چرایی حضور ترکیه در نیجر و غرب آفریقا
سید کاظم مهرنیا
به دنبال عقب‌نشینی آمریکا و فرانسه از نیجر، آنکارا فرصت را مغتنم شمرده تا این خلأ را پُر کند و همچنین تحرکات دیپلماتیک خود را برای نفوذ در کشورهای آفریقایی شدت بخشد.
در گزارشی، که وب‌سایت "میدل ایست آی" منتشر کرد، آمده است روابط ترکیه و نیجر شاهد توسعه چشمگیری شده، و طرفین توافقنامه همکاری در زمینه نفت و گاز طبیعی امضا کرده‌اند و در حال انجام گفت‌وگوهایی برای تقویت همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های دفاعی و اطلاعاتی هستند.
این توافقنامه‌ها و گفت‌وگوها در چارچوب دیدارهای مقامات دو طرف برای تقویت همکاری میان دو کشور صورت گرفته است.
در این گزارش، به اهمیت انجام این سفرها به‌ویژه بعد از رهایی نیجر در غرب آفریقا از حضور فرانسه و آمریکا اشاره شده است.
روسیه نیز پس از خروج ایالات متحده وارد نیجر شد. یک دیپلمات ارشد در غرب آفریقا به این وب‌سایت گفته است که بسیاری در منطقه حضور نظامی ترکیه را بر روسیه ترجیح می‌دهند.
یک هیئت ترکیه‌ای مرکب از "هاکان فیدان" وزیر خارجه، "یاشار گولر" وزیر دفاع، "آلپ ارسلان بایراکتار" وزیر انرژی و منابع، "ابراهیم کالین" رئیس سازمان اطلاعاتی، "هالوک گورگون" رئیس شرکت صنایع دفاعی وابسته به ریاست‌جمهوری و "اوزگو ولکان آگار" دستیار وزیر بازرگانی، از نیجر بازدید کرد.
این هیئت ترکیه‌ای دو ماه پیش از سفر مذکور نیز، دیداری با "علی محمد الامین" نخست‌وزیر نیجر، در آنکارا ترتیب داد و طرفین درباره تقویت اقدام مشترک میان دو کشور رایزنی کردند.
طبق این گزارش، توجه ترکیه پیش از این بر منطقه غرب آفریقا متمرکز بود. این کشور در سال 2020 با نیجر، در سال 2021 با توگو و در سال 2022 با سنگال توافقنامه نظامی امضا کرد.
آنکارا اقدامات مشابهی را برای گسترش نفوذ خود در شرق آفریقا انجام داد و تلاش‌های خود را در ابتدا بر سومالی متمرکز ساهت و سپس روابطش را با کشورهای دیگر تقویت کرد، و همین امر ترکیه را به یک میانجیگر کلیدی در بحران‌های این منطقه تبدیل کرده است.
اهمیت موقعیت جغرافیایی نیجر برای ترکیه
جمهوری نیجر چهارمین کشور بزرگ جهان به حساب می‌آید که در هیچ مرزی از خود به دریا و آب راه ندارد. این کشور در غرب آفریقا واقع شده و با مساحت یک میلیون و 267 هزار کیلومتر مربع یکی از وسیع‌ترین کشورهای جهان است.
جمهوری نیجر در اطراف خود به وسیله 7 کشور آفریقایی الجزایر، بنین، بورکینا فاسو، چاد، لیبی، مالی و نیجریه محصور شده است. نیجر جمعیتی بیش از 24 میلیون نفر را در خود جای داده و از تراکم نسبتاً پایینی برخوردار است.
نیجر علاوه بر منابع معدنی غنی خود مانند اورانیوم، با موقعیت استراتژیک خود بین جنوب صحرای آفریقا و مدیترانه، جغرافیای سیاسی خاصی دارد. علاوه بر این، کمربند ساحل که نیجر در آن قرار دارد از نظر جغرافیایی و ایجاد ارتباط بین شمال آفریقا و جنوب صحرای آفریقا از اهمیت بالایی برخوردار است.
قابل ذکر اینکه:
در واقع موقعیت نیجر در تقاطع مسیرهای مهاجرت و تجارت بین مناطق فرعی اهمیت بیشتری به منطقه می‌بخشد. علاوه بر مسیرهای مهاجرت، نیجر از نظر مبارزه با تروریسم و رادیکالیسم از موقعیت حیاتی برای امنیت اروپا برخوردار است. بنابراین، جغرافیا و مسائل منطقه، نیجر را به کشوری تبدیل کرده که برای ترکیه یک هدف طلایی به شمار می‌آید.
نیجر، مالی و بورکینافاسو 3 کشور از جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا ( ECOWAS ) هستند که عضویت خود را تا زمان گذار به دموکراسی به حالت تعلیق درآورده و جامعه کشورهای ساحلی ( AES ) را اعلام کردند.
هر 3 کشور، نگرش ویژه‌ای به افزایش توان تسلیحاتی و امنیتی دارند و در این میان، با توجه به کاهش نفوذ نظامی فرانسه، ترکیه فرصت را مغتنم شمرده تا این خلا را پر کند. با آن که این جغرافیا را به عنوان "منطقه ساحل" می‌شناسند، ولی هیچکدام از آنها به دریا راهی ندارند و با توجه به بیابان‌های چند صد هزار کیلومتری نیجر، فضا برای استفاده از رصد هوایی پهپادهای ساخت ترکیه در این کشور فراهم است. در غیر این صورت، نظارت بر تحرکات این منطقه عظیم به شکل اعزام نیروی زمینی و گشتی شبانه و روزانه، ناممکن است.
شرکت‌های ترکیه سرمایه‌گذاری‌ها و پروژه‌های کلان در بخش‌های انرژی و معادن، خدمات و بخش‌های پیمانکاری نیجر را در اختیار دارند. همچنین بیمارستان دوستی ترکیه و نیجر از سال 2019 به عنوان یک بیمارستان زنان و زایمان فعال شده است.
ترکیه در حوزه نفوذ فرهنگی هم در نیجر بیکار ننشسته و بنیاد معارف ترکیه در نیامی احداث کرده که دارای 13 مدرسه و 2 خوابگاه در 3 پردیس آموزشی است.
منبع: وب‌سایت "میدل ایست آی"=15/05/1403(2024/05/آگوست/2024)
نظر شما