چنانچه بازتاب و تاثیر بحران ها و جنگ ها در مناطق و کشورهای مختلف را مورد بررسی قرار دهیم بدون شک کودکان بیشترین زیان را متحمل شده و خواهند شد و سهم عظیمی از تاثیرات منفی را از آن خود کرده اند چرا که بی دفاع ترین و ضعیف ترین قشری می باشند که در جامعه زندگی می کنند و خود قادر به تغییر هیچ یک از این تاثیرات و بازتاب ها نمی باشند که در بحران سوریه نیز آنان مستثنی نشده اند و حتی بسیاری از کودکان بطور مستقیم درگیر بحران پیش آمده شده اند بگونه ای که برخی در امر نگهبانی از اماکن مختلف و خطرناک به کار گرفته شده اند و برخی دیگر بعنوان خبرچین مورد سوءاستفاده قرار می گیرند و بسیاری از آن ها را به عنوان سپر انسانی در درگیری ها به کار گرفته و می گیرند .

این در صورتی است که برخی از سازمان های مرتبط با امور کودکان ، در آمارهای خود اعلام کرده اند که بیش از دو میلیون کودک در سوریه نیاز فوری به کمک های مختلف جهت تداوم زندگی دارند. همچنین در پاره ای از مطالعات بعمل آمده در حوزه کودکان چنین اظهار شده است که از بین چهار کودک در سوریه سه نفر از بحران جاری زیان دیده و یا عزیزی را از دست داده اند همچنین باید اذعان داشت که کودکان در سوریه در بهترین حالات پیش آمده ، در میان فقر و رنج تهیدستی و در شرایطی بس دشوار و غیر انسانی زندگی می کنند و اکثر آن ها بدلیل عدم وجود و رعایت اصول بهداشتی در معرض بیماری های سخت و صعب العلاج قرار دارند.

همچنین روی آوردن به ولگردی و سرقت آنهم پس از ترک اجباری مدارس در کودکان به چشم می خورد بگونه ای که گرایش به چنین کارهایی حتی باعث مرگ کودکان سوری در گوشه و کنار کشور شده است اضافه بر آن، رویکرد کودکان به سمت کارهای غیر اخلاقی همچون تن فروشی و روسپیگری جهت بدست آوردن لقمه نانی برای امرار معیشت بویژه در کشورهایی که به آن ها پناهنده شده اند نیز از مناطق و کشورهای مختلف گزارش شده است.

جنگ و پایان آرزوهای کودکان :

هر آنچه در این مدت از جنگ و خونریزی در کشور سوریه بوقوع پیوسته است و تر و خشک را سوزانده است با قطره اشکی که از چشمان معصومانه کودکی که عزیزش را از دست داده جاری شده است برابری نمی کند ، کودکی که در میان آوارها و خرابی های جنگ بدنبال پدر و مادر گمگشته اش می گردد و در خرابه های خانه تازه ویران شده اش چیزی جز تکه پاره هایی از اسباب بازی هایش نمی یابد وافسرده و مایوس در آنجا می نشیند و به آسمان خیره می شود.

صحنه های دردناک و تلخی از کودکان سوری در گوشه و کنار این کشور بحرانی بر خاطره ها ثبت شده اند ، از کودکان وحشت زده و گریزان و بدون هدف و مقصد گرفته تا آنانی که خود را بر جنازه مادر انداخته اند و همچنان منتظر پاسخ ، از فریادهای همراه با وحشت و اضطراب کودکان گریزان از صدای بمباران ها و خمپاره اندازها و انواع سلاح های مرگبار و مخوف تا آرام گرفتن و رخت بر بستن از دنیای خشن و بی رحم در زیر آوارها و آتش ها .

کودکان بالاخص در مناطق بحرانی سوریه تبدیل به سوژه های عدسه های دوربین ها و عکاسان حرفه ای شده اند و کمتر کسی کودکی بر باد رفته آن ها را جویا می شود ، در برخی مناطق کودکان خود نیز فراموش کرده اند که روزی با دوستان و همسایگانشان بازی می کردند و در یک کلام، کودکی خود را به رخ جامعه می کشیدند اما امروز این بزرگ تر ها هستند که بازی خشن دود و آتش و مرگ را به رخ آن ها کشیده اند.

سهم کودکان از مرگ :

آمارهای رسمی حکایت از این دارند که تنها طی سی ماهه نخست بحران، نزدیک به هفت هزار کودک قربانی خشم و جنگ و خونریزی های اخیر شده اند گرچه این آمار حیرت و تاسف بسیاری از ناظران را موجب شده است اما باید اذعان نماییم که این تعداد قربانی ، تنها آمار رسمی و گرفته شده از صحنه های مستقیم جنگ و درگیری می باشند در صورتی که بدون شک عدد اصلی بیش از این می باشد چرا که بسیاری دیگر از کودکان در جریان شرایط سخت آوارگی و یا حتی در خلال پناهندگی دچار بیماری های سختی گردیدند و جان خود را از دست دادند و تعدادی نیز بر اثر عوارض سوء تغذیه و گرسنگی به کام مرگ رفتند که از این بخش متاسفانه آمار رسمی در دست نمی باشد .

رنج های آوارگی :

از جمله معضلاتی که گریبان خانواده های آواره از خانه و کاشانه را گرفته است همانا مسئله عدم انسجام کودکان با همتایان خود در سایر شهرها و مناطق می باشد ، خانواده هایی که جنگ و درگیری مجبور به مهاجرت اجباری و ترک مناطق خود نمود به ناچار فرزندان خود را در مدارس دولتی و گاه بسیار سطح پایین نمود که در برخی از این مدارس به کودکان آن ها به چشمی دیگر نگریسته می شود حتی برخی از آن ها با تنگناهایی از سوی سایر کودکان مواجه می شوند چرا که برخی با اندیشه کودکانه خود بر این تصور هستند که مشکلات و معضلات و بحران جاری همه از زیر سر آن ها برخواسته است !!! همچنین به آن ها به چشم آدم های خشن و جنگ طلب نگاه می شود البته در برخی از موارد متاسفانه این بی مهری به معلمان و دبیران نیز تسری یافته و به کودکان آواره با نوعی بی توجهی و حتی اهمال نگریسته می شود .

حتی در برخی از شهرها و مناطق به کودکان مهاجر نگاهی تحقیرآمیز انداخته می شود و در برخی اماکن حتی بی توجهی به حدی می رسد که آنان را بدون کتاب و درس و هرگونه توجهی رها کرده اند .

ویرانی مدارس و مراکز آموزشی :

بر اساس آمارهای رسمی صادره از سوی سازمان های بین المللی ، درصد بالایی از مدارس و مراکز آموزشی در گوشه و کنار کشور سوریه و بالاخص در مناطق درگیر یا بصورت کامل از بین رفته اند و یا در حدی هستند که دیگر بعنوان یک محیط آموزشی قابل استفاده نمی باشند ، بر این اساس سازمان«کودکان را نجات دهید»(انقذوا الاطفال) طی آماری اعلام نموده است که یک پنجم از مدارس و مراکز آموزشی در سوریه ویران شده اند که ادامه تحصیل بیش از ۲،۵ میلیون کودک سوری را در خطر جدی قرار داده است .

کودکان و نوجوانانی که در مناطق درگیر و بحرانی سوریه زندگی می کنند امسال برای چند سال متوالی از نعمت ادامه تحصیل محروم شده اند و خانواده ها مجبور شده اند تنها بخاطر حفظ شرایط آموزشی ،کودکان خود را در محیط های نامناسب و به دور از استانداردهای آموزشی ثبت نام نموده و مجبور به ادامه تحصیل نمایند بگونه ای که حتی خانواده ها در خصوص آینده تحصیلی فرزندان دچار شک و تردید شده اند که آیا اینگونه محیط های آموزشی می تواند ابتدایی ترین نیازهای آموزشی کودکان را برآورده نماید یا خیر.

بسیاری از کودکان و خانواده های آنان در مناطق جنگ زده و بحرانی ، مسئله آموزش و ادامه تحصیل دیگر در اولویت های آنان قرار ندارد و تنها به فکر در امان ماندن از هرگونه درگیری و خونریزی هستند و چیزی بنام مدرسه و تحصیل را بطور کل به فراموشی سپرده اند .

افزایش بیماری های جسمی و روحی در بین کودکان :

با نگاهی به وضعیت موجود و همچنین مطالعات و مصاحبه های متعددی که در خصوص بیماری های شایع بین کودکان چه از لحاظ جسمی و چه از نظر روحی و روانی بطور وسیعی گریبان کودکان جنگ زده و بحران دیده را گرفته اند که در اینجا بطور مختصر به عمده مشکلات پیش آمده اشاره می کنیم :

اضطراب روحی و روانی :

آنچه که متخصصان و کارشناسان روان درمان را نگران ساخته است افزایش نابسامانی های روحی و روانی در بین کودکان می باشد که بر اثر درگیری های خونین و حضور و مشاهده رویدادهای تلخ و ناگوار در بین کودکان بگونه ای وسیع بوجود آمده است، کودکان بطور روزانه در برخی از مناطق کشور سوریه شاهد درگیری های خونین ، بمباران ها ، ویرانی ها ، قتل عام ها و بسیاری مسائل دردناک و در عین حال وحشتناک می باشند که بروز بیماری های روحی و روانی را متاسفانه ایجاد و شدت بخشیده است ، آنان با مشاهده روزانه کشتارها و قتل عام ها و مورد بمباران و تیراندازی قرار گرفتن به کابوس های شبانه دچار می شوند و سایه شوم مرگ را همواره در پی خود می یابند که البته با تاسف کامل باید این نکته را اشاره نماییم که در آینده چنین عوارضی رو به افزایش خواهند گذاشت که خود جای نگرانی دارد و نیاز به اقدامات جدی از سوی دست اندرکاران امر در سوریه دارد تا بتوان به سمت بهبودی و مرمت شخصیت آسیب دیده کودکان گام های جدی برداشت.

افزایش پدیده شب ادرای :

یکی از بیماری های رایج در بین کودکان ، نوجوانان و حتی در بین برخی از بزرگسالان مسئله شب ادرای می باشد که از جمله عوارض ترس و ترور و بمباران و جنگ و خونریزی در مناطق درگیر و بحران زده می باشد ، این پدیده اخیرا بطور چشمگیری افزایش یافته و مورد نگرانی خانواده های سوری شده است .

همچنین به دلیل کمبود مواد غذایی مناسب و بهداشتی در برخی از مناطق سوریه شاهد بروز سوء تغذیه در میان کودکان می باشیم که این امر خود باعث بروز بیماری های مختلف ویروسی در بین آنان شده و می شود، کاهش امور بهداشتی نیز خود باعث بوجود آمدن بیماری های مختلف گوارشی و پوستی برای کودکان و حتی بزرگسالان شده است که به مثابه یک بمب ساعتی می ماند که هر لحظه باید منتظر انفجار آن در سطح جامعه باشیم.

افزایش عوارض آلودگی هوا :

اهالی و ساکنان مناطق جنگ زده و بحرانی به دلیل آتش و ویرانی برآمده از بمباران های هوایی و توپخانه ای از سوی دو طرف متخاصم از آلودگی هوا در رنج بسر میبرند در این میان کودکان بدلیل ضعف و ناتوانی فطری موجود در آن ها ، بیشترین آسیب ها را متحمل می شوند ، دود و آتش برآمده از خلال آتش جنگ و عدم وجود امکانات و تجهیزات مناسب جهت کاهش آسیب ها باعث گردیده تا در میان کودکان بیماری های تنفسی رو به افزایش گردد.

پزشکان و کارشناسان امور بهداشتی بر این باور هستند که گازهای مسموم حاصل بمب ها و خمپاره ها و همچنین آتش سوزی های برآمده از این بمباران ها باعث ایجاد بیماری های تنفسی و ریوی شده اند که متاسفانه کودکان سهم بیشتری را از آن نصیب خود کرده اند و دچار تنگی نفس، سرفه های مزمن و بیماری های جدی تنفسی گردیده اند که با کمبود داروهای ضروری و لازم این مورد متاسفانه روز بروز تشدید نیز می گردد.

آورارگی و گرسنگی کودکان :

کار دشواری نیست چنانچه بخواهیم پدیده کودکان خیابانی و آواره را در گوشه و کنار شهرهای کوچک و بزرگ سوریه حتی در دمشق را ملاحظه کنیم ، کودکانی که از مناطق آسیب دیده و بحرانی به شهرهای بزرگ کوچ کرده اند و برای زنده ماندن و امرار معاش به خیابان گردی و تکدی و دستفروشی روی آورده اند ، برخی از این کودکان حتی با سن کم خود و بدلیل غیاب سرپرست خانوار و یا بیکاری پدر مسئولیت امرار معاش خانواده را عهده دار شده اند و سختی های بسیاری را متحمل می شوند .

خشونت و نفرت کودکانه:

بحران اخیر باعث دگرگون شدن بسیاری از مفاهیم نزد آحاد جامعه شده است که کودکان نیز از این امر مستثنی نمی باشند این دگرگونی در مفاهیم و کردار تا بجایی پیش رفته اند که حتی در بازی های کودکانه نیز می توان آن تغییرات منفی را مشاهده کرد.

رویکرد کودکان به بازی های خشن و جنگی و دور شدن از بازی های شاداب و پویا بوضوح در میان بازی های کودکان مشاهده می گردد و در این بین والدین نیز متاسفانه هیچ کمکی جهت کاهش یا از بین بردن این مسئله نمی کنند که برعکس به آن شدت نیز می بخشند و بدون توجه به نیازهای کودکانه تمام حرف و حدیث آن ها حتی در نزد کودکان، جنگ و خونریزی و بیان فجایع رویدادها می باشد که در ضمیر ناخودآگاه کودکان تاثیر بسیار منفی گذاشته و می گذارد و باعث می گردد تا شاهد جامعه ای بدور از افکار و باز های کودکانه باشیم ، جدای از آن متاسفانه کودکان در بسیاری از مناطق بحران زده خود بطور مستقیم شاهد حوادث و رویدادهای دردناک و خونین می باشند که این امر برای نسل های آینده جای بسی نگرانی خواهد داشت .

از همه این ها بدتر و تاسف بارتر همانا مشارکت کودکان در جنگ ها و خونریزی ها است که موارد متعددی را شاهد بوده و هستیم بدینگونه که برخی از آنها با سن کم هم اسلحه بدست گرفته و در جنگ شرکت داده می شود برخی نیز بعنوان خبرچین به کار گمارده می شوند و بسیاری نیز متاسفانه بعنوان سنگرهای انسانی در مناطق جنگ زده بکار گرفته شده و می شوند.

پناهجویان کودک سوری :

زخم ها ، دردها ، مشکلات و معضلات کودکان سوری تنها به آنچه تاکنون گفته شد خلاصه نمی شود و داستان ها و مسائل بسیاری برای آن ها بوجود آمده که حتی از بیان برخی از آن ها انسان شرم می کند.

از جمله این دردها ، مسائلی است که گریبان کودکان پناهجو را گرفته است ، هیچگاه دختران ده ساله سوری در ذهن خود حتی نمی گنجاندند که روزی مجبور شوند به خاطر امرارمعاش خانواده و برای زنده ماندن خواهران و برادران کوچک تر به خودفروشی روی آورند آنهم در این سن و سال ، دختری که تا قبل از جنگ و بحران پیش آمده در کنار هم سن و سال های خود و در کنار سایر اعضای خانواده اش غرق در عروسک بازی خود بوده است و تنها در بازی هایش نقش عروس را ایفا می کرده است امروز کارش به تن فروشی کشیده شده است ، این حکایت یکی از ده ها حکایات دردناکی است که «لویس ضوء» مسئول برنامه های حمایت از کودکان از خطر انحراف وابسته به مرکز «نبع» جمعیت خیریه «ایمان متبادل» یکی از موسسات خیریه لبنانی است که در گزارش خود بیان نموده است .

آنچه که آقای ضوء در گزارش خود آورده است برگرفته از تحقیقات و مطالعات میدانی است که از خلال سرکشی به اردوگاه های پناهجویان سوری در لبنان بدست آورده و مشاهده نموده است.

در تایید آنچه که در این گزارش و گزارشات مشابه آمده است یکی از روانکاوان جمعیت بیان داشته که وقتی برای بررسی وضعیت روحی کودکان به اردوگاه ها سرکشی داشته اند از کودکان خواسته اند تا وضعیت روحی خود را و آنچه که احساس می کنند را بصورت نقاشی بر روی کاغذ آورند که مشاهده می کنند برخی از دختران کم سن و سال و تازه به بلوغ رسیده در نقاشی های خود مبادرت به رسم اعضای تناسلی مردان بصورت عریان کرده اند که این امر خود باعث می گردد تا بیشتر بر روی آن ها متمرکز گردند که در نتیجه در می یابند متاسفانه آن ها به تن فروشی مجبور شده اند و زنگ خطر این موضوع از آنجا به صدا در آمد.

از اینجا بود که کارشناسان امر دریافتند برخی از مادران ، دختران کوچک و تازه به بلوغ رسیده خود را برای امرارمعاش و کسب درآمد به تن فروشی و روسپیگری مجبور ساخته اند و برخی دیگر توسط پدران یا برادران بزرگ تر به خیابان ها برده می شوند و از آن ها برای انجام کارهای پست همچون تکدی گری و یا رقص و آواز خیابانی استفاده می شود.

بر اساس گزارشات موجود ، این کودکان دچار اختلالات روحی و روانی جدی در رفتار شده اند و نیازمند توجه ویژه می باشند که اغلب این مشکلات برآمده از مشکلات و تنگناهای سخت اقتصادی است که بر خانواده های آنان رفته است که البته مراکز و موسساتی همچون مرکز نبع در پیشگیری و درمان چنین حالاتی تا حدودی موفق عمل کرده اند اما مشکل بزرگ تر و جدی تر از آن است که تصور می شود و نیازمند تحرک موسسات و مراکز ملی و بین المللی در سطحی وسیع و جدی می باشد ، موسساتی که از یکسو سطح فرهنگ خانواده ها را در کنار تامین اجتماعی و اقتصادی ارتقاء بخشند و از سوی دیگر به کودکان آسیب دیده و آسیب پذیر کمک جدی نمایند.

کودکان پناهجو و آموزش :

برخلاف آنچه که در بالا یاد شد هستند خانواده هایی که علی رغم بحران پیش آمده و زیان هایی که به آنان چه از حیث اقتصادی و چه از نظر اجتماعی وارد شده است اما همچنان بر استمرار حضور فرزندان خود در مدارس و مراکز آموزشی اصرار می ورزند اما شرایط سخت موجود در اردوگاه ها و یا شهرها و یاکشورهایی که به آن پناهنده شده اند باعث گردیده که بسیاری از کودکان پناهجو از امر آموزش و ادامه تحصیل باز مانند.

شرایط سخت اقتصادی موجود در کشور لبنان و گرانی معیشت در این کشور باعث گردیده تا بسیاری از پناهجویانی که به این کشور مهاجرت نموده و یا پناهنده شده اند نتوانند از حداقل امکانات معیشتی برخوردار گردند چه برسد به مسئله آموزش و ادامه تحصیل.

در این کشور پدران آواره سوری به سختی کار پیدا می کنند و آنانی که توانسته اند کاری برای خود دست و پا کنند به سختی می توانند جوابگوی نیازهای اساسی خانواده باشند از اینرو مسئله آموزش و ادامه تحصیل کودکان در اولویت های نخست خانواده ها قرار ندارد و کودکان سوری با حسرت به همتایان خود که قادر به ادامه تحصیل هستند می نگرند.

بطور کلی صدها هزار کودک و نوجوان از ابتدایی ترین شرایط جهت ادامه تحصیل در گوشه و کنار مناطق بحران زده در رنج بسر برده و محروم گشته اند که در برخی از این حالات می توان کودکانی را یافت که طی دو سال متوالی تحصیلی از آموزش و مدارس محروم بوده اند.

طی آمارهای موجود بیش از یک پنجم از مدارس کشور از میان بیش از ۲۲۰۰۰ مدرسه در جریان حوادث جاری در سوریه یا بطور کلی ویران شده اند که تعدادشان بیش از سه هزار مدرسه می باشد و یا چنان متضرر گشته اند که قابل استفاده برای محیط های آموزشی نمی باشند و یا اینکه از آن ها بعنوان مراکز نگهداری از آوارگان جنگی استفاده می شود که بیش از یک هزار و پانصد مدرسه برای چنین کارهایی مورد استفاده قرار گرفته اند که در نتیجه این ویرانی و جنگ علاوه بر کاهش تعداد کودکان در حال تحصیل ، شاهد ایجاد موجی از بیکاری و درماندگی در بین قشر معلمان و دبیران در سطح کشور سوریه می باشیم ، بر این اساس می توان به گزارشی که یونیسف منتشر نموده بعنوان مثال اشاره کنیم که تنها در استان ادلب (از استان های درگیر و متضرر ) فقط ۵۵ درصد از معلمان شغل خود را ادامه می دهند و مابقی بیکار شده اند و یا در همین گزارش اشاره شده است که بر اثر حوادث جاری میزان حضور کودکان در مدارس استان حلب به تنها ۶ درصد از کل تعداد دانش آموزان کاهش یافته است.

سازمان های مردم نهاد و پناهجویان سوری:

اگر بخواهیم به وضعیت و نقش سازمان ها و موسسات مردم نهاد که در زمینه کمک رسانی به پناهجویان و آورارگاه و مهاجران سوری فعالیت می کتتد بپردازیم خود نیازمند یک مطالعه و بررسی جداگانه و مستقل می باشد اما در این کوتاه سخن ، به برخی از موسسات خیریه و مردم نهادی که بخصوص در زمینه کودکان فعالیت دارند خواهیم پرداخت و به نمونه هایی از کشور لبنان که خود تجربه سال ها جنگ داخلی را دارد و با موضوعاتی همچون پناهندگی و آوارگی و مسائلی از این دست ناآشنا نیست اشاره می کنیم.

امروز لبنان به یکی از مراکز و کشورهای مهمی تبدیل شده است که در خود هزاران خانوار سوری را جای داده است و علی رغم تمامی مشکلاتی که در میان است به پناهگاهی امن برای آنان که خانه و کاشانه خود را ترک و به این کشور گریخته اند تبدیل شده است، ناتوانی دولت لبنان در پذیرش و خدمت رسانی به جمع عظیم و گسترده پناهجویان سوری که به یکباره و از روی اجبار به این کشور پناه آورده اند موسسات و سازمان های مردم نهاد را به تحرک جدی واداشت که جمعیت «ایمان متبادل» یکی از ده ها موسسه خیریه ای است که در این زمینه وارد کارزار شده است ، همانگونه که در بالا بیان شد این موسسه بیشتر در زمینه خدمت رسانی به کودکان پناهجو و آواره فعالیت می کند که به دلیل مرتبط بودن با بحث ما بیشتر به فعالیت های آنان می پردازیم.

در این بین خانم کریستین پطرس رئیس روابط عمومی این جمعیت ضمن شرح نوع خدمات رسانی موسسه ، اظهار می دارد که: با توجه به دور بودن کودکان سوری از محیط های آموزشی متعارف و متداول ، تلاش کرده ایم تا نوعی آموزش جایگزین و مشابه را برای آنان تامین کنیم در این موسسه ۴۵ کودک پناهجوی سوری مورد حمایت کامل قرار گرفته اند اغلب این کودکان از میان کسانی می باشند که مدارک تحصیلی در دست ندارند و به دلیل شرایط بدون هیچ مدرکی از خانه و کاشانه آواره شده و به لبنان آمده اند و به همین دلیل نمی توانند و نتوانسته اند در مدارس لبنانی ثبت نام کنند همچنین در میان آن ها کودکانی هستند که بدلیل شرایط دشوار اقتصادی اکنون و برای سومین سال متوالی از محیط های آموزشی بدور مانده اند.

دست اندرکاران این موسسه و موسسات و مراکز مشابه اظهار می دارند که با دشوار شدن شرایط در سوریه ، تعداد کسانی که به لبنان مهاجرت می کنند روبه افزایش گذاشته و روز بروز تعداد کسانی که به خدمات این موسسات نیاز پیدا می کنند نیز افزایش پیدا می کنند اما سازمان های مردم نهاد و خیریه بدلیل محدود بودن امکانات و بودجه متاسفانه از پذیرش تمامی آن ها معذور می باشند ولی باید بطور جدی به نیازهای بر حق کودکان آواره اعم از نیازهای اجتماعی ، آموزشی و مراقبت های روحی و روانی توجه نمود و جهت رفع آن ها برنامه ریزی و اقدام نمود.

رنج کودکان آواره سوری از نگاه سازمان های بین المللی :

براساس گزارشات و آمار موجود ، بیش از نیمی از آوارگان و نیازمند به کمک (در داخل سوریه )که مجموع آن ها به بیش از ۴ میلیون نفر رسیده است را کودکان تشکیل می دهند ، این تعداد خود کفایت می کند تا سازمان های ذیربط همچون یونیسف زنگ خطر را به صدا در آورند و جهان را به کمک رسانی به نسلی از کودکان که حال و آینده پر از خطر و دغدغه ای را می گذرانند فرا خواند.

سازمان save the children در گزارشی با عنوان «دوران کودکی ، هدف آتش جنگ» که ماه مارس سال جاری (فروردین ۹۲) در خصوص وضعیت کودکان سوریه منتشر نمود به رنج ها و مصایب و معضلاتی که کودکان و مادران سوری در جریان بحران اخیر متحمل شده و می شوند پرداخته است .

در این گزارش به مسائل و رنج های مختلفی اشاره شده است که از جمله : تولد کودکان در شرایط سخت بدون بهداشت و مراقبت ویژه در مناطق بحرانی، ازدواج دختران در سنین بسیار پایین و علی رغم میل باطنی آن ها، اعمال خشونت های جنسی علیه کودکان، سوء تغذیه کودکان، افزایش بیماری های گوارشی و پوستی در بین کودکان بحران زده، معلول شدن کودکان بر اثر درگیری ها و جنگ و مسائلی از این دست پرداخته است.

همچنین یکی دیگر از مطالعاتی که از سوی یکی از دانشگاه های کشور ترکیه پیرامون کودکان پناهجوی سوری به این کشور انجام گرفته است حکایت از وجود حالات متعدد روحی و روانی در بین کودکان در نتیجه قرار گرفتن در قلب بحران و حوادث دارد در این گزارش چنین بیان شده است که یک سوم از کودکان مورد مطالعه قرار گرفته در تحقیق یاد شده به دلیل بحران پیش آمده در سوریه از والدین خود جدا شده و یا دور افتاده اند و سه چهارم از آن ها در جریان نزاعات و درگیری ها عزیزی را از دست داده اند که یا از میان اعضای خانواده بوده و یا از میان دوستان و همکلاسی های آنان بوده اند.

کمک رسانی به کودکان سوریه در نگاه آمار و اطلاعات :

از گذشته در سوریه باشگاه هایی فرهنگی و علمی و آموزشی تحت عنوان «نادی المدرسی» وجود داشتند که پس از آغاز بحران و تشدید آن در گوشه و کنار کشور ، نقش و حضور آن ها بیش از پیش نمایان شد و بسیاری از سازمان های کمک رسان داخلی و خصوصا بین المللی از طریق این باشگاه ها به امر کمک رسانی مبادرت می ورزند.

در این راستا طی آمارهای موجود تاکنون بیش از ۸۰۰۰۰ (هشتادهزار) کودک از برنامه های یونیسف که در این باشگاه ها اجرا می گردد استفاده کرده اند ، یونیسف با برنامه ریزی و هدف گذاری از پیش تعیین شده و درچارچوب ارائه برنامه های کمک آموزشی و همچنین تفریحی تاکنون توانسته برحسب آماری که خود ارائه نموده است به بیش از ۶ / ۴۶ درصد از اهداف خدمت رسانی به کودکان از طریق بیش از ۲۵۰ مدرسه نائل آید.

همچنین شورای عالی پناهندگان کشور دانمارک با همکاری سازمان Premiere Agency نیز تاکنون از طریق ۱۵ باشگاه آموزشی توانسته اند به ۹۰۰۰ (نه هزار) کودک سوری خدمات آموزشی و تفریحی ارائه نمایند و در بین بیش از ۸۳۷۰۰ کودک و نوجوان سوری لوازم التحریر تقسیم کنند.

در کنار ارائه خدمات آموزشی ، برحسب آمار ارائه شده از سوی این سازمان ، یونیسف تاکنون موفق به آماده سازی و بازسازی بیش از ۷۰ مدرسه در گوشه و کنار کشور سوریه گردیده و طرح بازسازی ۲۱ مدرسه در حومه دمشق و درعا نیز به دلایل امنیتی و بطور موقت متوقف شده است.

برخی دیگر از سازمان ها همچون «جنبش بین المللی ضد گرسنگی» نیز خدماتی را تاکنون به کودکان سوریه ارائه داده اند که از جمله بازسازی یک مدرسه از ۵ مدرسه مورد نظر در منطقه الحسکه را می توان برشمرد، اضافه بر این ها یونیسف و سایر موسسات همکار و شریک آنان تاکنون توانسته اند به بیش از ۳۲۰۰۰ (سی و دوهزار) کودک سوری خدمات اجتماعی و مشاوره های روانی ارائه دهند که اکثر این کودکان در شهرها و مناطق دمشق ، حلب ، حمص و حومه دمشق بوده اند.

همچنین با بکارگیری ۲۸ گروه پزشکی و بهداشتی سیار ، یونیسف از آغاز سال ۲۰۱۳ میلادی تاکنون در ۱۲ استان کشور سوریه به بیش از ۱۷۷۴۴ کودک مهاجر، پناهجو و آواره خدمات درمانی و پزشکی رسانده اند که این گروه ها از ماه مارس (فروردین ۹۲) به پنجاه گروه افزایش یافته اند و در برنامه ریزی خود قرار است در ۱۳ استان آسیب دیده کشور سوریه به بیش از ۲۸۰۰۰۰ (دویست و هشتاد هزار) کودک آواره سوری خدمات درمانی ارائه نمایند.

در همین راستا صندوق اسکان سازمان ملل متحد از طریق سازمان های مردم نهاد و دیگر سازمان های همکار همچون SAHPAD و SFPA، و با هدف تامین پشتیبانی و حمایت از متضررین به ارائه خدمات سیار بالاخص در استان های حلب، الرقه، دمشق، حمص، ادلب و حومه دمشق که بیشترین زیان ها را تاکنون متحمل شده اند و بیش از ۶۰ درصد از کل جمعیت آواره و مهاجر را در خود جای داده اند نموده است که از جمله این خدمات می توان به تشکیل ۱۶ تیم و گروه درمانی و درمانگاه های سیار و ارائه خدمات درمانی اشاره نمود .

نظر به وضعیت نابسامان بهداشتی و کمبود حاد دارو در مناطق بحران زده ، سازمان بهداشت جهانی وابسته به سازمان ملل متحد با همکاری دست اندرکاران وزارت بهداشت سوریه ، لیستی از داروهای ضروری و مورد نیاز این کشور را برای یکسال تهیه و به سازمان ها و نهادهای ذیربط ارائه داده اند تا به هر روشی به تامین و ارسال آن ها مبادرت ورزند ، لازم به یادآوری است جهت تامین لیست یاد شده بالغ بر ۴۶۷ میلیون دلار بودجه نیاز می باشد.

..... و در خاتمه :

بدون شک آنچه تاکنون بر کودک و نوجوان سوری گذشته و می گذرد در این کوتاه سخن قابل انتقال نمی باشد و مطالعات وسیع و دقیق علمی و میدانی را می طلبد اما با همین مختصر نیز می توان به عمق فاجعه تا حدودی پی برد و بطور جدی برای آن به فکر فرو رفت.

آنچه که در حیطه فرهنگی مسئولیت نهادهای مسئول در کشورمان را درخواست می کند این نکته است که همانگونه که اکنون جمهوری اسلامی ایران یکی از موثرترین و تاثیرگذارترین بازیگران سیاسی – امنیتی در خصوص بحران سوریه بشمار می رود بدون شک در فردایی نه چندان دور از موثرترین حاضران دوران سازندگی در کشور سوریه بشمار خواهد رفت از اینرو از اکنون باید برای فردای فرهنگی و هنری و اجتماعی این کشور خصوصا برای نسل آینده سوری که زیان دیده اصلی بشمار می رود برنامه ریزی نموده و برای آن روز بطور کامل و با تمام نیرو و امکانات آماده گردند.

منابع :

۱- پایگاه خبری روزنامه الوطن، دمشق: مازن الأحمر ۲۰۱۳-۰۷-۲۶ (۰۵/۰۵/۹۲)

۲- پایگاه خبری ارم نیوز ، بیروت، هناء الرحیّم، ۲۰۱۳/۰۴/۱۲ تاریخ النشر( ۲۲/۱/۹۲)

۳- نشریه «النشره الانسانیه » شماره ۲۱ ، ١٨ مارس/آذار ٢٠١٣ (۲۷/۱۲/۹۱).