ویلیام روتو، رئیس جمهور کنیا، پس از اعتراضات مرگبار اخیر جوانان که منجر به پس گرفتن لایحه مالیاتی نامحبوب شد، همه وزرای خود و دادستان کل خود را با "اثر فوری" برکنار کرد.رئیس جمهور گفت که این اقدام پس از "تأمل و گوش دادن به صحبت های کنیایی ها و پس از ارزیابی کلی کابینه" صورت گرفت.

او گفت که اکنون به منظور ایجاد یک دولت گسترده با هم مشورت خواهد کرد.انحلال کابینه وی تأثیری بر معاون رئیس جمهور که قانوناً نمی تواند برکنار شود و نخست وزیر کابینه که وزیر امور خارجه نیز می باشد، نمی گذارد.

آقای روتو گفت که عملیات و کارهای اداری دولت تحت نظارت کارمندان ارشد وزارتخانه ها بدون وقفه ادامه خواهد داشت. او گفت که با «بخش‌های مختلف و تشکل‌های سیاسی و سایر کنیایی‌ها، چه به صورت عمومی و چه خصوصی» درباره دولت جدید مشورت خواهد کرد، اما نگفت چه زمانی اعلام خواهد شد.

قانون اساسی کنیا نمی گوید رئیس جمهور تا چه مدت می تواند بدون کابینه کار کند. اما تحلیلگران می گویند آقای روتو باید به زودی تیم جدیدی را برای جلوگیری از مشکلات بیشتر با جوانان آسیب دیده کشور معرفی کند.انحلال چشمگیر کابینه بسیار غیرعادی است و کمتر از دو سال پس از روی کار آمدن آقای ویلیام روتو رخ می دهد.

سه تن از وزرای برکنار شده قبل از ترک وظایف قانونی خود برای پیوستن به کابینه، تقریباً دو سال پیش، نماینده مجلس بودند.یکی از آنها Aden Duale است که در یک پست شخصی در X (توئیتر سابق) از رئیس جمهور تشکر کرد و گفت که "برای همیشه مدیون او و مردم کنیا برای این فرصت برای خدمت" به عنوان وزیر دفاع کنیا خواهد بود.سویپان تویا، وزیر برکنار شده محیط زیست در این باره نوشت: «هر چیزی که راه را برای منافع ملت ما هموار کند، در این برهه از زمان، برجسته و ضروری است».

پنجشنبه گذشته نیز که کابینه کنیا به ریاست روتو برگزار شد ، یکی از روزنامه های محلی آن را "شام آخر" وزرا توصیف کرد.برخی از وزرا با رسوایی های فساد مرتبط بودند که منجر به تعلیق مقامات ارشد دولتی در چندین وزارتخانه شد. اما آقای روتو از آنها دفاع کرد و گفت که هیچ مدرکی برای اخراج آنها وجود ندارد. در اکتبر گذشته نیز، آقای روتو تغییر کوچکی در کابینه را اعلام کرد که حداقل هشت وزیر را تحت تاثیر قرار داد.آخرین باری که کل کابینه منحل شد در سال 2005 بود که رئیس جمهور وقت موای کیباکی مدت کوتاهی پس از شکست در همه پرسی بر سر قانون اساسی جدید، این کار را انجام داد.

آقای روتو تحت فشار مردم کنیا بوده است که به برگزاری تظاهرات ضد دولتی و درخواست پاسخگویی بیشتر از دولت ادامه داده اند، علی رغم اینکه او موافقت کرده است که افزایش مالیات های بحث برانگیز خود را پس بگیرد.او متعهد شده است که یک دولت سبک اما گسترده ایجاد کند و در این زمینه شاید با مخالفان خود هم همکاری کند.قانون اساسی کنیا به رئیس جمهور اجازه می دهد حداکثر 22 وزیر و حداقل 14 وزیر را معرفی کند.

روز سه‌شنبه، رئیس‌جمهور با آقای رایلا اودینگا، رهبر مخالفان ملاقات کرد و برنامه‌های خود را برای تشکیل یک پانل گفتگوی 150 نفره برای کمک به حل بحران کنونی اعلام کرد.اما جوانان کنیایی که تظاهرات را سازماندهی می کردند، طرح آقای روتو را رد کردند و اصرار داشتند که وی کابینه را منحل کرده و علیه مقامات فاسد اقدام کند.

هدف از افزایش مالیات در لایحه مالی 2024 کنیا ، کمک به کاهش بدهی های کلان کنیا بود، اما معترضان اصرار داشتند که دولت ابتدا باید هزینه های خود را کاهش دهد چون ضایعات و اسراف زیادی وجود دارد. بر همین اساس هفته گذشته، آقای روتو تعدادی از اقدامات ریاضتی را اعلام کرد.او همچنین دستور توقف افزایش دستمزد اعضای کابینه و پارلمان را در پی اعتراض عمومی داد.و اعلام کرد بودجه دفتر همسر رئیس جمهور و همسر معاون رئیس جمهور کاهش یاید و تعمیرات کاخ ریاست جمهوری و بودجه تخصیص یافته باید کاهش بیاید .اما با استفاده از هشتگ #RutoMustGo، این اقدامات نتوانست معترضان را خشنود کند.

در حالی که برکناری کابینه گامی جسورانه در جهت رسیدگی به ناکارآمدی دولت است، موفقیت این اقدام به شدت به کارآمدی وزرای جدید بستگی دارد.در ادامه این روند ، منتقدان دولت به آقای روتو نسبت به بازگرداندن وزرای برکنار شده به کابینه هشدار داده اند.

اگرچه اعتراضات گسترده در خیابان ها فروکش کرده است، خشم علیه دولت همچنان ادامه دارد و تظاهرات بیشتری برای سه شنبه آینده برنامه ریزی شده است. مشخص نیست که آیا اعتراضات پس از انحلال کابینه ادامه خواهد داشت یا خیر.

جوانانی که به عنوان نسل (Gen Zs) شناخته می شوند، روز پنجشنبه زمانی که رئیس جمهور ویلیام روتو کابینه خود را منحل کرد، برنده شدند. نسل Z که به خوبی سازماندهی شده بود، علیرغم اینکه گفته می شودآنها بدون رهبر و حزب بودند، رئیس جمهور را مجبور به اخراج کابینه خود کرده است.

جوانان نسل  Z تماس های گفتگوی رئیس جمهور ویلیام روتو را رد کرد و اصرار داشت که وی پس از هفته ها اعتراض سراسری کابینه را منحل کند.این جوانان ، کشور را طوفانی کرده بودند و تظاهراتی را در سراسر کشور برگزار کرده بودند تا خواستار اصلاحات گسترده از جمله اخراج وزرای کابینه خود شود.

روز چهارشنبه، روتو گفت که در مورد تغییرات کابینه خود تصمیم گرفته است. وی گفت که آگاه است که علیرغم دستاوردهای دولت تاکنون، کنیایی ها انتظارات زیادی از دولت او دارند. روتو همچنین در یک سخنرانی ملی در مجلس ایالتی گفت: "من کاملاً آگاه هستم که مردم کنیا انتظارات زیادی از من دارند"  با این حال رئیس جمهور گفت که خروج کابینه هیچ گونه چالشی در ارائه خدمات دولتی ایجاد نخواهد کرد.و"در طول این روند، خدمات تحت رهبری مدیران ارشد ادارت و سازمانها بدون وقفه ادامه خواهد داشت."

هنگامی که این نسل برای اولین بار به خیابان ها آمدند، فراخوان تجمع آنها برای رد لایحه مالی 2024 کاملاً واضح بود. معترضان به شبکه های اجتماعی مختلف رفتند تا ناامیدی خود را از دولت کوانزا کنیا ابراز کنند. اعتراض‌ها به فراخوانی برای پاسخگویی در دولت تبدیل شد و کارمندان دولتی منتخب و منصوب در مورد آنها مورد توجه قرار گرفتند. پس از روزها فشار مداوم، آقای روتو متقاعد شد که در موضع خود در مورد لایحه مالی تجدید نظر کند .او این لایحه را رد کرد و از مجلس خواست که آن را به طور کامل پس بگیرد.

جوانان بعداً مطالبات بیشتری مطرح کردند که می خواستند توسط دولت به آنها رسیدگی شود. در صدر فهرستی که به صورت آنلاین منتشر شد و «غیرقابل مذاکره» تعیین شد، درخواست از قوه مجریه برای اطاعت از همه دستورات دادگاه و کنار گذاشتن برخی پستهای غیرقانونی و نامشروع دولت بودند.

جوانان نسل Z همچنین خواستار حذف بودجه عمومی برای دفتر بانوی اول، بانوی دوم و همسر نخست وزیر کابینه شدند و در عوض، خواستار هدایت این پولها  به استخدام معلمان و پزشکان شدند .رئیس جمهور بعداً این تقاضا را پذیرفت و بودجه را کنار گذاشت. رئیس جمهور روز سه شنبه لایحه IEBC را به صورت قانون امضا کرد و قول داد که معلمان را در سال جاری استخدام کند.

تقاضاهای بیشتری برای کاهش حقوق و دستمزد نمایندگان مجلس و محدود کردن آنها به 200000شلینک ( حدودمعادل 1500 یورو)  از سوی معترضان مطرح شده است. معترضان اصرار داشتند که نمایندگان مجلس نباید بیشتر از پزشکان درآمد داشته باشند و همچنین خواستار احیای برنامه تغذیه مدارس هستند.

برای جلوگیری از اتلاف و اسراف ، این فهرست معترضان توصیه می‌کند که همه مقامات دولتی باید از وسایل نقلیه، قطارها و هواپیماهای دولتی استفاده کنند.( اشاره به هواپیمای اجاره ای جت رئیس جمهور که با آن به آمریکا رفت و میلیونها شلینک برای آن هزینه نمود ) .

حالا آقای روتو بین درخواست‌های وام‌دهندگانی مانند صندوق بین‌المللی پول (IMF) برای کاهش کسری بودجه و جمعیتی که به شدت تحت فشار قرار گرفته‌اند، گرفتار شده است.  او هفته گذشته برای پر کردن کسری بودجه نزدیک به 2.7 میلیارد دلاری (2.1 میلیارد پوندی) ناشی از خروج افزایش مالیات، کاهش هزینه ها و استقراض اضافی را به میزان تقریباً مساوی پیشنهاد کرد.

تحلیلگران گفته اند که بازگرداندن مالیات به این معنی است که کنیا احتمالاً اهداف صندوق بین المللی پول را از دست می دهد، اگرچه دولت بدهی های سررسید شده ندارد. پیش‌بینی می‌شود که کسری بودجه در سال مالی جاری که از اول ژوئیه آغاز شده است، 4.6 درصد از تولید ناخالص داخلی باشد.

اوجانگو اوموندی، یک فعال اجتماعی از گروه کاری مراکز عدالت اجتماعی در نایروبی، گفت که برکناری بسیاری از وزرای کابینه "حرکتی به سوی عدالت" است، اما معترضان می خواهند ببینند که روتو چه کسی را به جای آنها منصوب کرده است. او گفت: «برکناری یک چیز است، ولی حرکت دوم این است که اطمینان حاصل شود افرادی که در کابینه انتخاب می شوند در برابر قانون اساسی و حاکمیت قانون پاسخگو باشند.»

ادوین سیفونا، یک سناتور نایروبی نیز گفت: برکناری همه وزرای کابینه یک شروع خوب است.

رئیس جمهور روتو یک فرصت حیاتی برای تغییر شکل دولت خود دارد تا شایستگی و شایسته سالاری را بر سایر ملاحظات اولویت دهد. برخی از وزرای فعلی برای ارائه نتایج معنادار تلاش کرده اند. تغییر کابینه فرصتی برای آوردن استعدادهای تازه و رهبری پویا ارائه می دهد.

در حالی که عواملی مانند تعادل منطقه‌ای مهم هستند، ولی کابینه دولت نباید از نیروهای متخصص و کلیدی و نتیجه گرا خالی باشد . کنیایی‌ها شایسته وزرایی هستند که نه تنها برای نقش‌های خود واجد شرایط هستند، بلکه دارای چشم‌انداز روشن و توانایی اجرای مؤثر آن هستند. کنیایی‌ها مشتاق دیدن نتایج هستند و یک تجدید سازمانی سریع و عاقلانه می‌تواند کاتالیزور مورد نیاز برای آغاز دوره جدیدی از حکمرانی خوب و پیشرفت ملموس باشد. الآن وقت دست به کار شدن است. روتو نباید زمانی را برای اعمال این تغییرات تلف کند، و پیامی روشن ارسال کند که دولت او برتری را بیش از هر چیز دیگری ارزش قائل است.

تصمیم رئیس‌جمهور ویلیام روتو برای انحلال کل کابینه‌اش توسط کارشناسان به عنوان راهبردی برای جبران محبوبیت رو به کاهش او در میان کنیایی‌ها و فشار وارده توسط جوانان نسلZ تفسیر شده است.  در اقدامی جسورانه، تصمیم روتو برای انحلال کابینه خود پس از 19 سال رکورد، زمانی که سومین رئیس جمهور موای کیباکی بسته های کابینه خود را در سال 2005 پس از رد پیش نویس پیشنهادی قانون اساسی توسط 3.5 میلیون کنیایی ارسال کرد، گرفته شد.

در آخرین جلسه کابینه، رئیس جمهور به آنها گفت که او مقصر آشفتگی در کشور است، زیرا او اعتماد و امید خود را بر افراد اشتباهی گذاشته است که به نوبه خود در تجاوز کنیایی ها نقش داشته اند. من مقصر هستم زیرا به افراد اشتباه اعتماد کردم. همچنین در نحوه ارتباط ما با مردم مشکل اساسی وجود داشته است و این به منتقدان ما این امکان را داده است که تبلیغات نادرست و شکل‌گیری نادرست را به مردم ما منتقل کنند.

در اول آگوست سال گذشته، رئیس جمهور ،  وزرا و نمایندگان خود را که به گفته او اطلاعات کمی در مورد دپارتمانهای  خود دارند، سرزنش کرد. من به بسیاری از معاونین وزرا زنگ می زنم و از آنها می پرسم اینجا چه خبر است و آنها هیچ سرنخی ندارند و این بخش شماست، این شغلی است که شما دارید. تو رئیس آن بخش هستی، پیام رسان نیستی، آدم امنیتی نیستی، عکاس نیستی، نگهبان نیستی.»  «شما نماینده مجلس هستید یا وزیر و اطلاعات ندارید، اگر اطلاعاتی نداشته باشید چگونه می‌توانید یک وزارتخانه، یک اداره یا یک شبه دولتی را اداره کنید؟ این بالاترین سطح بی کفایتی است.»

گفته می شود که دست دادن مجازی رایلا اودینگا، رهبر مخالفان با رئیس جمهور که در اکتبر سال گذشته آغاز شد، به انحلال کابینه نیز منجر شد. این به ویژه پس از آن است که روتو هدف خود را از ایجاد یک دولت گسترده در آنچه به عنوان دولت وحدت ملی در حال شکل گیری تلقی می شود، اعلام کرد. 

من فوراً درگیر رایزنی‌های گسترده در بخش‌ها و تشکل‌های سیاسی مختلف خواهم شد، با هدف ایجاد یک دولت گسترده که به من در تسریع در اجرای برنامه‌های رادیکال ، ضروری، فوری و غیرقابل برگشت برای مقابله با فساد کمک خواهد کرد. افزایش منابع داخلی، گسترش فرصت های شغلی، رفع هدر رفت و تکرار بی مورد انبوه دستگاه های دولتی و کشتن اژدهای فساد جزو اهداف ما هستند و همه این اقدامات در نهایت دولت را لاغر، ارزان، مؤثر و کارآمد می کند.

در حال حاضر، نام برخی از رهبران حزب رایلا اودینگا Azimio برای بررسی به عنوان وزیر مطرح شده است.

کنیایی‌ها پس از تصمیم جسورانه ویلیام روتو رئیس‌جمهور مبنی بر اخراج وزرای کابینه، شادی به پا کردند.

در نایروبی، مومباسا، الدورت، کیسی و دیگر شهرها، حال و هوای شادی و امید برپا شده است.

مردم امیدوارند که دولت بتواند در ادامه اقدام جسورانه خود تعدادی از وزرای سالم را روی کار آورد که بتوانند مانع فسادهای گسترده در کشور شوند که منابع دولتی و عمومی را به یغما می برند .  چند روز گذشته رهبران دینی این کشور در بیانیه ای از دولت خواستند که به هر نحو ممکن جلو فساد در کشور را بگیرد .

در این بیانیه روحانیون از رئیس جمهور ویلیام روتو خواسته اند تا مقامات فاسد دولتی را از کار برکنار نماید .شورای ملی کلیساهای معنوی (NCSC) روز پنجشنبه گفت که این امر اعتماد عمومی را به دولت او بازگرداند.

کاردینال الیجا اونیانگو، رئیس NCSC، گفت که خدمات عمومی به فساد آلوده شده است، زیرا برخی از مقامات این کشوردر حالی زندگی پر زرق و برق دارند که اکثریت مردم  با هزینه های بالای زندگی دست و پنجه نرم می کنند.

وی با بیان اینکه مایه تاسف است که مردم به مشاغل دولتی به عنوان فرصتی برای غارت منابع عمومی نگاه می کنند، افزود: برخی از مسئولانی که کمتر از دو سال در این بخش کار کرده اند، ثروت زیادی جمع کرده اند که منبع آن مشکوک است.

او گفت: "شما یک نماینده دوره اول پارلمان (مجلس) را می بینید که ماشینی به ارزش میلیون ها شیلینگ رانندگی می کند که بسیار فراتر از حقوق آنهاست. برخی فرمانداران اکنون صاحب خانه های کاخ مانند به ارزش میلیاردها شیلینگ صاحب شده اند که بسیار بیشتر از درآمد آنها است"

وی با بیان اینکه این امر دولت را از منابع بسیار مورد نیاز برای تسهیل پروژه های عمرانی محروم می کند، افزود که رئیس جمهور باید با حال و هوای زمانه پیش برود و به فساد در دولت پایان دهد.  "فساد این کشور را می کشد. هزینه های زندگی به دلیل فساد بالا می رود. دولت هر سال مالیات ها را به دلیل فساد افزایش می دهد."

باید منتظر ماند که دولت در قدم دوم چه اقداماتی را انجام خواهد داد .

Source

1. https://www.standardmedia.co.ke/article/2001498828/why-ruto-fired-his-cabinet
2. https://www.theguardian.com/world/article/2024/jul/11/kenya-president-william-ruto-sacks-cabinet-after-weeks-of-deadly-protests
3. https://www.the-star.co.ke/news/realtime/2024-07-11-kenyans-celebrate-rutos-bold-move-to-sack-cabinet-secretaries/
4. https://www.the-star.co.ke/news/realtime/2024-07-11-religious-leaders-call-for-firm-action-to-tame-corruption/