ایران و سوریه سال های سال است که روابط راهبردی قوی و محکمی با یکدیگر دارند. پس از فروکش کردن بحران داخلی سوریه از اوخر سال 2016 م. اندک اندک فضای فعالیت های فرهنگی هنری در کشور سوریه مهیاتر شد. پیش از این نیز همکاری های فرهنگی بین دو کشور – البته در چهارچوب های رسمی – بدون هیچ مشکلی شکل و تا حدودی نضج گرفته بود. اما در دوره جدید پسابحران، علی رغم اولویت های اقتصادی و معیشتی در سوریه، این همکاری ها به حد بسیار مطلوبی ارتقاء پیدا کرد. تا آنجا که حتی برخی از نهادهای غیر رسمی در حوزه فرهنگ و نیز شخصیت های غیررسمی پا در میدان گفتگو، همکاری و فعالیت های مشترک نهادند و در بیشتر این موارد، دولت و مشخصاً وزارت فرهنگ سوریه بنا را بر تعامل و همکاری گذاشت. ذکر نمونه های موفق و یا ناموفق این مطلب در گنجایش این مقال نیست اما به هر حال و کاملا در روندی طبیعی و قابل پیش بینی، رعایت بسیاری از ضوابط و قوانین کشور سوریه، مجال همکاری های فرهنگی بین دو کشور را در چهارچوب دستگاه های رسمی نظام قرار داد که به طور مشخص وزارت فرهنگ، وزارت علوم و وزارت اوقاف سوریه، نمایندگان بارزتری به شمار می روند.
در این میان وزارت فرهنگ سوریه را می توان به حق، بهترین دستگاه دولتی سوریه دانست که تمایل به همکاری های دو طرفه را مشتاقانه پیگیری می کند. سفر وزیر فرهنگ سوریه به ایران در نیمه سال 1401 به ایران و برگزاری هفته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دمشق در مهر ماه همان سال، از نمونه های بازر این مدعاست.
پیشنهاد برگزاری جلسات کارشناسی مشترک در حد معاونان این وزارتخانه با سفارت و رایزنی فرهنگی کشورمان، اعزام گروه های تخصصی فرهنگی به دو کشور، برگزاری هفته فرهنگی سوریه در ایران، به روزرسانی توافقنامه های پیشین و بسیاری از موارد ریز و درشت دیگر همگی نشان دهنده علاقه طرف سوری و به ویژه وزارت فرهنگ این کشور با نهادهای رسمی و تخصصی کشورمان می باشد.
سفارت جمهوری اسلامی ایران در سوریه بارها و موکداً بر این نکته اصرار نموده است که در دوره کنونی، همکاری های اقتصادی و پس از آن فرهنگی و اجتماعی در اولویت برنامه های این نمایندگی قرار دارد. هم اکنون بسیاری از طرف های ایرانی که علاقه مند به همکاری با طرف سوری هستند چشم امید به همراهی سفارت و نمایندگی فرهنگی کشورمان در سوریه دوخته اند تا زمینه و بستر تعامل دو طرفه نظام مند و تسهیل شود.
افزودن این نکته نیز ضروری است که به طور قطع، برآوردن توقعات طرف سوری و نیروهای خودجوش و علاقه مند داخلی به تنهایی از عهده نمایندگان رسمی مستقر در سوریه برنخواهد آمد و این مهم، بسته به پشتیبانی و حمایت دستگاه های مربوط در کشور است.
به نظر می رسد توجه به موارد پیشنهادی (که در سه بند پیش ذکر شد) و اهتمام به برنامه های مفید (با پیوست اقتصادی)، بلندمدت و آموزشی می تواند مسیر همکاری های پیش رو را، بهتر از پیش، هموار نماید.
این وزارتخانه در زمان اتحاد سوریه با مصر با نام وزارت فرهنگ و ارشاد ملی تأسیس شد (1958 م.) و از سال 2014 رسماً با نام وزارت فرهنگ شناخته می شود. در این یادداشت تلاش می شود شناخت مختصری از این وزارتخانه، به عنوان یکی از اصلی ترین مراکز دولتی سوریه که با جامعه بین الملل و بویژه ایران تعامل دارد، حاصل شود.
معرفی:
در نوامبر 1958 مطابق قانونی وزارتخانه ای به نام وزارت فرهنگ و ارشاد ملی در منطقه سوریه ایجاد شد. در آن هنگام و به واسطه آرمان عربی جمال عبدالناصر، کشور سوریه با کشور مصر به صورت متحد اداره می شد. نزدیک به دو سال بعد، اصلاحاتی در این قانون ایجاد شد و به وزارت فرهنگ و ارشاد ملی اجازه داد تا بر ساخت و نمایش فیلم های سینمایی، ضبط صدا و انواع نوارها وارداتی یا تهیه شده برای پخش عمومی نظارت کند. در 1966 مصوبه ای صادر شد که به موجب آن پس از الحاق شرکت کل جهانگردی، این وزارتخانه به وزارت فرهنگ، ارشاد ملی و جهانگردی، تغییر نام داد.
اگرچه نام «وزارت فرهنگ» بدون الحاق «ارشاد ملی» از زمان دولت اول عبدالرئوف الکسم به کار می رفت، اما این نام بر اساس قانون به طور رسمی تغییر نکرد تا 14 دسامبر 2014 که قانونی صادر شد و در ماده اول خود مقرر داشت که عبارت «فرهنگ» جایگزین «فرهنگ و ارشاد ملی» شود. در ماده دوم این قانون نیز مقرر شد عبارت «جمهوری عربی سوریه» جایگزین عبارت «منطقه سوریه» شود.
ساختار سازمانی وزارت فرهنگ سوریه هم اکنون بر اساس نظام ذیل سامان داده شده است؛
اداره مرکزی؛ شامل:
- ریاست دفتر وزیر
- دفتر معاونان وزیر
- دفتر مشاوران
- دفتر رسانه ای
- دفتر رسیدگی به شکایات
- مدیریت امور مالی
- مدیریت اطلاعات فرهنگی
- مدیریت پشتیبانی
- مدیریت توسعه اداری
- مدیریت امور حقوقی
- مدیریت آموزش بزرگسالان
- مدیریت مهندسی
- مدیریت مراکز فرهنگی و کتابخانه ها
- مدیریت حفظ میراث ملّی
- مدیریت تئاتر و موسیقی
- مدیریت جشنواره ها
- مدیریت آموزشگاه های موسیقی و رقص
- مدیریت هنرهای زیبا
- اداره بازرسی داخلی
- اداره نظارت هنری
- مدیریت حق نشر
- مدیریت برنامه ریزی، پژوهش و آمار
- اداره فرهنگ کودکان
- مدیریت روابط فرهنگی
- مدیریت امور اداری
نهادهای وابسته به وزارت:
- کتابخانه ملی اسد
- شرکت عمومی سینما
- دارالاسد ( تالار فرهنگ و هنر)
- اداره کل آثار باستانی و موزه ها
- آموزشگاه عالی هنرهای نمایشی
- آموزشگاه عالی موسیقی
- اداره کل کتاب سوریه
مطابق قانون مصوب سوریه، اهداف زیر برای فعالیت های این وزارتخانه برشمرده شده است:
- حفظ هویت تمدنی و فرهنگی و حفاظت از میراث باستانی و تاریخی (محسوس و ناملموس).
- گسترش فرهنگ در سطح ملّی، عربی و بین المللی و تعامل با فرهنگ های جهانی.
- پرورش فرآیند خلاقیت، توسعه آن و گسترش افق های آن.
- اهتمام به فکر و صیانت از محصولات فرهنگی.
- تدوین قوانین، مقررات و قوانین مطابق با چشم انداز و اهداف کلی وزارخانه.
- اتخاذ اصل شفافیت و دسترسی آسان به اطلاعات به منظور استفاده از آن در چارچوب اهداف وزارتخانه، برنامه کاری آن و خدمت رسانی به شهروندان.
- دستیابی به یکپارچگی و چشم انداز واحد برای گردش کار، حذف مفهوم تکراری (در رویه ها و وظایف)، کاهش اتلاف وقت و تلاش و افزایش درصد عملکرد شغلی.
- دستیابی به یکپارچگی با زیرساخت اطلاعاتی و نظام جامع اتوماسیون در کشور و اتخاذ اصل بازخورد به منظور دستیابی به انعطاف پذیری و نوآوری دائمی در برنامه ریزی و تصمیم گیری.
- اتخاذ استانداردهای عملکرد روشن و شرح وظایف برای کلیه ساختارهای اداری در سطوح مختلف.
- کاهش تمرکز تصمیمات، اتخاذ اصل برنامه ریزی بر اساس اهداف، ارتقای سطح صلاحیت و آموزش کارکنان وزارتخانه و جذب، توسعه و آموزش شایستگی ها.
ماموریت های اصلی این وزارتخانه نیز پرداختن به وظایف زیر تعریف شده است:
- اشاعه دانش و فرهنگ در میان عموم مردم، معرفی تمدن عربی، انتشار پیام آن و فراهم آوردن تمامی امکانات برای تعامل با تمدن های بزرگ جهانی.
- هدایت مردم در مسیر صحیح فرهنگ ملی و تلاش در جهت ارتقای آگاهی و هدایت عموم، به آنچه که سطح اجتماعی آنان را ارتقاء می بخشد و روحیه و احساس مسئولیت را در آنان تقویت می کند و آنان را به همکاری و فداکاری و تلاش مضاعف در خدمت به ملت و انسانیت بر می انگیزد.
- تسهیل فرهنگ عامه، تنوع بخشیدن به روش های آن و گسترش دامنه آن، غنی سازی آن با نوآوری های روز و بهره مندی از بیشترین تعداد ممکن.
- تماس با مؤسسات فرهنگی و هنری خارجی و بهره مندی از فعالیت های آنها و دعوت از بزرگان فرهنگ و اندیشه و هنر جهان برای بازدید از جمهوری عربی سوریه و سخنرانی در شهرهای مختلف.
- اجرای مفاد معاهدات فرهنگی منعقده با دولت های خارجی و عربی، در صلاحیت وزارت.
- برپایی نمایشگاه ها، جشنواره ها و کنسرت های فرهنگی و هنری، برگزاری همایش ها، برگزاری مسابقات، اعطای جوایز، تشویق به تأسیس انجمن های فرهنگی مختلف و پیگیری فعالیت ها و کمک به انجام وظایف آنها.
- احیای میراث کهن عرب در علوم، ادبیات و تحقیقات به زبان عربی، تضمین یکپارچگی آن و سازگار ساختن آن با علوم، هنرها و اختراعات روز.
- کشف میراث باستانی و تاریخی جمهوری عربی سوریه، جمع آوری عناصر آن و حفظ آنها برای نسل های آینده.
- ایجاد موزه های باستان شناسی، تاریخی، هنری و مردمی و کمک به ساماندهی موزه های دیگر وابسته به وزارتخانه ها، ادارات و مؤسسات دولتی.
- تشویق هنر و ادبیات و سوق دادن آنها به آنچه که مصلحت دولت است، احیای فعالیت آنها، تأمین آینده آنها، تأمین وسایل زندگی و کار برای متخصصان، احیای ادبیات و هنرهای فولکلور، توسعه آنها و جمع آوری اطلاعات آنها.
تهیه و تنظیم: محمدهادی کاوه
1402/10/05
نظر شما