گردشگری در گرجستان
گردشگری گرجستان، در قدیمی ترین کشور منطقه قفقاز با اولویت بالا توسط دولت این کشور مورد حمایت قرار گرفته است. این بخش توسط اداره ملی گردشگری مدیریت می شود. اداره ملی گردشگری گرجستان یک نهاد حقوقی و عمومی در ذیل سیستم وزارت اقتصاد و توسعه پایدار گرجستان است و به طور مستقل تحت کنترل دولت فعالیت می کند.
اهداف اداره ملی گردشگری، تدوین و اجرای سیاست توسعه گردشگری در گرجستان، ترویج توسعه گردشگری پایدار، تسهیل رشد درآمدهای صادراتی بالا و ایجاد مشاغل جدید در کشور از طریق توسعه گردشگری، همچنین جذب گردشگران خارجی به گرجستان و توسعه گردشگری داخلی، منابع انسانی و زیرساخت های گردشگری است. اداره مزبور دارای یک رئیس ، سه معاون و یک معاون اول می باشد.
رشد صنعت گردشگری در گرجستان پس از پایان جنگ با روسیه و بحران اقتصادی جهان در سال 2008، از سال 2009 آغاز شد و از سال 2012 به بعد، شیب تندتری به خود گرفت. این افزایش دارای دلایل متعددی است، که از مهمترین آنها می‌توان به حمایت دولت از صنعت گردشگری در گرجستان، سرمایه‌گذاری در تبلیغات جذب گردشگر در سراسر جهان و افزایش سطح امنیت اجتماعی در جامعه اشاره کرد.
گرجستان با داشتن آب و هوای چهارفصل، از جمله کشورهایی است که می‌توان در آن به طور همزمان از هوای تابستانی در کنار دریای سیاه لذت برد و در بلندی‌های کوه‌های قفقاز روی برف‌ها اسکی کرد. این جذابیت باعث رشد روزافزون صنعت گردشگری در گرجستان و رشد در جذب توریست شده است.
موقعیت جغرافیایی مناسب گرجستان که در تقاطع اروپا و آسیا قرار گرفته و از سوی دیگر امکان سفر به این کشور از راه های زمینی، هوایی و دریایی وجود دارد، یکی از دلایل اصلی محبوبیت گردشگری در گرجستان می باشد.
گرجستان از لحاظ امنیت اجتماعی، شرایط فوق‌العاده خوبی دارد و در سال های اخیر همواره به عنوان یکی از مقاصد گردشگری امن جهان شناخته شده است. امنیت اجتماعی بالا، یکی از عوامل اصلی جذب توریست جدید و همچنین بازدید مجدد توریست‌های قبلی از این کشور می‌باشد.
بر اساس داده های سازمان بین المللی مستقل Numbeo که شاخص کیفیت زندگی را با در نظر گرفتن عوامل مختلف اجتماعی-اقتصادی در سراسر جهان رتبه بندی می‌کنند، گرجستان به عنوان امن ترین کشور در بین 25 کشور عضو اتحادیه اروپا و همه کشورهای داوطلب قرار دارد. در مقیاس ارزیابی Numbeo که به نوبه خود مرتبطبا تورگردانان بین المللی است، کشور گرجستان توانسته است 70 امتیاز کسب نمایدکه این مهم استاندارد بالایی از ایمنی به خود اختصاص داده است.
گرجستان دارای فرهنگی منحصر به فردی است. با وجود این که گرجستان در گذشته مورد هجوم کشورهای دیگر قرار گرفته، مردم این کشور همواره تلاش دارند تا فرهنگ خود را حفظ و تاکنون از زبان گرجی، رقص‌های محلی و نوشیدنی‌ها و غذاهای مخصوص خود نگهداری کرده اند. این فرهنگ منحصر به فرد و زیبا به عنوان یکی از عوامل اصلی جذب توریست در گرجستان محسوب می‌شود.
در گرجستان، مهمان پذیری از جمله ارزش های فرهنگی مردم است. در مقابل بسیاری از نقاط دیگر دنیا، در گرجستان احترام و صمیمیت با توریست‌ها به وضوح دیده می شود و می‌توان گفت که عامل اصلی سفر مجدد گردشگران به گرجستان، مهمان‌نوازی و رفتار صمیمانه مردم این کشور است. این خصوصیت نیز باعث رشد صنعت گردشگری در گرجستان شده است.
گرجستان در تقاطع اروپا و آسیا واقع شده ،از غرب با دریای سیاه، از جنوب با ترکیه و ارمنستان، از شرق با آذربایجان و از شمال با رشته کوه های قفقاز و روسیه هم مرز است. پایتخت و بزرگترین شهر آن تفلیس است. مساحت کل کشور 69700 کیلومتر مربع است.
زبان رسمی کشور زبان گرجی است که یکی از ده زبانیست که بیشترین قدمت را داشته و به عنوان زبان روز صحبت می‌شود. و از سوی دیگر این زبان با خط گرجی نوشته می‌شود. خط گرجی یکی از ۱۴ خط نوشتاری دنیا است.
جمعیت کشور 3.7 میلیون نفر است. اکثریت قریب به اتفاق جمعیت گرجستان (83.9 درصد) مسیحیان ارتدوکس هستند. پرشمرترین دو گروه اقلیت قومی گرجستان آذربایجانی ها (۶.۲ درصد کل جمعیت کشور) و ارمنی ها (۴.۵ درصد کل جمعیت کشور) می باشند.
عوامل توسعه گردشگری
عوامل موثر بر توسعه گردشگری در قرن بیست و یکم به‌عنوان بهره‌گیری از فرصت‌های تجاری ارزشمند در بخش‌های خدماتی به ویژه گردشگری تعریف می‌شود. اکنون گردشگری به عنوان یکی از مهمترین صنایع توسعه پایدار، فرصت بزرگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای شهرهای بزرگ و مناطق به وجود می‌آورد.
گردشگری یکی از نقش های مهم در توسعه اقتصاد گرجستان دارد. توسعه و پیشرفت صنعت گردشگری برای حل مشکلات مالی کشورهای کوچک و در حال توسعه مانند گرجستان با اهمیت بزرگ برخوردار است. توسعه صنعت گردشگری از نقطه نظر توسعه مالی، هم به رشد درآمد و هم به ایجاد اشتغال، کمک می کند.
برای توسعه بخش گردشگری، تدوین یک برنامه و مفهوم راهبردی هم در سطح ملی/یکپارچه و هم در سطح منطقه ای مهم است. "استراتژی گردشگری گرجستان 2025" ارائه شده توسط اداره ملی گردشگری گرجستان، سند مهمی برای توسعه صنعت گردشگری است. هدف از این سند افزایش آگاهی کشور، توسعه زیرساخت های گردشگری، ارائه خدمات با کیفیت بالا، ترویج رشد بخش خصوصی، تدوین سند راهبردی که به توسعه پایدار گردشگری کمک کند، افزایش اهمیت این بخش است. وظیفه دولت گرجستان توسعه و اجرای طرحی است که منابع غنی طبیعی و فرهنگی کشور را به یک محصول گردشگری سطح جهانی تبدیل کند.
بعد از اجرای سیاست های معرفی شده در سند استراتژی، برای سال 2025، گرجستان به عنوان کشوری با صنعت گردشگری پیشرفته و با کیفیت شناخته می شود که با میراث فرهنگی و طبیعی، خدمات در سطح جهانی و سنت های باستانی مهمان نوازی خود متمایز می شود.
گرجستان از طریق سرمایه گذاری های استراتژیکی در زیرساخت ها، آموزش، بازاریابی و ارائه خدامات در سطح بالای به گردشگران با توانگری مالی بالا از سراسر جهان، در خط مقدم رقابت گردشگری قرار خواهد گرفت.
در نتیجه، با افزایش مبلغ هزینه شده توسط مسافران، سهم گردشگری در رشد و توسعه اقتصاد گرجستان به میزان قابل توجهی افزایش خواهد یافت و بیشتر به کیفیت و تنوع گردشگران توجه خواهد شد تا تعداد آنها.
تعداد گردشگران بین المللی ورودی گرجستان
در سال 2023، تعداد بازدیدهای مسافران بین المللی به 7,072,220 (+30.3 درصد) رسید. تعداد بازدیدهای مسافران بین المللی شامل تعداد بازدیدهای انجام شده توسط بازدیدکنندگان بین المللی 6,171,540 و سایر بازدیدها (غیر توریستی) 900680 است. از بازدیدهای انجام شده توسط بازدیدکنندگان بین المللی، 4,669,467 بازدید توریستی و 1,502,073 ) بازدید یک روزه بوده است.
تعداد گردشگران بین المللی ورودی گرجستان 2019 - 2023
بازدیدهای گردشگری بین المللی از گرجستان (15 کشور اول)
| 2022 |
2023 |
تغییرات % |
|
| روسیه |
868.229 |
1.110.762 |
27.9% |
| ترکیه |
540.135 |
770.811 |
42.7% |
| ارمنستان |
383.226 |
515.668 |
34.6% |
| اسرائیل |
205.874 |
211.548 |
2.8% |
| آذربایجان |
135.429 |
173.922 |
28.4% |
| قزاقستان |
115.022 |
159.008 |
38.2% |
| اوکراین |
156.919 |
132.127 |
15.8%- |
| بلاروس |
125.615 |
124.333 |
1.0%- |
| ایران |
100.910 |
123.737 |
22.6% |
| لهستان |
41.150 |
88.405 |
114.8% |
| هند |
52.688 |
83.930 |
59.3% |
| عربستان سعودی |
117.480 |
70.676 |
39.8%- |
| آلمان |
45.635 |
64.468 |
41.3% |
| ازبکستان |
46.004 |
49.432 |
7.5% |
| چین |
7.255 |
46.875 |
546.1% |
50 درصد از بازدیدها در پایتخت گرجستان انجام می شود و پس از آن آجارا با 44.9 درصد و منطقه متسختا-متیانتی قرار دارند. از بقیه مناطق توسط بازدیدکنندگان بین المللی نسبتاً کمتر بازدید می شود.
گردشگری خروجی
تعداد گردشگران ورودی به صورت مثبت ارزیابی می شود، با این حال، توسعه جهت گردشگری که به مردم گرجستان اجازه می دهد به سراسر جهان سفر کنند در جایگاه خوبی قرار دارد .
گردشگری خروجی بخش پرطرفدار در گرجستان است، اما، طبق داده های آماری، تمرکز اصلی بر گردشگری ورودی است که یکی از اولویت های مهم این کشور می باشد.
بر اساس داده های سال ۲۰۲۳، اکثر بازدیدها، 72.8 درصد، در کشورهای همسایه انجام می شود، از جمله: ترکیه 44.9 درصد، ارمنستان 15.5 درصد و روسیه 13. کمترین تعداد بازدیدها از گرجستان به کشورهای همسایه - 2 درصد - در آذربایجان انجام شده است. در میان کشورهای غیر همسایه که بازدیدهای نسبتاً کمتری از آنها انجام می شود، امارات متحده عربی (3.3٪)، آلمان (2.5٪) و لهستان (2.1٪) پیشتاز هستند.
میانگین ماهانه بازدیدهای خارج از کشور توسط شهروندان مقیم گرجستان
15 ساله و بالاتر (هزار نفر)
| سال |
تعدارد |
| 2019 |
197.8 |
| 2020 |
51.3 |
| 2021 |
44.4 |
| 2022 |
141.1 |
| 2023 |
187.2 |
زیرساخت های گردشگری ( 2023)
طبق اسناد گزارش عملکرد اداره ملی گردشگری گرجستان، در سال ۲۰۲۳ تعداد دقیق 3198 هتل فعال (تعداد تخت ها 128015) در کشور وجود داشته. هتل های بین المللی مختلف 5 و 4 ستاره در تفلیس وجود دارد، از جمله: Radisson Blu Iveria Hotel, Tbilisi Marriott, Courtyard Marriott, Sheraton, Holiday Inn, Citadines Apart Hotel, Best Western Tbilisi, Mercure, The Biltmore Hotel, Ibis Styles Tbilisi Center, Best Western Tbilisi City Centre, Moxy by Marriott, Wyndham Grand, Hilton Garden Inn, Pullman Hotels & resort, Golden Tulip, Onix Hotel, Paragraph Freedom Square.
هتل های برند بین المللی همینطور در سایر مناطق و شهرهای گرجستان از جمله باتومی، کوتایسی، تلاوی، گوری، آخالتسیخه و دیگر فعالیت می کنند. در حال حاضر ساخت چندین هتل و/یا اقامتگاهی دیگر در گرجستان برنامه ریزی شده و در حال انجام است.
در سال 2023، ضریب اشغال هتل ها در گرجستان 50.8 درصد بوده است. باتومی در ضریب اشغال هتل ها پیشرو است و پس از آن تفلیس و بقیه گرجستان قرار دارند.
تعداد اقامتگاه ها (سال 2023)
| شرح |
تعداد واحد |
تعداد اتاق |
تعداد تخت |
| هتل |
1232 |
37788 |
85149 |
| مهمانسرا |
1281 |
8164 |
21677 |
| مهمانخانه |
454 |
3239 |
8780 |
| دیگر |
231 |
4568 |
12409 |
خطوط هوایی و فرودگاه ها و "سیاست آسمان باز"
بازار هوانوردی گرجستان با نرخ رشد قابل توجهی در سالیان اخیر متمایز شده است. در سال 2005، گرجستان اجرای "سیاست آسمان باز" را آغاز کرد که رویکردی لیبرال برای تشویق رقابت آزاد و جذب خطوط هوایی خارجی به بازار هوانوردی گرجستان ارائه می دهد. معرفی سیاست آسمان باز، ورود بزرگترین خطوط هوایی جهان به بازار هوانوردی غیرنظامی گرجستان را آسان‌تر کرد.
در گرجستان 3 فرودگاه بین المللی (فرودگاه بین المللی تفلیس، فرودگاه بین المللی کوتایسی و فرودگاه بین المللی باتومی) و 2 فرودگاه داخلی ( فرودگاه مِستیا و فرودگاه آمْبرولائوری) وجود دارد.
هر سه فرودگاه بین المللی گرجستان امکان دسترسی مستقیم هوایی به 67 شهر در 35 کشور را فراهم می کنند. بر اساس داده های سال 2023، 50 شرکت هواپیمایی مسافربری در بازار گرجستان فعالیت می کنند.
در سال های اخیر گرجستان با بهره مندی از جاذبه‌های طبیعی و سرمایه گذاری در بخش گردشگری توانسته است خود را به عنوان یکی از کشورهای توریستی منحصر به فرد در جهان معرفی کند و میل به سفر مجدد به این کشور را برای گردشگران بر انگیزد. اکثر برنامه‌های دولت با هدف ارتقاء صنعت گردشگری به عنوان مهمترین اولویت شده است. بطوری که این کشور را به یک رقیب موثر در بازارهای مشابه تبدیل کرده است و این موضوع منجر به توسعه زیرساخت ها، رشد سهم بازار، بهبود خدمات، آموزش و جذب سرمایه گذاران خارجی را به دنبال داشته است. اگرچه باید اشاره کرد، پس از شیوع ویروس کرونا و بروز تغییر و تحول در تمامی حوزه‌ها می‌توان گفت صنعت تورسیم و گردشگری در این منطقه به شدت دچار آسیب شده است.
گرجستان در شاخص توسعه سفر و گردشگری (TTDI) در سال 2023، در میان ۱۱۹ کشور مورد بررسی، با امتیاز ۴.۱۴ از ۷ در رتبه ۴۵ قرار گرفته است. شاخص توسعه سفر و گردشگری که توسط مجمع جهانی اقتصاد ارائه می‌شود، به عنوان یک ابزار استراتژیک برای بهبود و توسعه گردشگری به کار می‌رود. این شاخص شامل پنج بُعد، ۱۷ رکن و ۱۰۲ زیرشاخص است و امتیازات کشورها را بین ۱ تا ۷ رتبه‌بندی می‌کند. بهترین عملکرد گرجستان در زیرشاخص ایمنی بخش گردشگری با امتیاز ۶.۱۷ و پایینترین امتیاز در درسترسی به منابع غیر مرتبط با اوقات فراغت با امتیاز ۱.۵۶ به دست آورد.
گردشگری در گرجستان جزء مهمی از اقتصاد کشور است. بخش گردشگری تقریباً 7.1 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می دهد و یک صنعت به سرعت در حال رشد است. هزینه های صرف شده توسط بازدیدکنندگان خارجی در گرجستان تأثیر قابل توجهی بر تراز پرداخت ها دارد - حدود 61.4٪ از درآمد صادرات خدمات گرجستان از گردشگری حاصل می شود.
در سال 2023، درآمد حاصل از سفرهای بین المللی (گردشگری) در گرجستان به 4.1 میلیارد دلار (17.3 درصد رشد) و هزینه های شهروندان گرجستان در سفرهای خارجی بالغ بر 503.7 میلیون دلار (23.3 درصد رشد) بوده است. در نتیجه، تراز سفرهای بین المللی در گرجستان با 3.62 میلیارد دلار (+16.5٪) تعیین شد.
سهم گردشگری در تولید ناخالص داخلی
| سال |
(میلیون لاری) |
درصد |
| 2019 |
3630 |
8.4 % |
| 2020 |
2558 |
5.9 % |
| 2021 |
3498 |
6.7 % |
| 2022 |
4377 |
7.0 % |
| 2023 |
6 . 4923 |
7.1 % |
عوامل موثر بر توسعه گردشگری گرجستان
توان طبیعی یکی از مهمترین و در واقع نخستین عامل موثر بر توسعه گردشگری است که خود از اجزای مختلفی تشکیل شده است. موقعیت خاص استراتژیک کشور از زیرمعیارهای مهم توان طبیعی است. منظور از موقعیت خاص استراتژیک، مکان جغرافیایی منحصر بفرد گرجستان است که آن را از سایر مناطق متمایز می‌سازد، از جمله قرارگیری در نزدیکی دریا، موقعیت کوهستانی، ارتفاع بسیار بالا یا پایین منطقه و غیره.
جاذبه‌های گردشگری و تاریخی دومین معیار تعیین کننده توان طبیعی گرجستان برای ترویج صنعت گردشگری است. چندین اثر تاریخی گرجستان در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شده است:
۱. آثار تاریخی متسختی (صومعه جْواری (قرن ۶ م.)، کلیسای جامع سْوِتیتْسْخُوِلی (قرن ۱۱ م.) و صومعه سامتاوْرو (قرن ۱۱ م.) . تاریخ ثبت سال ۱۹۹۴؛
۲. مجموعه کلیساهای گِلاتی (قرن ۱۲-۱۳م.) تاریخ ثبت سال ۱۹۹۴؛
۳. روستا های کوهستانی سوانِتی (لامْجوریشس، مورقْمِلی، ژیبیانی، چاژاشی و چوابیانی) تاریخ ثبت ۱۹۹۶؛
۴. تالاب ها و جنگل ها کولخیس؛ تاریخ ثبت سال ۲۰۲۱.
همچنین چهار اثر از فرهنگ ناملموس گرجی در فهرست یونسکو ثبت شده است، از جمله: چند صدایی گرجی؛ فرهنگ زنده سه نوع الفبای گرجی؛ کشتیگیری گرجی؛ روش تهیه شراب در کوِوری (خمره) - سنتی باستانی گرجی.
امروزه در گرجستان 14 ذخیره گاه دولتی، 14 پارک ملی، 40 اثر طبیعی، 26 پناهگاه حیات وحش و 5 مناظر حفاظت شده، 1 منطقه چند منظوره ایجاد شده است. در گرجستان (بر اساس معیارهای IUCN)، 100 منطقه حفاظت شده در 6 دسته مختلف، 13 درصد از مساحت کل کشور (912862 هکتار) را به خود اختصاص داده اند.
طبق آمار، در سال ۲۰۲۳ بیشترین بازدیدکنندگان از غار پرومتئوس (منطقه ایمرتی) - 180,760 (28.8٪) ، دره مارتویلی (منطقه سامِگرِلو) - 147,252 (23.4٪) و پارک ملی مْیرالا (متطقه آجارا) - 77,010 (12.3٪) بازدید کردند.
در شبکه شهرهای خلاق یونسکو که در سال ۲۰۰۴ و برای ترویج همکاری میان شهرهایی به راه افتاد، سه شهر گرجستان عضو هستند: تفلیس شهر خلاق هنرهای رسانه ای، تاریخ پیوستن به شبکه ۲۰۲۱؛ باتومی شهر خلاق موسیقی، تاریخ پیوستن به شبکه ۲۰۲۱ و کوتایسی شهر خلاق ادبیات، تاریخ پیوستن به شبکه ۲۰۲۳.
به منظور افزایش آگاهی کشور، گرجستان در بسیاری از رویدادهای گردشگری در سراسر جهان شرکت می کند. با سازماندهی و دعوت از اداره ملی گردشگری، گروه هایی از کانال های تلویزیونی و مؤسسات انتشاراتی معتبر و وبلاگ نویسان خارجی اغلب برای تهیه سوژه ها و مقالات درباره کشور، از گرجستان بازدید می کنند.
گرجستان فعالانه در نمایشگاه های مهم بین المللی گردشگری شرکت می کند. علاوه بر این، هر ساله نمایشگاه بین المللی گردشگری در کشور - در تفلیس و باتومی برگزار می شود.
27 سپتامبر روز جهانی گردشگری است. موضوع این رویداد هر سال تغییر می کند و به یکی از چالش های گردشگری جهان اختصاص دارد. امسال در ماه سپتامبر برای اولین بار در منطقه، گرجستان میزبان روز گردشگری سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد خواهد بود که فرصت مغتنمی برای معرفی بهتر ظرفیت های سرمایه گذاری و گردشگری گرجستان است. به مناسبت روز جهانی گردشگری، میهمانان عالی رتبه از بسیاری از کشورهای جهان و متخصصان حوزه گردشگری از گرجستان دیدن خواهند کرد.
با نگاهی اجمالی به صنعت گردشگری گرجستان مشخص می شود، که گرجستان وارد عرصه علاقه مندی های رو به رشد گردشگری بین المللی شده است. اما برای استفاده حداکثری از ظرفیت های تفریحی و گردشگری، رفع مشکلات موجود در حوزه گردشگری ضروری است.
نکته اصلی این است که گرجستان هنوز نمی تواند یک محصول گردشگری با بالاترین سطح را به جهان ارائه دهد، هزینه های تعطیلات یا سفر در گرجستان نسبتاً گران است. در مواردی سطح خدمات و هزینه خدمات گردشگری نسبت به کیفیت بسیار بالاتر است.
اگرچه بخش گردشگری گرجستان دارای نقاط قوت و ظرفیت بسیار خوبی است، هنوز برای توسعه آن باید بیشتر تلاش کرد.
تهیه و تنظیم : رایزنی فرهنگی ج.ا.ایران در گرجستان
تیرماه 1403
منابع:
https://apa.gov.ge/ge/biomravalferovneba/saqartvelos-biomravalferovneba
https://nationalparks.ge/ka/main
https://unesco.ge/?page_id=540
https://www.geostat.ge/ka/single-news/3055/utskhoel-vizitorta-statistika-2023-tseli
نظر شما