مبلغ بیش از 12 میلیارد یورو در ماه - به اضافه دو پرداخت اضافی - در پرداخت مشارکت های مشارکتی است که مخارج سالانه را به حدود 168 میلیارد یورو رسانده است . پیش بینی می شود که در سال 2024 این سیستم رکورد جهانی 200 میلیارد یورو در سال را بشکند.
چنین افزایشی در مخارج، درآمد دیگری را ضروری می‌سازد، که با توجه به اینکه لایه‌ی جمعیت شاغل به همان میزان رشد نمی‌کند (و در سال‌های آینده نیز رشد نخواهد کرد) کار دشواری است؛ در واقع، مطابق آمارها، نسبت تعداد افراد در سن کار به ازای هر فرد بازنشسته، از 7 در سال 1967 به 3 در سال 2020 کاهش یافته است و در سال‌های آینده تا رسیدن به دو نفر در سن کار به ازای هر بازنشسته در سال 2060 ادامه خواهد داشت.
در این شرایط، دولت‌ها تلاش می‌کنند (یا باید این کار را انجام دهند) به دنبال فرمول‌هایی برای ارتقای نرخ زاد و ولد (با تسهیل دسترسی به مسکن، بهبود کیفیت اشتغال و فرمول‌هایی برای تعادل بین کار و زندگی)، افزایش سن بازنشستگی و جذب جمعیت خارجی – ترجیحاً واجد شرایط – باشند، زیرا تنها از این طریق می توان انحراف هرم جمعیتی در کشور و تأثیر آن بر وضعیت اقتصادی را جبران کرد.
نظر شما