از زمان ناکامی دولت حبیب الجملی و لغو مجلس در روز ۱۰ ژانویه و بعد از برگزاری یک جلسه ی علنی به منظور جلب اعتماد و با هدف انتخاب یک فرد شایسته برای نخست وزیری و تشکیل دولت جدید ، فیسبوک نقش تعیین کننده تری را در فضای سیاسی تونس ایفا کرده است. و اگر بگوییم پیج های فیسبوک به فضای های تبلیغاتی بدون احتیاط و ملاحظه برای شخصیت های سیاسی تبدیل شده است اغراق نکرده ایم..به عنوان مثال زمانی که آقای قیس سعید ، رئیس جمهور ، بیانیه ای را خطاب به أحزاب و فراکسیون های پارلمانی در خصوص معرفی شخصیت مورد نظرش برای احراز پست نخست وزیری بر اساس نص قانون اساسی جهت تشکیل دولت جدید منتشر کرد ، نظرات بسیاری در خصوص پیشنهاد افراد دیگری برای این پست ذیل صفحه ریاست جمهوری در فیس بوک منعکس گردید و آن را به صحنه ای نادر برای حضور جمعیت های مختلف سیاسی و نظرات متعدد تبدیل نمود. و این می تواند زمینه ای برای بررسی کارشناسان در خصوص تغییرات جدی در صحنه سیاسی کشور باشد چراکه صفحات رسمی سیاستمداران تبدیل به مجالی برای جدال های مختلف سیاسی و ابراز نظرات مختلف بدون بروز هیچ گونه مشکل خاصی شده است.
همچنین صفحات سیاسی شدگان و نزدیکان به احزاب سیاسی و حتی شهروندان عادی نیز مملو از پیشنهاد اسامی شده است که خود را شایسته پست نخست وزیری می دانند.
شاید اگر این موضوع فقط در حوزه فضای مجازی و فیس بوک بود و تعین عینی نداشت شبیه به شوخی و مزاح بود در حالی که اینگونه نیست و بستر فیس بوک و فضای مجازی وسیله ای برای فشار حداکثری و نیز تاثیر بر اتخاذ تصمیمات واقعی شده است.
برخی از شخصیت هایی که قبلاً خالق فیس بوک بوده و در بهترین حالت سازندگان برخی از ایستگاه های تلویزیونی بودند نیز ، این مسائل را جدی گرفتند و بر اساس محبوبیتی که در صفحات فیس بوک کسب کردند ، خواستار حق خود برای وزیر شدن شدند این در صورتی است که صحبت بر سر نخست وزیری و حکومت است که امر عادی و آسانی نیست بلکه مسوولیتی سنگین و حائز اهمیت است.
نکتۀ عجیب این است که افراد مذکور غالباً ناشناس بوده و هستند وهیچ سابقه ای در سیاست و مدیریت امور عمومی ندارند. ولی در چشم به هم زدنی تعداد بسیاری در صفحات فیس بوک از آنان دفاع و حمایت کرده و بر روی پیروزی آنان شرط بندی می کنند و هزاران لایک را به خود اختصاص می دهند و به تعبیری صفحات فیس بوک را به سکویی برای پرش و بهره مندی سیاسی و ارائه تصویری روشن از خود تبدیل می کنند.
هرچند نمی دانیم که آیا این موضوع امری تصادفی است یا حرکتی سازماندهی شده پشت آن است ولی مهم آن است که این امر نمی تواند بدون هدف صورت بگیرد. زیرا طبیعی نیست که کسانی را که دارای تجربه و دیدگاه های سیاسی بوده و در تدوین قوانین ، مصالح و سیاست های عمومی کشور دخیل بوده اند را کنار زده و همه نگاه ها به سوی افراد بی تجربه و اسرارآمیزی سوق داده شود که به کمک تبلیغات و ابزارهای تبلیغاتی به ناگاه ظهور کرده و به سرعت نیز از صحنه حذف می شوند.
با نگاهی به آنچه که این روزها در صفحات فیس بوک منتشر می شود ، رویکرد سیاسی شدن آن کاملا محسوس می باشد و تایید این امر ، کاربران میلیونی تونسی فیس بوک است که به سرعت در حال تغییر قواعد بازی می باشند .به تعبیر دیگر فیس بوک در این روزها به یکی از ساز و کارهای تعیین کننده و تبلیغات سیاسی و ابزار آسانی برای تعیین مقام های دولتی تبدیل شده است. و باعث خوشبختی پیشگامان استفاده از فیس بوک شده است چراکه در چشم به هم زدنی تصویر آنان هزاران بار پخش می شود و این تصویر در صفحات بسیاری نیز منتشر می گردد که با اظهار نظر های بسیار کاربران نیز همراه می باشد و نشان دهنده این است که ما با یک گنج ، شاهکار و ابزاری با کارایی بالا مواجه هستیم. هرچند حالت طبیعی آن است که رزومه و شخصیت فرد مورد نظر ،تجارب دانشگاهی و تخصص های حرفه ای ، مدارک و گواهی نامه های دانشگاهی مورد توجه قرار گیرد.
البته اگر فردی در خارج از کشور تحصیل کرده باشد و دارای تجربه ای تخصصی در خارج بوده و حتی برای فرصت های مطالعاتی نیز به خارج از کشور سفر کرده باشد دارای اقبال بیشتری خواهد بود چرا که این به فرهنگ معمول مردم تونس بر می گرددکه با نگاهی خاص به افراد تحصیل کرده یا ساکن در خارج می نگرند و او را شایسته تر برای کسب مصادر و مقامات می دانند . حتی اگر دارای تجربه نبوده و یا از قابلیت های محدودی برخوردار باشد .
این موضوع شاید برای عده ای به دلیل نفوذ رسانه های اجتماعی به زندگی، عادی و بدیهی به نظر برسد ، اما نباید از نظر دور داشت که آنچه در فیس بوک منتشر می شود منطبق بر واقعیت ها و دقیق نبوده و اطلاعات منتشر شده در چارچوب قوانین و منطبق بر اصول اخلاقی نیست چراکه اطلاعات بدون هیچ گونه محدودیت و مانعی منتشر می شود و ما را به سوی اطلاعاتی غلط و هدایت شده سوق می دهد. و در این صورت ما در حال از دست دادن قطب نما و مسیر اصلی خواهیم بود و اجازه می دهیم که فضای مجازی به ابزاری برای فشار ، کنترل و تعیین سرنوشت دولت شود.
پس اگر از فیس بوک در تبلیغات انتخاباتی به شدت استفاده می شود دلیل بر آن نیست که می توان آن را به عنوان شریکی در سیاست های دولت محسوب کرد بلکه آن تبدیل به ابزاری برای تولید مقامات دولتی شده است که البته موضوعی است که باید به دقت به آن نگریست .
نکته مهم تر آنکه برخی از مسایل به دلیل سو استفاده از پایگاه های ارتباطات اجتماعی به ابتذال کشیده شده است به گونه ای که برخی از افراد بدون واهمه خصوصی ترین مسایل زندگی شخصی خود را در صفحات فیس بوک منتشر می کنند بدون دقت در این موضوع که صفحات فیس بوک مجالی برای انتشار شایعات و نشر اطلاعات می باشد. شاید یکی از برجسته ترین نتایج دخالت فیس بوک در سیاست کشورها تضعیف مناصب سیاسی در دولت و نیز تضعیف رهبری کشورها باشد تا جایی که هر کس خود را شایسته وزارت ، نخست وزیری حتی ریاست جمهوری ببیند. بدون اینکه به شایستگی ها فردی ، تجارب و دانش مدیریت خود توجه کند بلکه مهم آن است که بتوانید برنامه ای را در خصوص نحوه مدیریت از یک سایت جستجو کنید تا بتواند فرصتهای پیروزی شما را فراهم کند در حالی که رئیس یک حکومت دارای مشکلات متعددی است و از بحران های بسیاری رنج می برد که می تواند بر همه بخش های حکومت تاثیر گذار باشد.
نکته جالب در مورد همه اینها این است که برای توجیه این روش های غیر معمول در تونس به تجربیات و قیاس های مختلف متمسک می شوند . مثلا تجربه موفقی که در فنلاند حاصل شده است گویی که در تونس هم پاسخ گوست و علی رغم تفاوت های مختلف اقلیمی ، قانونی ، فرهنگی و تاریخی بین دو کشور تلاش دارند آن تجربه موفق را در نیز در تونس پیاده کنند که البته ناموفق خواهد بود. در حالی که این قیاس زمانی می تواند صحیح باشد که بین دو کشور با شرایط همسان و قوانین و شرایط مشابه صورت پذیرد نه بین تونس که شرایط کنونی اش دستخوش تغییرات پیاپی و اعتراضات مختلف در زمینه های گوناگون می باشد.
سخن آخر :
امروز ، ما با یک روند رو به رشد دسترسی به صفحات و سایت های اجتماعی مانند فیس بوک در جامعه مواجه هستیم که تقریبا همه چیز را تحسین می کند و تصویری صحیح ( ولی غیرواقعی ) از وقایع ترسیم می نماید. سوال اصلی اینجاست که این موضوع تا چه حدی ادامه خواهد یافت و ما را به کجا خواهد کشاند؟ و تا چه اندازه ما از خطرناک بودن موضوع آگاهی داریم ؟
نظر شما