توانمندسازی قدرت نرم

نوشته: عائشه الدرمکی از عمان

شاخص جهانی قدرت نرم 2022 که توسط سازمان «براند فاینانس» در انگلستان منتشر شده است، عناوین مربوط به: دانش، صلح، تفاهم و همچنین دستاوردهای کشورها و میزان استفاده از قدرت نرم به‌منظور دستیابی به دیدگاه‌های مثبتی که کشورها در تنظیم و برقراری روابط با داخل کشورهای خود و همچنین با کشورهای خارجی؛ به دنبال آن می‌باشند را مشخص می‌نماید. این شاخص در اظهارات خود با در نظر گرفتن هفت عنوان اساسی مانند: (کسب و کار، تجارت، حاکمیت، روابط بین‌الملل، فرهنگ و میراث، رسانه و ارتباطات، آموزش و محیط زیست، مردم‌شناسی و ارزش‌های جامعه) استوار است. زیرا این هفت عنوان ستون‌هایی هستند که قدرت نرم را به عنوان ابزاری برای قالب‌بندی سیاست‌های خارجی و همچنین سیاست‌های اقتصادی و تجارتی کشورها به شمار می‌برد.

این شاخص؛ قدرت نرم را که اولین بار در سال 1990 به‌عنوان یک اصطلاح توسط جوزف نای مطرح گردید به نحوی معرفی می‌کند که این قدرت می‌تواند (دیگری را قانع کند آنچه که شما می‌خواهید را بخواهد) این یک قدرت پنهانی است که به جای خشونت، زور و جنگ‌ورزی، به تفاهم، رضایت و صلح روی داده است. زیرا امروزه قدرت و توانائی‌های هر ملتی به قدرت و توانایی او در جذب دیگران و برقراری روابط خارجی مبنی بر عناوینی مانند: مثبت‌گرایی و صلح‌ورزی می‌باشد.  این عناوین مبتنی بر «فرهنگ، قوانین اقتصادی، ارزش‌های سیاسی، سیاست‌های خارجی، روابط اجتماعی، نهادهای آموزشی و حاکمیت قانون» در آن کشورها می‌باشد.

 به همین دلیل این شاخص میزان موفقیت کشورها را در مدیریت و مبارزه با آپیدمی کووید- 19 در زمان شیوع ویروس کرونا دانسته است، زیرا دست‌یابی این کشورها به روش‌های مبتکرانه جهت غلبه بر این سویه و احیای مجدد توانائی‌های اقتصادی و اجتماعی و دیگر توانائی‌هایی که در مرحله کرونا دچار آسیب شده است را از نکات اساسی موفقیت به حساب می‌آورد.

آمریکا به دلیل موفقیتی که در زمینه برخورد و روبرو شدن با ویروس کووید 19 داشت؛ رتبه اول را در این شاخص به خود اختصاص داد. بر اساس گزارش ارائه شده؛ آمریکا پنج رتبه از سال گذشته جلوتر رفته است. اگرچه داده‌های مربوط به عناوینی مانند (وضعیت مردمی، ارزش‌های اجتماعی و . . .) به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده است، زیرا به دلیل مشکلات اجتماعی که همواره در آمریکا رخ می‌دهد، و بر برداشت‌های بین‌المللی از توانایی آمریکا در حل این مشکلات تأثیر منفی به جا می‌گذارد، اما عملکرد آمریکا در زمینه فرهنگ و سنت ها خوب ارزیابی شده است. بر اساس گزارش شاخص؛ آمریکا در عرصه‌های فرهنگی بویژه در زمینه‌ی سینما، تلویزیون، موسیقی رتبه اول را داشته و قادر بوده که فرهنگ خود را به فرهنگی تأثیرگذار در صحنه‌های فرهنگی و سرگرمی مردم مطرح نماید. همچنین آمریکا توانست نشانه‌های تجارتی خود را ارائه و در سطح جهانی مطرح نماید و با پشتیبانی شرکت‌هایی مانند (آمازون، نتفلیکس، دیزنی، گوگل، آپل و غیره) که نقش بزرگی در ارائه چهره‌ای مثبت و تأثیر گذار از آمریکا در کل جهان داشته است و همچنین از طریق استفاده از رسانه‌های گروهی آمریکا به یک کشور مؤثر در عرصه‌های مختلف مطرح گردیده است. همچنین و بنابر گزارش شاخص آمریکا نیز تولیدات میراث سنتی خود را تقویت نموده و از آن حمایت کرده است. و همچنین در حمایت از فرهنگ‌های ملت‌های دیگر مانند بازی‌های «الحبار» در کره‌ی جنوبی و فرهنگ «تاج» در انگلستان نیز نقش داشته است.

و با پیشرفت آمریکا؛ انگلیس نیز و علی رغم خروجش از اتحادیه اروپا و تأثیراتی که این خروج در پی داشته است، توانسته رتبه بالایی در شاخص به دست آورد. زیرا انگلیس در روبرو شدن با اپیدمی کرونا موفق بوده و توانست با روش‌های خاص خود تأثیرات منفی این سویه را به پایان رساند. اما آلمان در مرتبه سوم قرار گرفت. سپس چین که چهار رتبه بالا رفته است، زیرا اقدامات چین در برخورد با اپیدمی کوید 19 و تولید واکسن‌های مربوطه که به (دیپلوماتیک واکسن‌ها) معروف شد و همچنین کمک‌هایی که کلیه‌ی کشورهای جهان در زمینه مبارزه با سویه کرونا ارائه نمود و واکسن‌هایی که در زمینه حفظ جان فردی و جامعه‌ای تأثیر بالایی داشت، همه اینا باعث رشد و بالا رفتن رتبه این کشور در شاخص شد.

علاوه بر آن بازی‌های المپیک زمستانی 2022 پکن که در سال آینده در چین برگزار خواهد شد، جهشی به قدرت نرم این کشور داده است، و همچنین استراتژی چین در استفاده از رسانه‌های مختلف و فضاهای مجازی نقش بزرگی در سیاست‌های اقتصادی چین داشته که توانسته است آن را به جهان معرفی و جایگاه محصولات و برندهای ویژه خود را در سطح جهانی فراهم آورد.

این گزارش در ادامه به لیستی از کشورها پرداخته و با توجه به شرایط خاص هر کشور و بر اساس همان هفت عنوان آنها را رتبه‌بندی نموده است، که فرانسه در مرتبه ششم و کانادا در مرتبه هفتم ارزیابی شده‌اند. بعد از آن سوئیس و سپس روسیه که بسبب جنگ با اوکراین فقط چهار رتبه پیشرفت کرده و ایتالیا در مرحله دهم ارزیابی شده است.

اما سلطنت عمان (نویسنده عمانی است) در مرتبه 49 بوده که این نتیجه یک پیشرفتی در مقایسه با سال گذشته به حساب می‌آید، و شاخص نیز نشاندهنده آن است که سلطنه‌ی عمان در زمینه‌های متعددی مانند: روابط بین‌المللی، رسانه، ارتباطات، فرهنگ و میراث پیشرفت چشمگیری داشته که اثر مثبت خود را در تجارت و بازرگانی نیز گذاشته است. این امر باعث گردید که سلطنه‌ی عمان توجه زیادی به بخش‌های فرهنگی و رسانه‌ای نماید، زیرا فرهنگ و رسانه نقش بزرگی در بازاریابی و ترویج فرآوردهای کشور داشته و در نتیجه در توانمندسازی بخش‌های اقتصادی دیگر و در تشویق گردشگری و سایر بخش‌های فرهنگی دیگر از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. همچنین سلطنت عمان در برگزاری روابط بین‌المللی خود موفق بوده و همواره گام‌های مثبتی در میانجیگری و دعوت به تفاهم و صلح بین ملت‌ها برداشته است.

در این رابطه می‌توان گفت که سلطنت عمان با تلاش‌های زیادی که در زمینه‌های مختلف از خود نشان داده است توانسته با تکیه به ارزش‌های ویژه که از آن بهره‌مند است در جامعه خود موفق و در سطح بین‌المللی جایگاه اثرگذاری داشته باشد، و در نتیجه دستاوردهای ملی را با همان هفت عنوان مطابقت داده و نیروی نرم خود را تقویت نموده است. این نیرویی که اثر مثبت در میان شهروندان آن کشور گذاشته و همچنین باعث جذب گردشگران و سرمایه‌گذاران از کل کشورهای جهان شده است. همچنین سلطنت عمان و با فضای مثبتی که توانسته در اذهان عمومی به جای گذارد، محل  جذب استعدادهای جوانان که بدنبال فضایی مناسب برای رشد و پیشرفت ایده‌های خود می‌باشند، شده است زیرا سلطنت عمان از مهارت‌های بالایی در زمینه‌های مختلف فرهنگی و رسانه‌ای برخوردار است که می‌توان از آن در راستای رشد و پیشرفت چنین استعدادهای بهره‌ی زیادی برد.

این شاخص توضیح می‌دهد کشورهایی که به موفقیت‌های بالایی در سطح ملی رسیده و میزان دستاودرهای داخلی خود را بالا برده‌اند توانسته‌اند به پیشرفت‌های تجاری بالایی دست یافته و نشانه‌های تجارتی خود را در سطح بین‌المللی مطرح نمایند. به‌عنوان مثال کره‌ی جنوبی با ابتکار شعاری با عنوان «کره قابل اعتماد و شایسته است» به‌منظور ترویج ارزش‌هایی که جامعه کره بر آن استوار است (احترام، ارزش‌، هماهنگی، و وحدت) استفاده نموده و آن را به‌عنوان راهبردی جهت مستحکم نمودن نیروی نرم خود و پیشرفت آن به طوری که نشانه‌های تجارتی خود را در سطح بین‌المللی مطرح نماید و آن را توسعه دهد، فعالیت می‌نماید. همچنین استرالیا و سوئیس که همواره سعی بر تقویت نیروهای نرم خود داشته و جهت حفظ هویت خویش و جایگاهی که این هویت در اذهان عمومی بین‌المللی نقش نموده و چهره‌ای بسیار زیبا از فرهنگ‌های حاکم در این کشورها تلقین همگان کرده است، تلاش‌های پی در پی از خود نشان می‌دهند.

بخش فرهنگی دانشگاه ادنبره پژوهشی با عنوان (قدرت نرم امروز: اندازه‌گیری تأثیر و آسیب‌پذیری) را ارائه نمود. این پژوهش اثر مثبتی که قدرت نرم هر کشوری در جهت برقراری روابط بین‌المللی کشورها از لحاظ فرهنگی از یک سو و همچنین گام‌های برداشته شده توسط کشورها در راستای تقویت و توانمندسازی قدرت نرم و اثر مثبت آن در برنامه‌ریزی‌های تجارتی و سرمایه‌گذاری اقتصادی از سوی دیگر را مورد بحث و بررسی قرار داده و توضیحاتی کاملی ارائه می‌نماید. و از لحاظ تاثیر قدرت نرم بر نشانه‌های تجارتی در انگلیس بر اساس این پژوهش میزان صادرات کشور بالا رفته است. و در صورتی که وارد کننده نیز قادر به تقویت نیروی نرم خود بوده و در سطح بین‌المللی جایگاه مناسبی داشته باشد میزان صادرت نیز افزایش بیشتری خواهد داشت. و در این راستا لازم است به یک نشاندهنده آماری و اقتصادی اشاره شود؛ که تقویت نیروی نرم در زمینه‌های مختلف و اثر مثبت آن در سطح جامعه می‌تواند افزایش خالص 1% داشته باشد که میزان صادرات را به 0.8% بالا می‌برد.

کشورهای جهان امروز به دنبال بهره‌گیری از قدرت نرم خود بوده و در راستای توانمندسازی و اشاعه فرهنگ خود از طریق رسانه و بقیه ابزارهای مختلف در سعی و تلاشند. زیرا فرهنگ در عرف بین‌الملل به‌عنوان قدرت نرم یاد شده که امروزه ما شاهد این هستیم که روابط بین‌الملل به شدت تحت تأثیر عوامل فرهنگی و هویتی قرار گرفته از این رو دسترسی به قدرت نرم از جمله اهداف مهم در حوزه سیاست بین‌الملل است.  لذا چهره‌ای که از کشورها از لحاظ جایگاه، امکانات، فرصت‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی به ذهن‌ها می‌رسانند نقش بزرگی در حوزه روابط بین‌الملل داشته است. از این رو پژوهش بخش فرهنگی دانشگاه ادنبره در صدد بررسی جایگاه و نقش قدرت نرم بویژه در ترسیم روابط بین‌الملل کشورها و تأثیر آن بر روند تحولات اقتصادی، گردشگری، فرهنگی و . . . در هر کشوری می‌باشد.

در پایان لازم به تذکر است که ما همه ملزم به احیای ارزش‌ها و فرهنگ‌های مثبت خود بوده و جامعه‌هایمان را که دارای فرهنگ و تمدن غنی می‌باشند، به سوی جست و جوی تبار فرهنگی خود هدایت نموده تا بتوانیم نیروی نرم‌مان را تقویت و در عملکردها و دست‌یافته‌های خود موفق باشیم. این شکوفایی موجب مثبت اندیشی و ترویج صلح و تفاهم در سطح جهان می‌گردد.

لینک: تمکین القوة الناعمة

https://www.omandaily.om/أفکار-وآراء/na/تمکین-القوة-الناعمة