بنیاد فرهنگ اسلامی (FUNCI) یک سازمان غیر انتفاعی، غیر سیاسی و علمی فرهنگی است که در سال 1982 با هدف «خراب کردن دیوارهای سوء تفاهم و بدفهمی میان جهان غرب و جهان اسلام» تاسیس شده است. تخصص بنیاد در فرهنگ الااندلس است. فرهنگی که از نظر بنیان گذاران این بنیاد «بخش مهمی از کلیت میراث مشترک فرهنگی ما را تشکیل می دهد و می تواند به عنوان مدلی از احترام و ارتباط میان فرهنگی و ابزاری مناسب برای ترویج تفاهم میان گروه های مختلف در نظر گرفته شود». بنیاد فرهنگ اسلامی رویکردی دو وجهی را در دستور کار خود قرار داده است. از یک طرف می خواهد همزیستی بین فرهنگی را در جهانی که تفاوت ها به ارزش افزوده برای گروه های فرهنگی مبدل گشته است افزایش دهد تا ارتباطات اجتماعی را بهینه کند و از سوی دیگر در پی ایجاد شبکه ای میان 23 کشور حوزه مدیترانه است تا با انجام اقدامات فرهنگی ایده همزیستی را جامه عمل بپوشاند.

به لحاظ جایگاه سازمانی در ساختار دولتی و اداری اسپانیا، این بنیاد که دفتر مرکزی آن در مادرید قرار دارد و شعبه ای نیز در شهر رباط در مراکش تاسیس کرده است، مجوز خود را از مرکز حمایت از بنیادهای فرهنگی وزارت فرهنگ اسپانیا دریافت کرده است. همچنین به عنوان یک سازمان غیر دولتی ارتباطی نزدیک با آژانس اسپانیایی توسعه همکاری های بین المللی (AECID) که زیرمجموعه وزارت خارجه اسپانیا می باشد دارد. گفتنی است نهاد AECID همان مجموعه ای است که کتابخانه اسلامی اسپانیا بخشی از آن به شمار می آید.

در سطح اروپایی، این بنیاد ارتباطات اصلی خود را با شورای اروپا، مرکز یونسکو، موسسه جهان عرب پاریس و بخش فرهنگی کمیسیون اروپا تعریف کرده است. همچنین بنیاد فرهنگ اسلامی کنگره ای را در سال 1991 برگزار کرد با عنوان "مشارکت تمدن اسلامی در فرهنگ اروپایی" که برنده جایزه ویژه از سوی اتحادیه اروپا شد.

در بخش معرفی اهداف و اقدامات این بنیاد در وبسایت رسمی آن می خوانیم: « بنیاد فرهنگ اسلامی از اقدامات آگاه کننده فرهنگی که هدف آن اطلاع رسانی در عرصه عمومی از یک سو و تولید دانش آکادمیک از سوی دیگر با موضوع فرهنگ اسلامی، تمدن اسلامی  و ارتباط این ها با اسپانیا و اروپا حمایت می نماید. برای تحقق این مهم، این بنیاد پروژه هایی میان رشته ای با محوریت هنر، علم، ادبیات و فلسفه و نیز میراث فرهنگی تعریف کرده است. هدف از این پروژه ها ایجاد آگاهی درباره هویت و روح فرهنگ اسلامی است.»

موسس و رئیس بنیاد از ابتدا تا امروز آقای شریف عبدالرحمان جاه بوده است. او که اهل مراکش است تالیفاتی در زمینه گفتگوی بین فرهنگی اسلام و اروپا در کارنامه خود دارد. همچنین حضور در همایش ها و کنفرانس های اسپانیایی و بین المللی برای معرفی تمدن اسلامی اندلسی و باز کردن درهای گفتگو میان فرهنگ اسلامی و دیگر فرهنگ ها نیز از فعالیت های اصلی او بوده است. از میان آثار تالیفی او می توان به دو کتاب «رایحه های اندلس: فرهنگ اندلسی در عطرها، ادویه ها و گیاهان معطر» و «معمای آب در اندلس» اشاره کرد.

اخیرا این بنیاد دو فعالیت را به انجام رسانده است. نخستین برنامه برگزاری کارگاه اسلام شناسی و مبارزه با اسلام هراسی در ماه مبارک رمضان بود و دومین برنامه نیز برگزاری یک کنفرانس با همکاری دانشگاه کمپلوتنسه مادرید با عنوان «تاریخ و خاطره مادرید اسلامی» بوده است. در این زمینه این مرکز در سال های اخیر بسیار فعال بوده تا بتواند تاریخ مادرید را به عنوان تنها پایتخت اروپایی ساخته شده توسط مسلمانان بازخوانی کند و آن را از لایه های غلیظ تاریخنویسی مسیحی رها سازد. در این زمینه پیشتر کتاب «مادرید اسلامی» توسط معاون علمی این مجموعه آقای دکتر دنیل خیل بنامیو تالیف و از سوی بنیاد منتشر شده است.

ملاحظات:

نکته اول اینکه بنیاد فرهنگ اسلامی و موسس آن همانطور که گفته شد تمرکز ویژه ای بر تمدن اسلامی اندلس و تاریخ و فرهنگ آن دارند. آقای شریف عبدالرحمان جاه نیز متولد مراکش است. لذا این مجموعه با نگاه اهل تسنن به مفاهیم اسلامی، تاریخ و فرهنگ آن می نگرد.

نکته دوم اینکه نگاه این بنیاد به مسائل نوعا دور از فضای رادیکال و خوانش سلفی از اسلام است. تاکید آنان بر اهمیت گفتگو و همزیستی و شناخت نیز بر همین اساس است. به ویژه که آن ها می کوشند تمدن اسلامی اندلس را به عنوان نمونه ای از جامعه چند فرهنگی و چند مذهبی که خالق هنر و ادبیات ویژه خود بوده معرفی کنند. سیاستی که در کشور اسپانیا موفقیت آمیز بوده است.

نکته سوم آنکه به جز رئیس بنیاد بقیه افراد در تیم اصلی مدیریت این مجموعه اسپانیایی و بعضا غیر مسلمان هستند. به عنوان مثال مدیر روابط عمومی و ارتباطات این بنیاد خانم اینس الکسپورو متولد اسپانیا است. او فارغ التخصیل از دانشگاه کمپلوتنسه مادرید است و در روزنامه ال پاییس و چند رسانه دیگر اسپانیایی به کار روزنامه نگاری مشغول بوده است. سفرش به چند کشور عربی و اسلامی باعث می شود به فرهنگ اسلامی علاقه مند شود و بعد از آن به مجموعه بنیاد فرهنگ اسلامی پیوسته است و تا امروز در این بنیاد به کار مشغول است.

نکته آخر نیز توجه بنیاد به مباحث آکادمیک و تولید کتاب و مقاله علمی است و بر همین اساس نیز افراد اصلی مجموعه همگی دارای تحصیلات عالی در حوزه علوم انسانی در دانشگاه های مختلف اسپانیا هستند. همین امر باعث مشی علمی و معتدل بنیاد در معرفی اسلام و فرهنگ اسلامی بوده است.