آگیوس اوروس یا کوه مقدس در شبه جزیره آتوس که به کوه آتوس نیز معروف است در شمال شرقی یونان و در منطقه خالکیدیکی استان مقدونیه واقع شده است. این منطقه مقدس ترین مکان برای مسیحیان ارتدوکس شرقی است و سالانه پذیرای هزاران زائر از کشورهای یونان، روسیه، صربستان، اوکراین، بلغارستان، گرجستان، قبرس و .. است. این منطقه از 1200 سال پیش به مرکزی برای مسیحیان ارتدوکس تبدیل و در ادوار مختلف صومعه های گوناگون ساخته شدند. بسیاری از صومعه های امروزی پیش تر قلعه هایی برای استقرار دزدان دریایی بودند که به مرور زمان جای خود را به راهبان مسیحی و زندگی زاهدانه دادند.

بر اساس باور عموم مردم حضرت مریم (س) در این منطقه رویت شده و سبب گرایش مردم به دین مسیحیت شده است. در این باور حضرت مریم(س) با یوحنا در حال حرکت به مناطقی در اطراف آتوس بوده اند که طوفانی شدید رخ می دهد و آنها راه را گم کرده و در ساحلی که امروز صومعه ایویروم در آن قرار دارد پیاده می شوند. در آنجا حضرت مریم (س) این منطقه را تحسین کرده و ناگهان صدایی از آسمان شنیده شد که می­گوید: " مریم این مکان نصیب تو خواهد شد و این مکان بهشتی است برای نجات کسانی که می خواهند نجات یابند". از این رو نام دیگر این منطقه حریم حضرت مریم (س) است. این حریم شامل بیست صومعه است و هر صومعه دارای تعدادی راهب است که هدایت و رهبری هر صومعه توسط بزرگ آن صومعه که با عنوان پیر خوانده می شود، اتخاذ می گردد. پیرترین شخص هر صومعه به عنوان پیر آن صومعه یا رهبر آن صومعه انتخاب می شود و وی می تواند برای پیشبرد بهتر کارها افرادی را از 7 تا 11 نفر به عنوان دستیار و شورای تصمیم گیری برای خود انتخاب کند. هر صومعه دارای نماینده ویژه و معاون است که در صورت نبود بزرگ آن صومعه مسئولیت کارها را بر عهده می­ گیرد. همچنین سمتی به عنوان مسئول پذیرش در این صومعه وجود دارد که امور زائرین را پیگیری می کند.

در بیست صومعه فعال در این منطقه بیش از 2000 راهب زندگی زاهدانه و دور از مردم را برای خود برگزیده اند. معروف ترین و بین المللی ترین صومعه این منطقه صومعه واتوپدی در مرکز این شبه جزیره است که بیشترین میزان راهب یعنی 130 راهب دارد. علت شناخته شده تر بودن این صومعه حضور شخصیت های برجسته یونانی و خارجی مانند پادشاه کارلوس در این صومعه است. همچنین این صومعه، دارای بنیادی در شهر آتن است که فعالیت ها و برنامه های فرهنگی و دینی را برگزار می کند. از دیگر صومعه های شناخته شده صومعه آگیو پتروپولی معروف به صومعه روس ها است. این صومعه به دست روس ها و اوکراینی ها اداره می شود و پوتین رییس جمهور روسیه چندین بار از این صومعه بازدید و در آن اقامت داشته است.

علاوه بر این بیست صومعه، راهبانی که خوی زاهدانه تری دارند، به تنهایی و به دور از جمع راهبان و در غار ها و یا دامنه کوه های صعب العبور ساکن می­شوند. آن ها در بخش جنوبی این شبه جزیره برای دور ماندن هرچه بیشتر از مردم در دل کوه ها و جنگل ها و حد فاصل بین صومعه ها زندگی می کنند و تنها به کشاورزی و دعا مشغولند. نیازهای اولیه این راهبان از جمله آب، غذا و ... توسط نزدیک ترین صومعه و از طریق چهارپایان تامین می شود.

این منطقه با وجود قرار داشتن در جغرافیای سیاسی یونان، تنها بخش این کشور است که به صورت خودمختار اداره شده و زیر نظر دولت یونان نیست. از دوران کهن تا امروز، کوه آتوس به عنوان یک منطقه خودمختار در نظر گرفته شده است. این به این معنی است که قوانین و سیاست‌های خود را تعیین می‌کند. این خودمختاری از قرن 10 میلادی آغاز شده و توسط امپراتوری بیزانس (شرق روم) تأیید شد. پس از آن، در طول قرون میانه، خودمختاری کوه آتوس توسط حاکمان بیزانسی و ترک‌ها (عثمانی‌ها) حفظ شد. در سال 1912، کوه آتوس به کشور یونان تعلق گرفت و از آن زمان تاکنون نیز خودمختاری آن حفظ شده است. در این خودمختاری، کوه آتوس دارای منشوری از قوانین و آیین‌نامه‌های مختص به خود است. ماده 105 قانون اساسی یونان به خودمختاری کوه آتوس اختصاص داده شده است. بر اساس این ماده، کوه آتوس به عنوان "یک منطقه مقدس" و "مکان پرستش مذهبی" توصیف شده است.

در عمل، مسائل مدیریتی و خودمختاری کوه آتوس تحت نظارت و مدیریت "اداره مقدس کوه آتوس" قرار دارد. به این شکل که نمایندگان بیست صومعه روز های دوشنبه و پنجشنبه برای مسائل این منطقه تصمیم گیری می ­کنند و هیچ یک از نهاد های دولتی یونان در اداره این منطقه نقشی ندارند. هر صومعه نیز در مراسم و نحوه اداره خود نیز خود مختار است. ورود به این منطقه نیز مستلزم مجوز از نهاد های ذیربط کوه مقدس است. همچنین، حضور بانوان در کل این منطقه مطلقا ممنوع است و تنها زائران مرد اجازه ورود به این منطقه و بازدید صومعه ها را دارند. روند دریافت مجوز ورود زمان بر بوده و نیاز به هماهنگی های اولیه با دفتر این منطقه خودمختار در شهر تسالونیک و صومعه مورد نظر برای اقامت دارد. هزینه صدور مجوز برای هر زائر 30 یورو است. این منطقه راه زمینی نداشته و عبور و مرور فقط با کشتی های مخصوص به هر صومعه صورت می گیرد.

راهبان هر صومعه علاوه بر برنامه روزانه مناجات و دعا، فعالیت های مختلف دیگری از جمله کشت میوه و سبزیجات، پرورش ماهی، زنبور داری، تصویر گری قدیسین بر روی چوب، تهیه شراب، گیاهان دارویی و ... را دارند که این محصولات علاوه بر استفاده در هر صومعه به بیرون از آگیوس اوروس برای فروش ارسال می گردد. میوه، سبزی، عسل و ... بیولوژیک این منطقه در کل یونان به دلیل بالا بودن کیفیت آن دارای شهرت زیادی است. دامداری در این منطقه وجود ندارد و راهبان به هیچ وجه در کل سال از گوشت استفاده نمی­کنند. همچنین غذا ها در این منطقه به سبک ویژه ای پخته می شود که با سایر مناطق یونان فرق دارد. این تفاوت به قدری زیاد است که کتابی در یونان با عنوان آشپزی آگیوس اوروس نوشته شده و دستور پخت غذا ها را بر اساس راه و روش راهبان توضیح می دهد. همه صومعه ها دارای پنل های خورشیدی هستند و آب گرم و برق از این طریق برای آنها تامین می شود. اینترنت تنها در چند صومعه اصلی در دسترس است و در مابقی صومعه ها اینترنت صرفا در دسترس دفاتر صومعه برای پاسخ دادن به ایمیل ها و سوالات قرار دارد. راه های مواصلاتی در این منطقه بسیار ناهموار و خاکی است و جابجایی خودرو تنها با ماشین های مخصوص امکان پذیر است. البته با کمک استانداری استان تسالی به­ تازگی فعالیت هایی برای احداث جاده های بتونی شروع شده است. به دلایل سنتی و مذهبی در این منطقه استفاده از آسفالت به دلیل وجود قیر در آن ممنوع است و حتی با وجود هزینه های بسیار بیشتر، راه های بتونی بجای آسفالتی احداث می شود.

همچنین، در تمامی بیست صومعه  این منطقه گنجینه های ارزشمند تاریخی از جمله طلا، تمثال های تاریخی، کتب خطی و جواهر در قالب موزه وجود دارد که به مرور زمان در این منطقه گرد آوری شده است. در باور عموم مردم یونان پول ها و  گنجینه های موجود در این منطقه می توانست دولت یونان را از ورشکستگی اقتصادی و ریاضت های اقتصادی سال های 2010 تا 2017 نجات دهد.

برنامه روزانه صومعه ها:

اگر چه هر صومعه در مدیریت و نحوه اجرای برنامه ها خودمختار است اما به طور کلی از برنامه ذیل در صومعه ها پیروی می­شود:

شروع روز از ساعت 4 صبح برای عبادت فردی و جمعی و آماده سازی ناهار تا ساعت 8.

ساعت 8 صبح صرف ناهار (صبحانه در وعده های غذایی آنها نیست) وقت خوردن غذا که عمدتا سوپ گیاهی و سبزیجات به همراه نان است، معمولا بین 20 تا 30 دقیقه است که با تناول پیر صومعه آغاز و با زنگ خاتمه پایان می پذیرد. در حین غذا خوردن به نوبت در هر وعده یکی از راهبین پندهای اخلاقی و زندگی نامه حضرت عیسی (س) و شیوه رفتار وی را بازگو می کند.

از ساعت 8:30 الی 9:30 زائران از اشیاء مقدس بازدید به عمل می­آورند.

از ساعت 9:30 الی 4 عصر فعالیت های شخصی، دعا، کار درکارگاه ها و مزارع و ...

ساعت 4 الی 5:30 عصر دعای جمعی عصر و سپس شام.

ساعت 6 الی 8 استراحت

ساعت 8 الی 10 تا 11 دعای جمعی در کلیسا

زائرانی که در این صومعه ها اقامت دارند در تمامی این برنامه ها شرکت کرده و در اتاق های 2 الی 3 نفره اقامت دارند. زائرین هزینه ای برای اقامت در این صومعه ها و غذا پرداخت نمی­کنند. همچنین محل غذا خوردن و اقامت راهب ها با زائرین متفاوت است.

کسانی که می خواهند زندگی زاهدانه را دراین منطقه شروع کنند ضمن ارزیابی اولیه توسط شورای هر صومعه و مسئول مربوطه سه الی شش ماه را به صورت آزمایشی در آنجا می مانند. اگر بعد از این مدت همچنان خواهان ادامه زندگی در این شرایط باشند و مسئولان صومعه حسن رفتار وی را تایید کنند می توانند لباس راهبان را بر تن کنند و در آنجا در کنار سایر راهبان زندگی کنند. راهبان اجازه خروج از این محل را با گرفتن اجازه های مربوطه از صومعه شان دارند اما اغلبشان برای مدت های طولانی خارج نمی­شوند. هستند کسانی که بیش از پنجاه سال است که از این منطقه خارج نشده اند. در این صومعه ها تلویزیون، روزنامه و ... در دسترس نیست و تنها راهبانی که مسئولیت اجرایی دارند از تلفن همراه استفاده می کنند.

در آمدها:

هزینه های این صومعه ها (زندگی، هزینه های جاری و ساخت و ساز و ... ) از طرق مختلفی تامین می شود که در دیدار با دستیار برنامه ریزی صومعه واتوپدی محل درآمد ها اینگونه عنوان شد:

• بودجه های ویژه اتحادیه اروپا برای منطقه آگیوس اوروس
• دولت یونان هر ساله دربوجه خود مبلغی را برای منطقه پیش بینی می­ کند.
• فروش محصولات صومعه ها از جمله ماهی، سبزیجات، عسل، روغن زیتون، زیتون، میوه، سرکه و ...
• کمک های بین المللی از جمله پادشاهی انگلستان، ریاست جمهوری روسیه و ....
• کمک شرکت های خطوط دریایی که زائرین را به این صومعه ها می آورند.
• خرید ملک توسط صومعه ها در شهرهای مختلف و دریافت اجاره بها از هر ملک.
• اخذ مبلغ 30 یورو از هر زائر برای صدور مجوز ورود.
• چاپ و نشر کتاب.

نذورات و هدایای مردمی