مؤسسه روابط بین المللی[1] (آیفا) در آلمان، مروج همزیستی مسالمت آمیز بین فرهنگ های مختلف در جهان می باشد. این مؤسسه  به عنوان مرکز تعالی روابط فرهنگی بین المللی، از تبادل هنری و فرهنگی در برنامه های نمایشگاهی، پژوهش ها، گفتگو و کنفرانس ها حمایت می کند. این مؤسسه  توسط وزارت خارجه جمهوری فدرال آلمان پشتیبانی می شود و مرکز آن در اشتوتگارت، پایتخت ایالت بادن وورتمبرگ می باشد.

تاریخچه آیفا

سال 1917 تئودور وانر[2] مؤسسه ترویج منافع آلمان در خارج از کشور[3] را در شهر اشتوتگارت تأسیس کرد. در سال 1949 این مؤسسه نام خود را به مؤسسه روابط خارجی (آیفا) تغییر داد.پس از پایان جنگ جهانی اول در سال 1918، مؤسسه ترویج منافع آلمان در خارج از کشور مصمم بود که شهرت از بین رفته این کشور در جهان و شرایط اجتماعی اتباع آلمانی مقیم خارج از کشور را بهبود بخشد. این مؤسسه نه تنها مسئولیت مشاوره مهاجرت و حمایت از اتباع آلمانی خارج از کشور بود، بلکه سازماندهی نمایشگاه ها و نشریات را نیز بر عهده داشت. این نهاد در سال 1924 ساختمانی را با نام خانه فرهنگ آلمان[4] خریداری کرد و تا سال 1927 حدود پنجاه نفر پرسنل داشت.

در سال 1934 اهداف جدیدی برای این مؤسسه بیان شد که طبق آن، باید به تبلیغ ایدئولوژی سوسیالیستی ملی در بین آلمانی‌های مقیم خارج و آموزش آنها به عنوان سربازان رایش سوم می پرداخت و این مرکز در کوتاه مدت به یکی از پایگاه های برنامه ریزی برای رژیم هیتلر تبدیل شد. فعالیت‌ آنها شامل ترویج سیاست‌های نژادپرستانه نازی ها و همچنین آلمانی‌سازی در خارج از مرز های کشور بود. این مؤسسه برای دولت نازی حائز اهمیت بود و به همین دلیل، گسترش آن در دستور کار قرار گرفت. در سال 1933 مؤسسه تنها 55 نفر پرسنل داشت و تا سال 1939 زمانی که جنگ جهانی دوم در آغاز شد؛ 157 نفر در آنجا مشغول به کار بودند. در همان زمان، بودجه این نهاد به طور مداوم در حال افزایش بود.

دوران پس از جنگ و استقرار مجدد

پس از پایان جنگ جهانی دوم و از بین رفتن حکومت رایش سوم، در تاریخ 5 ژوئیه 1949 مؤسسه ترویج منافع آلمان در خارج از کشور، مجددا با ساختار و نام جدید (آیفا) تأسیس شد. افتتاح رسمی مؤسسه در سال 1951 با سخنرانی تئودور هیوس[5] رئیس جمهور فدرال انجام شد. او در این سخنرانی، این مؤسسه را با عنوان مرکز ارتباطات و تقاطع فرهنگی بین ملت ها توصیف نمود. فرانتس تیرفلدر به عنوان دبیر کل ایفا منصوب شد. همچنین وزارت خارجه فدرال خروج مؤسسه از سیاست های گذشته و در پیش گرفتن رویکرد های جدید را مثبت دانست و از تلاش های آن با حمایت مالی قدردانی کرد. بدین ترتیب زیرساخت های فعالیت مدت آیفا تضمین شد.

شروع جدید برای آیفا با مشکلاتی همراه بود. شهرت آن پس از دوران نازی ها آسیب دیده بود. روابط آلمان با اروپای شرقی به علت جنگ سرد عموما متوقف شده بود. علاوه بر این، رقابت با سایر سازمان‌های واسطه‌ای مانند انستیتو گوته، دامنه مالی آنان را محدود کرده بود. بنابراین، اثربخشی آیفا در این مدت نسبتاً محدود بود. با این حال، فعالیت های آن شامل مشاوره مهاجرت، انتشار برخی مجلات و اعلامیه های فرهنگی، گسترش کتابخانه، ارسال کتاب به خارج از کشور و سازماندهی نمایشگاه ها در دست اجرا بود.

به تدریج و با گذشت زمان روابط آلمان با کشورها رو به بهبود رفت و نفوذ اجتماعی و شهرت آیفا افزایش یافت. از آغاز دهه 1970، هنر آلمان در خارج از کشور به نمایش گذاشته شد. در سال1971 گالری آیفا در اشتوتگارت و چند سال بعد در بن افتتاح شد.

آیفا و سقوط دیوار برلین

فروپاشی دیوار برلین و اتحاد مجدد آلمان تغییرات قابل توجهی را برای آیفا به وجود آورد. به‌ویژه، زمانی که قصد داشت مرکز نمایشگاه‌ هنری واقع در آلمان شرقی را به دست آورد. این مجموعه هنری شامل آثار ارزشمندی همچون نقاشی و عکاسی از هنرمندان آلمان شرقی بود. پس از فروپاشی دیوار برلین و اتحاد مجدد آلمان، مجموعه‌های آثار هنری توسط مرکز نمایشگاه‌ های هنری به آیفا منتقل شد که این امر در سال 1991 منجر به افتتاح گالری آیفا در برلین شد.

هزاره جدید

با طلوع هزاره جدید، گفتگو های اروپایی اسلامی و پیشبرد پروژه های صلح بین الملل و حقوق بشر رونق یافت که به عنوان مثال می توان به برنامه مالی زیویک[6] و برنامه های بینا فرهنگی[7] اشاره کرد که به ترتیب در سال های 2001 و 2005 آغاز شدند. برنامه مالی زیویک به سازمان های غیردولتی کمک می کند تا پروژه هایی را در مناطقی که درگیر بحران هستند در سراسر جهان برنامه ریزی و اجرا کنند. همچنین برنامه های بینا فرهنگی به متخصصان و داوطلبان جوان از 46 کشور این امکان را می دهد که دو یا سه ماه تجربه کار در یک محیط چند فرهنگی را داشته باشند و مهارت های جدیدی کسب کنند.

آیفا با ایجاد برنامه های تحقیقاتی با عنوان "فرهنگ و سیاست خارجی" که شامل مطالعاتی در مورد مسائل جاری در رابط فرهنگ و سیاست خارجی است، اقدام به ارائه توصیه هایی جهت بهبود و توسعه روابط فرهنگی بین المللی می کند.

امروزه ایفا خود را یک سازمان واسطه بین المللی می داند که همزیستی مسالمت آمیز و غنی بین مردم و فرهنگ ها را در سراسر جهان ترویج می کند. همچنین به عنوان مرکز تعالی روابط بین المللی و تبادل فرهنگی عمل می کند. این مؤسسه با شبکه‌ها، برنامه‌ها و پروژه‌های خود از آزادی در هنر، پژوهش و جامعه مدنی دفاع می‌کند. همچنین از ظرفیت فضای مجازی در راستای تعامل، مذاکره و اقدامات مشترک استفاده می‌کند. با انجام این کار، تریبونی را در اختیار فعالان، هنرمندان و دانشمندان قرار می‌دهد تا بتوانند به چالش های دنیای امروزی بپردازند.

ماموریت و اهداف

مؤسسه آیفا، تبادل فرهنگی را در راستای افزایش تعامل و ارتباط بین مردم، ملل و مذاهب برای ایجاد زندگی مسالمت آمیز با یکدیگر ترویج می کند. این فرهنگ‌ها متغیر، پویا و نفوذپذیر هستند؛ در عین حال محافظه‌کار و محدودکننده می باشند. فرهنگ ها می‏توانند عامل درگیری و چالش باشند و از سوی دیگر، در نقش برطرف کننده اختلاف ها ظاهر شوند. تبادل فرهنگی به معنای تعهد به صلح است. هدف ما صلح و عدالت، حفاظت از معیشت و فرهنگ انسانی است.

این مؤسسه  اهداف خود را در راستای اصول اتحادیه اروپای، حقوق بشر، آزادی بیان و آزادی اطلاعات بنا نموده است.

رویکرد ها

آیفا پایگاه های متعددی در سرتاسر جهان دارد که در شبکه های فرهنگی، آموزشی، جامعه مدنی، سیاسی و رسانه ای فعال هستند.

پروژه های آیفا توسط متخصصان جوان، دانشمندان و دانشگاهیان انجام می شود و همواره با نهادهای سیاسی و فرهنگی، سازمان های مردم نهاد و سیاست گذاران همکاری می کند.

هیئت اجرایی و کمیته ها

ریاست آیفا آقای اولریش راولف[8] و دبیر کل آن خانم گیته زشوچ[9] می باشد. کمیته اجرایی به عنوان یک شورای مشورتی، دستورالعمل ها و اولویت ها را برای فعالیت های آیفا تعیین می کند. چهار شورای مشورتی شامل شورای مشورتی بنیاد الکساندر راو، هیات تحریریه مجله تبادل فرهنگ[10]، شورای مشاوره تحقیقاتی و هیئت مشاوره هنر، بازخورد ها و توصیه‌هایی را در مورد موضوعاتی همچون سیاست فرهنگی و آموزشی آلمان در خارج کشور، فعالیت های نمایشگاهی و اعطای بورسیه را ارائه می دهد.

فعالیت ها

مؤسسه آیفا مجموعه وسیعی از نمایشگاه‌ها، نشست‌ها، گفت‌وگوها و کنفرانس‌های بین المللی را برگزار می کند که باعث ارتقای مبادلات هنری و فرهنگی می‌شود. این برنامه ها در حل منازعات و ایجاد و حفظ جوامع صلح آمیز کمک می کند. همچنین پروژه های حمایت از اقلیت های فرهنگی را تقویت می نماید.

آیفا، به عنوان نهاد روابط فرهنگی و بین المللی آلمان، این فعالیت های موبوطه را آغاز، تحلیل، تعدیل و مستند می کند. همچنین در این راستا وظیفه آموزش و آگاهی سازی را نیز بر عهده دارد و این فرصت را برای مردم سراسر جهان محیا می کند تا اطلاعات بیشتری در مورد آلمان کسب کنند.

1. سرمایه گزاری ها

• برنامه های بین فرهنگی

الف) بورسیه برنامه های بین فرهنگی

هر ساله متخصصان و داوطلبان می توانند در دوره های 2 تا 3 ماهه به میزبانی آلمان شرکت کنند. این کارگروه ها در موضوعات سیاست و جامعه، رسانه و فرهنگ، حقوق بشر و صلح، توسعه پایدار، اقتصاد تولید به مصرف و اقلیت های جنسیتی برگزار می گردد. در پایان این دوره ها نیز شبکه ای بین شرکت کنندگان تشکیل می شود تا ارتباطات مستمری با آنان شکل گیرد.

ب) هم افزایی در برنامه های بین فرهنگی

سازمان های مردم نهاد بین کشور آلمان و حدود 45 کشور (ایران هم شامل آنها می باشد) می توانند جهت برنامه ریزی فعالیت های مبتکرانه و مشترک در فعالیت های پژوهشی و هنری با موضوعات: سیاست و جامعه، رسانه و فرهنگ، حقوق بشر و صلح، توسعه پایدار و جامعه مدنی دیجیتال اقدام نمایند. در این راستا بودجه ای برای هر دو سازمان از سوی وزارت اموز خارجه آلمان تخصیص داده می شود.

ج) فارغ التحصیلان برنامه های بین فرهنگی

آیفا به دنبال ساخت و تقویت شبکه ای بین سازمان ها و فارغ التحصیلان بورسیه در فعالیت های بینا فرهنگی می باشد. از این رو جلسات منظم با آنها خواهد داشت و بودجه ای جهت تقویت، ایجاد انگیزه و ادامه دار بودن این همکاری اختصاص می دهد.

• تامین مالی نمایشگاه ها

پشتیبانی و تامین مالی افراد مقیم یا کسانی که به مدت 5 سال در آلمان زندگی کرده اند؛ جهت برگزاری نمایشگاه های هنری در خارج از آلمان در صورتی که برای این موضوع، دعوتنامه از یک نهاد غیر انتفاعی دریافت کرده باشند.

• تعامل هنرمندان

حمایت از تعامل، همکاری های فرهنگی و شبکه سازی بین هنرمندان آلمانی، افرادی که 5 سال در آلمان زندگی کردند و هنرمندان کشور های در حال توسعه (ایران هم شامل آنها می باشد) در انجام پروژه هایی همچون هنر های تجسمی، معماری، عکاسی و طراحی در راستای ایجاد گفتمان بینا فرهنگی

• برنامه تامین مالی زیویک

این برنامه از فعالیت بازیگران مدنی و نهاد های فعال غیر دولتی (آلمانی و غیر آلمانی) در راستای جلوگیری از بحران های اجتماعی و اقدام جهت تثبیت صلح و پیشبرد دموکراسی حمایت می کند. همچنین در این راستا، خدمات مشاوره و شبکه سازی برای این بازیگران بین المللی را ارائه می دهد.

• برنامه ابتکاری الیزابت سلبرت

خانم الیزابت سلبرت یکی از چهار زنی است که در نگارش قانون اساسی آلمان مشارکت داشته. او به عنوان فردی شناخته می شود که در زمینه اصل برابری در قانون اساسی تلاش های بسیار داشته است.

این برنامه در راستای حمایت از مدافعان حقوق بشر می باشد. کسانی که در این راه با مشکلاتی همچون: تهدید شدن، دستگیری و یا محرومیت های اجتماعی روبرو می شوند؛ از سوی آیفا برای نقل مکان به جایی دیگر حمایت و پشتیبانی خواهند شد. این افراد شامل فعالان حقوقی در زمینه اقلیت های قومیتی، جنسیتی، مدافعان برابری حقوق زنان و همچنین روزنامه نگاران می باشند.

• برنامه ابتکاری مارتین راث

این برنامه، پروژه مشترک بین مؤسسه آیفا و انستیتو گوته در واکنش به تنزل سهم دیپلماسی عمومی در روابط بین الملل می باشد. بسیاری از کشور ها، مانع از فعالیت هنرمندان منتقد خود می باشند. آلمان در این پروژه از هنرمندانی که متعهد به آزادی هنر، دموکراسی و حقوق بشر هستند و در کشور خود مورد آزار و اذیت قرار می گیرند، به طور موقت در آلمان و یا کشور ثالث محافظت می کند. همچنین به تشخیص کمیته گزینش، این افراد را بورسیه می کنند و شرایط توسعه تخصص آنها را فراهم می نمایند تا بتوانند در نهایت یا به کشور خود باز گردند و یا در آلمان و یا کشور ثالث ادغام شوند.

• برنامه استقرار جهت حمایت از اقلیت ها

این برنامه از سازمان های آلمانی که به صورت تخصصی در زمینه اقلیت ها فعالیت دارند پشتیبانی می کند و برای آنها امکان اقامت کاری بین 1 تا 5 سال جهت فعالیت در اروپا و آسیای مرکزی را فراهم می نماید. هدف این برنامه نمایش توانمندی های آلمان در حل شکاف های فرهنگی بین اقلیت ها می باشد.

• برنامه همکاری در سایه مؤسسات انگیزشی

در این برنامه به سازمان های آلمانی که در زمینه اقلیت ها فعالیت دارند، این امکان داده می شود تا حداکثر به مدت 3 هفته در یک مؤسسه میزبان (در اروپای مرکزی و شرقی) سپری نمایند. آنها در این مدت آموزش های حرفه ای به همراه روش ها و مدل های جدید را می آموزند و انگیزه و بینش جدید را از میزبان خود به دست می آورند. همچنین این فرصت را دارند تا بتوانند با این مؤسسات شبکه سازی کنند.

2. هنر

کار هنری دیدگاه‌های متنوع و جدیدی در مورد سؤالات مربوط به گذشته و آینده را مطرح می کند. از این رو آیفا نمایشگاه‌هایی را با تمرکز بر هنر، طراحی و معماری برپا می‌کند. هسته اصلی کار، ملاقات افراد با یکدیگر و درگیر شدن بیشتر در هنر و مفاهیم هنری می باشد. دپارتمان هنری آیفا این تبادل هنری و فرهنگی را از طریق برنامه‌های مختلف در گالری اشتوتگارت و گالری برلین، حضور در نمایشگاه‌های سراسر جهان، تامین مالی آنها و همچنین مشارکت در کنفرانس‌ها ترویج می کند.

• دپارتمان آلمان در بینال (دو سالانه) ونیز

آیفا به نمایندگی وزارت خارجه فدرال آلمان، از سال 1971 نقش تعیین کننده ای در قرار دادن دپارتمان آلمان در نمایشگاه هنر های معاصر ایتالیا (بینال ونیز) ایفا کرده است. غرفه آلمان در این نمایشگاه تا کنون هفت بار جایزه شیر طلایی را دریافت کرده است و در این میان، چهار بار به عنوان بهترین مشارکت ملی انتخاب شده است.

• گالری آیفا در برلین

این گالری به عنوان مرکزی برای گفت‌وگو و تعامل میان فرهنگ ها شناخته می شود. گالری برلین از سال 2017 گفتمان هایی را در موضوعاتی همچون: میراث استعماری، جنبش های معاصر، مهاجرت و محیط زیست مطرح نموده است.

• گالری آیفا در اشتوتگارت

این گالری هنر معاصر را در منظری جهانی ارائه می‌کند و به جنبش‌های پسا استعماری و بازتاب‌های هنری درباره موضوعات مهاجرت و انتقال فرهنگی می‌پردازد.

• هنر معاصر از آلمان در موزه های بین المللی در سراسر جهان

آیفا با برنامه های متنوع نمایشگاهی و رویدادی خود در زمینه هنر معاصر، صحنه هنر آلمان را با فعالان فرهنگی بین المللی پیوند می دهد و همکاری هایی را ایجاد می کند.

3. پژوهش

آیفا با حمایت از تحقیقات آکادمیک در موضوعات مرتبط با رابط فرهنگی و سیاست خارجی، توسعه مفاهیم جدید در رابط فرهنگ، سیاست و رسانه ها را فراهم می کند. تمرکز این پژوهش ها در زمینه هایی همچون: تحقیق و مشاوره عمل محور، اسناد و اطلاعات، شبکه های بین المللی و ارتقای استعدادهای جوان می باشد. این خدمات در اختیار اتاق‌های فکر، فعالان سیاسی فرهنگی، دانشگاهیان و سایر علاقه‌مندان قرار می گیرد.

• کتابخانه

کتابخانه آیفا پیشروترین کتابخانه تخصصی دانشگاهی در زمینه سیاست خارجی فرهنگی و آموزشی در آلمان است و بیش از 100 سال است که در اختیار سیاستگذاران، دانشگاهیان و دانشجویان می باشد. در این کتابخانه بیش از 15000 نشریه و 120000 مقاله تحقیقاتی بین المللی موجود است. این مجموعه‌ها شامل ترجمه‌های آلمانی از آثار سراسر جهان با همکاری LitProm، و انتشارات مؤسسه گوته می باشد. این کتابخانه به سیستم های امانت بین کتابخانه ای ملی و بین المللی متصل است و استفاده از رسانه ها و خدمات خود را برای بهره گیری عمومی به طور آزاد ارائه می دهد.

• جایزه پژوهشی سیاست خارجی فرهنگی

جایزه پژوهشی در سیاست خارجی فرهنگی به پایان نامه های برجسته در مقطع دکترا از سراسر جهان که اهداف پژوهشی در زمینه فرهنگ و سیاست خارجی را بررسی می کنند و ایده های نوآورانه ای را مطرح می نمایند، تعلق می گیرد. این جایزه پژوهشی هر دو سال یکبار اعلام می شود.

• برنامه های تحقیقاتی

کمیسیون های تحقیقاتی برای مدت سه تا شش ماه ایجاد می شوند. کارشناسان توصیه هایی را برای تقویت و توسعه بیشتر روابط فرهنگی بین المللی ارائه می کنند. نتایج تحقیقات در گفتگوهای تخصصی و بحث های عمومی در کنفرانس‌های بین‌المللی منتشر می شود.

• تالارهای گفتگو، نشست ها و سیاست گذاری فرهنگی

تالارهای سیاست فرهنگی به صورت گفتگو محور و دانش بنیان هستند. آنها فرصت هایی را برای تبادل جهانی دانش و تجربه بین شاغلین، دانشگاهیان و سیاست گذاران فراهم می کنند و درباره مسائل اجتماعی جاری، چالش های جهانی و بینا فرهنگی بحث می کنند.

• شبکه ها و شرکا

آیفا موسسات بین المللی را برای تبادل دانش و همکاری های فرهنگی بین المللی با یکدیگر شبکه می کند. مهم ترین این موسسات به شرح زیر زیر می باشد:

• اتحادیه پژوهشی روابط فرهنگی بین المللی
• بنیاد دانشی اروپا مدیترانه
• موسسه ملی فرهنگ اروپا

• انتشارات دانشگاهی

آیفا گلچینی از موضوعات مرتبط برگرفته از مجموعه نشریات فرهنگ و سیاست خارجی، پایان نامه های دکترا و مطالعات دانشگاهی را منتشر می کند.

منبع: www.ifa.de