مقدمه

اگرچه تعداد ساکنان مسلمان در ژاپن در حال افزایش است، نوح (2012) به برخی مشکلات پیش روی جوامع مسلمان در ژاپن اشاره می کند.

« آنها ناپایدار هستند و نگهداری آنها آسان نیست، زیرا بسیاری از مسلمانان خارجی فقط ساکنان موقت هستند، از طرفی، بسیاری از مسلمانان ژاپنی توسط کارفرمایان خود، به کار در خارج از کشور فرستاده می شوند. بسیاری از مردم نیز، فقط برای تحصیل یا آموزش حرفه ای به ژاپن می آیند و پس از اتمام، برای شروع کار به کشور خود یا کشور دیگری فرستاده می شوند.

 از نظر اجتماعی، فرهنگ چند خدایی و چند دینی ژاپن که در آن مردم هیچ مشکلی با ادغام آیین‌های شینتو، بودایی و سایر آیین‌ها در زندگی خود ندارند، درک و پذیرش ادیان توحیدی را برای مردم محلی دشوار می‌سازد. چنین مذاهبی به مومنان اجازه نمیدهند که رویدادها یا جشنواره های مذهبی دیگری را جشن بگیرند. در درون خانواده ها، «تشکیل یک خانواده مسلمان ژاپنی متحد در جامعه ژاپن آسان نیست» (نوح، 2012).

آژانس امور فرهنگی (2014) گزارش می دهد که تعداد ژاپنی هایی که به یک دین اعتقاد دارند، 190.219.862 نفر در سال 2014 بوده است. با این حال، جمعیت واقعی ژاپن در سال 2014 تنها 127,083,000 نفر بود. (اداره آمار، 2014)

این بدان معناست که تعداد افرادی که به یک دین اعتقاد دارند تقریباً 1.5 درصد از جمعیت واقعی بیشتر است. بر اساس گزارش آژانس اطلاعات مرکزی ایالات متحده (2012)، 79.2 درصد از مردم به آیین شینتوئیسم، 66.8 درصد به بودیسم، 1.5 درصد به مسیحیت اعتقاد دارند.

کل مؤمنان بیش از 100 درصد است. زیرا بسیاری از مردم به بیش از یک دین اعتقاد دارند.  بنابراین، ممکن است یک خانوار متعلق به مذاهب متعدد باشد. همچنین ممکن است هر یک از اعضای خانواده به مذاهب مختلفی اعتقاد داشته باشند.

حدود 135 سال از اولین تعامل ژاپن با مسلمانان و استقبال مسلمانان در سرزمین خود می گذرد. بنا بر گزارش‌ها، امروز 230.000 مسلمان در ژاپن زندگی می‌کنند که نوکیشان و کودکان را هم شامل میشود. بالتبع کسانی که فرزندان خردسال دارند مشارکت بیشتری در دریافت خدمات عمومی مانند آموزش و مراقبت های بهداشتی خواهند داشت. برای مسلمانان، استفاده از خدمات عمومی هم مشکل ساز است و هم گاهی بحث برانگیز. زیرا، ژاپن کشوری چند مذهبی است که مردم آن به ادیان و خدایان متعدد اعتقاد دارند. بنابراین، بسیار متداول است که بسیاری از ژاپنی ها به نوع زندگی مذهبی محوری که اسلام از پیروان خود می خواهد، عادت ندارند.{ اسلام یکی از کوچکترین مذاهب اقلیت در ژاپن است که تا سال 2022 حدود 0.15٪ از کل جمعیت را تشکیل می دهد. با این حال، مهاجرت از کشورهای مسلمان، اسلام را به سریع ترین دین در حال رشد در کشور از نظر درصد افزایش تبدیل کرده است و پیروان آن با رشد 109 درصدی از 110000 نفر در سال 2010 به 230000 نفر از جمعیت حدود 126 میلیون نفری در پایان سال 2022 رسیده است.}

 خدمات عمومی و سایر خدمات دولتی بر اساس فرهنگ ژاپن و جامعه ژاپنی است. امروزه بسیاری از مسلمانان در زندگی اجتماعی خود با مسائل مربوط به ادیان مواجه می شوند. مهمتر از همه، مسائل مربوط به سیستم آموزشی ژاپن اغلب مطرح و مورد بحث قرار می گیرد، زیرا نمی توان ادیان را در مدارس دولتی تدریس کرد.

 در رابطه با تعلیم و تربیت، ماده 15 قانون اساسی تعلیم و تربیت می گوید: «نگرش تسامح دینی، آگاهی عمومی نسبت به دین و جایگاه دین در زندگی اجتماعی در آموزش و پرورش ارج نهاده می شود.

 مدارسی که توسط دولت های ملی و محلی ایجاد می شود از آموزش دینی یا سایر فعالیت های مربوط به یک مذهب خاص خودداری کنند.» (وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش، علوم و فناوری).

این قانون با توجه به آزادی مذهب که توسط قانون اساسی ژاپن تضمین شده است، تصویب شده است.

1.مشکلات مسلمانان در مدارس و دانشگاه ها

وقتی صحبت از کودکان و دانش اموزان می‌شود، استفاده از خدمات عمومی، اغلب برای خانواده‌هایشان اجتناب ناپذیر است، زیرا حضور در مدرسه ابتدایی و دبیرستان دوره اول( راهنمایی) اجباری است.

 با توجه به این موضوع ناآشنا اما جدی، تانادا و اوکای (2010) با مصاحبه با 96 خانواده، نظرسنجی را در مورد وضعیت فعلی آموزش در میان مسلمانان انجام دادند.

 نتیجه این نظرسنجی عمدتاً منعکس کننده پاسخهای والدینی است که فرزندانشان در ژاپن آموزش اجباری دریافت می کنند.

این نظرسنجی گزارش می دهد که بیش از 90 درصد موافق بودند که آموزش اسلامی کاملاً ضروری است و یا اظهار داشتند که آنها به امکانات اسلامی یا مدارس اسلامی برای فرزندان خود نیاز دارند.

50 درصد والدین علیرغم خواسته هایشان، از سیستم آموزشی ژاپن راضی بودند. بزرگترین نگرانی خانواده ها، درباره ی حضور فرزندشان در مدرسه، ناهار مدرسه بود. در ژاپن معمولاً هر روز فقط یک گزینه برای ناهار مدرسه وجود دارد. در حال حاضر از مدارس خواسته شده است که فقط برای کسانی که حساسیت یا مشکلات سلامتی دارند اقدامات ویژه ای انجام دهند. اقدامات ممکن است بسته به نوع مدارس، متفاوت باشد، اما هر مدرسه، معمولاً گزینه‌های جایگزین را با حذف مواد حساسیت‌زا یا اجازه دادن به دانش‌آموزان برای آوردن ناهار از خانه، ارائه می‌کند.

 با توجه به عدم تدبیر ویژه برای مشکلات مذهبی در مدرسه، همانطور که روزنامه شیزوکا (2017) گزارش داد، حدود 60 درصد خانواده ها، نگران غذای مدرسه(غذای حلال) هستند.

بیشتر دانش‌آموزان موظفند ناهار خود را با خود ببرند و یا غذاهای جانبی خود را در مواقعی که مِنو، حاوی گوشت خوک است همراه داشته باشند، یا ناهار مدرسه را میل کرده و گوشت خوک را نخورده رها کنند.

مسائل مربوط به غذا برای مسلمانان ژاپن، حتی در بزرگسالی، بسیار رایج است. مطالعه ای توسط ناکانو، اوکونیشی و تاکاکا (2015) در میان دانشجویان دانشگاه، 44 درصد از پاسخ دهندگان ادعا می کردند که در یافتن غذا و نوشیدنی به دلیل در دسترس بودن محدود مواد حلال، فقدان منوهای حلال یا برچسبهای مواد تشکیل دهنده که به اندازه کافی ارائه نمیشود و دانستن اینکه آیا مصرف آن حلال است، یا خیر، مشکل دارند.

 مسلمانان باید همیشه از آنچه می خورند آگاه باشند، زیرا چیزهای زیادی وجود دارد که دین اسلام، آنها را از خوردن آنها منع کرده است. خرید خارج از دانشگاه دشوار است، زیرا بسیاری از غذاهای ژاپنی حاوی الکل، گوشت خوک یا محصولات گوشت خوک از جمله عصاره گوشت خوک هستند.

 برچسب‌های مواد تشکیل دهنده نیز به زبان ژاپنی بدون ترجمه انگلیسی نوشته شده‌اند که می‌تواند آن را برای کسانی که سواد ژاپنی ندارند، سخت‌تر کند. حتی در محوطه ی دانشگاه هایی که بسیاری از دانشجویان خارجی در آن حضور دارند، دانشجویان مسلمان در یافتن غذاهای حلال مشکل داشتند.

 کیشیدا (2009) تحقیقی در مورد در دسترس بودن غذای حلال در دانشگاه های ژاپن انجام داد. او از 48 دانشگاه ملی، دولتی و خصوصی ژاپن در مورد صرف غذای حلال در پردیس خود پرسید. مطالعه وی نشان داد که 6 دانشگاه ( پنج دانشگاه ملی و  یک دولتی یا خصوصی) غذاهای حلال تهیه شده بر اساس قوانین اسلامی را در کافه تریاهای(رستوران) دانشگاه خود ارائه می کردند.

10 دانشگاه دیگر (9 دانشگاه ملی و  یک دانشگاه خصوصی یا دولتی) فهرستی کلی از مواد تشکیل دهنده ارائه کردند، تا دانشجویان بتوانند انتخاب خود را در مورد مصرف خود انجام دهند.

32 دانشگاه دیگر توجه خاصی به محدودیت های رژیم غذایی مذهبی نداشتند.

 با نگاهی به نتایج این تحقیق، معلوم میشود، خدمات عمومی در ژاپن همیشه پاسخگوی نیاز مسلمانان نیست. سیاست ژاپن مبنی بر آزادی مذهبی و در نتیجه عدم توجه ویژه به هر دین خاص، به این معنی است که مسلمانان در ژاپن باید به گزینه های جایگزین برای برآوردن نیازهای مذهبی خود فکر کنند.

نوح (2012) معتقد است که این مشکل به این دلیل وجود دارد که دولت ژاپن، چه محلی و چه ملی، «تجربه کمی در ارتباط مستقیم با مسلمانان دارد».

2.مشکلات در دریافت تعلیمات اسلامی در ژاپن

گفته می شود که دریافت آموزش اسلامی در ژاپن دشوار است. تا سال 2014 که تعداد 101.375 مسلمان در ژاپن ساکن بودند،تنها 81 مسجد وجود داشت (تانادا و اوکای، 2015). در سال 2017، تانادا در مصاحبه ای اظهار داشت: «به احتمال زیاد تعداد مساجد در سراسر کشور از 100 باب فراتر رفته است. علاوه بر این، طرح‌هایی برای احداث مساجد در آینده نزدیک، در بسیاری از نقاط ژاپن مورد بحث قرار می‌گیرد» (تاگاوا، 2017).

با این حال، برخی از استان ها مسجد ندارند. نقش مساجد در بین مسلمانان از نظر تربیت اسلامی بسیار چشمگیر است. تانادا و اوکای (2009) می گویند مساجد نه تنها مکان هایی برای عبادت بلکه برای آموزش نیز هستند.

آنها همچنین مکان هایی هستند که می توان درخواست های ساکنان مسلمان را شنید و به دولت های ژاپن تحویل داد.

 مساجد همچنین ممکن است خدمات دیگری را علاوه بر آموزش اسلامی ارائه دهند، مانند اموزش درس عربی، سازماندهی سفرهای جمعی، میزبانی جشن های رمضان، برگزاری کلاس های آشپزی، فروش غذاهای حلال، و ارائه اطلاعات در مورد منطقه محلی.

با این حال، در مجموع، تلاش های جامعه مسلمانان بسیار محدود است و بسیاری خود را درگیر چنین چیزهایی نمی کنند.از سوی دیگر، ضرورت آموزش اسلامی در میان ساکنان مسلمان ژاپن بسیار زیاد است.

بررسی انجام شده توسط تانادا و اوکای (2010) نشان می دهد که تقریباً 95 درصد از والدین مسلمان فکر می کنند، آموزشهای اسلامی ضروری است و حدود 91 درصد فکر می کنند که امکانات برای آموزش اسلامی لازم است.

اگرچه تنها 27 درصد از والدین واقعاً فرزندان خود را به مراکز آموزش اسلامی می برند، 76 درصد از پاسخ دهندگان اظهار داشتند که به فکر فرستادن فرزندان خود به مدارس اسلامی در آینده هستند. این 76 درصد به طور بالقوه با مشکل در دسترس بودن مدارس اسلامی مواجه هستند.

تعداد واقعی مدارس و امکانات آموزشی اسلامی در ژاپن ناشناخته است، با این حال، با در نظر گرفتن پاسخ 91 درصدی که ادعا کردند که به امکانات آموزشی اسلامی نیاز دارند، به احتمال زیاد گزینه های کافی وجود ندارد.

 وقتی به انتظارات خود از چنین مدرسه ای فکر می کنند، 79 درصد از والدین انتظار دارند فرزندانشان آداب اسلامی را بیاموزند و سپس نحوه خواندن قرآن (52 درصد) و نحوه حفظ قرآن (51 درصد) را دنبال کنند.

در حال حاضر، بسیاری از کودکان مسلمان در کلاس های مربوط به اسلام در مساجد شرکت می کنند یا در خانه با اسلام آشنا می شوند. با این حال، برخی از مساجد به دلیل کمبود معلم و یا مدیر، کلاس های خود را لغو می کنند (تانادا و اوکای، 2015).

 گزینه دیگر این است که والدین مسلمان فرزندان خود را به مدارس بین المللی بفرستند تا در آنجا آموزش اسلامی دریافت کنند.

 با این حال، مدارس بسیار کمی وجود دارند که معارف اسلامی را تدریس می کنند. یکی از آنها فقط برای اتباع اندونزی تاسیس شده است و مدرسه بین المللی دیگر مجوز ندارد. با در نظر گرفتن این واقعیت، برای مسلمانان، " مساجد "، تنها مکان برای دریافت آموزش اسلامی در ژاپن است.

3.مشکلات غذای حلال و گواهی آن

اگرچه به دلیل افزایش تعداد گردشگران مسلمان و همچنین رشد سریع بازار مسلمانان، از دولت ژاپن خواسته شده است تا در مورد عرضه ی غذای حلال اقدام کند، اما هنوز هیچ راه حلی برای پاسخگویی به این خواسته ها ارائه نکرده است.

برخی از شرکت‌ها، دولت‌های محلی و شرکت‌های خصوصی به‌جای اصرار  به دولت، گواهی‌نامه حلال برای محصولات خود را با صدور گواهی به عنوان محصولات به اصطلاح " حلال محلی"  یا " حلال پسند" آغاز کرده‌اند.

 به منظور جلوگیری از افزایش تعداد گواهینامه های غیرمجاز، برخی از انجمن های مسلمان نیز، با اتخاذ سیستم ها و استانداردهای صدور گواهی از کشورهای دیگر مانند مالزی، اندونزی، امارات و سنگاپور، شروع به ارائه گواهینامه های مجاز کردند. بر اساس سازمان تجارت خارجی ژاپن(JETRO)، در سال 2017 شش انجمن وجود دارد که توسط کشورهای مختلف مجاز هستند.

استانداردهای هر انجمن با کشورهای دارای گواهی مطابقت دارد، اگرچه استانداردهای حلال بین کشورها تفاوت چندانی ندارند. در واقع محصولاتی که از سوی امارات متحده عربی تایید نشده اند، اما استانداردِ مالزی، اندونزی یا سنگاپور دارند، می توانند به کشورهای خاورمیانه صادر شوند.

تعداد گواهینامه های حلال در ژاپن به سرعت در حال افزایش است. بسیاری از دانشگاه ها شروع به تهیه غذای حلال کرده اند. با این حال، غذای حلالی که دانشگاه ها ارائه می دهند ممکن است به طور رسمی به عنوان حلال تایید نشده باشد.

در حالی که انجمن‌های مسلمان، سخت تلاش کرده‌اند تا تعداد غذاهای حلال را افزایش دهند و گواهینامه‌های غیرمجاز باقی مانده است. بنابراین حتی اگر کسی چیزی با برچسب حلال می‌خورد، باید مطمئن شود که به طور رسمی حلال است. اگر وضعیت رسمی به آن داده نشود، نمی توان مطمئن بود که این غذا واقعا حلال است.

Living in Japan as a Muslim: Current Situations and Problems

tci-thaijo.org

https://so03.tci-thaijo.org › article › 

رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ژاپن( توکیو)