اعتراض سابا سابا در کنیا و بسط خشونت در این کشور

پلیس کنیا روز دوشنبه ۷ ژوئیه ۲۰۲۵ در جریان آخرین اعتراضات ضد دولتی، «تظاهرات سابا سابا»، که به مناسبت سی و پنجمین سالگرد اعتراضات تاریخی سابا سابا - به معنی «هفت-هفت» - در ۷ ژوئیه ۱۹۹۰، که آغازگر تلاش کنیا برای دموکراسی چند حزبی بود، با تظاهرکنندگان درگیر شد.

از نایروبی تا کیسومو، از مومباسا تا الدورت، خیابان‌ها خلوت، مغازه‌ها تعطیل، مدارس ساکت و ساختمان‌های اداری خالی بودند. تمام شهرها ظاهری شبیه یک کشور تحت محاصره داشتند.

حمل و نقل عمومی متوقف شده بود و در برخی نقاط، دود غلیظ سیاه از لاستیک‌های سوزان و موانع موقت به آسمان می‌رفت.در سراسر شهرها و سکونتگاه‌های غیررسمی، جوانان خشمگین با پلیس به شدت مسلح درگیر شدند و ناامیدی خود را از افزایش بیکاری ابراز کردند و خواستار استعفای رئیس جمهور ویلیام روتو شدند. این تظاهرات در نایروبی، نیری، کاجیادو، اواسین گیشو، مورانگا، کیامبو، ناکورو، کیسی، ماچاکوس، کیرینیاگا، امبو و ماکوئنی مشاهده شد.

در نایروبی، مرکز شهر به منطقه ممنوعه تبدیل شد.پلیس نظارت زمینی و هوایی را اعمال کرد و از ساعت 6 صبح در جاده‌های اصلی منتهی به منطقه تجاری مرکزی (CBD) موانع جاده‌ای ایجاد کرد.این موانع شامل جاده وایاکی، خیابان کنیاتا، جاده جوگو، جاده تیکا، جاده مومباسا و جاده جوجا بود.در جاده تیکا، مأموران برای آموزش مجدد معترضانی که قصد هجوم به سمت CBD را داشتند، با مشکل مواجه شدند.

کمیسیون ملی حقوق بشر کنیا (KNCHR) نگرانی خود را در مورد نقض جدی حقوق بشر در جریان اعتراضات سالگرد سابا سابا که شامل خشونت مرگبار، دستگیری‌های خودسرانه و واکنش شدید پلیس در سراسر کشور بود، ابراز کرد. دکتر ریموند نیریس، نایب رئیس KNCHR، در بیانیه‌ای مطبوعاتی که عصر دوشنبه منتشر شد، تأیید کرد که تا ساعت ۶:۳۰ بعد از ظهر، کمیسیون ده مورد مرگ، بیست و نه مورد جراحت، دو مورد آدم‌ربایی و سی و هفت مورد دستگیری را در هفده شهرستان ثبت کرده است.

این اعتراضات که به مناسبت بزرگداشت جنبش تاریخی طرفدار دموکراسی سابا سابا در سال ۱۹۹۰ برگزار شد، وضعیت عادی را در برخی از نقاط کشور تقریباً متوقف کرد.

در این بیانیه آمده است: «بسیاری از شهروندان، علیرغم دستورالعمل وزیر خدمات عمومی که کارمندان دولت را ملزم به انجام وظیفه می‌کرد، نتوانستند سر کار حاضر شوند.»به دلیل ترس از غارت، مشاغل در چندین شهرستان همچنان تعطیل بودند و حداقل شش شهرستان گزارش‌هایی از وقوع غارت را تأیید کردند.در اقدامی خشن، مجرمان مظنون دفتر صندوق توسعه شهرستان مرکزی کروگویا را به آتش کشیدند.آموزش نیز در سراسر کشور مختل شد و اکثر مدارس تعطیل شدند و بیماران به دلیل انسداد جاده‌ها قادر به دسترسی به خدمات پزشکی نبودند. حمل و نقل عمومی، از جمله خدمات هوایی و ریلی، به شدت مختل شد و صدها مسافر سرگردان ماندند.

سابا سابا به عنوان روزی که اعتراضات سراسری در ۷ ژوئیه ۱۹۹۰ رخ داد، به یاد آورده می‌شود. کنیایی‌ها برای مطالبه انتخابات آزاد و تصویب دموکراسی چند حزبی در کنیا به خیابان‌ها آمدند.هر ساله، اعتراضات مسالمت‌آمیزی در ۷ ژوئیه برگزار می‌شود تا تاریخی که قانون اساسی کنیا به چالش کشیده شد و امکان تشکیل احزاب سیاسی دیگر را فراهم کرد، مشخص شود.

۷ ژوئیه، معروف به «سابا سابا»، تاریخی مهم در تاریخ کنیا است که اولین اعتراضات بزرگ ۳۵ سال پیش را رقم زد و رئیس جمهور وقت، دانیل آراپ موی، را برای گذار از یک دولت تک حزبی به یک دموکراسی چند حزبی فراخواند، که در انتخابات ۱۹۹۲ محقق شد. «سابا سابا» در زبان سواحیلی به معنای «هفت هفت» است.

در ۷ ژوئیه ۱۹۹۰، رهبران مخالف، کنت ماتیبا، چارلز روبیا و جاراموگی اوگینگا اودینگا، خواستار تجمعی در کاموکونجی گراندز در نایروبی شدند و خواستار دموکراسی چندحزبی شدند. با وجود اینکه این تجمع توسط دولت ممنوع شده بود.

معترضان از این ممنوعیت سرپیچی کردند و منجر به ناآرامی‌های گسترده در کشور شد. پلیس ضد شورش با خشونت پاسخ داد و معترضان را بدون محاکمه دستگیر و بازداشت کرد و تلفاتی نیز به همراه داشت.با این حال، اعتراضات امروز نوع دیگری از فوریت را به همراه داشت: ناامیدی اقتصادی، خشم جوانی و این حس که قرارداد اجتماعی به طرز غیرقابل ترمیمی شکسته شده است.

ماچاریا موننه، استاد تاریخ و روابط بین‌الملل در دانشگاه نایروبی، گفت: "هیچ چیزی نمی‌تواند روحیه ژنرال زابا سابا را تغییر دهد." «تلاش برای جرم‌انگاری اعتراضات، واکنشی است و نتیجه‌ای نخواهد داشت. در عوض، این کار باعث می‌شود دولت به اندازه کافی واپس‌گرا و ناامید به نظر برسد که قانون اساسی را زیر پا بگذارد.»

کیپچومبا مورکومن، وزیر کشور، روز یکشنبه گفت که دولت اعتراضات خشونت‌آمیز را تحمل نخواهد کرد و پلیس برای تضمین امنیت عمومی مستقر خواهد شد. ماه گذشته، مورکومن پس از آتش‌سوزی چندین ایستگاه پلیس در جریان اعتراضات، به پلیس گفت که به محض مشاهده هر کسی که به ایستگاه‌های پلیس نزدیک می‌شود، «شلیک کنند».

رایلا اودینگا، رهبر ODM، خواستار گفتگوی ملی فوری برای رسیدگی به بحران سیاسی و اقتصادی رو به رشد کنیا شده است.اودینگا با اشاره به افزایش نارضایتی عمومی، خشونت پلیس و بیکاری جوانان، تشکیل آنچه را که «کنفرانس ملی» برای رهبری اصلاحات و بازگرداندن وحدت ملی می‌نامد، پیشنهاد کرد.او خواستار مشارکت مدنی از طریق مجمعی است که به همه‌پرسی منجر شود.او می‌گوید گفتگوی پیشنهادی بر چهار حوزه متمرکز خواهد بود: اصلاحات فراگیر، پاسخگویی پلیس، تلاش‌های ضد فساد و توانمندسازی جوانان.

آقای روتو رئیس جمهور کنیا که به تاجر مسلک بودن معروف است در دو سال گذشته با یک معضل بزرگی بنام "نسل ضد " مواجه شده است و این نسل که به جوان بودن ، تسلط به تکنولوژی داشتن ، انرژی داشتن ، مردمی بودن معروف است هر از چند گاهی به پا خواسته و دولت را بصورت جدی به چالش می کشد که نمونه بارز آن اعتراضات سال گذشته آنها بود که منجر به تغییرات اساسی در کابینه دولت ، عقب نشینی دولت از لایحه مالیاتی در مجلس و غیره شد .

با توجه به اینکه دولت کنیا شفافیت لازم را ندارد و فاصله بین دولتمردان و مردم عادی به لحاظ اقتصادی بسیار بالا است و فقر و مشکلات معیشتی ، مردم را بطور جدی اذیت می کند ، این نسل ضد ، دست از سر دولت برنمی دارد و به هر بهانه ای در مقابل دولت ظاهر می شود . این اعتراضات و درگیریها هم در روز دوشنبه ناشی از همین مساله است و جوانان به دنبال خواسته های خودشان هستند و در این راه صدها نفر هم در کمین نشسته اند و از محیط آشفته کشور سوء استفاده می کنند و به غارت مغازه ها و انبارهای مردم می پردازند . دولت نیز از هر طریق ممکن مثل  گاز اشک آور و غیره به مقابله با این طیف جوان می پردازد که نتیجه آن بیش از 10 نفر کشته و صدها نفر زخمی بود که اعتراضات سازمانهای حقوق بشری را نیز به دنبال داشته است .