مقامات و کارشناسان یونانی نسبت به تخریب احتمالی موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری این بنای تاریخی هشدار داده‌اند. این نگرانی‌ها پس از آن شکل گرفت که در پی تبدیل ایاصوفیه به مسجد، شاهد تخریب دروازه امپراتوری، دیوارها و مرمرها و جایگزینی آنها با صفحات فلزی بودیم. صومعه خورا که هم‌اکنون به مسجد "کاریه" معروف است، در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. این بنای تاریخی که در ابتدا یک صومعه مسیحی بیزانسی بود، در قرن شانزدهم توسط عثمانی‌ها به مسجد تبدیل شد. صومعه خورا که از مهم‌ترین آثار هنری بیزانس به شمار می‌رود، از سال ۱۹۴۷ به عنوان موزه فعالیت می‌کرد. دولت یونان با صدور بیانیه‌ای این اقدام ترکیه را "نقض آشکار قوانین بین‌المللی و تعهدات مربوط به میراث فرهنگی" دانسته و خواستار احترام ترکیه به این بنای تاریخی و توقف هرگونه اقدام تخریبی در آن شده است. اتحادیه اروپا نیز نسبت به این اقدام ترکیه ابراز نگرانی کرده و از این کشور خواسته است تا به قوانین بین‌المللی مربوط به میراث فرهنگی احترام بگذارد. کارشناسان معتقدند که این اقدام ترکیه می‌تواند تنش‌ها بین این کشور و یونان را افزایش دهد و همچنین پیامدهای منفی برای میراث فرهنگی در منطقه داشته باشد.
تحلیل:
۱- تصمیم رئیس جمهور ترکیه برای تبدیل صومعه تاریخی بیزانس «خورا» به مسجد از همان لحظه اول طوفانی از واکنش ها را برانگیخته بود. آقای میچوتاکیس نخست وزیر یونان در جریان دیدار خود در آنکارا ۱۳ می ۲۰۲۴ با اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، موضوع تبدیل صومعه خورا به مسجد را مطرح کرد و در بیانیه خود تأکید کرد: «ما صادقانه در مورد نارضایتی خود از این واقعیت صحبت کردیم که صومعه خورا اکنون به عنوان یک مسجد عمل خواهد کرد. آقای اردوغان به صحبت های من گوش داد و معتقدم حداقل مهم این است که بتوانیم ارزش فرهنگی این بنای تاریخی را حفظ کنیم تا همه بتوانند از آن بازدید کنند.»
۲- آتن تصمیم مقامات ترکیه برای شروع به کار صومعه «خورا» به عنوان یک مسجد را با یک سری اقدامات محکوم کرد.
۳- وزارت امور خارجه یونان در بیانیه خود در ۶ می ۲۰۲۴ تأکید کرد که چگونه تصمیم اردوغان «یک چالش برای جامعه بین المللی است، زیرا شخصیت آن را به عنوان یک میراث جهانی یونسکو متعلق به بشریت تغییر داده و توهین می کند. موضع آتن روشن و صریح است که «حفظ شخصیت جهانی بناها و رعایت استانداردهای بین المللی برای حفاظت از میراث مذهبی و فرهنگی یک تعهد روشن بین المللی است، که همه دولت ها را ملزم می کند.»
۴- همچنین نماینده دائم یونان در سازمان بین المللی حفاظت از بناهای تاریخی، نگرانی خود را در مورد آسیب احتمالی و تغییر خود بنا که ممکن است ناشی از تغییر کاربری آن به مسجد مسلمانان باشد، ابراز کرد.
۵- «مارگاریتیس شیناس»، نایب رئیس کمیسیون اروپا در حمایت از یونان مدعی شد: «سیاستی که اردوغان دنبال می کند از نظر بروکسل دور نمی ماند، جایی که اکنون واضح است که ترکیه اکنون "به سمت یک وضعیت مسلمان تر می لغزد. تصمیمات مربوط به ایاصوفیه و صومعه «خورا» من را هم به عنوان یک شخص و هم به عنوان یک یونانی و هم به عنوان یک مقام اروپایی ناراحت کرد. واضح است که اردوغان در تلاش است تا دستور کار حول محورهای اقتصادی-اجتماعی کشورش را تغییر دهد و هسته ای حول مذهب ایجاد کند. کاری که ما می توانیم انجام دهیم این است که نفوذ خود را در اطراف یونسکو و اتحادیه اروپا بسیج کنیم تا این بناها همچنان به روی جامعه باز باشند و متعلق به بشریت باشند.
۶- این واکنش یونان در حالی است که موارد متعددی از مساجد فعال در یونان در زمان امپراتوری عثمانی تغییر کاربری داده و به موزه تبدیل شده است.
منبع: cnn.gr ژوئن ۲۰۲۴
نظر شما