مقاله ای از : تیناش سیتول[۱]

از زمان تأسیس اتحادیه آفریقا در ۲۵ می ۱۹۶۳، که در آن زمان سازمان وحدت آفریقا نامیده می شد، روز آفریقا در این قاره و در سطح بین المللی جشن گرفته می شود.

از اعلام نیاز به تشکیل مجمع دول متحد آفریقا پنجاه و نه سال می گذرد. در سال ۱۹۶۳، ژولیوس نایره[۲] گفت: "به خاطر همه کشورهای آفریقایی، بزرگ یا کوچک، اتحاد آفریقا باید به وجود بیاید، و این باید وحدت واقعی باشد. " گذشت زمان این رویاهای مردمی را که در داخل و خارج از مرزها به وجود آمده بود، از بین برده است.

در ۵۰ سال گذشته، دغدغه های زیادی با ایده پان آفریقایی که در روز آفریقا، ۲۵ می، جشن گرفته می شود، وجود داشته است. جنبش پان آفریقایی به عنوان نوشدارویی برای مشکلات آفریقا مطرح شده است. با این حال، ۵۰ سال بعد، آفریقا حتی بیشتر نیز تقسیم شده است، و این روند همچنان ادامه دارد: افزایش قابل توجه درگیری های درون دولتی، از جمله جدایی طلبی، خشونت مربوط به انتخابات، جاه طلبی، و خشونتی که توسط تشکل‌هایی به راه انداخته می شوند که به سازمان های جنایتکار، گروه‌های تروریستی و «جنبش‌های اجتماعی» بیگانه‌هراسی که در راس آنها قرار دارند، تبدیل می شوند.

با در نظر گرفتن همه این موارد، چشم انداز تشکیل مجمع دول متحد آفریقا یک رویا بیش نبود.

جنبش پان آفریقایی اساساً به دنبال این است که مردم آفریقایی تبار را تحت منافع مشترک، با آرمان‌های اولیه که بر منافع مشترک بین آفریقایی‌ها و سیاهپوستان تأکید می‌کند، متحد کند.   به عنوان یک جنبش، پان آفریقایی خود را برای مبارزه در راه  استقلال قاره آفریقا و همچنین اتحاد بین سیاهان وقف کرد. به همین بهانه، ایده تشکیل مجمع دول متحد آفریقا مطرح شد. ایده های مارکوس گاروی[۳] بر بسیاری از رهبران آفریقایی مانند کوامه نکرومه در تشکیل سازمان وحدت آفریقا (OAU) تأثیر گذاشت.

در سال ۲۰۰۹، معمر قذافی، رئیس تازه منتخب اتحادیه آفریقا، رویای دول متحد آفریقا را احیا کرد و از تشکیل یک نیروی نظامی آفریقایی واحد، ارز واحد و پاسپورت واحد برای آفریقایی‌ها برای تردد آزادانه دفاع کرد. برکناری او از قدرت در سال ۲۰۱۱ در جریان ایجاد منطقه پرواز ممنوع نظامی توسط ناتو و ایالات متحده و محاصره آن به معنای پایان رویای تشکیل مجمع دول متحد آفریقا بود. دیگر چگونه می توان این ایده را که مترادف با پیشنهاد قذافی برای ایجاد واحد پول آفریقایی است، توضیح داد؟

با وجود اهداف بیان شده توسط پدران بنیانگذار آفریقا مانند نکرومه[۴] و نایره برای دول متحد آفریقا، به نظر می رسد که آرمان های وحدت آفریقا فقط در طول جشن های روز آفریقا مطرح می شوند. علاوه بر این، خشونت پراکنده که اتباع خارجی را هدف قرار می دهد- که اغلب به عنوان بیگانه هراسی شناخته می شود- پاسخ های مشابهی را در مورد اهمیت پان آفریقایی و اتحاد بین آفریقایی ها می طلبد که بیش از هر چیز، سخنی پوچ است.

تمرکز بر تقسیم آفریقا اغلب بر مفهوم مرزهای استعماری و چگونگی تضعیف یکپارچگی این قاره توسط این مرزها متمرکز بوده است. این یک واقعیت است که طرح‌های مرز مصنوعی، معیشت سبک زندگی عشایری آفریقایی‌ها را مختل می‌کرد، زیرا آنها دیگر نمی‌توانستند آزادانه حرکت کرده و فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهند. این مسئله باعث ایجاد ناراحتی‌ها و مشکلات اقتصادی شد. چنین محدودیت های تحمیلی مردم را وادار به رقابت برای به دست آوردن منابع کمیاب، مانند زمین یا آب، کرد. به دست آوردن منابع بیشتر مهم ترین دلیل درگیری های بین آفریقایی‌ها بوده است که آنها را در مقابل یکدیگر قرار می دهد. اگرچه درگیری‌های کنونی، از جمله درگیری‌های جدایی‌طلبانه مانند درگیری های داخلی در کامرون، را می‌توان به تحمیل مرزهای مصنوعی نسبت داد، اما بر عدم وحدت در کشورهای آفریقایی که در سطح منطقه نمود پیدا کرده، کمتر تأکید شده است.

در این مثال، می بینیم که چگونه حکومت بد، عدم رواداری سیاسی و به حاشیه راندن اجتماعی به درگیری و بی ثباتی داخلی در این قاره کمک کرده است. متأسفانه، این مسئله هدف دستیابی به وحدت آفریقا و همچنین یکپارچگی سیاسی و اقتصادی را با مشکل روبرو کرده است. نفاق داخلی به سطح منطقه ای گسترش یافته است که در آن، کشورهای آفریقایی اغلب بر روی مجموعه ای از مسائل توافق ندارند.

علاوه بر آن، کشورهای درگیر به مهاجرت اجباری کمک کرده اند که اغلب به ایجاد مناقشات محلی در کشورهای پذیرنده مهاجر منجر می‌شود. متعاقباً، احساسات ضد مهاجری وجود داشته است که، همانطور که اخیراً در مالاوی و آفریقای جنوبی شاهد بودیم، منجر به حملات بیگانه هراسی شده است. در هر صورت، درگیری داخلی نشان دهنده فقدان وحدت است که هدف جنبش پان آفریقایی را برای متحد کردن آفریقایی‌ها در داخل تضعیف کرده است. پیشنهاد می‌شود همزمان با جشن گرفتن روز آفریقا، «جنبش پان‌آفریقایی به‌عنوان مسئولیت» مورد بازاندیشی و مفهوم‌سازی قرار گیرد.

جنبش پان آفریقایی به عنوان مسئولیت

مشخص کردن مفهوم پان آفریقایی به عنوان مسئولیت اولین گام برای دستیابی به رویای تشکیل مجمع دول متحد آفریقا است. حکمرانی بد، عدم رواداری سیاسی و به حاشیه رانده شدن اجتماعی به تهدیدهایی برای رسیدن به رویای پان آفریقایی برای تشکیل مجمع دول متحد آفریقا تبدیل شده است.

به عقیده من، افراد پیشرو در پذیرش آرمان های پان آفریقایی و رویای تشکیل دول متحد آفریقا  رهبران آفریقایی بودند که در عین حال، وحدت در کشورهای خود را تضعیف می کردند؛ پس این سؤال مطرح می شود که آیا این رهبران به دشمن پان آفریقایی تبدیل شده اند.

برای دستیابی به راه‌حل‌ها، مشخص کردن مفهوم‌ «پان‌آفریقایی به‌عنوان مسئولیت» و بازتعریف پان آفریقایی‌گرایی به‌منظور گنجاندن مسئولیت‌های حکمرانی خوب و رواداری سیاسی مهم است. وحدتی که در دولت‌ها تقویت می‌شود، تنها زمانی می‌تواند به سطح منطقه‌ای که فاقد آن است گسترش یابد که پان آفریقایی‌گرایی نه به عنوان یک ایده‌آل خیالی، بلکه مسئولیتی در نظر گرفته شود که در حکمرانی خوب، ثبات سیاسی و پایبندی به اصول دموکراتیک تثبیت می‌شود. تنها در این صورت است که آفریقایی ها می توانند قبل از هر جای دیگر در کشورهای خود متحد شوند. بدون ملت سازی صحیح، نمی توان انتظار داشت که مجمع دول متحد آفریقا تشکیل شود. جنبش پان آفریقایی در خطر تبدیل شدن به عبارتی توخالی است و رؤیای تشکیل مجمع دول متحد آفریقا همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.

در حالی که ما روز آفریقا را در سال ۲۰۲۲ جشن می گیریم، امیدواریم که کشورهای آفریقایی ابتدا تلاش کنند تا معیشت شهروندان خود را بهبود بخشند، تا بتوان در آفریقا وحدت ایجاد کرد.

منبع :

https://mg.co.za/africa/2022-04-26-africa-day-2022-comes-amid-a-divided-continent/