فیس بوک در دور اول انتخابات به عرصه رقابت ناعادلانه و جنگ شدید دیجیتالی بین نامزدهای ریاست جمهوری تبدیل شد.همه نامزدها برای ارتقاء خود وحمله به رقبا ، به فیس بوک متکی شدند و خود را به عنوان رهبرانی واقعی که می توانند پست ریاست جمهوری را بر عهده بگیرند ،معرفی کردند. بر این اساس ، صفحات ، گروه ها  و حساب های ناشناس نیز صفحات تبلیغاتی  (که نامزدها  پول زیادی  را برای این بخش پرداخت کردند که نهایتا به سود فیس بوک است) برای رقایت  و برنده شدن ظاهر شدند .

از این رو نقش فیس بوک در تونس ، آنگونه که در جریان انتخابات ایالات متحده اتفاق افتاد و با ظهور قدرت ترامپ به پایان رسید ، فضایی برای انتشار خبرهای دروغین به منظور هدایت رای دهندگان به سوی نامزدهای مورد نظر نبود . بلکه میدان رقابت و جنگی  واقعی بین کاندیداهای ریاست جمهوری قبل از انتخابات و نیز  بین احزاب و افراد مستقل  قبل از انتخابات مجلس بود.

تمام تلاش کاندیداهای انتخابات مجلس و ریاست جمهوری رسیدن به هدف غایی خود یعنی پیروزی در انتخابات بود و در این میان فیس بوک بهترین وسیله برای تحقق این هدف به شمار می رفت.

 بیشتر تونسی ها وقت خود را جلوی کامپیوتر یا تلویزیون می گذرانند. اولین گزارش از فعالیت های سازمان عتید برای نظارت بر فعالیت های انتخاباتی در رسانه های اجتماعی در فاصله زمانی از ۲۵/۲/۹۸ تا ۲۵/۳/۹۸ نشان می دهد که ۴۰ درصد از مطالب نشریات سیاسی بوده است.

 در این گزارش آمده است: "۲۹۱ صفحه فیس بوک که سازمان عتید بر آنها متمرکز شده بود ، با انتشار پیام های سیاسی و بدون هرگونه شفافیت در خصوص وابستگی مدیران آن ها به جناح های مختلف سیاسی فعالیت داشتند در حالی که صفحات مذکور اصالتا صفحات سرگرمی و طنز بوده اند ولی حمایت آن ها از پیام ها و تبلیغات سیاسی و انتخاباتی  نشانگر یک هدف مشخص و روشن  سیاسی است.

سوال:

آیا همه تلاش هایی که در فضای فیس بوک صورت گرفته است تاثیری در نتایج انتخابات داشته است ؟  در پاسخ باید گفت : با توجه به ظهور  پدیده فیسبوکی به نام "قیس سعید" ، که نام آن توسط گروه های سیاسی ناشناخاته مطرح و رقیبی برای جریان های سیاسی و احزاب برجسته تونس تبدیل شد ، پاسخ مثبت است.

از سویی دیگر پاسخ به این سوال منفی است چراکه در خصوص دیگر نامزدها فیس بوک فضایی برای رقابتی ناعادلانه بود و نمی توان آن را تنها محرکی برای حضور رای دهندگان در پای صندوق های رای ریاست جمهوری و مجلس به شمار آورد.

اگرچه فیس بوک تأثیر مستقیمی در نتایج انتخابات و تأثیربرنگرش رأی دهندگان نداشت ، اما به منبع اصلی کسب اطلاعات سیاسی برای جوانان تبدیل شده است که می تواند خطری بزرگ و تهدید کننده برای آنها به شمار رود..در حال حاضر ۷.۴ میلیون تونسی کاربر فیس بوک هستند و این در حالی است که تعداد کاربران در سال ۲۰۱۲ از ۲.۹ میلیون نفر تجاوز نمی کرد. که از این تعداد نیز حدود ۷۰ درصد آنان سنین بین ۱۸ تا ۳۴ سال را دارند.

صادق همامی ( نویسنده مقاله ) در مقاله ای که سال گذشته منتشر کرده است بیان می دارد رشد بیش از ۵۲ درصدی کاربران طی ۵سال نشان از این دارد که شبکه های اجتماعی  تبدیل به بخش مهمی از فرهنگ مردم و جوانان تونسی پس از انقلاب شده است. هر چند که فیس بوک هنوز نقش اول را در تاثیر گذاری بر عامه مردم تونس و خصوصا جوانان دارد.

فواد غربالی ، جامعه شناس و پژوهشگر معتقد است  ، احزاب ،هنوز هم تحت تاثیر تفکرات حزبی و قواعد حاکم بر آنها هستند و نگاه تحقیر آمیزی به جوانان و نقش آنان در ترسیم جهت گیری های سیاسی و اجتماعی دارند و هیچ فرصت واقعی برای جوانان فراهم نمی کنند تا ورود به عرصه سیاست را تجربه کنند و از تجربیات پیران سیاست بهره مند شوند به همین دلیل جوانان سعی می کنند استراتژی تلاش از پایین به بالا را ترسیم کنند و آن را هدف قرار دهند.

از این رو فیسبوک موفق شده است که یک گزینه جایگزین برای مشارکت سیاسی سنتی احزاب باشد  که  این امر از طریق سازماندهی  جوانان و برون رفت از حوزه مجازی و ورود به عرصه های واقع بینانه و ارائه  لیست های ائتلاف برای شرکت در انتخابات قانونگذاری و دور دوم انتخابات ریاست جمهوری  ظهور کرد.

http://www.alchourouk.com/article

روزنامه الشروق       ۱۶/۷/۹۸