فرانسیس نیامجو، جامعه شناس کامرونی به AFP (آژانس خبری جهانی) می‌گوید: "چشمگیرترین تغییر از نظر من، میزان افزایش نارضایتی جوانان می‌باشد؛ جمعیت جوانی که هر لحظه، آماده انفجار است". جمعیت در سراسر آفریقا رو به افزایش است و این نسبت در شهرها به مراتب بیشتر از  روستاها می باشد .

توسعه آفریقا

در آغاز سال ۱۹۶۰، کشورهای زیرمجموعه صحرای آفریقا، برای ایجاد تغییرات تاریخی، بپا خاستند: در آن سال، ۱۷ کشور این منطقه، موفق شدند تا از قدرت‌های استعماری اروپا، استقلال یابند. اما اکنون پس از  شش دهه از استقلال، این اقلیم با مشکلات زیادی روبرو شده است و تلاش می‌کند تا الگویی اقتصادی برای رشد پایا ارائه دهد، فقر را نابود و آینده‌ای روشن  را برای جوانان خود، رقم بزند.

 انفجار جوانان

بر اساس تحقیقات اندیشکده آمریکایی بروکینگز ، جمعیت آفریقا از ۲۲۷ میلیون نفر در سال ۱۹۶۰ به بیش از یک میلیارد نفر در سال ۲۰۱۸ رسیده است و بیش از ۶۰٪ این جمعیت، زیر ۲۵ سال می‌باشند.

فرانسیس نیامجو، جامعه شناس کامرونی، به AFP می‌گوید: "چشمگیرترین تغییر از نظر من، میزان افزایش جوانان ناراضی است ؛ جمعیت جوانی که هر لحظه، آماده انفجار است".  "آنها تشنه آزادی‌های سیاسی، فرصت‌های اقتصادی و رضایتمندی اجتماعی هستند."

بیکاری، یک خطر بزرگ است. جوانان بیکار، طعمه آسانی برای گروه‌های نظامی، به ویژه جنبش‌های جهادی "ساحل" (بخشی از آفریقا که در جنوب صاحارا قرار دارد) هستند و یا ممکن است در معرض خطر مهاجرت‌های مخفی، که غالباً به قیمت زندگیشان تمام می‌شود، قرار بگیرند.

پیش‌بینی شده است که تا سال ۲۰۵۰، جمعیت این ناحیه با پیشگامی نیجریه، اتیوپی و جمهوری دموکرات کنگو (DRC)- به دو برابر، افزایش یابد. 

فقر و نابرابری

به نقل از بانک جهانی، آن میزان از جمعیت آفریقا که در زیر خط فقر زندگی می‌کند « کمتر از ۱.۹۰ دلار (۱.۷ یورو) در روز » از ۵۴.۷٪  در سال ۱۹۹۰ به ۴۱.۴٪ در سال ۲۰۱۵ کاهش یافته است.

از سویی این میانگین، شامل تفاوت‌های آماری محسوس از یک کشور به کشور دیگر می‌شود؛

گابن (۳.۴٪ از جمعیت در سال ۲۰۱۷)

 ماداگاسکار (۷۷.۶٪ از جمعیت در سال ۲۰۱۲).

کاکو نبوکپو، اقتصادان می‌گوید: "نابرابری‌های بین کشورها، به همین اندازه در آسیا و در داخل کشورها آمریکای لاتین نیز وجود دارد؛ جایی که دهقانان بی‌زمین، با صاحبان زمین‌های بزرگ، همزیستی می‌کنند."

کریستوف کوتت، از اقتصادان‌های آژانس توسعه فرانسه(AFD) ، خاطرنشان می‌کند که نابرابری در آفریقا "بسیار ضعیف" اندازه‌گیری می‌شود. "یک مسئله کلیدی در آفریقا، عدم وجود رقم مشخص برای دارائی‌های موروثی می‌باشد".

کلان شهرها و حومه‌ها

 دهه‌های اخیر، کلان شهرهایی همچون لاگوس و کینشازا شاهد گسترش زیادی  بوده است که بطور معمول، توسط بیغوله‌هایی که مردم به شدت فقیر در آن زندگی می کنند، محاصره  می‌شود؛ گرچه، بسیاری از شهرهای متوسط ​​نیز رشد داشته‌اند. براساس اعلام بانک جهانی، بیش از ۴۰٪ آفریقایی‌ها، اکنون در مناطق شهری زندگی می‌کنند . این در حالی است که در سال ۱۹۶۰ فقط ۱۴.۶٪  در شهرها ساکن بودند .

در سال ۱۹۶۰، قاهره و ژوهانسسبورگ، تنها شهرهای آفریقا با بیش از یک میلیون نفر جمعیت، بودند. مشاوران مک‌کنزی و شرکا، تخمین می‌زنند که تا سال ۲۰۳۰، در حدود ۱۰۰ شهر آفریقا، یک میلیون نفر جمعیت خواهند داشت؛ یعنی دو برابر آنچه در آمریکای لاتین، وجود دارد.

کوتت می‌گوید: "این رشد شهری، لزوماً نتیجه مهاجرت از روستا نیست". او همچنین می‌گوید: " به طور کلی، جمعیت در سراسر آفریقا در حال افزایش است و در شهرها، نسبت به روستاها، رشد بیشتری دارد." "از سویی، در شهرها مشکل بیکاری وجود دارد و مردم روستایی، علاقه چندانی به مهاجرت به شهرها را ندارند."

دهه‌های از دست رفته رشد

رشد در آفریقا در اوایل دهه ۱۹۸۰ با توجه به بحران بدهی و سیاست‌های تعدیل ساختاری، متوقف شد و بازیابی آن، تا دو دهه به طول انجامید.

سرانه تولید ناخالص داخلی، در مقایسه با دلار ثابت آمریکا، روند صعودی و نزولی را نشان می‌دهد -اگرچه این آمار رسمی می‌باشد و اقتصاد غیر رسمی و بزرگ آفریقا را شامل نمی‌شود:

 ۱،۱۱۲ دلار در سال ۱۹۶۰

۱.۵۳۱ دلار در ۱۹۷۴

 ۱،۱۶۶ دلار در ۱۹۹۴

 ۱،۶۵۷ دلار در سال ۲۰۱۸

کوتت می‌گوید: "در ارزیابی بیش از ۶۰ سال، با وجود افت ۲۰ ساله، اتفاقی جدی در آفریقا رخ داده است. اما قابل انکار نیست که آنچه که اکنون اتفاق می‌افتد، مثبت‌تر می‌باشد."

نبوکپو در کتابش« L'Urgence Africaine » (برنامه اضطراری آفریقا) – با طرح مدل رشد اصلاح شده، می‌گوید: "برنامه‌های تعدیل ساختاری صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، موتورهای رشد جمعیت را شکسته است."

برنامه‌هایbelt-tightening  "با تأکید بر کوتاه مدت، به سرمایه‌گذاری در آموزش، بهداشت و آموزش، آسیب می‌رساند".

ضرورت تفکر جدید

آفریقا از نظر صنعتی‌سازی از سطح پایینی برخوردار است، به شدت به کشاورزی وابسته و بخش خدماتی آن نیز کاملا نوظهور می‌باشد.

نبوکپو می‌گوید:«ما از مدل استعماری فرار نکرده‌ایم؛ در واقع، آفریقا یک تولید کننده و صادر کننده مواد اولیه، باقی مانده است » .   وی برای نمونه، پنبه را مثال می‌زند: ۹۷٪ از الیاف پنبه آفریقا، بدون فرآوری صادر می‌شود؛ مرحله‌ای که موجب افزایش ارزش مواد اولیه و ایجاد شغل می‌گردد.

برای ژین جوزف بویل، محقق وابسته به موسسه امور بین‌الملل و استراتژیک فرانسه، «آفریقا هنوز به دنبال الگوی اقتصادی توسعه است  » وی می‌گوید: « پیشرفت صنایع بومی، بسیار کم است. چنین پیشرفتی، تنها با یک رویکرد بسیار قوی از حمایت صنعتی قاره‌ای حاصل می‌شود - که توسط قدرت‌های بزرگ، به هدف تداوم تجارت آزاد، تضعیف شده است. چینی‌ها، هندی‌ها و غربی‌ها می‌خواهند که قادر به تداوم توزیع محصولات خود باشند.

مشکل حکومتی

به گفته کارشناسان، عدم وجود دموکراسی، شفاف‌سازی و سیستم‌های قضایی کارآمد، ترمز اصلی رشد در  آفریقا بوده  و موجب تمرکز ثروت در دست افراد معدود شده است. با توجه به مدارک بین‌المللی، از ۴۰ ایالتی که در سال گذشته، فاسدترین مناطق به حساب می‌آمدند ، ۲۰ مورد در کشورهای زیر مجموعه صحرای آفریقا، قرار دارند.

نبوکپو می‌گوید: "آفریقا در حال توسعه نیست؛ چرا که در دام ثروت خصوصی گرفتار شده است و دارندگان بزرگ ثروت آفریقا، رهبران آن هستند." "ما باید دموکراسی، انتخابات آزاد و شفاف‌سازی را ارتقاء دهیم تا آفریقا رهبرانی قانونی که منافع عمومی مردم را با قلب خود خواستار هستند، داشته باشد؛ آنچه که مطلقاً وجود ندارد."

نیانجو، با اشاره به گروه‌های حاشیه‌نشین می‌گوید: "باید فضای بیشتری برای گنجاندن صداهایی مانند صدای جوانان و صدای زنان، وجود داشته باشد."

منبع :

 https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/۱۵۱۲۶۹۳/-africa-seeks-model-growth

مترجم :

سید رضا جعفری