بر هر مسلمانی واجب است - در صورت وجود شرایط - به حج رود. قرآن کریم نیز بر عمل به این فریضۀ الهی تأکید فراوان می‌کند. همچنین؛ حج عامل تحکیم پیوند و دوستی میان مسلمانان است.

ترکمنستان با 89 درصد جمعیت مسلمان از کشورهایی است که علی رغم سکولار بودن دولت به مناسک حج توجه می کند و این توجه با رسیدن «سردار بردی محمداُف» به ریاست جمهوری ترکمنستان در سال 1401 بیشتر شد تا آن جا که وی پس از کسب مقام ریاست جمهوری در ژوئن 2022 (خرداد 1401) برای زیارت خانه کعبه و انجام مناسک حج عمره مفرده به عربستان سعودی سفر کرد. هیأت رسمی ترکمنستان به ریاست سردار بردی محمداُف رئیس جمهوری به مسجد حضرت محمد (ص) رفته و در محلی که پیامبر اکرم، آرام گرفته نماز خواندند و برای سعادت وطن، صلح و سعادت مردم کشور دعا کردند. - لازم به ذکر است پیش تر قربانقلی بردی محمداُف در سال 2016 (1395) از آنجا بازدید و در حضور ایزد تبارک و تعالی برای قبولی آرزوها در سرزمین مقدس دعا و نیایش کرد.- سردار بردی محمداُف سپس با همراهی نمایندگان ویژه مذهبی عربستان سعودی وارد مسجد الحرام شده و پس از اقامه نماز ظهر به انجام مناسک حج عمره پرداخت. او ابتدا حجرالاسود مقدس را بوسید و در برابر آن تعظیم کرد. به رئیس جمهوری نیز این فرصت داده شد که در سه مکان نماز بخواند: در محلی که حضرت محمد در آن نماز می گزارد، نزدیک دیوار داخلی کعبه و در گوشه مقدس حجر الاسود. همچنین، «قربانقلی بردی‌محمداف» رهبر ملی مردم و رئیس شورای مصلحت خلق ترکمنستان در رأس هیأتی به منظور انجام مناسک حج تمتع در تیر ماه 1402 به عربستان سفر کرد. 

امضای توافقنامه بین هیأت ترکمنستان و وزارت حج و عمره عربستان

    وزارت حج و عمره عربستان سعودی در حاشیه همایش و نمایشگاه خدمات حج و عمره و نمایشگاه اکسپو حج 1444 هجری قمری (1402 ه.ش) با هیأت ترکمنستان درخصوص مقدمات موسم حج 2023 توافقنامه‌ای امضا کرد. این توافقنامه در چارچوب اقدامات توسعه توسط پادشاهی عربستان سعودی برای بهبود وضعیت میهمانان خدا در حج، عمره و زیارت ارائه شده است. این توافقنامه شامل سهمیه تخصیص یافته، ورود و خروج و همچنین دستورالعمل های سازمانی است که امنیت و آسایش میهمانان خدا را از لحظه آماده شدن برای سفر تا خروج از پادشاهی عربستان سعودی افزایش می دهد. این جدیدترین توافقنامه در زمینه حج است که به امضای طرفین رسیده است.

شرایط اعزام زائران به حج تمتع و عمره

    زیارت حج در ترکمنستان زیر نظر مدیریت مفتی‌گری این کشور به ریاست «یالکاپ خوجاقلی یِف» انجام می شود که دفتر آن در مسجد «ارطغرل قاضی» در مرکز شهر عشق آباد می باشد. در ترکمنستان، ثبت نام برای حج تمتع کمی با حج عمره متفاوت است به این صورت که تنها متقاضیان دارای سن 18سال به بالا با داشتن پاسپورت داخلی که همان شناسنامه است و گذرنامه خارجی، حق ثبت نام دارند. پس از ثبت نام، به متقاضی شماره ای داده می شود، وقتی که نوبت متقاضی رسید اگر سن او زیر40 سال باشد نوبت وی به عقب می افتد و شماره جدید به او می دهند، زیرا سن اعزام به حج تمتع در ترکمنستان از40 الی 65 سال می‌باشد. هزینه حج واجب یا تمتع برای هر متقاضی20 هزار منات(پول ملی) برابر با 1025 دلار(براساس نرخ آزاد) می‌باشد. بخشی از هزینه های حجاج اعزامی نظیر بلیت هواپیما، انتقال توسط اتوبوس ها و .... را دولت عهده دار می‌گردد.

شرکت«ترکمن هوا یولاری» (شرکت هواپیمایی ترکمنستان) وابسته به آژانس حمل و نقل و ارتباطات زیرمجموعه کابینه وزیران ترکمنستان، موظف شده است انتقال زائران به عربستان سعودی و بازگشت آنها به ترکمنستان را با هزینه شخصی خود شرکت، انجام دهد.

در مورد حج عمره نیز شرایط متفاوت است به این صورت که شرکت های گردشگری در ترکمنستان نیز عهده دار اعزام حاجیان هستند. شرکت‌هایی که مجوز حج عمره و برگزاری تورهای زیارتی به مکه و مدینه را دارند. برای حج عمره که به تازگی در ترکمنستان به راه افتاده است شرایط سنی وجود ندارد و متقاضیان در هر سنی می توانند به حج عمره بروند. همچنین؛ هزینه سفر حج عمره در ترکمنستان برای هر نفر به مدت10روز بین800 الی1000 دلار بسته به کیفیت هتل آنها می باشد.

گفتنی است؛ زمان اعزام حاجیان برای انجام حج تمتع توسط رئیس جمهوری اعلام می گردد. براساس سندی که سردار بردی محمداُف رئیس جمهوری ترکمنستان در تاریخ 8 خرداد 1403 امضا کرد، دستور داد که زائران خانه خدا از10 ژوئن تا 9 ژوئیه 2024 برابر با 21 خرداد تا 19 تیر 1403، برای انجام مناسک حج واجب به عربستان سعودی اعزام شوند. البته درخصوص حج عمره نیز نیازی به دستور رئیس جمهوری نمی باشد. تعداد زائران حج واجب نیز در هرسال یکسان است و درحد اعزام با یک هواپیما می باشد. برای مثال؛ در سال جاری تعداد زائران 289 نفر بوده است. فقط در سال 2023 یعنی سال گذشته نیز 2312 زائر حج تمتع برای انجام مناسک حج به عربستان سعودی اعزام شدند که با سال های قبل، متفاوت بوده است.    

 کلام آخر:

با توجه به مطالب یادشده می توان گفت که مقامات ترکمنستان نسبت به گذشته به موضوع دین و دینداری البته با مدیریت کامل دولت توجه بیشتری نشان داده اند. در گذشته ای نه چندان دور و با توجه به سکولار بودن ترکمنستان، با افرادی با پوشش سر برخورد و حتی جریمه می شدند. با روی کار آمدن سردار بردی محمداُف در سال 1402، به موضوع پوشش بانوان بویژه در محیط های کاری البته نه به صورت قانون اعلامی، که به صورت داخلی توجه بیشتری شد به طوری که بانوان در مراکز دولتی با لباس ترکمنی که لباسی بلند هست و با سرپوش حاضر می شوند. همچنین؛ رویکرد دینی جوانان و توجه آنها به دین نیز بیشتر شده است. شاید بتوان گفت رهبر و رئیس جمهوری ترکمنستان با نگاهی مثبت تلاش می کنند به سالخوردگان ترکمن که به دین توجه ویژه ای دارند و احترام به سنن خود را واجب می دانند نشان دهند که آنها نیز بر این مهم اهتمام دارند و به آن پای بند می باشند. دلیل بر این مدعا نیز فعالیت گروه های مختلف مذهبی با نظارت دولت و برگزاری و حضور پررنگ آنها در رویدادهای مذهبی بویژه نماز جمعه است البته تا حدی که به جامعه آسیبی نرساند.      

منابع:

https://una-oic.org/fa/hajj-and-umrah/2023/01/17/431ce79e-e9ef-404e-8772-2c703086a7fd/

https://salamnews.tm/news/blog/serdar-berdymukhamedov-posetil-mechet-mukhammeda-al-masdzhid-an-nabavi-5379f7

https://business.com.tm/tm/post/11881/turkmen-haj-zyyaratchylarynyn-289-sanysy-mekga-ugradylar

https://tdh.gov.tm/tk/post/40792/haj-parzyny-berjay-etmek-ucin-289-zyyaratcyny-saud-arabystany-patysalygyna-ibermek-bellenildi

https://38109209.khabarban.com/

https://salamnews.tm/news/blog/2312-turkmenskikh-palomnikov-sovershat-khadzh-v-mekku-i-medinu-0e19e9

https://tdh.gov.tm/tk/post/36248/turkmen-zyyaratcylary-haj-parzyny-berjay-ederler

https://tmcars.info/post/2970807969/turkmenhowayollary-haj-parzy-ucin-saud-arabystanyna-8-yorite-gatnaw-gurnady

https://russia.tmembassy.gov.tm/tk/news/117226

https://business.com.tm/tm/post/10339/turkmen-haj-zyyaratchylarynyn-2312-sanysy-dowlet-tarapyndan-mekga-ugradylar