اولین مسلمان سوئدی به نام «ابراهیم عمر خلیفه» در سال ۱۸۹۷ در این کشور ساکن شد. وی از تاتارستان روسیه به سوئد مهاجرت کرده بود (اسلام در سوئد،  سیمون سورگن فری،۲۰۱۸) در ابتدای قرن بیستم به تدریج تعداد مسلمانان بیشتری به این منطقه مهاجرت کردند تا در سال ۱۹۳۰ تعداد آنها به ۱۵ نفر رسید. از آن به بعد روند رشد جمعیت مسلمانان در کشور سوئد سرعت یافت تا اینکه در سال ۱۹۴۹ اولین نهاد اجتماعی مسلمانان تحت عنوان «جماعت مسلمین» در سوئد تشکیل شد. با رشد مهاجرت مسلمانان به سوئد، جمعیت آنان تا سال ۱۹۸۰ به یکصد هزار نفر بالغ شد و با ادامه مهاجرت مسلمانان به سوئد به ویژه از خاورمیانه، جمعیت مسلمانان سوئدی در سال ۲۰۰۵ به ۴۰۰ هزار نفر بالغ شد.

لازم به یادآوری است که در سوئد پیروان مذاهب مختلف به ویژه مسیحیان، در کلیسا ها و سایر معابد ثبت‌نام می‌کنند و این به دلیل الگوی نظام شورایییا سوسیالیستی است که در سوئد بسیار تشویق می‌شود، ولی مسلمانان که غالباً مهاجر بودند و بعضاً مانند عراقی‌های فراری از رژیم صدام حسین در معرض تهدید قرار داشتند، تمایلی به ثبت‌نام در نهادهای شناخته شده و رسمی مانند مساجد و مراکز اسلامی نداشتند و به همین دلیل تا سال ۲۰۱۰ فقط ۱۱۰ هزار نفر از آنان در مراکز رسمی مسلمانان ثبت نام کرده بودند. این در حالی است که روند مهاجرت به سوئد از کشورهای اسلامی از جمله عراق، افغانستان، ایران، سوریه، فلسطین، لبنان، ترکیه، بوسنی و هرزگوین، پاکستان و سایر کشورهای آسیایی و آفریقایی به ویژه سومالی و هند در این سال‌ها ادامه و توسعه پیدا کرد به گونه‌ای که جمعیت مسلمانان سوئد در حال حاضر طبق برخی برآوردها از مرز یک میلیون نفر عبور کرده است.

لازم به توضیح است که سوئد همواره یکی از مهاجرپذیرترین کشورهای جهان بوده است. انگیزه عمده اولین مهاجران کاریابی و یافتن فرصت های شغلی مناسب بوده است که عمدتاً از کشورهایی مانند ترکیه و بوسنی و هرزگوین به این کشور مهاجرت کرده بودند ولی در سال‌های بعد جنگ‌ها و ناامنی‌ها و حوادث طبیعی به ویژه جنگ‌های داخلی سوریه، لبنان، عراق و افغانستان و سایر تلاطم‌های سیاسی و اجتماعی به ویژه در منطقه خاورمیانه منشأ و دلیل اصلی مهاجرت مسلمانان به سوئد بوده است و به همین دلیل بسیاری از این گروه مهاجران در صدد کسب پناهندگی سیاسییا اجتماعی در سوئد برآمدند.

برخی از صاحب نظران و مطلعان کلیدی که در جریان تحولات جمعیتی مسلمین سوئد هستند در جدیدترین برآوردها، جمعیت مسلمانان مقیم سوئد را یک میلیون و ۲۲ هزار و ۸۵۰ نفر اعلام کرده‌اند. (حاج حیدر ابراهیم، مسئول جلب حمایت از مسلمانان در مقابل کرونا و مدیر انجمن جماعت مسلمانان در سوئد و همچنین همکار شورای شهر و کمون یرفلا، به نقل از د. توبیاس، مدرس دانشگاه کارلستاد سوئد)

در برآوردی دیگر مرکز تحقیقاتی پیو که مرکزی شناخته شده در آمریکاست، جمعیت مسلمانان سوئد را در سال ۲۰۱۸ حدود ۸۰۰ هزار نفر معادل ۸.۱ دهم درصد جمعیت کل برآورد کرده و پیش بینی کرده است که با این روند جمعیت مسلمانان سوئد تا سال ۲۰۳۰ به ۱۱ تا ۲۰ درصد کل جمعیت سوئد خواهد رسید. (منبع: مرکز اطلاعات سوئد) لازم به ذکر است که تا کنون هیچ گونه آمارگیری رسمی و علمی بر حسب متغیر دین و مذهب در سوئد انجام نشده است.( لارسون و تورفییل،۲۰۱۳) ولی بر اساس برآوردهای مختلف جمعیت شیعیان و نسبت آنان به مسلمانان در سوئد بین۲۰ تا ۴۰ درصد تخمین زده می‌شود. اگرچه در برآوردهای رسمی غالباً نسبت ۱۲ تا ۱۵ درصد مبنا قرار گرفته است. دلیل این تفاوت فاحش عدم اعلام رسمی مذهب توسط بسیاری از شیعیان مهاجر به ویژه عراقی‌ها و ایرانیان بوده است.

در پژوهشی که لارسون و تورفییل در سال ۲۰۱۳ با اتکا به تحقیقات میدانی و کتابخانه‌ای از جمله مراجعه به مراکز آمار رسمی و نیز مصاحبه با تعدادی از رهبران و فعالان شیعیان انجام داده‌اند، اطلاعات مفیدی درباره فعالیت‌ها، مراکز، فرق و جمعیت شیعیان سوئدی ارائه شده است. ایشان پس از معرفی اجمالی عقائد شیعیان به تحلیل توزیع جغرافیایی شیعیان در جهان به ویژه خاورمیانه پرداخته و فرق آنان را معرفی کرده‌اند. از نظر لارسون و تورفییل بیشترین جمعیت شیعیان سوئد مثل سایر نقاط جهان امامیهیا شیعیان دوازده امامی هستند. تعدادی از آنان نیز پیرو فرق اسماعیلیه، صوفیه و علویه هستند. سپس ملیت و زبان شیعیان تحلیل و به ترتیب میزان جمعیت در چهار گروه دسته بندی شده است:

۱. شیعیان عرب زبان: این گروه عمدتاً شامل مهاجران عراقی هستند که غالباً در دوران حکومت صدام حسین و بر اثر فشار آن دولت و همچنین در پی حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ و ناملایمات پس از آن به سوئد مهاجرت کرده‌اند. این گروه در حال حاضر بیشترین نقش و حضور را در مدیریت مراکز و انجمن‌های شیعی دارند. همچنین شیعیان لبنانی و سوریه‌ای زیادی در چند دهه اخیر وارد سوئد شده‌اند. جمعیت این گروه حدود ۲۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود.

۲. فارسی زبانان: این گروه عمدتاً ایرانی و افغانستانی هستند که بخش عمده آنها در چند دهه اخیر به سوئد مهاجرت کرده‌اند. جمعیت این گروه در سال ۲۰۱۳ حدود یکصد هزار نفر برآورد شده که تاکنون باید حداقل آنها را دو برابر این عدد یعنی حدود ۲۰۰ هزار نفر ارزیابی کرد.

۳. اردو زبان‌های آسیای شرقی: این گروه عمدتاً از پاکستان، هند و شرق آفریقا به سوئد مهاجرت کرده‌اند. برخی از اینان «خوجه‌»های شرق آفریقا هستند که در کشور اوگاندا تحت فشار و خشونت شدید حکومت عیدی امین قرار گرفته، در دهه ۱۹۷۰ به سوئد مهاجرت کرده و در ادبیات سوئد به اوگاندا-آسیایی شناخته می‌شود. (wistin:1995)

۴. سایر شیعیان، شامل ترکها، کردها و سوئدی‌ها: علاوه بر گروه های بالا، شیعیان ترک زبانی که اصالتاً اهل کشورهای آذربایجان و ترکیه هستند و نیز کردهایی که از عراق و ایران به سوئد مهاجرت کرده‌اند و بعضی از آنها را کردهای فیلی شیعه تشکیل می‌دهند، گروه چهارم شیعیان سوئد را تشکیل می‌دهند. همچنین سوئدی‌های مسلمان که نوعاً به دلیل ازدواج با یک مسلمان به دین اسلام گرویده‌اند و البته آمار دقیقی از آنها وجود ندارد.

 در طول زمان که نسل جدید مهاجران با زبان سوئدی آشنا شده‌اند، تکلم به زبان سوئدی به حلقه اتصال میان مسلمانان عرب، فارس، ترک، کرد، اردو زبان، آفریقایی و غیره تبدیل شده است و در مراکز دینی هم زبان سوئدی به زبان مشترک مسلمانانی که از کشورهای مختلف به سوئد مهاجرت کرده‌اند، تبدیل شده است.

 در پایان جدولی از محل تولد مسلمانانی که در سال ۲۰۱۲در سوئد ساکن بوده اند، ارائه می شود تا تصویری از نسبت جمعیت آنان به دست آید.

تعداد سوئدی‌های متولد در کشورهای اسلامی(۲۰۱۲)

لازم به توضیح است که در طول هشت سال گذشته یعنی از ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ تغییرات زیادی در جمعیت و نسبت مسلمانان در مقایسه با انچه در جدول بالا ارائه شده، پدید آمده است که باید در تفسیر داده­های جدول مد نظر قرار گیرد.

در مجموع، بر­اساس گزارشات مختلف می­توان جمعیت مسلمانان سوئد را بین هشتصد هزار تا یک میلیون نفر برآورد کرد که بیش از سیصد هزار نفر آنان را شیعیان عرب، فارس، ترک، اردوزبان و .... تشکیل می­دهند که به استثنای اقلیتی که پیرو فرق اسماعیلیه، علویه و صوفیه هستند، عمدتا شیعیان اثنی­ عشری یا امامیه به حساب می­آیند.

رایزنی فرهنگی- استکهلم

آذرماه 1399