مقدمه :
هنگامی که در ماه مارس ۲۰۱۱ میلادی و در امتداد آنچه که برخی نام « بهار عربی» و برخی دیگر عنوان « بیداری اسلامی » بر آن گذاشتند، برخی از مناطق کشور سوریه نیز وارد این معرکه گردید کمتر کسی فکر می کرد که آنچه این کشور شاهد آنست چیزی نیست جز امتداد یک توطئه برنامه ریزی شده که می توان ریشه های آن را از شکست رژیم صهیونیستی در جنگ سی و سه روزه با مقاومت اسلامی در لبنان یافت.
از سال ۲۰۰۶ میلادی اگر با دقت به تحرکات نرم کشورهای عربی بالاخص عربستان سعودی و قطر در کشور سوریه می نگریستیم در می یافتیم که کمک های مالی و ساخت و سازها و مشارکت در طرح های اقتصادی توسط این دو کشور در ورای خود چیزی بیش از سرمایه گذاری اقتصادی را در بر دارد، این دو کشور با برنامه از پیش تعیین شده توسط استکبار جهانی و رژیم صهیونیستی توانستند با دلارهای نفتی خود در کالبد جامعه سوریه بخصوص در بین جوانان و نظامیان رخنه کنند و به سمتی حرکت نمایند تا در ساعت صفر مورد نظر بتوانند از آن ها بهره برداری لازم را بنمایند.
ساده انگاری است اگر بخواهیم چند خطای امنیتی و نسنجیده توسط ماموران در برخورد با تظاهر کنندگان یک شهر کوچک و دور افتاده را باعث بوجود آمدن این هجمه گسترده و تشکیل به روایتی بیش از هشتاد و بروایتی بیش از یکصد و ده گروهک مسلح کوچک بزرگ در این کشور بدانیم، البته ما در این نوشتار بر آن نیستیم تا دلایل بروز بحران و استمرار آن بمدت شش سال را مورد کنکاش و بررسی قرار دهیم بلکه آنچه پیش روی دارید معرفی گروه های مسلح تروریستی در این کشور است که سعی شده است در حد امکان با اشاره به خط و ربط آنان به خواننده تقدیم گردد.
بیان این نکته ضروری است که رویدادها در سوریه به گونه ای است که هر روز شاهد تغییر در بافت و کالبد نیروهای مسلح و مخالف نظام می باشیم و ممکن است برخی از گروه ها و تشکیلاتی که در این تحقیق معرفی شده باشند یا در گروه های دیگر ادغام شده و عملا وجود خارجی ندارند و یا مکان و نوع فعالیت آن ها بر اساس وضعیت میدانی تغییر کرده باشد اما تلاش شده است که تا جای ممکن عمده گروه های مسلح و تروریستی فعال در عرصه بحران سوریه معرفی گردند.
در تهیه این گزارش و تحقیق آقای دکتر باسم الجعفری نویسنده و پژوهشگر سوری که خود مدتی بدست یکی از همین گروهک ها ربوده شد و با پرداخت مبلغی کلان از دست تروریست ها رهایی یافت ما را یاری نموده است که جای آن دارد از ایشان و سایر همکاران تشکر و قدردانی نماییم.
"جبهه النصره"
تعداد جنگجویان آن بین ۱۰۰۰۰ تا ۱۸۰۰۰ نفر برآورد شده است.
فرمانده این گروه "ابو محمد الجولانی" ، اردنی الاصل می باشد.
جبهه النصرة که عنوان یاری رساندن به اهل شام را در عنوان خود دارد ، یک گروه فکری سلفی جهادی است که در اواخر سال ۲۰۱۱ در راستای بحران سوریه تشکیل شد ، این گروه بسرعت رشد کرد و در عرض چند ماه به دلیل خبره بودن جنگجویان آن ، از مهمترین معارضین مسلح حکومت سوریه گردید.
تشکیلات تروریستی "جبهة النصره" از همان ابتدای کار عملیات انتحاری زیادی را در حلب و دمشق بعهده گرفت. این گروه بعنوان شاخه ای از "القاعده" در سوریه می باشد. گزارشات امنیتی آمریکا، آن را وابسته به القاعده در عراق می داند . "جبهه النصره" در اولین بیانیه خود که در ۲۴ ژانویه سال ۲۰۱۲ منتشر نمود ، سوری ها را به جهاد و حمل سلاح بر علیه نظام سوریه دعوت نمود.
"جبهه النصره" معروفترین گروه شبه نظامی است که در سوریه می جنگد . بعد از مرور ده ماه از بحران در سوریه، این گروه در اواخر ژوئن ۲۰۱۲ طی اعلامیه ای تأسیس خود را اعلام نمود . "جبهه النصره" در شهرهای مختلفی همچون : حلب ، رقه ، حسکه و دیر الزور نظام حاکمیت خود را اعلام کرد . همچنین در نوار مرزی بین سوریه و فلسطین اشغالی و منطقه قنیطره و بعضی از امکان دشت " سهل حوران" و در بعضی از مناطق "الغوطة الغربیة و الشرقیة" در حومه دمشق، مستقر هستند.
پس از تشکیل "الدولة الاسلامیة فی العراق و الشام"(داعش) در آوریل سال ۲۰۱۳ بعضی از گروهانهای "جبهه النصره" جدا شدند و به "داعش" روی آوردند که این باعث تضعیف "جبهه النصره" در بعضی مناطق شد . مخصوصا در دیر الزور و مناطق مرزی با عراق که "داعش" برآن تسلط یافت. ولی بعد از اینکه "ایمن الظواهری" اعلام کرد که ولایت "جبهه النصره" در سوریه است و "داعش" باید به میدان اصلی خود در عراق برگردد، این امر باعث شد تعداد زیادی از جنگجویان خارجی که قبلا آن را ترک کرده بودند و به "داعش" ملحق شده بودند، دوباره بدان ملحق شوند، و این باعث شد نفوذ "جبهه النصره" در منطقه دوباره احیا شود .
"ابو محمد الجولانی" امیر گروه "جبهه النصره" است . وی اردنی الاصل است و مسئول سیاسی دینی آن است . سپس مجلس شورای مجاهدین است که بعنوان بالاترین سمت شرعی ، سیاست و راهکار فعالیت سازمان "جبهه النصره" را ترسیم می کند. در هر بخش از "جبهه النصره" نظام سه گانه ای وجود دارد که همه اینها باهم عملیات را بر طبق برنامه ویژه ای اجرا می کنند .
"جبهه النصره" مجلس نظامی در ۱۱ استان سوریه تشکیل داد که وظیفه آن هماهنگ نمودن عملیات نظامی و صدور بیانیه های سیاسی و دینی است . از جمله وظایف آن نیز تعیین نحوه عملیات نظامی و هماهنگ سازی با گروههای مختلف که با آن ارتباط دارند.
می توان گفت اغلب سران بلند پایه "جبهه النصره" یا عراقی هستند یا سوری الاصل، مانند: میسر علی موسی عبد الله الجبوری ، وی عراقی است و رهبر نظامی و دینی "جبهه النصره" در شرق سوریه است . همچنین "انس حسان خطاب" عراقی است و هماهنگ کننده کل "جبهه النصره" است . اغلب اعضای این گروه سوری هستند که در میدانهای نبرد مختلفی همچون عراق ، افغانستان و چچن بوده اند و اکنون به سوریه برگشته اند . تعداد انان در حدود ۸ الی۱۰ هزار جنگجو ست . "جبهه النصره" جنگجویانی از لیبی ، اردن، عربستان سعودی، یمن ، عراق ، ترکیه ، تونس ، ازبکستان و تاجیکستان ، دارد و همچنین جنگجویانی از اروپا که بعضی از منابع بریتانیایی ، آلمانی و فرانسوی تعداد آنان را به ۸۰۰ جنگجوی برآورد کرده اند.
"جبهه النصره" یکی از قدرتمندترین نیروهای مسلح مخالف حکومت سوریه است که هم اکنون به یک ارتش کوچکی شباهت دارد تا به یک گروه مسلح . حمله های پیچیده مختلفی را انجام می دهد و مقدار زیادی اسلحه دارد و بر اماکن وسیعی از سوریه حاکم شده است . "جبهه النصره" قادر به انجام حمله های مختلف و بدست گرفتن پادگانهای نظامی می باشد.
از نیمه سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ "جبهه النصره" توانست مقدار زیادی اسلحه سنگین را به غنیمت درآورد و به وسیله تانک های به غنیمت گرفته شده حمله های مختلفی را انجام داد. لذا از خطرناکترین گروههای جهادی در سوریه محسوب می شود . "جبهه النصره" توانست با همکاری همپیمانانش اماکن و موقعیت های حساس در شمال و شرق سوریه به تصرف درآورد همچون لوله های نفت و گاز ، سد آب و نیروگاههای برق.
اغلب نیروهای "جبهه النصره" در بدو تأسیس آن سوری بودند . سپس نیروهای ترک ، ازبک ، چچن ، تاجیک و اروپایی بدان پیوستند . هر شخصی که مایل است به این گروه بپیوندد باید داری شرایط ویژه ای باشد ، همچون پایبند بودن به واجبات دینی و باید از طرف یک نفر معروف در "جبهه النصره" معرفی شود و پشتکار و انضباط بخرج دهد.
تشکیلات "دوله الاسلام فی العراق و الشام- داعش"
تعداد نیروهای آن بین ۳۵۰۰۰ تا۴۰۰۰۰ نفر برآورد می گردد.
رهبر آن "ابو بکر البغدادی" عراقی که اصالتا یهودی است و از روستاهای یهودی نشین در موصل می باشد (نام اصلی او : ابراهیم عواد البدری السامرائی است)
ابوبکر البغدادی تأسیس "دولت اسلام در عراق و شام" را اعلام نمود و آن را یک گروه جامعی دانست که دو تشکیلات " القاعده در عراق" و "جبهه النصرة" در سوریه را در بر می گیرد . ولی ابو محمد الجولانی این امر را رد کرد و خود را هم قسم و پایبند به "ایمن الظواهری" رهبر "القاعده" دانست. "جولانی" با این کار نشان داد که "جبهه النصره" از "القاعده" در عراق مستقل است.
تعداد نیروهای "داعش" در سال ۲۰۱۲ : ۵۵۰۰۰ نفر بود اما اکنون تعداد نیروهای آن در حدود ۳۵۰۰۰ نفر برآورده می شود؛ "داعش" توانست به تنهایی و احیانا به صورت مشترک در استان حلب ، شهرهای: حلب ، اعزاز، جرابلس و در استان ادلب، شهرهای: الدانه ، سرمدا و در استان الرقه ، شهرهای: رقه و طبقه را در اختیار خود درآورد. همچنین "داعش" در شرق سوریه خصوصا در مناطق مرزی با استانهای نینوی و انبار عراق تمرکز دارد و در بعضی از مناطق قلمون و حومه دمشق نیز نیروهایی از آن مستقر هستند.
"داعش" از ابتدا با گروه های اسلامی دیگر به اختلاف افتاد چرا که سعی داست نفوذ خود را در مناطق نفوذ آنان گسترش دهد. لذا در حومه لاذقیه با گروههای مختلفی همچون "انصار الشام" و "احرار الشام" و "کتبة المهاجرین" و"نصرة المظلوم" درگیر شد. همچنین با اهالی این منطقه به علت اینکه داعش سعی دارد احکام دینی شدیدی را بر مردم تحمیل کند درگیری پیدا نمود و عده ای از مخالفین خود را اعدام کرد.
عملیات نظامی "داعش" اغلب بر علیه شیعیان، علوی ها و اهالی می باشد، در نیمه اول ماه ژوئن ۲۰۱۳ "داعش" با همکاری "طالبان" عده ای از مساجد شیعه را در روستای "حطله" در استان دیر الزور ، خراب نمود. که چنین اعمالی باعث زیاد شدن تشنج مذهبی و طایفه ای در سوریه گردید.
با وجود اختلاف بین "جبهة النصرة" و "داعش" ولی هر دو گروه با هم بر علیه نظام حاکم در سوریه همکاری می کنند و همچنین بر علیه کردها بدون هماهنگی مرکزی در استانهای : رقه، حسکه، مناطق مختلفی در حلب و ادلب ، مبارزه می کنند.
"ایمن الظواهری" رهبر "القاعده" در نوامبر سال ۲۰۱۳ حکم لغو "دولة اسلام در عراق و شام" را صادر نمود و رهبر آن ابراهیم عواد البدری السامرائی ، که به ابو بکر بغدادی معروف است را یک سال مهلت داد که رهبری "دولت اسلامی در عراق" را داشته باشد و فقط حدود اختیارات آن عراق باشد . وی همچنین به رهبر "جبهه النصرة" ابو محمد جولانی یک سال مهلت داد که رهبر "النصره" در سوریه باشد. این حکم بعلت اختلاف بین رهبران "النصره" و "داعش" بر نحوه اداره نظامی بین آنها بود چرا که جبهه النصره اعتقاد داشت می تواند با گروههای مختلف و مخالفین سوریه همکاری کند ، چون هدف استراتژیک آنان ساقط نمودن نظام حاکم بر سوریه و برپایی حکومت اسلامی در سوریه است . ولی ابو بکر بغدادی به مرز و بومی اعتقاد نداشت و برپایی حکومت اسلام را در تمام سرزمین شام و عراق می دانست.
با این حال بغداد حکم "ظواهری" را قبول نکرد و به فعالیتش در مرز سوریه و عراق و ترکیه نیز ادامه داد و با گروههای مخالف سوریه نیز به جنگ در افتاد.
"الجیش السوری الحر" (ارتش آزاد سوریه) :
تعداد جنگجویان آن به ۱۰۰۰۰۰ نفر می رسد.
از زمانی که بعضی از ارتشیان سوریه جدا شدند و از سال ۲۰۱۱ تا سال ۲۰۱۵ افرادی که از ارتش و پلیس سوریه جدا شدند و فرار کردند به گروه های مختلف دینی تندرور یا به طرفداران آمریکا در اردوگاه نظامی "البوک" در اردن ، یا به اردوگاههای نظامی در ترکیه ملحق شدند این گروه تشکیل شد.
این گروه عبارت است از مجموعه ای از افسران ارتشی و پلیس که ابتدا در تاریخ ۲۹ ژوئیه سال ۲۰۱۱ به بهانه حمایت از تظاهر کنندگان سوری ، از ارتش سوریه جدا شدند و به رهبری افسر فراری : "ریاض موسی الاسعد" ، گروه خود موسوم به ارتش آزاد را تاسیس کردند.
"الجیش السوری الحر" (ارتش آزاد سوریه) مورد حمایت نظامی عربستان سعودی قرار دارد و این ارتش حمله های مختلفی به مراکز امنیتی در تعدادی از شهرهای سوریه انجام داد و برای چندین بار تشکیلات آن تجزیه شد و تعداد زیادی از نیروهایش به گروههای تندرو دینی و اصول گرا ملحق شدند .
از آغاز بحران سوریه تا کنون نیروهای زیادی از آن کشته شدند و هم اکنون تعداد نیروهای آن به ۱۰۰۰۰۰ نفر برآورد می شود.
این گروه با مجموعه های کوچک و بزرگ خود که به نام های مختلفی معروفند ، با نیروهای نظامی سوریه می جنگد . نام های مجموعه ها بشکل زیر است:
"کتیبة خالد بن الولید " در استان حمص.
"کتیبة القاشوش" در شهر حماه.
"کتیبة أبی الفداء" در شمال استان حماه.
"کتیبة معاذ الرکاض" در شهر دیر الزور.
"کتیبة الله اکبر" در شهر "البوکمال".
"کتیبة حمزة الخطیب " در جبل الزاویة.
"کتیبة الأبابیل" در شهر حلب.
"کتیبة آل الهرموش" در شهر معرة النعمان و در مناطق مختلف دیگری از استان ادلب.
"کتیبة سومر ابراهیم" در شمال شرق استان ادلب.
"کتیبة معاویة بن أبی سفیان" در پایتخت دمشق . در ۹ سپتامبر ۲۰۱۱ تشکیل شد.
"کتیبة أبو عبیدة بن الجراح" در حومه دمشق . در ۹ سپتامبر ۲۰۱۱ تشکیل شد.
"کتیبة العمری" در درعا . در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ تشکیل شد.
"کتیبة الشهید احمد خلف" در درعا . در تاریخ ۱۱ دسامبر ۲۰۱۱ تشکیل شد.
"کتیبة الرشید" در رقه . در تاریخ ۲۶ دسامبر ۲۰۱۱ تشکیل شد.
"کتیبة جعفر بن أبی طالب" – منطقه التل .
در بیانیه تأسیس این ارتش معارض ، سران آن بدین شکل اعلام شدند:
رئیس ارتش آزاد سوریه: سرهنگ "ریاض موسی الأسعد"
نایب رئیس : سرهنگ احمد حجازی.
رئیس گردان "حمزة الخطیب" سرگرد عبد الستار یونسو . در درعا.
رئیس گردان "الحریة" ستوان یکم ابراهیم مجبور . در ادلب.
رئیس گردان " صلاح الدین" ستوان یکم علاء الدین.
رئیس گردان "القاشوش" ستوان یکم أیهم الکردی.
رئیس گردان "الأبابیل" ستوان یکم عمار الواوی.
ستوان یکم : قیس.
ستوان دوم تیسیر یونسو
ستوان دوم احمد الخلف
ستوان سوم مازن الزین
"المجلس العسکری الأعلی للجیش السوری الحر"(شورایعالی نظامی)
فرماندهی شورای عالی نظامی ارتش آزاد سوریه بر عهده سرلشکر "سلیم ادریس" است .
تعدادی از افسران که از ارتش سوریه جدا شدند ارتش "الجیش السوری الحر" را در ماه اوت سال ۲۰۱۱ به رهبری "سرهنگ ریاض الأسعد" در ترکیه تشکیل دادند . با این وجود تأثیر آن در سرزمین سوریه محدود بود و حمایت کنندگان غربی و عربی از مخالفین نظام سوریه سعی کردند رهبری مرکزی برای انقلابیون را بوجود آورند .
در ژانویه سال ۲۰۱۲ مجموعه ای از گردان هایی که تبعیت آنها به "المجلس العسکری الأعلی" (شورای عالی نظامی) بود و جدید الاحداث بود ، گرویدند . رئیس شورای نظامی آن "سرلشکر ادریس " سعی نمود این مجلس مجلس قوی و معتدلی برای مخالفین مسلح نظام سوریه باشد.
این شورای عالی نظامی دارای ۳۰ عضو است که هر ۶ نفر از آنها نماینده یکی از جبهه های پنج گانه در سوریه است : جبهه شمالی : حلب و ادلب ، جبهه شرقی : استانهای حسکه ، رقه و دیرالزور ، جبهه غربی : حماه ، طرطوس و لاذقیه، جبهه میانی : حمص و رستن ، جبهه جنوبی : دمشق ، درعا و سویدا . در هر یک از این جبهه ها یک شورای نظامی ملی می باشد و ائتلاف ملی نیروهای انقلاب و مخالفین به فرماندهی "ادریس" رهبر "الجیش السوری الحر" می باشد.
بعضی از کارشناسان می گویند که "الجیش السوری الحر" عبارت است از یک شبکه تفکیک شده از گردانهای مختلف که نیروی جنگی متحدی ندارد. گزارشات به تیمسار ادریس به شکل سلسله وار می رسد ولی قادر نیست در عملیات اعمال نفوذ کند وی سخنگوی رسمی شورا است که سعی می کند تسلیحات نظامی و پول را به نیروهایش برساند و اما گردانهای مختلفی که در این ارتش هستند هر کدام کارت شناسایی خاص به خود و فرماندهان مخصوص به خود دارند حتی بعضی از این گردانها با گروههای تندرو و افراطی اسلام گرا مانند "حرکة احرار الشام" و نیروهای جهادی که با "القاعده" و "جبهة النصرة" در ارتباط هستند که این امر باعث نگرانی است.
"کتائب الوحدة الوطنیة"
تعداد نیروهای آن در حدود ۲۰۰۰ نفر است.
در ماه اوت سال ۲۰۱۲ تشکیل شد و به گفته آن نیروهایش در تمامی مناطق سوریه وجود دارند و برای ایجاد یک حکومت دمکراتیک که دارای تنوع نژادی است ، می جنگد.
فعالیت اصلی آن در منطقه "جسر الشغور" در ادلب و در منطقه جنوبی دمشق است . همچنین گردان هایی در "جبل الزاویة" و "درعا" و "دیر الزور" دارد . گزارش ها نشان می دهد که بعضی از نیروهای آن تابع اقلیت های علوی و اسماعیلی و دروزی هستند.
"الفیلق الخامس"
این گروه تابع "الجیش السوری الحر" است که از ۵ مجموعه تشکیل و به "شورایعالی نظامی ارتش آزاد" ارتباط دارد . پرچم استقلال سوریه را برسمیت می شمارد و از "الفرقة ۱۳" و "الفرقة ۱۰۱" و "لواء فرسان الحق" و "کتائب صقور جبل الزاویة" و "اللواء الأول مشاة" تشکیل می شود.
همه این مجموعه ها سلاح و کمک مالی و موشکهای تاو را از مجموعه کشورهای به اصطلاح دوستان سوریه و از کشورهای هم پیمان به رهبری آمریکا بدست می آورند. این کمکها از طریق مرکز رهبری عملیات نظامی در «ریحانیة» واقع در ترکیه و مرکز نظامی "قیادة البوک" در اردن به آنها می رسد.
گروه "الفیلق الخامس" در شمال سوریه فعال است و ۷۰۰۰ نیروی مسلح دارد.
"الفرقة ۱۳"
در سال ۲۰۱۳ تشکیل شد و دارای ۱۸۰۰ نیرو است که در مناطق : "معرة النعمان" در حومه ادلب ، حماه و حومه آن و حلب ، هستند. از ۱۰ مجموعه تشکیل شده و مقر اصلی آن "معرة النعمان" است . این گروه از اولین گروههای مسلحی بود که موشکهای تاو آمریکایی بدست گرفت.
سرکردگی آن را ستوان دوم "احمد السعود" که از ارتش سوریه فراری است بعهده دارد . حمایت نظامی آن از آمریکا از طریق "المجلس العسکری" در ترکیه بدست می آورد.
"لواء فرسان الحق"
این مجموعه زیر نظر "الجیش الحر" می جنگد و در ادلب ، حماه وحلب فعالیت دارد . شهرک "کفر نبل" را زیر کنترل خود درآورده و از بین ۳۲ گروهی است که "مجلس قیادة الثورة" را که از سوی قطر حمایت می شود ، می باشد .
"الفرقة ۱۰۱"
این گروه مسلح به سرکردگی سرهنگ خلبان "حسن مرعی الحماده" است که از ارتش سوریه فراری است . این گروه جزو "جیش الحر" است و از سوی "الاتئلاف الوطنی السوری المعارض" حمایت می شود .
این گروه دارای موشک تاو ضد زرهی است و در حلب ، ادلب و حماه فعالیت می کند . در بین نیروهای آن نیروهایی از طوایف مختلف همچون علوی ، اسماعیلی و دروزی نیز می باشند.
"لواء صقورجبل الزاویه"
این گروه مسلح یکی از مجموعه های "الجیش الحر" است . قبلا جزو "لواء احفاد الرسول " بود که بعدا به "جبهة ثوار سوریا" ملحق شد . سرکرده آن جمال معروف است که پس از جدا شدن از جبهه به "لواء صقور جبل الزاویه" گروید و تا کنون از سوی قطر و آمریکا حمایت می شود و دارای موشک تاو است.
"حرکة حزم"
تعداد نیروهای آن در حدود ۵۰۰۰ نفر است.
این گروه معروفترین گروه در بین گروههای "جیش الحر" است که دارای ۵۰۰۰ نفر نیرو است و در مناطق : حلب، ادلب ، حماه، حمص و مناطق شمالی دمشق فعالیت دارند.
"حرکة حزم" در آغاز سال ۲۰۱۴ در نتیجه اتحاد بین ۲۲ گروه مسلح ، تشکیل شد و سران آن " بلال العطار" و "عبد الله عوده" هستند . کمکهای رسیده به آن از سوی آمریکا و قطر می باشد . این گروه توپخانه و ماشین های زرهی زیادی دارد و در مناطق مختلفی همچون "الشیخ نجار" در حلب ، "مورک" در حماه ، "خان شیخون" در ادلب و شمال حمص ، می جنگند.
گفته می شود که نیروهای آن در قطر آموزش نظامی می بینند.
"ألویة و کتائب احمد العبدو"
این مجموعه وابسته به "الجیش السوری الحر" است که در منطقه "القلمون" و مناطق دیگری از حومه شمالی دمشق نبرد می کند . با حمایت مالی قطر ، موشکهای چینی ضد زرهی از بازار سیاه بدست آورد.
سرکردگی این گروه را سرهنگ "سالم السالم" که از ارتش سوریه فرار کرده، بعهده دارد وی همچنین رئیس شورای نظامی استان دمشق نیز می باشد.
"تجمع صقور الغاب"
این گروه یک تیپ نظامی از "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه ) است که در غرب حماه زیر نظر مجلس نظامی در حماه فعالیت دارد . مقر و مرکز اصلی آن در شهرک " القلعة" در منطقه " سهل الغاب" است . تسلیحات مختلف همچون موشکهای تاو نیز دارد .
رهبری این گروه را ستوان سوم جمیل رعدون که قبلا در نیروهای پدافند هوایی ارتش سوریه بوده و از آن فرار کرده ، برعهده داشت که در تابستان سال ۲۰۱۵ در انطاکیه ترکیه ترور شد.
"لواء العادیات"
این گروه مسلح در مناطق ادلب و حومه شمالی لاذقیه فعالیت می کند . نیروهای این گروه بعنوان بخشی از نیروهای "تجمع احفاد الرسول" بودند.
این گروه نیز در اوایل فعالیت خود اسلحه مختلفی همچون موشکهای تاو آمریکایی تحویل گرفت . عملیات نظامی خود را در ادلب و جسر الشغور انجام می دهد . نیروهای آن در قطر آموزش دیدند و رهبری آن بعهده سرهنگ فراری مالک الکردی است.
"فرقة الحمزة"
یکی از گردانهای "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه ) است که از ۶ گروه تشکیل می شود . اغلب نیروهای آن در منطقه "سهل حوران" در "انخل" فعال هستند.
به این گروه موشکهای تاو امریکایی بوسیله مرکز عملیات مشترک که در اردن پایگاه نظامی بوک واقع است ، رسید و هم اکنون زیر نظر شورای نظامی فعالیت می کند.
"ألویة سیف الشام"
این مجموعه نظامی در دمشق تأسیس شد و در درعا و القنیطره نبرد می کند . این گروه بخش مهمی از نیروهایی که در سالهای ۲۰۱۲ -۲۰۱۴ میلادی به دمشق حمله کردند را تشکیل می دهد.
بعضی از مجموعه های نظامی این گروه که به نام "لواء العز" است ، موشکهای آمریکایی دریافت کردند.
"لواء شهداء الاسلام"
این گروه یک مجموعه از "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه ) است که در داریا در حومه دمشق فعال است . اغلب نیروهای آن از اهالی همان منطقه هستند . این گروه تنها گروهی است که زیر نظر "المجلس المدنی" (شورای شهر)می باشد . در این اواخر موشکهای تاو آمریکایی نیز دریافت نمود.
"لواء فجر الاسلام"
این گروه یکی از قدیمی ترین گروه های معارض است که در درعا تشکیل شد . در این اواخر با مجموعه ای از گروههای کوچک دیگر "فرقة فجر الاسلام" را بوجود آوردند و قبل از مدتی موشک های آمریکایی دریافت نمود .
این گروه در درعا، عتمان و طفس ، فعالیت نظامی دارد . رهبری آن را محمد حسن سلامة که ستوان دوم فراری از ارتش سوریه است بر عهده دارد . در این گروه جنگجویانی از کشورهای عربی نیز وجود دارند .
"لواء أنصار السنة"
این گروه نظامی تابع "جبهة ثوار سوریا" (جبهه انقلابیون سوریه) بود که اوایل سال ۲۰۱۶ از آن جدا و مستقل گردید.
این گروه مسلح در درعا و القنیطره فعالیت نظامی دارد . لازم به ذکر است دراین منطقه گروههای مختلفی وجود دارد که هر کدام نیز به همین اسم فعالیت نظامی دارند .
"لواء عمود حوران"
این گروه یک مجموعه از "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه) است که سران آن ایاد القدور و خالد فتح الله، هستند .
این گروه تابع "المجلس الأعلی للجبهة الجنوبیة" ( شورای عالی جبهه جنوب) است . لازم به ذکر است مجموعه دیگری که دارای ملیت چچنی هستند و در حلب نبرد می کنند ، همین اسم را دارند .
"لواء توحید کتائب حوران"
این گروه یک مجموعه از "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه ) است که مرکز اصلی آن در حوران در جنوب سوریه و در درعا و القنیطره است . رهبری آن بعهده : سرتیپ محمد ترکمانی است که در نبرد با ارتش نظامی سوریه کشته شد .
این گروه مسلح از سوی اردن اسلحه پیشرفته نظامی مانند موشکهای تاو بدست آورد .
"الفوج الأول مدفعیة"
این گروه یک مجموعه از "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه ) است که در درعا نبرد می کند و رهبر آن عبد الاله بشیر ، سرگرد فراری از ارتش نظامی سوریه است ، می باشد . وی هم اکنون ریاست شورای نظامی ( رئیس الارکان) را بر عهده دارد .
"لواء شباب السنة"
این گروه یک مجموعه از "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه ) است که در درعا فعالیت نظامی دارد و از سوی آمریکا حمایت می شود .
این گروه عضو اتحادیه جبهه جنوبی در سوریه می باشد .
"اللواء الأول"
این گروه یک مجموعه از "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه ) است که در درعا و دمشق فعالیت می کرد . این گروه همچنین عضو اتحادیه جبهه جنوبی در سوریه می باشد .
"ألویة العمری"
این گروه یک مجموعه از "الجیش الحر" (ارتش آزاد سوریه ) است که در درعا تشکیل شد و کمکهای مالی آن از سوی عربستان سعودی تأمین می شود .
این گروه مسلح تاکنون چندین بار بر سر منافع گروهی با داعش درگیر شده اند.
" الجبهة الجنوبیة للجیش السوری الحر "
تعداد نیروهای آن تقریبا ۱۲۰۰۰ نفر است.
این گروه از ۵۸ گروه مخالف نظام سوریه تشکیل شده و به "الجیش السوری الحر" وابسته است و در جبهه جنوبی سوریه فعالیت می کند. ۷۰% از اتاق های عملیاتی فعال در جنوب را در دست دارد و ۷۰% از استان درعا را بدست گرفته است.
این گروه در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۴ در جنوب سوریه تشکیل شد و حمایت و امداد آن از سوی مرکز عملیات نظامی "بوک" که مقر آن در شمال اردن است ، تأمین می شود . مسئولین غربی این گروه را بهترین گروه از لحاظ تشکیلات مخالف نظام تلقی می کنند. تعدادی از نیروهای آن لاییک و تعدادی افراد معتدل دینی می باشند.
"ألویة شهداء دمشق"
این گروه یک مجموعه اسلامی تندرو است که در درعا و القنیطره و جنوب دمشق فعالیت نظامی می کند . این گروه عضو "جبهة الشام الموحده" می باشد .
"الحزب الاسلامی الترکستانی"
این گروه مسلح قبلا به نام "حرکة شرق ترکستان الاسلامی" معروف بود . این گروه یک گروه مسلح ایگور استقلال طلب است که به تأسیس حکومت اسلامی مستقل در ترکستان شرقی در شمال غرب چین دعوت می کند و برای رسیدن به استقلال ایالت چین چیانگ که غالبیت مسلمان از نژاد ایگور در آن زندگی می کنند ، دعوت می کند . این گروه از سوی سازمان ملل در سال ۲۰۰۲ میلادی بعنوان یک گروه تروریستی معرفی گردید . آمریکا نیز گروه "حرکة شرق ترکستان الاسلامی" را در جدول گروههای تروریستی قرار داده است .
حزب اسلامی ترکستان خیلی از نیروهای خود را جهت نبرد به سوریه آورد و در آغاز کار به "جبهة النصرة" پیوست ولی سپس همه نیروهایش به "داعش" پیوستند و زیر پرچم آن ها نبرد می کنند . عجیب این است که این نیروها به همراه خانواده های خود در سوریه می جنگند.
تعداد نیروهای آنان در سوریه در حدود ۵۰۰۰ نفر برآورد شده است .
"گروه های مسلح ترکمن در حلب"
این گروه مسلح از ترکمن هایی که در استان حلب هستند تشکیل شده است . که تعداد آن ها را بیش از سه هزار نفر تخمین زده اند ، فرمانده این گروه را "علی بشیر" که از نژاد ترکمن و از اهالی حلب است بر عهده دارد . این گروه دارای مجموعه های مختلف است که بشرح زیر هستند :
"لواء السلطان محمد الفاتح": این گروه به رهبری " محمود سلیمان" می باشد . این گروه ۶ محله از محله های ترکمن نشین در وسط شهر حلب را زیر سلطه خود دارد .
"لواء الظاهر بیبرس": این گروه در "جرابلس" فعالیت نظامی دارد .
"قوات الشهید علی یلماز": این گروه در "باب اللیمون" فعالیت نظامی دارد .
"قوات البخاری" و "قوات عماد الدین زنکی" : در منطقه منبج فعال هستند .
"قوات الب ارسلان": تعدادی از روستاهای ترکمن نشین بین شهر "اعزاز" و "جرابلس" را در اختیار خود دارند.
"لواء السلطان عبد الحمید خان" و "قوات یلدریم بایزید": در مناطق حومه حلب فعال هستند . گروههای ترکمنی که در حلب هستند با "الحرکة الترکمانیة الدیمقراطیة" در ارتباط می باشند .
"لواء جبل الترکمان در لاذقیه"
ترکمن هایی که در استان لاذقیه ساکن بودند به "لواء جبل الترکمان" ملحق شدند . این گروه از اهالی روستاهای ترکمن که بین منطقه مرزی "هاتای" و"لاذقیه" ساکن هستند تشکیل شده است. رهبری این گروه بعهده : سرهنگ "محمد عوض" است . وی سمتی در "الجیش السوری الحر" دارد .
در این منطقه یک مجموعه از ۱۲ مجموعه ترکمن مسلح که در سوریه است ، می باشد . رهبری این مجموعه ها را "لواء نور الدین زنکی" ، "کتائب لواء الظاهر بیبرس" ، "لواء سلیم الأول القاطع" ، "لواء سلطان محمد الفاتح" ، "لواء ممدوح جولاه" ، "لواء ابن تمیمة" ، "لواء سلطان محمد کتائب المصطفی" ، "لواء فرسان التوحید" و "لواء صقور الترکمان" را تشکیل می دهد . هر کدام از این گروها در مناطق مختلفی از استان لاذقیه فعال هستند .
گروه "کتائب الترکمان الجبل فی اللاذقیة" با "الکتلة الوطنیة الترکمانیة السوریة" در ارتباط می باشند .
"کتائب الترکمان در حمص"
با اینکه ترکمن های سوریه ۴۳ روستا در حمص دارند ولی یک گروه جامع اصلی مستقل نداشتند . بلکه آنان در کنار عربها در حمص نبرد می کردند . بطور کل ترکمن ها نقش مهمی در نیروهای تشکیلات زیر دارند :
درع کتیبة حمص، کتیبة شهداء الرحمن، شهداء الحق، السلطان محمد الفاتح، جند زارا، الب ارسلان، ترکمان حمص.
"کتائب الترکمان در الرقة"
این گروه در استان رفه هستند . گروهی به نام "انور الحق" وجود دارد که سرکردگی آن را شیخ عبد الله دیده الجد بعهده دارد . "انور الحق" در مناطق تل ابیض ، رأس العین و روستاهای محیط آن فعالیت دارند.
"کتائب الترکمان در دمشق ، ادلب ، حماه و طرطوس"
نیروهای "الامام الذهبی" و "شبا" در دمشق ، و همچنین نیروهای "اعضاء رجال الله الأحرار" مجموعه ای از ترکمن های مستقل هستند .
همچنین در ادلب نیروهای "درع حنانو"، و در طرطوس نیروهای "تنظیم التراس" وجود دارند. این نیروها در اصل ترکمن هستند اما در حماه نیروهای مخصوص ترکمن وجود ندارد ولی معمولا با نیروهایی کار می کنند که عرب می باشند.
"جیش المهاجرین و الأنصار"
تعداد نیروهای آن: حدود ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ نفر برآورد می گردد.
رهبر آن : "ابو عمر چچنی" است که اصالتا از چچن است؛ از گروههای جهادی سلفی در سوریه است که به علت وابسته بودن بعضی از رهبران آن به "القاعده" و مشارکت در جهاد در افغانستان و عراق، با "القاعده" ارتباط دارد. در این گروه صدها نفر از جنگجویان خارجی وجود دارد و فعالیت اصلی آن در مناطق حومه حلب می باشد.
این گروه تروریستی در ۲۵ ژوئیه سال ۲۰۱۴ میلادی در حین بحران سوریه تأسیس شد و دو گروه "حرکة شام الاسلام" و "حرکة فجر الشام الاسلامیة" را باهم ادغام و اعلام نمود که با هیچ طرف دیگری ارتباط ندارد.
در "جیش المجاهدین" جناح های معتددی موجود است ، اغلب افراد "حرکة فجر الشام الاسلامیة" از سوریه و از منطقه حلب می باشند . در حالی که گروه "حرکة شام الاسلام" بیشتر نیروهای مغربی هستند و دارای یک گروهان به نام " الکتیبة الخضراء" است که نیروهای آن از عربستان سعودی می باشند . گروههای دیگری از چچن و غیره که به زبان روسی سخن می گویند و از تاجیکستان و آذربایجان و اوزبکستان هستند در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۵ به لشکر "جیش المهاجرین و الأنصار" ملحق شدند و با "جبهة النصرة" مبایعت کردند.
گروههای سلفی جهادی «الجبهة الاسلامیة»
از هفت گروه اسلامی مسلح تشکیل می شود :
« الجبهه الاسلامیه » اتحادیه ای است که از تعدادی از گروه های جنگجویی که بر علیه نظام حاکم در سویه نبرد می کنند ، تشکیل شده است . این اتحادیه عبارت است از همکاری مشترک بین "حرکة احرار الشام الاسلامیة" ، "کتائب أنصار الشام" ، "صقور الشام" ، "لواء الحق" ، "لواء التوحید" ، "جیش الاسلام" و "الجبهة الاسلامیة الکردیة" این تشکیلات در تاریخ ۲۲/۱۱/۲۰۱۳ اعلام نمودند که باهم متحد شدند تا حکومت اسلامی ایجاد کنند.
رئیس مجلس شورای آن "ابو عیسی الشیخ" رهبر گروه "صقور الشام" است . رهبر نظامی آن نیز "زهران علوش" رهبر گروه "جیش الاسلام بود. رئیس کمیته سیاسی آن "حسان عبود" رهبر "حرکة احرار الشام الاسلامیة" می باشد.
در ماه اوت ۲۰۱۴ گروههای "الویة الشام" و "جیش الاسلام" هر دو به رهبری "زهران علوش" در آمدند. پس از مدتی اشکالاتی مختلفی داخل "جبهه اسلامیة" بوجود آمد که منجر به تفکیک این گروهها شد . در شهر حلب گروه "لواء التوحید" با بزرگترین گروه مسلح در شمال سوریه یعنی "الجبهة الشامیة" پیوست و گروه "الجبهة الاسلامیة الکردیة" نیز به گروه "حرکة احرار الشام الاسلامیة" پیوست. همچنین گروه "صقور الشام" از گروه "جیش الاسلام" جدا شد ، سپس گروه "صقور الشام" در تاریخ ۲۲/۳/۲۰۱۵ به "حرکة احرار الشام الاسلامیة" پیوست.
بنابراین در گروه اصلی "الجبهة الاسلامیة" فقط گروه "حرکة احرار الشام الاسلامیة" و "کتائب انصار الشام" و "جیش الاسلام" باقی ماند که اینها نیز هرکدام به شکل جدا گانه عمل می کنند.
"الجبهة الاسلامیة السوریة" اکنون که ما در ماه سپتامبر ۲۰۱۶ هستیم، در حدود ۴۵ جنگجو دارد و گردانهای مختلفی در دمشق، حمص، ادلب، لاذقیه و حلب دارد. این گروه شامل تندروترین گروههای اصولی گرا است مانند "حرکة احرار الشام الاسلامیة" است که باعث می شود راهکار این گروه بدین سمت باشد، ولی هیچ گونه گروهی که با "القاعده" ارتباط دارد را شامل نیست.
در سیستم بندی جدیدی که در "الجبهة الاسلامیة السوریة" شده ، آقای "ابو عمر حریتان" از "لواء التوحید" نایب "احمد عیسی الشیخ" منصوب شد، و "ابو راتب الحمصی" از "لواء الحق" در دبیرخانه مرکزی این گروه قرار گرفت. همچنینی "ابو العباس" از نیروهای "احرار الشام" به عنوان مسئول شرعی این گروه و "محمد علوش" رهبری نظامی گروه و آقای "حسان عبود" هیئت سیاسی "الجبهة الاسلامیة السوریة" را بعهده گرفته اند.
گروه "صقور الشام" :
تعداد نیروهای آن بین ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ نفر می باشد.
این گروه مسلح در ماه سپتامبر ۲۰۱۱ به دست شیخ "احمد عیسی الشیخ" در منطقه "جبل الزاویة" در استان ادلب تأسیس شد . فعالیت ان هنوز در منطقه "جبل الزاویة" می باشد. در سال ۲۰۱۳ در عملیات نظامی خود بشکل افراطی عمل کرد و حتی در سخنرانی های سیاسی و تبلغیاتی خود نیز بدین شکل عمل می کند . رئیس جدید "الجبهة الاسلامیة" آقای " احمد ابو عیسی" می باشد علی رغم اینکه گروه "صقور الشام" قوی ترین گروه در این اتحادیه نیست.
گروه مسلح "صقور الشام" مدعی است که دارای ۱۷ جماعت است که هشت گردان آن مشهورترین هستند : «کتیبه داوود» به فرماندهی حسان عبود؛ «کتیبه محمد الخلف» به فرماندهی محمد الخلف؛ «کتیبه ذی قار» به فرماندهی عبدالعزیز ابووسام؛ «کتیبه الشید محمد العبدالله» به فرماندهی نضال الحاج علی؛ «کتیبه الخنساء» به فرماندهی علی ابوشیماء؛ «کتیبه المهاجرین و الانصار» به فرماندهی اسعد ابو مصعب؛ «کتیبه ابوالفضل العباس» به فرماندهی زکریا ابویحیی؛ «کتیبه انصارالحق» به فرماندهی راشید ابوعبدو.
این گروه مسلح ۸-۹ هزار نیرو دارد که اغلب آنان در استانهای ادلب و حلب و نیز در حومه دمشق هستند. اما یکی از گردانهای آن با نام "کتیبه داوود" در ژوئن ۲۰۱۳ از آن جدا شد همچنین گروه مسلح "صقور الشام" در ماه های اخیر به نبردهای مسلحی با "داعش" درگیر شد که از قدرت آن نسبت به مقابله با نظام حاکم در سوریه کاست.
گروه "لواء التوحید" :
تعداد نیروهای آن بین ۱۰۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ نفر می باشد.
این گروه ارتباطی با "اخوان المسلمین" دارد و در ماه ژوئیه ۲۰۱۲ با متحد شدن مجموعه ای از مسلحین محلی در اطراف حلب ، گروه مسلح "لواء التوحید" بوجود آمد.
مؤسس این گروه "عبد القادر صالح" که به "حاج مارع" ملقب است . وی در نیمه ماه اکتبر ۲۰۱۳ کشته شد . جناح سیاسی این گروه را عبد العزیز سلامه رهبری می کند و در حدود ۱۱۰۰۰ نفر نیرو دارد . این گروه در استان حلب نفوذ نظامی داشت ولی از نیمه سال ۲۰۱۳ به علت ورود "داعش" نفوذ آن کم شد.
با اینکه "لوء التوحید" دیدگاه اسلامی معتدل دارد ولی با گروههای اسلامی تندور که با "القاعده" ارتباط دارند ، ارتباط داشت و در بین گروه های دیگر محترم است چرا که در سپتامبر ۲۰۱۳ گروه مسلح "لواء التوحید" را برای وساطت بین "داعش" و یکی از گروه هایی که تابع به "جیش الحر" بود دعوت نمودند که هر دو طرف میانجی گری او را قبول کردند.
با اینکه گروه مسلح "لواء التوحید" رسما در حلب فعالیت می کند ولی صدها نفر از نیروهای خود را در فبرایر ۲۰۱۳ در شهر "الطبقة" در استان الرقة منتشر نمود و در ژوئن ۲۰۱۳ نیز نیروهایی از آن در شهر "القصیر" منتشر شدند.
گروه مسلح "لواء التوحید" مدعی است که ۱۷ جماعت مسلح دربر دارد.
گروه "جیش الاسلام"
رهبرآن "زهران علوش" بود و نایب آن برادرش محمد علوش است.
گروه مسلح "جیش الاسلام" از اتحاد بیش از ۱۰۰ جماعت مسلح تشکیل شده که تعداد نیروهایش به ۵۰۰۰۰ هزار نفر می رسد.
"لواء الاسلام" که گروه اصلی ، گروه مسلح "جیش الاسلام" را تشکیل می دهد، در تابستان ۲۰۱۱ به دست "زهران علوش" که یکی از سلفیهای معروف حومه دمشق از شهرک "دوما" است ، تشکیل شد. وی قبلا تا نیمه سال ۲۰۱۱ زندان بود و عضو "الجبهة الاسلامیة لتحریر سوریا" بود . با اینکه اغلب عملیات وی در حومه شمالی و شرقی دمشق بود ولی چند عملیات مهمی را انجام داد . مانند انفجار مقر امنیت ملی در دمشق در تاریخ ۱۸ ژوئن ۲۰۱۲ که در این انفجار تعدای از مسئولین بلند پایه سوریه مانند وزیر دفاع و نایب آن کشته شدند.
"زهران علوش" به همراه پدرش "عبد الله علوش" که یک شیخ سلفی مقیم عربستان سعودی بود ، گروه "لواء الاسلام" را تأسیس کرد. ولی شخصا و بطور علنی مخالفت خود را با "القاعده" یا "ائتلاف الوطنی السوری" اعلام نکرد . وی ناموفق بودن وحدت بین گروه های معارض مسلح را مورد انتقاد قرار داد وبرای همین جیش الاسلام را تأسیس کرد. این گروه شامل بیش از ۱۰۰ مجموعه از مخالفین نظام سوریه می باشد که هم اکنون یکی از بزرگترین و تشکیلاتی ترین گروه های مسلح مخالف است که دارای احترام قابل توجهی حتی بین مخالفین غیر اسلام گرا است و نیروهای آن در مناطق حومه دمشق و قلمون منتشر هستند.
تعدادی از کشورهای منطقه نقش فعالی در تشکیل "جیش الاسلام" در اواخر ماه سپتامبر ۲۰۱۳ داشتند ، تا سلفی های جهادی را در مقابل "داعش" و "جبهة النصرة" تقویت کنند.
بارزترین گردان هایی که در زیر مجموعه "جیش الاسلام" فعال هستند عبارتند از:
لواء الاسلام، لواء جیش المسلمین، لواء سیف الحق، لواء نسور الشام، لواء بشائر النصر ، لواء فتح الشام، لواء درع الغوطة، کتائب الصدیق، لواء توحید الاسلام، کتائب جنوب العاصمة، لواء بدر، لواء عمر بن عبد العزیز، لواء جند التوحید، لواء سیف الاسلام، لواء عمر بن الخطاب، لواء معاذ بن جبل، لواء الفاروق، لواء الزبیر بن العوام، لواء ذی النورین، لواء الأنصار، لواء حمزة، لواء الدفاع الجوی، لواء المدفعیة و الصواریخ، لواء الاشارة، لواء الظاهر بیبرس، لواء سیف الحق، لواء مغاویر القلمون، لواء عباد الرحمن، لواء المرابطین، لواء البادیة، لواء أنصار السنة، لواء أهل البیت، لواء شهداء الأتارب، لواء جبهة الساحل، لواء عین جالوت، لواء أنصار التوحید، لواء المجاهدین، لواء صقور أبی دجانة، کتائب السنة، کتائب الأنصار، کتائب البراء بن عازب، کتائب نور الغوطة، کتائب شباب الاسلام، کتیبة طلحة بن عبید الله، کتیبة الاستشهادیین، کتیبة علی بن أبی طالب، کتیبة رایات الحق، کتیبة درع الاسلام، کتیبة حسن البلوشی، کتیبة العشایر.
این گردانها و مجموعه ها در مناطق مختلفی همچون دمشق، حومه دمشق و در استانهای مختلفی همچون : حمص، لاذقیه، حماه، ادلب ، حلب و دیر الزور فعالیت می کنند.
همچنین ۴۳ گردان از "جیش الحر" (ارتش آزاد) نیز به "جیش الاسلام" ملحق شدند. در این خصوص بیانیه ای از سوی تعداد زیادی از سران نظامی این گردان ها منتشر شد که با رهبر کل "جیش الاسلام" و دبیر کل "جبهة تحریر سوریة الاسلامیة" شیخ محمد زهران بن عبد الله علوش" بیعت نمودند.
گروه "حرکة احرار الشام الاسلامیه"
"حرکة احرار الشام الاسلامیة" زیر مجموعه "جبهة سوریا الاسلامیة" تندرو بود. این گروه مسلح یکی از شدیدترین گروههای جهادی سلفی تندرو در سوریه است که در این خصوص "حسان عبود" فرمانده آن اعلام کرد که دمکراسی یک ابزار غربی است در حالی که تنها دین اسلام قابل قبول است . این گروه غالبا با گروه هایی که در سوریه هستند و با "القاعده" در ارتباط هستند همکاری نظامی می کند.
"حرکة احرار الشام الاسلامیة" یک بخش فن آوری دارد که مسئول حمله های سایبری است این گروه شامل ۱۱ مجموعه اسلامی تندرو است که در ماه دسامبر ۲۰۱۲ میلادی تشکیل شد و درآن موقع اعلام کرد که ۳۰ هزار نیروی جنگجو دارد . از آن موقع به مثابه یکی از قوی ترین گروه هایی بشمار می رود که با حکومت سوریه می جنگد.
این گروه یکی از گروههای نظامی اسلامی است که در بحران سوریه ، با متحد شدن ۴ گروه مسلح تأسیس شد. این گروه ها عبارتند از: "کتائب أحرار الشام" ، "حرکة الفجر الاسلامیة" ، "جماعة الطلیعة الاسلامیة" و "کتائب الایمان المقاتلة" که از عقاید اخوان المسلمین پیروی می کنند.
همانطور که بیانیه تأسیس این جنبش نشان می دهد ، "حرکة أحرار الشام الاسلامیة" به همراه گروههای دیگری اسلامی به "الجبهة الاسلامیة السوریة" پیوست. سپس بعد از متحد شدن "الجبهة الاسلامی السوریة" با "جبهة تحریر سوریا الاسلامیة" ، به "الجبهة الاسلامی" پیوست .
نیروهای اصلی آن در استانهای : ادلب ، حلب و حماه مستقر هستند . این گروه در اماکن مختلفی همچون : "تفتناز" "جبل الزاویة" ، شهر حلب ، "سراقب" ، "اریحا" و "رقه" بر علیه ارتش سوریه جنگید .
این گروه دارای نیروهای زیادی از گردان های مختلف است که فعال ترین آنها : "لواء الایمان" در "حماه" ، "لواء بدر" در شمال ادلب ، "کتیبة عباد الرحمن" در اریحا ، "کتیبة التوحید و الایمان " در "معرة النعمان ، "تجمع کتائب جند الشام" در شهر "ارمناز" . است.
"احرار الشام" در ماه ژانویه سال ۲۰۱۳ نبردی با ارتش سوریه داشت که در نتیجه آن توانست فرودگاه نظامی هوابرد را با کمک گروه مسلح " جبهة النصرة" و "لواء صقور الشام" ویران کند و محتویات آن را به تصرف خود در آورد .
این گروه نیز با "الجیش الحر" و "لواء صقور الشام" در نبردهای "وادی الضیف" در شهر "معرة نعمان" در حومه ادلب مشارکت فعالی داشت .
"انصار الشام"
تعداد نیروهای آن در حدود ۱۷۰۰ نفر است.
این گروه زیر مجموعه "الجبهة الاسلامیة السوریة" است که به صورت اصلی در لاذقیه فعالیت می کند . این گروه هیچ بیانه ای را پیرامون اعتقادات خود صادر نکرده و این نشان می دهد که شکل گیری قوی ندارد ولی به نظر می آید که عقاید آنها مشابه عقاید "الجبهة الاسلامیة السوریة" است که هدف آن سقوط نظام حکم در سوریه و برپایی به اصطلاح حکومت اسلامی است .
این گروه همچنین به مبانی "اخوان المسلمین" اعتقاد دارد و در آن نیروهای مختلف سوری ، ترکمن ، چچن و فلسطینی وجود دارند.
"لواء الحق"
تعداد نیروهای آن در حدود ۱۳۵۰ نفر است.
این گروه در ماه آگوست سال ۲۰۱۲ بعنوان مجموعه ای از گردان های مخالف مظام در حمص تأسیس شد. "لواء الحق" زیرمجموعه "الجبهة الاسلامیة السوریة" می باشد و ادعا می کند که از جماعت سلفی نیست ولی در واقع یک نیروی کوچکی در این زیر مجموعه می باشد.
یکی از روحانیون تند روی سلفی بنام شیخ ابوراتب فرماندهی این گروه مسلح را بر عهده دارد.
"جند الشام"
تعداد نیروهای آن زیاد نیست ولی گفته می شود که در حدود ۱۵۰۰ نفر است.
این یک گروه سلفی است که در "مخیم عین الحلوة" در جنوب لبنان فعالیت می کند . اغلب نیروهای آن لبنانی و فلسطینی هستند. اردوگاه های فلسطینی درگیری های مختلفی را بین "جند الشام" و بعضی از گروههای لائیک مسلح همچون گروه "فتح ابو عمار" را شاهد بود. "جند الشام" در این درگیریها بعضی از سران خود را از دست داد که آخرین آنها "گاندی السحمرانی" ملقب بـ "ابو رامز" بود که در ماه نوامبر ۲۰۱۰ به شکل مرموزی در اردوگاه فلسطینی "مخیم حین الحلوة" کشته شد.
گروه جند الشام در سویه نیز فعالیت می کند مخصوصا در حومه غربی حمص ، دقیقا در قلعه صلاح الدین و روستای "الزارا". نیروهای آن حمله های مختلفی بر علیه روستاهای علوی نشین و روستاهای مسیحی نشین انجام دادند . رهبر این گروه "خالد ریاض المحمود" ملقب به "ابو سلیمان المهاجر الدندشی" است که در قلعه الحصن سوریه در تاریخ ۱۹ مارس ۲۰۱۴ کشته شد.
لازم به یادآوری است شیخ "عبد الرحمن العکاری" سخنگوی "جند الشام" می باشد.
"عصبة النور"
یکی از گروه های مسلح تندرو بشمار می رود که اندیشه سلفی جهادی دارد و در سال ۱۹۹۱ "عبد الله شریدی" آن را در لبنان تأسیس کرد.
در ماه مه سال ۲۰۰۳ درگیری بین نیروهای "عصبة النور" و مسلحینی از «جنبش فتح» در اروگاه فلسطینی "عین الحلوة" در لبنان اتفاق افتاد. علت این درگیری به تاریخ ۱۷ مه سال ۲۰۰۳ برمی گردد که در این تاریخ به طرف رهبر گروه "عصبة النور" آقای "عبد الله شریدی" تیر اندازی می شود و یکی از همراهانش کشته و او زخمی می شود. بعد از این حادثه در حدود ۲۰۰ نفر از نیروهای گروه "عصبة النور" به دفتر "حرکة فتح" حمله می کنند و طی آن ۸ نفر کشته و ۲۵ نفر زخمی می شوند. پس از دو ماه "عبد الله شریدی" بعلت زخمی بودنش فوت می کند . و جنبش فتح آتش بس پیشنهادی را علی رغم میل باطنی می پذیرد و قادر به مغلوب ساختن اصول گراها در اردوگاه فلسطینی نمی شود.
این گروه مسلح با "القاعده" ارتباط دارد و هم اکنون در سوریه بر علیه ارتش سوریه و حزب الله وارد نبرد شده است، همچنین گفته می شود که شاخه ایرانی این گروه تروریستی بنام حزب اسلامی فرقان در کشورمان موجود هستند.
"عصبة النور" شاخه ای از "عصبة الانصار" است که به علت ارتباط بین آن و "القاعده" ، در لیست سازمانهای تروریستی آمریکا مندرج است .
" کتائب الشهید عبد الله عزام "
تعداد جنگجویان آن در سوریه در حدود ۱۳۵۰ نفر است که اغلب آنان در اردوگاه "مخیم الیرموک" و "مخیم فلسطین" و منطقه "حجر الاسود" هستند و با جنبش فلسطینی "حماس" ارتباط دارد.
این گروه مسلح به "اخوان المسلمین" منسوب می شود . در سال ۲۰۰۴ عملیات نظامی خود را با سه انفجار در مجمع توریستی "طابا" و ساحل "نویبع" که در مصر هستند شروع کرد سپس بمبی در منطقه تجارتی "شرم الشیخ" منفجر نمود . همچنین درسال ۲۰۰۵ به دو ناوگان آمریکایی که در بندر "العقبة" بودند خمپاره پرتاب نمود و در تاریخ دوم اوت ۲۰۱۰ نیروهایی از این گروه ۵ موشک گراد به سوی دو شهر "ایلات" و "العقبة" شلیک کردند که باعث کشتن یک نفر اردنی شد . در همان روز هم گروه "یوسف العییری" اعلام نمود که یک عملیات انتحاری را "ایوب الطیشان" بر روی کشتی نفتی ژاپنی انجام داده ولی کسی در این عملیات کشته نشد.
اسم این گروه برگرفته از اسم "عبد الله عزام" است که در سال ۱۹۸۹ در افغانستان کشته شده است . بیانیه های این گروه به وسیله "مرکز الفجر للاعلام" منتشر می شود . این گروه متهم است که در لبنان و کشورهای منطقه چندین عملیات انجام داده و موشک های "کاتویشا" به سمت اسرائیل پرتاب کرده است . همچنین به کشتی نفتی ژاپنی در نزدیکی سواحل امارات متحده عربی حمله نمود ، همچنین این گروه تروریستی مسئولیت حمله به سفارت جمهوری اسلامی ایران در بیروت در اکتبر سال ۲۰۱۳ را بر عهده گرفت که در آن رایزن فرهنگی کشورمان حجه الاسلام و المسلمین انصاری به درجه رفیع شهادت نائل آمد.
این گروه از تاریخ ۲۴/۵/۲۰۱۲ در لیست سازمانهای تروریستی آمریکا درج شده است .
"جبهة ثوار سوریا"
رهبر این گروه مسلح "جمال معروف" است که تعداد نیروهای آن به ۲۵۰۰ نیرو می رسد.
این گروه در ماه ژانویه ۲۰۱۳ تشکیل شد و از مجموعه ای از گردانهای مختلف که تابع "الجیش السوری الحر" می باشد بشمار می رود . این گروه از نظر کشورهای غربی بعنوان یک گروه معارض معتدل شمرده می شود.
در تاریخ ۲۶ اکتبر ۲۰۱۴ درگیریهایی بین "جبهة ثوار سوریا" و "جبهة النضرة" در منطقه "جبل الزاویة" در حومه ادبی اتفاق افتاد. در این درگیری ، "جبهة النصرة" بر "جبهة ثوار سوریا" غلبه نمود. در نتیجه آن "جبهة ثوار سوریا" مرکز اصلی خود را از دست داد که بدنبال آن منابع امنیتی ترکیه گفتند که رهبر "جبهة ثوار سوریا" آقای "جمال معروف" به ترکیه فرار کرد و ترکیه از او حمایت می کند.
"جیش القصاص"
اطلاعات دقیق و زیادی درباره این گروه مسلح در دست نیست.
گروهی است که در بحران سوریه فعالیت می کند . نیروهای آن هم اکنون در "عین العرب" (کوبانی) در شمال سوریه فعال هستند . قبلا نیز در "دیر الزور" فعال بودند . اغلب نیروهای آن از عشایر منطقه می باشند و از جمله گروه های تابع «جیش الحر» (ارتش آزاد) بشمار می روند.
"جیش المهاجرین و الأنصار"
تعداد نیروهای این گروه مسلح به ۱۵۰۰۰ نفر می رسد که اغلب آنان خارجی هستند.
این گروه از گروههای جهادی سلفی است که در سوریه فعال است و به علت اینکه بعضی از سران آن در افغانستان و عراق فعالیت نظامی داشتند، ارتباطی با "القاعده" دارد . این گروه شامل صدها نفر از جنگجویان خارجی است که محور اصلی فعالیت آن در بعضی از مناطق حومه حلب می باشد.
رهبر این گروه "ابو عمر الشیشانی" بود . وی از چچن می باشد و با "داعش" اعلام هم پیمانی کرد و اخبار خود را به وسیله وبگاه الکترونیکی که از به اصطلاح امارت قفقاز منتشر می شود اعلام می کند . نیروهای دولتی روسیه این امارت را وابسته به "القاعده" دانسته است .
لازم به یادآوری است "ابو عمر الشیشانی" تابستان سال ۲۰۱۶ در یکی از درگیری ها و در خاک عراق کشته شد.
"جند الأقصی"
یک مجموعه اسلامی مسلح است که در بحران سوریه فعالیت حضور و فعالیت دارد و بیشتر در مناطق استان های ادلب و حماه دیده می شوند . قبلا بنام "سرایا القدس" معروف بود . این گروه از سوی "ابو عبد العزیز القطری" بعنوان یک گروه تابع "جبهة النصرة" بود . سپس بعد از اختلافات یبین آن و "جبهة النصرة" بخاطر به خدمت سربازی بردن جوانان و دشمنی "جبهة النصرة" با "داعش" از آن جدا گردید.
درسال ۲۰۱۴ گزارشات وارده نشان می داد که اغلب نیروهای این گروه عرب و غیر سوری هستند ( از مهاجرین هستند) در پایان سال ۲۰۱۴ اغلب نیروهای این مجموعه به علت جدا شدن از گروههای معارض سوریه دیگر از سوریه و فلسطین بودند.
گروه مسلح "جند الأقصی" مجموعه ای از زیر مجموعه "تحالف المهاجرین و الأنصار" می باشند.
"جیش الثوار"
اتحادیه ای از گروه های کردی و عربی مسلح در "عفرین" و حومه شمال غربی حلب است که شامل مجموعه های زیر است:
"کتائب شمس الشمال"، "جبهة الأکراد"، "قوات المهام الخاصة"، "فوج ۷۷۷"، "لواء ۹۹".
از وقتی که "جیش الثوار" تشکیل شد بعلت تناقضاتی که در اهداف علنی و رفتار آن بود همواره جنجال برانگیز بود. نیروهای "جیش الثوار" به اتاق عملیات فتح حلب ملحق شدند و در حدود ۲۰۰ نیرو از آنها با نیروهای موجود در اتاق عملیات درگیر شدند، مخصوصا با نیروهای "الجبهة الشامیة" که غالبیت گروههای حلب را تشکیل می دهد. "جیش الثوار" نیز به حملاتی بر علیه افرادی از "جبهة النصرة" و "احرار الشام" انجام دادند.
"جیش الثوار" از سوی آمریکا حمایت می شود و نبردهای سنگینی بر علیه "داعش" در تعدادی از روستاهای حومه شمالی حلب انجام داد. "جیش الثوار" با نیروهای " ب ک ک " که با مجموعه "قوات سوریا الدیمقراطیة" با حمایت آمریکا برعلیه داعش می جنگند، هم پیمان شده است.
"جیش الجهاد"
"جیش الجهاد" یک مجموعه مسلح است که بیشتر در استان "القنیطرة" فعالیت می کند. این مجموعه بوسیله متحد شدن ۷ مجموعه مستقل و گروههای جدا شده از "جبهة النصرة" که در نتیجه نبرد بین "لواء شهداء الیرموک" در ژانویه ۲۰۱۴ از "جبهة النصرة" جدا شدند ، تشکیل شد ه است . این مجموعه ها : "سرایا الجهاد"، "جماعة جند الشام"، "جماعة ابو بصیر" ، "حرکة مجاهدی الشام" ، "جماعة شباب أهل السلف" "لواء ذو النورین" و "جماعة البنیان المرصوص" .
مجموعه هایی از مخالفین سوریه ، "جیش الجهاد" را متهم به همسویی با "داعش" کردند . در آوریل ۲۰۱۵ نیز درگیریهای شدیدی بین "جیش الجهاد" و "الجیش السوری الحر" و "جبهة النصرة" واقع شد . در این درگیریها نیروهای "جیش الجهاد" در یک کمین ۶ نفر از نیروهای "الجیش الحر" را در نقطه ایست بازرسی در قنیطره کشتند. در تاریخ ۶ مه ۲۰۱۵ "جبهة النصر " و گروههای معارض دیگری اعلان کردند که نیروهای "جیش الجهاد" را از "القحطانیة" و شهر "القنیطرة" بیرون راندند.
"جیش الفتح"
"جیش الفتح" عبارت است از اتحاد نظامی بین نیروهای مخالف در استان ادلب که در بحران سوریه و در تاریخ ۲۴ مارس ۲۰۱۵ در همان روزی که حمله آزاد سازی شهر ادلب بوقوع پیوست ، تأسیس شد . این حمله به نام "غزوه ادلب" نام گذاری شد و در ۴ روز توانست تمام شهر ادلب را تصرف کند . استان ادلب دومین استان بعد از استان "رقه" است که از زیر سلطه حکومت سوریه خارج می شد.
"جیش الفتح" بعنوان یک گروه متحد است که پس از پیروزی در نبرد "وادی الضیف" و پادگان " معسکر الحامدیة" پدیدار گشت . علت آن دعوت شیخ عبد الله المحیسنی به نیروهای مسلح در سوریه بود که باهم متحد شوند و بر علیه حکومت سوریه بجنگند.
"حرکة شام الاسلام"
یک گروه مسلح است که اغلب نیروهای آن از کشور مراکش هستند و فعالیت نظامی خود را در بحران سوریه شروع کرده است . این گروه در ۲۵ ژوئیه ۲۰۱۴ اعلان کرد که بخشی از "جبهة انصار الدین" که جزو لیست گروههای تروریستی از سوی وزارت خارجه آمریکا می باشد ، است.
این گروه در ماه اوت ۲۰۱۳ بوسیله سه نفر تروریست مغربی که از زندان گوانتانامو آزاد شده بودند، تأسیس شد . نام این سه نفر : "ابراهیم بنشقرون " ، " احمد میزوز" و "محمد العلمی" است .
گروه "حرکة شام الاسلام" برای اولین بار در حمله به لاذقیه در سال ۲۰۱۳ معروف شد . در سال بعد یکی از سه گروه اصلی بود که در حمله به لاذقیه در سال ۲۰۱۴ در کنار "جبهة النصرة" و "انصار الشام" شرکت نمود. این گروه همچنین در حلب فعالیت دارد و نبردهایی در اطراف بیمارستان " الکندی" و زندان مرکزی حلب داشته است .
رهبر این گروه " بنشقرون" در نبردی با نیروهای ارتش سوریه در آوریل ۲۰۱۴ به همراه فرمانده نظامی آن "ابو صفیة المصری" کشته شد.
"کتائب فاستقم کما أمرت"
یک گروه مسلح است که از دسامبر سال ۲۰۱۲ تشکیل شده است و در ۲۶ آوریل ۲۰۱۵ همزمان با تأسیس اتاق عملیات مشترک فتح حلب به آن پیوست . این اتاق عملیات اضافه بر این گروه ، شامل ۱۳ گروه مسلح دیگر در حلب است که نامهای آن بشرح زیر است:
فرقة الحسم، فرقة سلیمان المقاتلة، فیلق الشام، قوات الصنادید، کتائب أحرار الشام، کتائب الغامقی، کتائب الفاروق، کتائب ترکمان سوریا، کتائب عبد الله عزام، لواء أحرار سوریا، لواء شهداء الیرموک.
"لواء شهداء الیرموک"
یک گروه مسلح در جنوب سوریه و در استان درعا است . این گروه در اوایل ماه مارس سال ۲۰۱۳ بعلت ربودن ۲۱ سرباز فیلیپینی از نیروهای حافظ صلح سازمان ملل ، معروف شد . این گروه در ۱۰ مارس ۲۰۱۳ سربازان بین الملل را آزاد کرد .
این گروه قبلا با گروه های میدانی بزرگی همچون "المجلس العسکری الأعلی" و "الجبهة الجنوبیة" ارتباط داشت ولی بعدا از آنها جدا گردید و به علت اینکه متهم به ارتباط با "داعش" است به تدریج به یک گروه محدود تبدیل گردید.
در اواخر سال ۲۰۱۴ "لواء شهداء الیرموک" با "جبهة النصرة" وارد درگیری های مختلفی شد و در دسامبر ۲۰۱۴ "جبهة النصرة" حمله ای بر علیه "لواء شهداء الیرموک" انجام داد ، تا اینکه گروههای دیگر دخالت کردند و این گروه را وادار کردند که در دو شهرک "جملة" و "الشجرة" باقی بماند. در ماه آوریل و مه نیز این گروه حملاتی را برعلیه "جبهة النصرة" انجام داد و " جیش الجهاد" نیز که متهم به ارتباط با "داعش" است نیز در این نبرد بر علیه "جبهة النصرة" شرکت کرد. این نبرد در پایان با پا در میانی بعضی از گروه های محلی دیگر پایان یافت.
در روز ۵ ژوئن ۲۰۱۵ فرمانده و امیر نظامی "لواء شهداء الیرموک" در درگیری های سختی که در منطقه "حوض الیرموک" با "جیش الفتح" منطقه جنوبی که نماینده آن "جبهة النصرة" و "احرار الشام" است رخ داد، کشته شد . این درگیری ها مخصوصا در منطقه "العلان" و اطراف شهرک " عین ذکر" بود.
"الجبهة الشامیة"
فرماندهی این گروه مسلح پس از استعفای محمد حرکوش(ابوعمرو) در اوایل سال ۲۰۱۶ به معاون وی حسام ابویاسین واگذار گردید.
حسام ابویاسین پیش از این فرمانده «لواء الانصار» بود و از بنیانگذاران «جیش المجاهدین» نیز بشمار می رود و از فرماندهان سابق «کتائب الثوار الشام» نیز بوده است.
تعداد جنگجویان آن در حدود ۱۵۰۰۰ نفر تخمین زده می شود."الجبهة الشامیة" عبارت است از مجموعه ای از گروه های مسلح در شمال سوریه که در حلب مستقر هستند . مانند : "کتائب نور الدین زنکی" ، "جیش المجاهدین"، الجبهة الاسلامیة" ، "تجمع فاستقم کما أمرت" ، "جبهة الأصالة و التنمیة"، "احرار الشام" ، "صقور الشام"، "کتائب انصار الشام" ، "لواءالحق" ، "لواء التوحید" ، "جیش الاسلام" ، "فیلق الشام".
"فیلق الشام"
این گروه به نام "فیلق حمص" نیز معروف است. شامل مجموعه های تندروی اسلامی مخالف است که برای قدرت بخشیدن به اسلام گراهای معتدل در حین بحران سوریه تشکیل شد . این گروه شامل ۱۹ مجموعه مسلح مختلف است که بعضی از انها قبلا "اخوان المسلمین" یا "هیئة دروع الثورة" بودند.
اعضای فیلق الشام در تاریخ ۲۶ آوریل ۲۰۱۵ به مجموعه های دیگری پیوستند و مقر اصلی آنها حلب است و یک اتاق عملیات مشترکی در آنجا دارند.
"جبهة الاصالة و التنمیة"
فرماندهی این گروه مسلح "عبد القادر صالح" است و تعداد نیروهای آن در حدود ۱۳۵۰۰ نفر است.
"عبد القادر صالح" ملقب به (حجی مارع و "ابو محمود" ) در سال ۱۹۷۹ در "مارع" در حومه حلب متولد شده و از مؤسسین "لواء التوحید" و رهبر نظامی آن بوده است. وی در یک حمله هوایی نیروهای هوایی سوریه که با گروهی از سران "لواء التوحید" در "مدرسة المشاة" در حومه حلب بوده ، مورد هدف قرار می گیرد و زخمی می شود و سپس در ۱۸ اکتبر سال ۲۰۱۳ فوت می کند. وی شخصیت معروفی در بین مخالفین سوریه بوده است.
"کتائب الفاروق" یا ( ألویة الفاروق)
تعداد نیروهای آن در حدود ۱۴۰۰۰ نفر است.
شامل مجموعه ای از انقلابیون مسلح است که برای تغییر نظام حکومت در سوریه با تمام امکانات، فعالیت می کنند که اعلام کرده اند قصد دارند در مرحله استقرار دولت به یک مجموعه ای از انقلابیون ملی تبدیل شوند.
این گروه اولین مجموعه واقعی جنگجو در حمص بود که در اواخر سال ۲۰۱۱ ظهور کرد . چرا که "کتائب الفاروق" زیربنای اصلی "الجیش السوری الحر" را تشکیل می دهد.
در منطقه "حی بابا عمرو" مرکز اصلی "کتائب الفاروق" بود از آنجا به داخل شهر در منطقه "حی الخالدیة" و "حمص قدیمی " و همچنین به سمت شمال به سوی "تلبیسة" ، "الرستن" نیز به سمت غرب به سوی "قلعة الحص" ، تلکلخ ، الزارة، نیز به سمت جنوب به طرف شهر "القصیر" و به سمت شهر تدمر درشرق سوریه فعالیت می کند.
ویژگی این گردان ها این است که بعنوان اولین مجموعه های جنگی در حمص و سوریه بودند.
از معروفترین سران "کتائب الفاروق" و مؤسسین آن "أسامة الجندی" که به "ابو سایح" ملقب است بود . وی یک وکیل دادگستری بود و در ابتدای بحران در سوریه سعی نمود خود را علنی نکند، بلکه از پشت پرده این گروه مسلح را اداره می کرد . وی به همراه " اسامة جنیدی" نقش بزرگی در اداره عملیات نظامی و تأمین ذخیره و سلاح داشت و توانست با سران گروه های "کتائب الفاروق" بر تمامی مناطقی که در آن هستند نفوذ داشته باشند. این گروه توسعه یافت و با گروههای دیگر هم پیمان شد و نفوذ قوی در دورازه مرزی شمال سوریه به ترکیه دارد . این گروه شاهد خروج مجموعه های مختلفی از آن شد از جمله " لواء الفاروق الاسلامی" تندرو و "لواء عمر الفاروق" مستقل.
"کتیبة الفاروق"
تعداد جنگجویان آن ۱۰۰۰- ۱۲۰۰ نفر است
این گروه از لحاظ تبلیغاتی بسیار معروف است، و از ۱۶ مجموعه مختلف که بنام "سرایا الفاروق" می باشند تشکیل شده است. رهبری آن از بین ۵ نفر که مجلس شورا را تشکیل می دهند انتخاب می شود . رهبر آن به نام "الحجی" معروف است و لقب آن "ابو سفیان" است.
از این مجموعه های مسلح ، مجموعه : "سریة العبادلة" و "سریة عمر بن الخطاب" و "سریة المجاهدین" و"سریة الاحرار" و "سریة حرائر حمص"( لازم به ذکر است این مجموعه از سری ترین مجموعه هایی است که شامل ۵۳ جنگجوی حرفه ای ست به سرکردگی شخصی بنام "عبد اللطیف" هستند و همه آنها در عراق بر علیه نیروهای آمریکایی جنگیده اند) را میتوان نام برد.
در این راستا گردانی است بنام " کتیبة خالد بن الولید" که اندیشه "اخوان المسلمین" را دارا می باشند و اطلاعات مفصلی راجع به ساختار آن موجود نیست ولی می توان گفت تعداد آن کمتر است و بعضی از نیروهای آن عرب مخصوصا از دو کشور لیبی و تونس هستند تمرکز آن در شهر "الرستن" است و رهبری آن را "همام الدیک" که ستوان یکم فراری از ارتش سوریه است بعهده دارد. تعداد نیروهای آن به ۱۲۰۰ نفر می رسد و در مناطق "سلمیة" ، "حمص" ، "القصیر" و "تلکلخ" فعالیت دارند . اما پنج مجموعه دیگر تأثیرشان بسیار اندک است.
از سوی دیگر در عملیاتی که در حلب جاری است گروه جدیدی بوجود آمد که تعدادی از مجموعه های رزمی را به خود جلب نمود . این گروه نام "تجمع کتائب شهداء سوریة" را به خود گرفت و رهبرآن "جمال معروف"بود که رهبری "کتیبة شهداء جبل الزاویة" را بعهده داشت . این گروه در حلب، ادلب، حومه ادلب، حماه، ، حومه حماه ، دیر الزور و رقه فعالیت دارد.
"ألویة شهداء سوریة"
این گروه مسلح تحت فرماندهی جمال معروف هستند و تعداد آنان در حدود ۷۰۰۰ نفر است.
این گروه در اواخر سال ۲۰۱۱ در منطقه "ادلب" تشکیل شد و به نام "شهداء جبل الزاویة" بود . در نیمه سال ۲۰۱۲ به نام "ألویة شهداء سوریة" تغییر نام داد . این امر نشان دهنده بلند پروازی فرمانده آن است ولی هنوز عملیات نظامی آن در منطقه شمال غربی سوریه می باشد . این گروه با "صقور الشام" که باز هم از منطقه "جبل الزاویة" شکل گرفته ، در نزاع هستند . چرا که "صقور الشام" می کوشند حکومت اسلامی ایجاد کنند در حالی که "ألویة شهداء سوریة" بنا بر گزارشات رسیده هیچ عقاید خاصی را در این زمینه ندارند.
"لواء عاصفة الشمال"
تعداد تقریبی نیروهای این گروه تابع ارتش آزاد در حدود ۱۷۰۰ نفر است.
"لواء عاصفة الشمال" یک گروه اسلامی است که در زیر مجموعه "الجیش السوری الحر" است. این گروه دروازه مرزی اصلی بین سوریه و ترکیه را در اختیار خود دارد . قبل از مدتی بعد از اینکه یک گروه جهادی به شهر "اعزاز" حمله نمود، درگیری شدیدی بین "عاصفة الشمال " و "داعش" اتفاق افتاد .
"لواء احرار سوریة"
تعداد تقریبی نیروهای این گروه مسلح : ۱۲۰۰ نفر است.
این گروه که زیر مجموعه شورای عالی نظامی ارتش آزاد بشمار می رود ، به وسیله سرهنگ "قاسم سعد الدین " تأسیس شد . این سرهنگ یک خلبان سابق در نیروهای هوایی سوریه بوده و از شهر "الرستن" می باشد.
"جبهة تحریر سوریة الاسلامیة"
فرماندهی این مجموعه مسلح بر عهده "احمد عیسی" می باشد که قبلا فرماندهی گروه «صقور الشام» را عهده دار بود.
تعداد تقریبی نیروهای آن : بین ۳۵۰۰۰ – ۴۰۰۰۰ نفر است که عبارتند است از مجموعه ای از گروه های مؤتلفه است که در سپتامبر ۲۰۱۲ در حدود بیست مجموعه از گروه های مسلح در جلسه ای "جبهة تحریر سوریة الاسلامیة" را بوجود آوردند. این مجموعه ها عبارتند از : "کتائب الفاروق"، "کتائب الفاروق الاسلامیة" ، لواأ التوحید"، "لواء الفتح"، "لواء الاسلام" ، "صقور الشام" و "المجلس الثوری فی دیر الزور" می باشد.
دیدگاه اغلب این مجموعه های نظامی از اسلام معتدل گرفته تا سلفی تندرو ، شورای عالی نظامی ارتش آزاد سوریه را برسمیت می شمارند ولی به ائتلاف ملی معارض که از سوی غرب حمایت می شود ، معتقد نیستند.
"الجبهة الاسلامیة" در مناطق : ادلب، حلب ، دمشق ، حمص و دیر الزور فعالیت نظامی دارد . این گروه خودش را بزرگترین جبهه متحده می شناسد و بعنوان مرکز ثقل نیروهای جنگجو در شورای عالی نظامی می باشد.
"حرکة نور الدین الزنکی"
تعداد تقریبی نیروهای آن : بین ۴۰۰۰۰- ۲۵۰۰۰ نفر است و به بهانه اینکه نیروهای این گروه ، لاییک هستند ، آمریکایی ها از آن حمایت می کنند.
این گروه مستقل در جنگ داخلی سوریه شرکت می کند و بعنوان بخشی از نیروهای مجلس رهبری انقلاب سوریه می باشد. تسلیحات جدیدی مانند موشکهای آرپی جی ام ۷۱ تاو ضد تانک دارد . این گروه مهمترین گروهها در حلب می باشد و در اواخر سال ۲۰۱۱ بدست شیخ " توفیق شهاب الدین" در روستای "شیخ سلیمان " در شمال غرب حلب ، تأسیس شد.
نام این گروه مسلح برگرفته از نام : نور الدین، امیر سلجوقی است که در جنگ های صلاح الدین شرکت داشت . این گروه یکی از قوی ترین گروههای جنگجوی معارض مخصوصا در حلب است . این گروه جزو "لواء التوحید": و "جبهة الاصالة و التنمیة" بود ، ولی بعدا به "جیش المجاهدین" پیوست و از سوی کشورهای مختلفی همچون آمریکا و عربستان سعودی حمایت می شود .
"ألویة أحفاد الرسول"
این گروه در سال ۲۰۱۲ ، با متحد شدن ۴۰ مجموعه مسلحی که دیدگاه اسلامی داشتند تأسیس شد . تعداد نیروهای آن در حدود ۷۰۰۰ نفر می باشد . فعالیت اصلی آن در "ادلب" است و رابطه خوبی با شورای عالی نظامی ارتش آزاد دارد و احتمالا از سوی قطر حمایت می شود . این گروه از سوی "داعش" مورد حملات شدیدی قرار گرفته که بالاخره مجبور شد شهر "رقه " را در ماه اوت سال ۲۰۱۵ ترک کند.
"هیئة دروع الثورة"
این گروه با شورای عالی نظامی ارتش آزاد ارتباط دارد و در سال ۲۰۱۲ با حمایت "اخوان المسلمین" تأسیس شد . این گروه خود را یک گروه متحد اسلامی دمکرات معرفی می کند و اعلام می کند که از سوی "اخوان المسلمین" حمایت می شود. تعداد نیروهای آن نیز در حدود ۳۲۵۰ نفر است.
"جیش المجاهدین"
این گروه از ۸ مجموعه مسلح در سوریه تشکیل می شود . در اوایل ژانویه سال ۲۰۱۲ تأسیس شد و مستقیما بر علیه "داعش" وارد عمل گردید. برای همین خیلی ها اعتقاد دارند که کشورهای حاشیه خلیج فارس آن را تأسیس کردند تا با گروههای تندرو مقابله کند!!
"جیش المجاهدین" اعلام می کند که تعداد نیروهای آن ۵۰۰۰ نفر است و یک گروه مسلمان معتدل می باشد . اغلب مجموعه هایی که بدان گرویدند نیروهای کمی دارند و تا کنون اطلاعات زیادی در مورد آن نیست . ولی می توان گفت که "جیش المجاهدین" و "جبهة ثوار سوریة" حمله مشترکی بر علیه "داعش" مخصوصا در شمال سوریه و شرق آن انجام می دهند.
"جماعة خراسان"
این گروه وابسته به "القاعده" است و رهبرآن " محسن الفضلی المحیسنی" کویتی است . وی در ۲۰۱۳ برای جنگ وارد سوریه شد. این گروه دارای جنگجویانی از "القاعده" است که از خاورمیانه و جنوب آسیا و شمال آفریقا وارد سوریه شده اند و اغلب آنان خارجی هستند. اسامی ۵۰ تا ۱۰۰ نفر از سران اصلی آنان در لیست آمریکا و ناتو جهت مراقبت از تروریست ثبت شده است. این گروه همواره با "جبهة النصرة" که تابع " القاعده" می باشد، همکاری می کند.
"الاتحاد الاسلامی لأجناد الشام"
گروه "الاتحاد الاسلامی لأجناد الشام" که فرماندهی آن را « ابومحمد الفاتح » بر عهده دارد گفته شده است که در حدود ۱۵۰۰۰ نیرو دارد و محل عملیات آن ها در نقاط مختلف سوریه بالاخص در مرکز و جنوب بوده و هست از جمله مناطق حضور این گروه مسلح اطراف شهر دمشق و در منطقه غوطه الشرقیه می باشد.
« الاتحاد الاسلامی لاجناد الشام» عبارت است از مجموعه ای از گروههای اسلامی است که در جنگ داخلی سوریه شرکت می کنند و شامل "ألویة الحبیب المصطفی" ، "تجمع أمجاد الاسلام" ، "ألویة و کتائب الصحابة" ، "کتائب شباب الهدی" ، "لواء درع العاصمة" می باشد.
"الجبهة الاسلامیة الکردیة"
تعداد نیروهای آن در حدود ۱۰۰۰ نفر است.
این گروه بعنوان کوچکترین نیروی مسلح در زیر مجموعه "الجبهة الاسلامیة السوریة" می باشد و در کنار گروه هایی که با "القاعدة" ارتباط دارند، بر علیه "قوات حمایة الشعب الکردیة" (نیروهای حمایت از مردم کردستان) که تابع "الاتحاد الدیمقراطی الکردستانی" (اتحادیه دمکراتیک کردستان) است، جنگید .
أنصار الاسلام
این گروه یک گروه سلفی کردی عراقی است که به اجرای دین اسلام دعوت می کند . این گروه قبل از اشغال عراق از سوی نیروهای غربی در سال ۲۰۰۳ تعدادی از شهرکها و روستاهای شمال عراق در نزدیکی سلسله کوههایی که بین مرز عراق و ایران است را تصرف کرده بود. این گروه اختلافات عقیدتی و نزاع مسلح با "اتحاد الوطنی الکردستانی" به رهبری جلال الطالبانی دارد.
شکل گیری انصار الاسلام:
این گروه در دسامبر سال ۲۰۰۱ با اتحاد بین "جند الاسلام" به رهبری "ابو عبد الله الشافعی" و یکی از گروههایی که از "الحرکة الاسلامیة الکردستانیة" جدا شده بود و به سرکردگی "نجم الدین فرج" که به "ملا کریکار" معروف است و از سال ۱۹۹۱ در کشور نروژ بعنوان پناهنده سیاسی زندگی می کند ، بود.
در مارس ۲۰۰۳ قوه قضائیه کشور نروژ به جرم مشارکت و طرح ریزی عملیات تروریستی حکم دستگیری "ملا کریکار" را صادر کرد. آمریکا در آن زمان جماعت " انصار الاسلام" رامتهم به همکاری با "القاعده" به رهبری "اسامة بن دادن" کرد. آمریکا بوسیله سخنگوی وزیر خارجه خود "کولن پاول" ادعا کرد این جماعت دارای پادگان نظامی برای تولید مواد سمی می باشد.
"برکان الفرات"
این مجموعه مسلح عبارت از اتاق عملیاتی که از نیروهای "وحدات حمایة الشعب الکردیة" و نیروهای "ثوار الرقة" تشکیل شده است. نیروهای "برکان الفرات" نقش بزرگی در عقب راندن "داعش" از شمال استان "الرقة"، تل ابیض و "عین عیسی" در ماه ژوئن سال ۲۰۱۵ داشتند.
" وحدات حمایة الشعب"
این گروه به نام «وحدات الدفاع الشعبی» (نیروهای مدافع ملی) نیز معروف است . همچنین به طور مختصر به نام YPG نیز معروف است . نیروهای آن کرد بوده که ویژه حمایت از کردها در سوریه می باشند. این گروه تابع اداره مستقل دمکراتیک است و در مناطقی که موجود است پشتوانه مردمی دارد . چرا که با "داعش" مقابله نمود.
تعداد نیروهای آن در سال ۲۰۱۳ در حدود ۴۵۰۰۰ نفر است ولی بعد از اعلام خدمت اجباری سربازی که از سوی اداره مستقل اعلام شد ، نیروهای آن به ۶۵۰۰۰ نفر نیز افزایش یافت .
"حزب یکیتی الکردی فی سوریا"
این حزب سیاسی کردی در مناطق کردی سوریه فعالیت دارد . کنفرانس تأسیس خود را در آوریل سال ۱۹۹۳ برگزار نمود. این حزب رادیکال فعال و مردمی و از احزاب با نفوذ در صحنه سیاسی سوریه است و بیشترین حزبی است که از سوی جوانان کرد قابل قبول است.
از مهمترین فعالیت آن توزیع و پخش پوستر در دهه نود قرن گذشته و اجرای اولین تظاهرات علنی در سالگرد جهانی حقوق بشر در ۱۰ ژانویه سال ۲۰۰۲ در مقابل پارلمان سوریه بود . این امر باعث دستگیری تعدادی از سران آن مانند : "مروان عثمان" و "حسن صالح" شد. از آن تاریخ ببعد این حزب تظاهرات مختلفی را در مناطق کرد نشین و در پایتخت سوریه انجام داده است و خواهان مطالبات سنتی و همیشگی کردها یعنی همانا استقلال و خودگردانی است.
· برخی دیگر از گروه ها و گردانهای مسلح و مخالف نظام سوریه که در مناطق مختلف حضور دارند با توجه به اماکن فعالیت و سال تاسیس:
- "لواء الاسلام" در دمشق و حومه آن . در تاریخ ۵ ژوئن ۲۰۱۲ تشکیل شد.
مهمترین گردانهای نظامی آن :کتائب الأمویین، کتیبة معاذ، کتیبة الزبیر بن العوام، کتیبة الخطاب، کتیبة حمزة، کتیبة احمد بن حنبل
- "لواء التوحید " در حلب و حومه آن . در تاریخ ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۲ تشکیل شد.
مهمترین گردانهای نظامی آن :کتیبة أنصار الحق، کتیبة سیوف الشهباء، کتیبة فرسان حلب،
- "لواء المجد" در حماه و حومه آن . در تاریخ ۲۵ مه ۲۰۱۲ تشکیل شد.
مهمترین گردانهای نظامی آن :کتیبة ابو عبیدة بن الجراح، کتیبة أبناء شهداء حماه.
- "لواء خالد بن الولید" در حمص و حومه آن . در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۱۱ تشکیل شد.
مهمترین گردانهای نظامی آن :کتیبة الشهیدة هاجر الخطیب، کتیبة درع محمد، کتیبة الشهید أحمد محمد الحمید، کتیبة محمد بن عبد الله.
- "لواء درع الشمال" در ادلب و حومه آن . در تاریخ ۲۱ فوریه ۲۰۱۲ تشکیل شد.
مهمترین گردانهای نظامی آن :کتیبة قبضة الشمال، کتیبة یوسف العظمة، کتیبة فرسان القادسیة، کتیبة ذی قار، کتیبة فرسان الجبل، کتیبة محمد الفاتح، کتیبة جنود الرحمن.
- "لواء تحریر الجنوب" در درعا و حومه آن . در تاریخ ۲۹ آوریل ۲۰۱۲ تشکیل شد.
مهمترین گردانهای نظامی آن :"کتیبة خالد بن الولید":
این گردان در تاریخ ۱اکتبر ۲۰۱۱ طبق بیانیه دوم مجلس نظامی گردان هایی که ارتش سوریه را ترک کردند، از ۸ مجموعه تشکیل می شود :
"سریة حمص العدیة" در وسط شهر حمص.
"سریة النشامی" در خیابان "شارع الستین" و منطقه" حی کرم الزیتون" در حمص.
"سریة عمر بن الخطاب" در دو منطقه "حی باب عمرو" و"جورة العرایس" در حمص.
"سریة أبوبکر الصدیق" در منطقه" حی دیر بعلبة" در حمص.
"سریة أحرار تلبیسة" در شهر "تلبیسة".
"سریة البرج" در شهر " تلکلخ"
"سریة علی بن أبی طالب" در منطقه " الحولة" . این مجموعه در تاریخ ۲۷ سپتامبر سال ۲۰۱۱ تسکیل شد.
"سریة أبو ذر الغفاری" در شهرک" الزعفرانیة" و محیط آن.
- "لواء الأحواز" در دیر الزور و حومه آن . در تاریخ ۲۲ آوریل ۲۰۱۲ تشکیل شد.
مهمترین گردانهای نظامی آن :کتیبة جنود بیت المقدس، کتیبة ذو الفقار، کتیبة بابا عمرو، کتیبة أنصار السنة.
منابع متفرقه :
- مقاله «نقشه توزیع قومی و مذهبی در سوریه» ، آقای میر مسعود حسینیان(سرکنسول ج.ا.ایران در کربلا)، همشهری آنلاین.۳/۱۲/۹۲.
- http://www.syriainside.com/articles/ الأحزاب الکردیة وتفاعلاتها فی المشهد السوری.
- https://۷al.net قطاع التعلیم فی سوریا علی شفا “الهاویة” .
- http://levantri.com التعلیم العالی أبرز ضحایا الأزمة السوریة .
نظر شما