۱۴ آذر ۱۴۰۲ - ۰۸:۴۰
مردم آسی در گرجستان

آسی ها یکی از پرشمارترین گروه های قومی در گرجستان بوده اند که در نتیجه جنگ اوت 2008، وضعیت جمعیتی اوستیای جنوبی اساسا تغییر کرده است. پس از از دست دادن کنترل اداری-سرزمینی دولت گرجستان بر دره‌های لیاخْوی بزرگ و کوچک و منطقه آخالگوری، بخش زیادی از جمعیت ساکن در این مناطق و کل جمعیت دره‌های لیاخوی بزرگ و کوچک مجبور به ترک خانه‌های خود شدند.

در نتیجه جنگ اوت 2008، وضعیت جمعیتی اوستیای جنوبی اساسا تغییر کرده است. پس از از دست دادن کنترل اداری-سرزمینی دولت گرجستان بر دره‌های لیاخْوی بزرگ و کوچک و منطقه آخالگوری، بخش زیادی از جمعیت ساکن در این مناطق و کل جمعیت دره‌های لیاخوی بزرگ و کوچک مجبور به ترک خانه‌های خود شدند. ساختار جمعیتی مناطق مجاور منطقه مناقشه نیز تغییراتی را تجربه کرد. تا ماه سپتامبر، مجموع پناهندگان از مناطق مناقشه (شامل مناطق شیدا کارتلی) از 127 هزار نفر فراتر رفت. پس از امضای توافق آتش‌بس بین روسیه و گرجستان و خروج نیروهای روسی از منطقه، تعداد زیادی از مهاجران اجباری داخلی خارج از مرزهای اداری منطقه خودمختار اوستیای جنوبی سابق، به خانه‌های خود بازگشتند، اگرچه جمعیت گرجی دره های لیاخوی بزرگ و کوچک و چندین هزار گرجی ساکن در منطقه آخالگوری هنوز تبعید شده هستند، وزارت پناهندگان و اسکان مجدد به آنها وضعیت مهاجران اجباری اعطا کرد و آنها را در 38 شهرک جدید از نوع کلبه ای قرار داد که مخصوص برای آنها ایجاد شده بود. بر اساس اطلاعات رسمی وزارت پناهندگان و اسکان مجدد، تعداد پناهدگان داخلی در نتیجه جنگ اوت 2008 (بدون احتساب پناهدگان از منطقه زِمو آبخازیا (آبخازیای علیا) به 24.729 نفر می رسد.

پس از جنگ 2008، رسانه‌های مختلف چه در داخل و چه در خارج از کشور دائماً اطلاعاتی را در مورد ظلم، آزار یا تبعید آسی های مقیم گرجستان منتشر می‌کردند که متعاقباً موضوع گمانه‌زنی‌های سیاسی متعددی شد. به دلیل انتشار بسیاری از اطلاعات متناقض، مرکز اروپا برای مسائل اقلیت ها (ECMI) تصمیم گرفت این موضوع را مورد بررسی  و تحقیق قرار دهد که به موضوعی مانند تأثیر جنگ اوت بر روابط  اوستیایی - گرجستانی پاسخ دهد و نشان می دهد که چقدر توازن جمعیتی در مناطق آسی نشین در گرجستان تغییر کرده است، همچنین چه روندهای جمعیتی و مهاجرتی در پس زمینه فرآیندهای سیاسی مدرن حاکم است و به طور کلی، جنگ اوت چه تأثیری بر وضعیت آسی های مقیم گرجستان گذاشت. در مرحله اولیه مطالعه، قصد داشتیم روابط بین قومیتی را در مناطق مختلف شیدا کارتلی در مجاورت منطقه مناقشه مطالعه کنیم، اما در روند کار، محدوده جغرافیایی مطالعه را گسترش دادیم و همه مناطق را در بر گرفتیم، مناطق گرجستان، جایی که طبق آخرین سرشماری سال 2002، جمعیتی از مردم آسی زندگی می کنند. این امر علاوه بر اجرای اهداف فوق، این فرصت را به ما داد تا تعداد تقریبی آسی ها در مرحله کنونی به تفکیک روستاها تعیین کرده و آن را با داده های سرشماری جمعیت سال 2002 مقایسه کنیم. در طول مطالعه، ما این فرصت را داشتیم که سطح ادغام مردم آسی در گرجستان را بر اساس معیارهایی مانند دانش زبان گرجی، دانش زبان مادری آنها، هویت، پایان نام خانوادگی (اوستیایی یا روسی) و غیره ارزیابی کنیم.  مقاله بر وضعیت کنونی جمعیت آسی ها در گرجستان متمرکز است و عمداً به مسائل تاریخی نمی پردازیم.

این مطالعه در زمان مشخص - از نوامبر 2008 تا ژوئن 2009 انجام شد. نتایج مطالعه کاملاً بر اساس اطلاعات به دست آمده از تحقیقات میدانی است. تحقیقات میدانی در تمام مناطق محل سکونت آسی ها از جمله روستاهای صرفاً آسی نشین، روستاهای مختلط (گرجی-اوستیایی، گرجی-اوستیایی-آذربایجانی) و روستاهای مجاور گرجی نشین و آذربایجانی نشین انجام می شد. در مجموع 46 روستا تحت پوشش قرار گرفتند که عبارتند از: کْوِدا شاوْشوِبشی، تسیتِلوبانی، دیدی خوروالِتی، تِدوتسمیندا، واریانی،  آقایانی، ساکاداگیانو، گامدلیستسقارو، کوِمو رِنه، قاراپیلا، ناتسرِتی، کارالِتی، تْقویاوی، کِره، ببروزلِتی، اِرگنِتی، کوِمو نیکوزی، زِمو نیکوزی، قینتسویسی، زغودِری، اِلباکیانی، تاختیسدزیری، دوْانی، توائورِبی، خویتی، گوراکا، واکه، پانتیانی (منطقه شیدا کارتلی)؛ پیچخووانی، آرگوخی، جوگاآنی، تسیسیکاآنسری، قیتاآنی، آرِشپِرانی، پونا (منطقه کاختی)؛ کودیستسقارو، کوِمو شواخِوی، زِمو شواخِوی، تسیتسامورا، کارکوشاآنی، آخالی بورغولی، دزوِلی بورغولی، لامووانی، کوبی و اوکروقانا (منطقه متسخِتا-متیانِتی)؛ دیدی میتاربی (منطقه سامتسخه-جاواختی).

در طول تحقیق، در مجموع با 250 نفر به صورت انفرادی مصاحبه شد، پنج مباحثه گروهی در روستاهای آرشپِرانی، پیچخووانی، تسیتِلوبانی، الباکیانی و زمو شواخوی برگزار شد. به منظور تعیین منطقه کار میدانی، در مرحله اولیه مطالعه، داده های آماری مربوطه را در مورد اسکان آسی ها در گرجستان و تعداد آنها از اداره آمار گرجستان به دست آوردیم. بر اساس این داده ها، روستاهای هدف بر اساس معیارهای مختلفی انتخاب شدند: روستاهای هدف شامل روستاهای کاملا آسی نشین، مختلط آسی-گرجی، مختلط آسی-آذربایجانی، کاملاً گرجی و کاملاً آذربایجانی بودند. طرف مصاحبه به طور تصادفی، حداقل پنج نفر در گروه های سنی و جنسیتی مختلف از هر روستا انتخاب شدند.

وضعیت جمعیتی و منطقه اسکان آسی ها در گرجستان

آسی ها یکی از پرشمارترین گروه های قومی در گرجستان بوده اند. بر اساس آخرین سرشماری شوروی که در سال 1989 انجام شد، تعداد آسی ها به 164.055 نفر و در خارج از منطقه خودمختار اوستیای جنوبی به 98.823 نفر می رسید. این تعداد در نتیجه مناقشه های قومیتی که در دهه 1990 رخ داد، به طور قابل توجهی کاهش یافت، زمانی که آسی های ساکن در مناطق مختلف گرجستان به اجبار اخراج شدند یا شرایطی برای آنها فراهم شد که در نهایت منجر به ترک خانه های خود و مهاجرت آنها به روسیه و عمدتا به اوستیای شمالی شد. طبق سرشماری سال 2002، تعداد آسی ها در گرجستان، به جز قلمرو منطقه خودمختار اوستیای جنوبی سابق، 38.028 نفر بود که در در 132 روستای هفت منطقه گرجستان (شیدا کارتلی، کاختی، سامتسخه-جاواختی، متسختا- متیانتی، کومو کارتلی، ایمرتی، راچا-لچخومی) ساکن هستند. با این حال، تعداد اصلی آسی ها در مناطق شیدا کارتلی، کاختی و متسختا-متیانتی متمرکز هستند. تعداد زیادی از آسی ها همچنین  در شهرهای بزرگ و مراکز منطقه ای مختلف گرجستان زندگی می کنند. بر اساس برآورد، تعداد جمعیت آسی حتی پس از سال 2002 به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. بر اساس بررسی ما و اطلاعات دریافتی، امروزه جمعیت آسی های ساکن در مناطق روستایی نباید از 10.000 نفر بیشتر باشد، در حالی که طبق سرشماری سال 2002 تعداد آنها 22.000 نفر بوده است. متأسفانه، انجام محاسبه مشابهی نسبت به آسی های شهرنشین دشوار بود، چون بر خلاف روستاهایی که آسی ها در آن سکونتگاه‌های فشرده تشکیل می‌دهند، آنها در شهرها پراکنده هستند، بنابراین، در رابطه با شهرها، ما فقط به داده های سرشماری رسمی سال 2002 تکیه می کنیم، که بر اساس آن تعداد آسی های شهرنشین 16.000 نفر است. به نظر ما، بر خلاف جمعیت روستایی، تعداد آسیهای شهرنشین بعد از سال 2022 تغییر قابل توجهی نمی کرد، زیرا از یک سو وضعیت اجتماعی جمعیت شهری در مقایسه با وضعیت اجتماعی روستایی بهتر است و بنابراین، شهرنشینان انگیزه کمتری برای فروش ملک خود و اسکان در جای دیگر دارند. از سوی دیگر، بخشی از جمعیت آسی که روستا را ترک کردند در نزدیکترین شهرها ساکن شدند و به این ترتیب جایگزین جمعیت آسی شدند که طی سالهای 2002-2009 از شهرها به روسیه مهاجرت کردند. بر این اساس، اگر تعداد جمعیت آسی ها ساکن در شهرها  تا سال 2002 را به تعداد جمعیت روستایی محاسبه شده توسط ما اضافه کنیم، به 26.000 نفر خواهیم رسید.

در منطقه شیدا کارتلی، آسی ها در 59 روستای شهرستان های گوری، کاسپی، کارِلی و خاشوری ساکن هستند، با این حال، بر اساس ارزیابی انجام شده و اطلاعات دریافتی از جمعیت، می توان نتیجه گرفت که امروزه تعداد قابل توجهی از آسی ها (60٪ و بیشتر) در 17 روستای ذیل زندگی می کنند: کْوِمو شاوْشْوِبی، تْسیتِلوبانی، دیدی خوروالِتی، ناتسرِتی (شهرستان گوری)، گامدلیستسقارو، زادیانتکاری، زمو رِنه، نیگوزا، کوِمو رِنه، قاراپیلا، توائورِبی، خویتی، گوراکا، واکه، پانتیانی (شهرستان کاسپی)، اِلباکیانی، قینتسویسی (شهرستان کارِلی).

در طی تحقیقات میدانی مشخص شد که داده های سرشماری نفوس سال 2002 در برخی موارد واقعیت را منعکس نمی کند و از تعداد آسی ها در روستاهای مختلف به شکل کاهش یافته ارائه شده است: تسیتلیوبانی، ناتسرتی، قینتسویسی، اِلباکیانی، گامدلیستسقارو و دیگر. با این حال، مورد فوق جعل آگاهانه و از پیش طراحی شده نیست. اکثریت قریب به اتفاق آسی‏های ساکن در منطقه شیدا کارتلی، نام‌های خانوادگی گرجی (پسوند گرجی) دارند که ممکن است دلیل ثبت نام آنها در فهرست سرشماری بعنوان گرجی‌ها باشد. در عین حال، به دلیل یکسان سازی فرهنگی، برای بخش قابل توجهی از جمعیت آسی ساکن شیدا کارتلی، معرفی خود به عنوان گرجی مسئله مشکل آفرین نیست. در جریان مطالعه، موارد بسیاری از این قبیل را یافته شد که آسی ها، از روی احتیاط و بطور ارادی، ملیت خود را گرجی ثبت کردند.

در منطقه کاختی، آسی ها در 37 روستا زندگی می کنند، با این حال، تحقیقات میدانی نشان داد که جمعیت قابل توجهی آسی (60٪ یا بیشتر) در 12 روستا، از جمله جوگاآنی(شهرستان تِلاوی)، آرگوخی، پیچخووانی، کورِتی (شهرستان آخمِتا)، قیتاآنی (شهرستان گورجاآنی)، آرِشپرانی، زمو بولکوی، پونا، دونا، کومو خِچیلی، زمو خِچیلِ (شهرستان لاگودخی)، تسیسیکاآنتسِری (منطقه قوارِلی) تمرکز شده اند. به طور سنتی، جمعیت آسی در روستاهای مختلف دره پانکیسی زیاد بود، به ویژه، روستاهای دره پانکیسی - کومو خالاتسانی، تسینوبانی، دوماستوری، کوتساختا روستاهای آسی محسوب می شدند و هنوز هم گاهی اوقات به عنوان روستاهای آسی از آنها یاد می شود. اگرچه در دهه 1990 آسی ها تقریباً به طور کامل این روستاها را رها کردند. فقط یک یا دو خانواده آسی در روستای کوتساختا باقی مانده بودند.

مناطق شیدا کارتلی و کاختی از نظر تعداد جمعیت آسی متمایز می شوند، جایی که عمدتاً روستاهایی وجود دارد که میانگین تعداد آسی ها در آنها 200-250 نفر است، در حالی که در روستاهای سایر مناطق تعداد آنها از 50-150 نفر تعرض نمی کند. به طور سنتی، با توجه به تعداد جمعیت آسی در گرجستان، شهرستان بورجومی برجسته بود، جایی که طبق سرشماری سال 1989، یازده روستای کاملاً آسی نشین وجود داشت، و امروزه تنها چند خانواده آسی در روستای  "دیدی میتاربی" ،  باکوریانی (344 نفر) و برجومی (215 نفر) باقی مانده اند. منطقه دیگری که آسی ها به طور فشرده در آن سکونت دارند، منطقه متسختا-متیانتی است که طبق سرشماری سال 2002، آسی ها در 26 روستا زندگی می کنند، اگرچه جمعیت بزرگترین روستا از 150 نفر تعرض نمی کند. مانند منطقه شیدا کارتلی، داده های رسمی سرشماری به طور دقیق تصویر جمعیتی در برخی از روستاهای منطقه متسختا-متیانتی، به ویژه در روستاهای آسی شهرستان دوشتی را منعکس نمی کند. بر اساس سرشماری سال 2002، برخی از روستاهای منطقه دوشتی نیمی از روستاهای اوستیایی هستند، در حالی که تخمین می زنیم که اکثر این روستاها کاملا یا عمدتاً آسی هستند. این به روستاهای کودیستقارو، زمو شواخِوی، کومو شواخِوی، کویتکیریستسقارو و تسیتسامورا مربوط می شود، که گروه نسبتاً بزرگی از روستاها را تشکیل می دهند که جمعیت آن به طور فشرده توسط آسی ها تشکیل شده است، و گروه دیگری متشکل از سه روستای آسی وجود دارد که شامل روستاهای کارکوشانی، آخالی بورغولی و دزوِلی بورغولی است. بیشتر روستاهای آس در منطقه قازبِگی کاملا تخلیه شده است. به عنوان مثال، هنگام بازدید از روستاهای دره تْروسو، تنها یک بانوی مسن (در روستای اوکروقانا) را پیدا کردیم، دیگران در دهه 1990 و در آغاز سال 2005 به اوستیای شمالی نقل مکان کردند. در نتیجه امروز تمام روستاهای دره تْروسو کاملا متروکه شده است.

داده های سرشماری سال 2002 نیز به طور قابل توجهی در سکونتگاه های آسی های منطقه کومو کارتلی تغییر کرده است، به ویژه، آسی ها در پنج روستای شهریستان تِتریتسقارو زندگی می کردند: آلِکسِیفکا، آرخوتی، چیْنچریاین، گودارِخی و واکه. در نتیجه بازرسی مشخص شد که در سال های اخیر جمعیت آسی این روستاها به طور کامل منطقه را ترک کرده اند، بخشی از خانه های آنها توسط دولت برای مهاجران بوم شناختی که از مناطق سوانتی و آجارا نقل مکان کرده اند خریداری شده است و بخشی نیز توسط اشخاص خصوصی خریداری شده است. با این حال، آسی ها در کومو کارتلی هنوز به تعداد کمی در سکونتگاه های شهری باقی مانده اند، به ویژه، 61 نفر در شهر تِتریتسقارو  زندگی می کنند. روند مشابهی، یعنی تغییر در تصویر سنتی جمعیتی روستاهای آسی نشین، در مناطق دیگر نیز مشاهده می شود، به عنوان مثال، در روستای تسیلوبانی، جایی که حدود یک سال پیش، دولت خانه هایی خرید و پنج خانواده مسخی های تبعید شده را در آن اسکان داد. مهاجران بوم شناختی از آجارا نیز در اواخر دهه 1990 در این روستا ساکن شدند. به ویژه تمایل آوارگان، پناهندگان و مهاجران به اسکان در روستاهای آسی در منطقه کاختی افزایش یافته است. به عنوان مثال، در روستای پیچخووانی شهرستان اخْمِتا، یازده خانه از آسی ها برای مهاجران از آجارا، و شانزده خانه برای مهاجران ازسوانتی در روستای ارگوخی خریداری شد. به گفته ساکنان محل، در روستاهای دیگر نیز روند های مشبهی در نظر گرفته شده است.

ادغام در جامعه گرجستان

از زمان شوروی، آسی ها به طور سنتی مجتمع ترین گروه قومی در جامعه گرجستان بوده اند. اگر تسلط بر زبان گرجی، فراوانی ارتباط با گرجی‌ها، سنت ایجاد خانواده‌های مختلط با گرجی‌ها را معیارهای تعیین‌کننده ادغام در نظر بگیریم، می‌توانیم با اطمینان ادعا کنیم که سطح ادغام هم در منطقه خودمختار اوستیای جنوبی سابق و هم و خارج از آن، در میان آسی های ساکن در مناطق مختلف گرجستان به یک اندازه بالا بوده است. در نتیجه مناقشه که در اواخر دهه 1990 به وجود آمد، عامل بیگانگی بین آسی ها و گرجی‌های ساکن در قلمرو منطقه خودمختار اوستیای جنوبی سابق افزایش یافت، روابط روزمره کاهش یافت و زبان روسی به تدریج جایگزین زبان گرجی شد، اگرچه  روابط بین قومی در سایر مناطق گرجستان، علیرغم مهاجرت قابل توجه و آزار و اذیت گسترده آسی ها در دهه 1990، تغییرات عمده ای نشده است. سطح ادغام در برخی از مناطق به قدری بالاست که حتی با همسان سازی زبانی و قومی مواجه هستیم. اما با توجه به شهرستان ها و روستاها، تصویر متفاوتی در این زمینه وجود دارد.

سطح بالایی از ادغام و در برخی موارد همسان سازی را می توان در منطقه ای با بیشترین تراکم آسی ها - شیدا کارتلی یافت که احتمالاً ناشی از نزدیک ترین همزیستی ممکن با جمعیت گرجی است. یکی از عوامل اصلی تعیین کننده هویت آسی - دانش زبان آسی - فقط در افراد مسن مواجه است که به یک اندازه به هر دو زبان - گرجی و آسی تسلط دارند. در بیشتر موارد، نسل جوان آسی ها به زبان مادری خود را تسلط دارند، اما برای ارتباط با یکدیگر به زبان گرجی ترجیح می دهند. با این حال، هنوز تفاوت جزئی بین روستاهای مختلف وجود دارد. زبان آسی در شمال شهرستان کاسپی، در روستاهای هم مرز با روستاهای آسی همجوارمنطقه آخالگوری (پانتیانی، واکه، گوراکا) و همچنین در روستاهای بومی آسی شهرستان گوری (تسیتِلوبانی، زادیانتکاری، رِنه) نسبتاً بهتر حفظ شده است. زبان آسی در روستاهای شهرستان کارلی نیز به خوبی حفظ شده است، به ویژه در روستای اِلباکیانی، که به دلیل راه های دسترسی دشوار و موقعیت ایزوله، سنت های فرهنگی آسی را نسبتاً بهتر حفظ کرده است. این روستا همچنین از آن جهت قابل توجه است که یکی از نمونه‌های نادر همگون‌سازی فرهنگی گرجی‌ها به محیط فرهنگی آسی است. به‌ویژه روستاییان (بیشتر با نام خانوادگی اِلباکیدزه) که اصالتاً اهل منطقه راچا هستند و در اواسط قرن نوزدهم در منطقه کارلی نقل مکن کردند، جایی که در محیط جمعیت آسی، هویت تاریخی گرجی آنها به اوستیایی تغییر یافت.

لازم به ذکر است که در تعدادی از روستاهای آسی، با وجود بین رفتن کامل علائم هویت آسی، اطلاعاتی در مورد اصالت آسی همچنان حفظ شده است. گرجی‌های و نمایندگان سایر اقوام ساکن در همسایگی،  آنها را آسی می‌دانند، با این حال، اگر فرآیندهای ادغام فعلی ادامه یابد، به راحتی می‌توان انتظار داشت که جمعیت اوستیایی منطقه شیدا کارتلی پس از چند نسل کاملاً هویت آسی خود را از دست بدهند. علاوه بر روندهای آشکار از دست دادن زبان آسی، روند جایگزینی نام های خانوادگی آسی با نام های خانوادگی گرجی قابل توجه است که در دوره شوروی آغاز شد و به ویژه در اواخر دهه 1990 شدت یافت. اگر در دوره شوروی این روند بیشتر داوطلبانه بود، در دهه 1990 در نتیجه سیاست ناسیونالیستی، تغییر نام خانوادگی آسی به گرجی شکل اجباری به خود گرفت. امروزه، اکثریت قریب به اتفاق آسی ها که در تمام شهرستان های منطقه شیدا کارتلی زندگی می‌کنند، نام‌های خانوادگی با پس‌وندهای گرجی (-شویلی، -دْزه، -وری) دارند، اگرچه استثنائات نادری وجود دارد، به ویژه نام‌های خانوادگی آسی با پسوندهای روسی (اُو، اُوا) را می توان در روستا های تستِلوبانی، گامدلیتسقارو، زادیانتکاری، قینتسویسی، اخالی خوروالتی، پاتارا خوروالِتی، ساکاداگیانو، هرچند در مقادیر کم، یافت. این ها عمدتاً جمعیتی هستند که به دلایلی مایل به تغییر نام خانوادگی خود نبودند، و همچنین مهاجران نسبتاً اخیری که از منطقه خودمختار اوستیای جنوبی سابق در دهه 1980 نقل مکان کردند و همگون‌سازی فرهنگی  گرجی را تجربه نکردند.

از نظر سطح ادغام آسی ها، وضعیت در سایر مناطق گرجستان کمی متفاوت است. به عنوان مثال، آسی های ساکن در منطقه قازبِگی، هویت آسی خود را بهتر حفظ کرده‌اند که در تسلط به زبان آسی، از جمله توسط جوانان، و حفظ نام‌های خانوادگی آسی تجلی می‌یابد. علاوه بر این، در برخی از روستاها، سطح تسلط به زبان گرجی پایین است. چنین وضعیتی در روستای آسی نشین "دیدی میتاربی"شهرستان برجومی است، جایی که زبان آسی به خوبی حفظ شده است، اگرچه بر خلاف منطقه قازبِگی، جمعیت آسی برجومی نام های خانوادگی خود را نیز از دست داده اند. دلیل چنین تفاوتی ممکن است منزوی بودن روستاهای آسی در مناطق نام برده و تماس کمتر با جمعیت گرجی باشد.

ادغام/همگون سازی قومی-زبانی آسی ها در منطقه کاختی در شهرستان های مختلف به گونه ای متفاوت پیش می رود. از این نظر، وضعیت در شهرستان های اخْمِتا، تلاوی، قْوارِلی و گورجاآنی مشابه است، جایی که بخش بزرگی از آسی ها از زمان دوره شوروی، همگونسازی را فرهنگ و زبان گرجی تجربه کردند. مانند منطقه شیدا کارتلی، زبان گرجی به تدریج جایگزین زبان آسی می شود، نام های خانوادگی آسی نیز تنها در برخی از روستاها - روستای جوگاآنی شهرستان تِلاوی و روستای تسیتسیکاآنتسِری شهرستا قوارِلی، حفظ شده است. در روستاهای آسی نشین شهرستان لاگودِخی با وضعیت کاملاً متفاوتی روبرو هستیم که در آن هویت قومی آسی در مقایسه با سایر سکونتگاه ها تا حد امکان حفظ شده است. به ویژه، این وضعیت در شش روستای آسی نشین شهرستان لاگودخی - آرِشپِرانی، زمو بولکوی، پونا، دونا، کومو خِچیلی، زمو خچیلی (جمعیت آسی در هر یک از آنها بیش از 80٪ است)، جایی که زبان آسی هنوز نه تنها در میان ساکنان مسن رایج است، بلکه زبان ارتباط میان جوانان است.

از این نظر روستاهای آرشپرانی و پونا خودنمایی می کنند. در هر دوی این روستاها، پسوندهای آسی نام‌های خانوادگی نیز حفظ شده است. یکی از دلایل اصلی حفظ عنصر آسی در این سطح در روستاهای نامبرده، وجود سنت آموزش زبان آسی در مدارس محلی از دوره شوروی است. زبان آسی هنوز در مدارس دولتی در هر دو روستا تدریس می شود و برای همه پایه ها اجباری است (چهار ساعت در هفته برای دانش آموزان کلاس اول تا چهارم و سه ساعت در هفته برای دانش آموزان کلاس پنجم تا یازدهم).

آموزش زبان آسی در مدرسه در این دو روستای شهرستان لاگودخی استثنا است. واضح است که بدون اتخاذ تدابیر خاص، رویه استفاده از زبان آسی در آینده نزدیک در میان اکثریت قریب به اتفاق آسی های ساکن گرجستان از بین خواهد رفت. در بسیاری از روستاهای آسی نشین، سطح ادغام یا همگون‌سازی در محیط فرهنگی گرجی به حدی بالاست که نیاز به حفظ زبان آسی حتی توسط خود جامعه آسی به وضوح ابراز نمی شود. بنابراین، احتمال زیاد دولت باید مسئولیت پذیرفته و اقدامات مناسبی را برای حفظ سنت های فرهنگی آسی در زمینه آموزش و زبان آغاز کند.

روند مهاجرت در جامعه آسی و تأثیر جنگ روسیه و گرجستان سال 2008 بر روابط آسی- گرجی

مهاجرت توده آسی ها از گرجستان در اواخر دهه 1980 آغاز شد که به دلیل مناقشه های قومی و سیاست ملی گرجستان در آن زمان بود. در طول دهه 1990، مهاجرت آسی ها از گرجستان عملاً تمام روستاهای آسی نشین را تحت تأثیر قرار داد. در طی تحقیقات مشخص شد که از دهه 1990، بر اساس روستاها، 10 تا 50 درصد جمعیت مهاجرت کردند و بیشتر مهاجران عمدتاً در اوستیای شمالی ساکن شدند. همانطور که در فصل اول مقاله بیان شد، مهاجرت آسی ها در دهه 2000 ادامه یافت و تعداد آنها در مقایسه با نتایج سرشماری جمعیت سال 2002 به میزان قابل توجهی کاهش یافت، اما برخلاف دهه 1990، در مرحله معاصر، دلیل مهاجرت آسی ها  اجبار یا هر نوع نفوذ دیگری نبود. دلیل اصلی خروج جمعیت، به گفته خویشان باقیمانده آنها، شرایط سخت اجتماعی و بیکاری بوده است که یکی از راه های بهبود وضعیت برای آسی ها، مهاجرت به اوستیای شمالی بود. قبل از بسته شدن مرز گرجستان و روسیه در سپتامبر 2006، مهاجرت فصلی آسی ها به اوستیای شمالی فعال بود و پس از بسته شدن مرز، اکثر این مهاجران اقامت در اوستیای شمالی را انتخاب کردند. آسی ها عمدتاً ترجیح می‌دهند در اوستیای شمالی مستقر شوند زیرا تقریباً همه آسی هایی که در گرجستان زندگی می‌کنند در اوستیای شمالی خویشاوندی دارند و برای آنها راحت‌تر و آسان‌تر است که زندگی جدید را در یک محیط شناخته شده ادامه دهند، در حالی که کسانی که در اوستیای شمالی خویشاوندی ندارند، برای  بهبود  شرایط زندگی را در شهرهای مختلف بزرگ گرجستانمهاجرت می کنند. این روند نه تنها در میان جمعیت آسی، بلکه در میان گرجی ها نیز مشاهده می شود که با مهاجرت به شهر از شرایط سخت مناطق روستایی فرار می کنند. طی تحقیقات میدانی و مصاحبه با مردم، مشخص شد که در تمامی روستاهایی که بازدید کردیم، نسبت به آمار سرشماری سال 2002، تعداد کل جمعیت (هم آسی و هم گرجی) تقریباً 10 درصد کاهش یافته است.

امروزه موضوع مورد توجه جامعه از جمله سازمان ها و ناظران بین المللی موضوع خروج احتمالی آسی های مقیم گرجستان و یا تبعیض آنها به دلیل جنگ 2008 روسیه و گرجستان است. این علاقه ناشی از این واقعیت است که از زمان پایان خصومت ها تاکنون، شایعات به طور مداوم، عمدتاً از منابع روسی، در مورد تحدید آسی ها به دلایل مسائل قومی، آزار و اذیت یا مهاجرت اجباری آنها پخش می شود. در روند کار میدانی، ما به طور ویژه چنین اطلاعاتی را در میان جمعیت آسی و گرجی بررسی کردیم. با این حال، ما نتوانستیم هیچ واقعیت تایید شده ای از انجام چنین رویدادهایی را شناسایی کنیم. حتی در گزارشات هیئت نظارت اتحادیه اروپا نیز چنین واقعیت هایی را تایید نشده است. پس از جنگ، نمی توان در مورد مهاجرت توده آسی ها از گرجستان صحبت کرد. در روستاهای آسی نشین منطقه شیدا کارتلی، واقعیت مشابهی را شناسایی نشده است. تعداد کمی (چند خانواده) آسی ها تنها از برخی روستاهای کاختی - تسیتسیکاآنتسری، آرشپرانی، آرگوخی، پیچخوانی و کورِتی مهاجرت کردند. با این حال، دلیل رفتن آنها نه چندان آغاز جنگ، بلکه تصمیم اتخاذ شده قبل از جنگ برای نقل مکان به اوستیای شمالی است. در روستای آرشپرانی با دو خانواده آشنا شدیم که در ژوئیه 2008، یعنی قبل از شروع جنگ، خانه های خود را فروختند و در حال آماده شدن برای مهاجرات به ولادی‌قفقاز (پایتخت جمهوری اوستیای شمالی) بودند، اما در نتیجه قطع روابط دیپلماتیک روسیه و گرجستان مجبور به ماندن و جستجوی سرپناه موقت شدند.

در مورد تأثیر عامل جنگ بر روابط بین اقوام نیز تغییرات قابل توجهی در این زمینه مشاهده نشده است. در رندگی روزمره، روابط گرجی و آسی به اندازه صلح آمیز و دوستانه است. از سوی نمایندگان هر دو قوم، درک جنگ یکسان بود - تلاش دولت متجاوز روسیه برای فتح و نابودی یک کشور مستقل. تنها تفاوت در رویکردها، ارزیابی های نسبتاً معتدل و محتاطانه نمایندگان جامعه آسی در رابطه با روسیه است. برای آسی ها روسیه یکی از منابع اصلی تجارت و در نتیجه بهبود وضعیت اقتصادی بود، بنابراین قطع روابط با روسیه به معنای کاهش منافع برای آنها و همچنین قطع ارتباط با خویشاوند و دوستان است.

علیرغم این واقعیت که روابط جوامع گرجی و آسی حتی پس از جنگ نزدیک و دوستانه است، به دلیل احتیاط و ترسی که در جامعه آسی به وجود آمده است، تأثیر جنگ همچنان محسوس است. اکثریت قریب به اتفاق مصاحبه نسبت به آینده تردید دارند. با در نظر گرفتن تجربه نامطلوب اوایل دهه 1990، بخشی از جمعیت آسی با سوء ظن به آینده می نگرند و در صورت تجدید خصومت ها احساس امنیت خود را ندارند که تمایل آنها را برای مهاجرت و پیوستن به بستگان خود در اوستیای شمالی تقویت می کند. بنابراین، در صورت باز شدن مرز با روسیه و سهولت تردد، احتمال مهاجرت آسی ها بیشتر خواهد شد.

اقدام مرکز اروپایی برای مسائل اقلیت ها (ECMI)

پروژه های مرکز اروپایی برای مسائل اقلیت ها در گرجستان عموماً با هدف ترویج ادغام اقلیت های ملی در جامعه انجام می شود. از سال 2004، پس از آغاز فعالیت کامل مرکز در گرجستان، جهت اولویت، ارتقای ادغام مناطقی بود که به طور فشرده در آن اقلیت های ملی سکونت دارند (به طور خاص برای مناطق سامتسخه-جاواختی و کومو کارتلی).  در هر دو منطقه، انجمن‌های عمومی که طیف مدنی محلی را متحد می‌کند،  "مجمع مدنی جاواختی" در سامتسخه-جاواختی، و "مجمع مدنی تسالکا" در کومو کارتلی ایجاد شد. هر دوی این ساختار به مرور زمان به عنوان پل ارتباطی مرکز و منطقه شکل گرفتند که یکی از ابزارهای مؤثر برای رساندن مشکلات محلی به دولت مرکزی و بحث در مورد آنها بود. موفقیت این عمل، ECMI را بر آن داشت تا شیوه های مشابهی را در مناطق دیگر، از جمله مناطق با اقلیت های ملی تعداد کم، که از نظر توسعه ادغام مدنی کمتر مورد توجه دولت قرار گرفته اند، معرفی کند. جامعه آسی، همانطور که از فصول قبل مشاهده می شود، به تعداد زیادی در مناطق شیدا کارتلی و کاختی حضور دارند. بر این اساس، از سال 2010، ECMI در حال برنامه ریزی برای ترویج شبکه/شورای اقلیت های ملی در هر دو منطقه است که علاوه بر آسی ها، نمایندگان سایر گروه های قومی ساکن در منطقه نیز در آن شرکت خواهند کرد. مشارکت در شورا و مشارکت فعال در فعالیت‌های آن برای جامعه آسی اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا با وجود فراوانی آسی ها در مناطق مذکور، سطح مشارکت آنها در فرآیندهای مدنی بسیار پایین است. هیچ انجمن عمومی برای حفظ هویت فرهنگی آسی  وجود ندارد. در طی مراحل تحقیقاتی، طی جلساتی با جامعه آسی، موضوع ایجاد شوراها را مطرح کردیم که باعث علاقه و تایید بسیار شد. این ابتکار با مفهوم و برنامه عملیاتی ادغام اقلیت های ملی که توسط دولت گرجستان در ماه مه 2009 تصویب شده است، مطابقت کامل دارد که بر اساس آن شوراهای اقلیت های ملی باید در شش منطقه گرجستان (سامتسخه-جاواختی، کومو کارتلی، کاختی، شیدا کارتلی، ایمرتی، آجارا) ایجاد شود. ECMI در نظر دارد با دولت گرجستان در روند تشکیل شوراها و توسعه آنها فعالانه همکاری کند.

نتیجه گیری

روند کاهش تعداد آسی ها در گرجستان در دهه گذشته ادامه دارد. داده های ثبت شده در نتایج سرشماری جمعیت سال 2002 - 38028 نفر - برای سال 2009 تغییرات قابل توجهی داشته است و احتمالاً باید تا حدود 26000 نفر کاهش یافته باشد. در این مرحله کاهش تعداد آسی ها ناشی از شرایط سخت اجتماعی است و به تبعیض یا آزار قومی مربوط نمی شود. زمینه اجتماعی سنگین عمدتاً در مناطق روستایی ایجاد می شود، بنابراین، بخش زیادی از جمعیت آسی روستاها را ترک کردند و عمدتاً به اوستیای شمالی نقل مکان کردند.

سطح ادغام آسی های مقیم گرجستان بسیار بالا است، برخلاف سایر اقلیت‌های ملی، عملاً هیچ مانع زبانی برای آسی ها وجود ندارد؛ در بسیاری از موارد دانش زبان مادری و فرصت تحصیل به این زبان برای آنها مشکل ساز است. هویت فرهنگی و قومی آسی در روستاهای آسی نشین شهرستان های لاگودخی، برجومی و قازبگی نسبتاً بهتر حفظ شده است.

پس از جنگ روسیه و گرجستان سال 2008، علیرغم انتشار اطلاعات بارها، مهاجرت توده  آسی ها از گرجستان یا تأثیرگذاری بر آنها به هر صورتی، تأیید نشده است. چندین موردی از مهاجرت آسی های ساکن در گرجستان به اوستیای شمالی وجود داشت، اما این ارتباطی به خصومت‌ها نداشته است.

در خارج از منطقه خودمختار اوستیای جنوبی سابق، روابط بین آسی‌ها و گرجی‌هایی که در مناطق مختلف گرجستان زندگی می‌کنند پس از جنگ هیچ تغییر منفی نداشته است. نگرش نسبت به جنگ و روش‌های حل مناقشه تقریباً در هر دو جامعه یکسان است. با این حال،  هنوز ترس و اضطراب در میان جمعیت آسی در مورد سرنوشت آینده خود وجود دارد و حاضرند در صورت برقراری تردد با روسیه به بستگان خود در اوستیای شمالی بپیوندند.

نویسنده : گیورگی سوردیا

منبع:سایت مرکز تساهل و دفاع عمومی گرجستان

تاریخ ترجمه: 10/08/1402

منبع: http://www.tolerantoba.ge/index.php?id=1281619736&kat=226

کد خبر 17280

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
9 + 1 =