سازمان بین المللی مهاجرت (IOM) گرجستان را به منطقه جنوب شرقی، شرق اروپا و آسیای مرکزی (SEEECA) اختصاص داده است. وضعیت موجود در منطقه و کشورهای همسایه، بر جریان مهاجرت در کشور تأثیر دارد.

بر اساس داده های اداره امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد (UN DESA) 79.4 هزار مهاجر در سال 2020 در گرجستان ثبت شده اند (UN DESA تعداد جمعیت مهاجر را عمدتا بر اساس طبقه بندی "متولدین خارجی" محاسبه می کند). بر اساس داده‌های اداره ملی آمار گرجستان، در سال ۲۰۱۹، ۹۶۸۶۴ مهاجر در گرجستان ثبت شده‌ بود که از این تعداد ۵۴۴۷۸ شهروند گرجستان، ۱۱۵۱۵ تبعه فدراسیون روسیه، ۳۴۱۹ تبعه جمهوری ترکیه و ۵۶۶۴ شهروند جمهوری اسلامی ایران بودند.

در این فرآیند، رابطه بین دولت و مهاجران مهم است، زیرا دولت باید وضعیت حقوقی مهاجران و موضوع ادغام آنها را در کشور تعیین کند.

برای تنظیم وضعیت قانونی مهاجران در گرجستان، یک چارچوب قانونی در مقیاس بزرگ ایجاد شده است.

چارچوب نهادی

نهادینه سازی مدیریت مهاجرت در گرجستان در سال 2010 آغاز شد، زمانی که دولت گرجستان کمیسیون دولتی امور مهاجرت را برای هماهنگ کردن سیاست های مهاجرت ایجاد کرد. این کمیسیون یک نهاد مشورتی دولت گرجستان است که در مورد موضوعات مختلف مهم مرتبط با مدیریت مهاجرت تصمیم گیر است. در حال حاضر کمیسیون 13 اداره دولتی را متحد می کند:

1. وزارت دادگستری
2. وزارت امور داخلی
3. سرویس امنیتی دولتی
4. وزارت امور خارجه
5. وزارت امور آوارگان داخلی، اسکان مجدد و پناهندگان از سرزمین های اشغالی
6. وزارت کار، بهداشت و امور اجتماعی
7. دفتر وزیر مشاور دولت در امور دیاسپورا
8. دفتر وزیر مشاور دولت در امور همگرایی با ساختارهای اروپایی و یورو آتلانتیک
9. وزارت آموزش و علوم
10. دفتر  وزیر مشاور دولت در امور گرجیان برون مرزی (دیاسپورا)
11. وزارت انکشاف منطقه ای و زیرساخت
12. وزارت امور مالی
13. اداره ملی آمار

این کمیسیون بستر اصلی برای بحث در مورد مسائل مربوط به مهاجرت و ابزاری مؤثر برای هماهنگی عملکردهای توزیع شده بین نهادهای مختلف است. در سال 2013، با تصمیم کمیسیون، به 7 سازمان بین المللی و 5 سازمان غیردولتی فعال در زمینه مهاجرت که فعالانه در کار کمیسیون مشارکت دارند، وضعیت مشورتی اعطا شد.

از 13 نهاد عضو کمیسیون دولتی امور مهاجرت، نهادهای زیر مستقیماً در فرآیند مدیریت مهاجرت دخیل هستند:

وزارت دادگستری مسئول مدیریت سیستم تحلیلی یکپارچه مهاجرت، بررسی و تصمیم گیری در مورد  مسائل مجوز اقامت و تابعیت خارجیان، هماهنگی فعالیت های مبارزه علیه قاچاق انسان، همچنین ثبت اسناد مسافرتی و تعیین وضعیت افراد بدون تابعیت و هموطن است.

وزارت امور داخله مسئولیت حفاظت از مرزهای دولتی و رژیم مرزی دولتی، حفاظت و تأمین رژیم مرزی، کنترل مرزها و اجرای رژیم مرزی در گذرگاه های مرزی را بر عهده دارد. وزارت همچنین مبارزه با مهاجرت غیرقانونی و قاچاق در کشور را تضمین می کند و مجاز به اجرای موافقت نامه های پذیرش مجدد است.

سرویس امنیتی دولتی سیستمی از موسسات ویژه قوه مجریه است که تحت نظارت مستقیم دولت گرجستان فعال است و امنیت دولتی را در صلاحیت خود تامین می کند. از فعالیت های اصلی سرویس امنیتی، مبارزه با تروریسم و ​​سایر جرایم سازمان یافته فراملی و جنایات بین المللی تهدید کننده امنیت کشور است. سرویس امنیتی مطابق با قوانین گرجستان و در چارچوب صلاحیت خود، اقدامات مناسب مربوط به فرآیندهای مهاجرت را برای اطمینان از حفاظت از منافع امنیتی دولت اجرا می کند.

صلاحیت دفتر  وزیر مشاور دولت در امور دیاسپورا، تعمیق روابط با هموطنان مقیم خارج از گرجستان، بسیج توان اقتصادی و اجتماعی نمایندگان دیاسپورای گرجستان برای توسعه کشور و حفظ هویت ملی آنهاست.

وزارت امور خارجه از طریق نمایندگی‌های دیپلماتیک و موسسات کنسولی گرجستان در خارج از کشور، حفاظت از حقوق و منافع قانونی شهروندان و اشخاص حقوقی گرجستان را تضمین می‌کند و همچنین به اتباع خارجی خدمات ویزا ارائه می‌دهد.

وزارت امور آوارگان داخلی، اسکان مجدد و پناهندگان مسئولیت اعطای وضعیت پناهندگی و بشردوستانه، حفاظت از حقوق این افراد، ادغام آنها و ادغام مجدد مهاجران بازگشته به گرجستان را دارد.

صلاحیت وزارت کار، بهداشت و امور اجتماعی عبارتند از: نظارت بر مهاجرت کاری؛ محافظت از منافع افرادی که به طور مستقل گرجستان را به منظور اشتغال ترک کرده اند؛ نظارت بر حقوق و تعهدات مربوط به سازماندهی کار و فعالیت های کاری مهاجر کاری و کارفرمای محلی.

بقیه نهادهای عضو کمیسیون در حیطه صلاحیت خود در فعالیت های جاری کمیسیون دولتی در مورد مسائل مهاجرت فعالانه شرکت می کنند و در روند توسعه و تطبیق سیاست مهاجرت مشارکت دارند.

چارچوب قانونی

در پی نزدیک شدن به اتحادیه اروپا، قوانین گرجستان که حوزه مهاجرت را تنظیم می کند، در سال های اخیر به طور قابل توجهی به روز شده است. این روند با "برنامه اقداماتی آزادسازی رژیم روادید" در چارچوب گفتگو روادید با اروپا، تسهیل شد. در مرحله اول برنامه اقداماتی، تغییرات قانونی لازم در زمینه مهاجرت مطابق با استانداردهای اتحادیه اروپا اعمال شد. در جریان اجرای این طرح، تعدادی از مصوبات قانونی مهم به تصویب رسید:

• قانون ارگانیک جدید "در مورد شهروندی گرجستان" تدوین و تصویب شد (2014). این قانون تعریف تابعیت گرجستان را ساده کرده و مراحل اخذ شهروندی گرجستان از طریق اعطای تابعیت را به روشی جدید تنظیم کرد. علاوه بر این، این قانون کاملاً با کنوانسیون کاهش بی تابعیتی  سازمان ملل سال ۱۹۶۱ سازگار شده است.
• به منظور بهبود مدیریت فرآیندهای مهاجرت، قانون جدیدی "در مورد وضعیت قانونی اتباع خارجی و افراد بدون تابعیت" (2014) به تصویب رسید که در آن اساس ورود و اقامت خارجی ها در گرجستان تجدید نظر و دسته های جدیدی از روادید معرفی شده است، همچنین اقامت طبقه بندی و سازوکارهای مؤثری را برای اخراج از کشور معرفی شد که مطابق با اصول و هنجارهای حقوق بین الملل و تضمین حمایت از حقوق و آزادی های اساسی بشر است. در نتیجه نظارت بر روند اجراء قانون، قانون اصلاح و بهبود یافت.
• به منظور تنظیم مهاجرت کاری، قانون "در مورد مهاجرت کاری" (2015) تصویب شد. قانون مذکور یک سازوکار ملی برای تنظیم مهاجرت کاری و اصول اجرای مدیریت دولتی در این زمینه را تعریف می کند. هدف اصلی این قانون ترویج توسعه مهاجرت قانونی کاری و در نتیجه کاهش موارد مهاجرت غیرقانونی کاری و قاچاق انسان است.

شایان ذکر است که یکی از جهت گیری های اولویت دار در مسیر همگرایی با اتحادیه اروپا، همگرایی قوانین ملی با استانداردهای اتحادیه اروپا و فضای حقوقی اروپا است که در اسناد راهبردی زیر پیش بینی شده است: "موافقت نامه گرجستان و اتحادیه اروپا و سازمان اروپایی انرژی اتمی و  کشورهای عضو آنها"؛ "دستور کار مشارکت گرجستان و اتحادیه اروپا" و "برنامه اقدام برای آزادسازی ویزا با اتحادیه اروپا".

به منظور ایجاد، بهبود و افزایش کارایی سیستم مدیریت مهاجرات، استراتژی مهاجرت برای سال های 2013-2015، 2016-2020 و 2021-2030 در زمان های مختلف تدوین شده است. هدف اصلی این استراتژی تعیین منافع خاص کشور در این زمینه، تطبیق سیاست "مهاجرت و توسعه" با آنها و توسعه سیستم خود از طریق همبستگی با رویه موفق بین‌المللی به منظور پاسخگویی به چالش‌های پیش روی جامعه مدرن است.

انواع اقامت در گرجستان

یازده نوع مجوز اقامت در گرجستان صادر می شود:

1. اقامت کاری
2. اقامت تحصیلی
3. اقامت دائمی
4. اقامت سرمایه گذاری
5. اقامت کوتاه مدت
6. اقامت به منظور پیوست خانواده
7. اقامت شهروند سابق گرجستان
8. اقامت فرد بدون تابعیت
9. اقامت ویژه
10. اقامت موقت

بر اساس داده های آماری، در سال های 2015-2018، 88493 مجوز اقامت در گرجستان صادر  و 13598 درخواست اجازه اقامت در گرجستان رد شده است.

مهاجرت قانونی

• از سال 2016، تعداد ویزای گرجستان برای شهروندان کشورهای خارجی سالانه افزایش یافته و به بالاترین سطح خود در سال 2019 رسیده است.
• در سال 2016-2019، تعداد رو به افزایش ویزاهای گرجستان صادر شده برای اتباع خارجی از سال 2020 کاهش یافت. ویزاهای دسته C (کوتاه مدت) و D (مهاجری) اغلب برای خارجی ها صادر می شود.
• تا 31 دسامبر 2020، 42987 شهروند خارجی در گرجستان دارای مجوز اقامت معتبر بودند که تقریباً 10000 کمتر از سال قبل است.
• بیشترین سهم از مجوزهای اقامت صادر شده برای اتباع کشورهای خارجی، مجوزهای اقامت موقت - کاری و تحصیلی است.
• اکثر خارجی ها دارای مجوز و ویزای کاری، شاغل در آجارا در شرکت های کوچک هستند. زمینه های اصلی اشتغال آنها حمل و نقل ، انبارداری و صنایع تولیدی است.
• اکثر دانشجویان خارجی که به منظور تحصیل به گرجستان می آیند، در رشته پزشکی (تک مقطع) تحصیل می کنند. اکثر آنها شهروندان هند و آذربایجان هستند.
• در سال 2020 میزان صدور انواع مجوزهای اقامت به غیر از مجوزهای اقامت دائم کاهش یافته است. مجوز اقامت دائم عمدتاً برای شهروندان کشورهای همسایه گرجستان و اوکراین صادر می شود.

مهاجرت گرجی ها به سایر کشورها

• پس از بالاترین نرخ ثبت شده در سال 2019 در پنج سال گذشته، تعداد مهاجران از گرجستان در سال 2020 به میزان قابل توجهی کاهش یافت. در نتیجه نرخ خالص مهاجرت برای اولین بار در 26 سال گذشته مثبت بود.
• در سال 2017-2019، تعداد بازدیدهای انجام شده توسط شهروندان گرجستان از کشورهای عضو اتحادیه اروپا ، شینگن در حال افزایش بود. اما تعداد بازدیدهای انجام شده در سال 2020 به شدت کاهش یافت.
• در سال 2017-2020 بیشترین بازدید شهروندان گرجستانی به آلمان، ایتالیا، یونان، لهستان و فرانسه بوده است.
• در سال‌های 2016-2019، تعداد شهروندان گرجستان دارای مجوز اقامت معتبر در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، شینگن در حال افزایش بود. این شاخص در سال 2019 نسبت به سال 2016 25 درصد افزایش یافت.
• بیش از نیمی (57٪) از شهروندان گرجستان با مجوز اقامت معتبر در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ، شینگن در یونان، ایتالیا و آلمان به سر می برند. آنها عمدتا دارای مجوزهای اقامت از طریق پیوست خانواده و کاری هستند.
• در سال 2020، بازدیدهای کوتاه مدت شهروندان گرجستان از ایالات متحده آمریکا کاهش یافته است. در کنار شاخص مذکور، شاخص‌های مهاجرت قانونی به آمریکا نیز که در سال‌های 2016-2019 کم و بیش با ثبات بوده ،کاهش یافت. اجازه اقامت دائم به شهروندان گرجستان در ایالات متحده آمریکا عمدتا بر اساس رابطه مستقیم خانوادگی با شهروند آمریکایی و  بر اساس اخذ "گرین کارت" اعطا می شود.

مهاجرت قانونی

ویزاهای گرجستان

از سال 2016، تعداد ویزاهایی گرجستان صادره برای اتباع خارجی هر ساله در حال افزایش بوده و در سال 2019 به بالاترین میزان رسیده است. تعداد ویزاهای صادره در سال 2020 به میزان قابل توجهی کاهش یافت، احتمالاً به دلیل همه گیری کووید-19، که منجر به محدودیت های سفر و کاهش تحرک بین المللی شده است.

حدود 90 درصد از ویزاهای صادر شده برای اتباع خارجی در سال های 2016-2020، ویزاهای دسته C (کوتاه مدت) بود که شهروندان چین و هند اغلب ویزای دسته C را دریافت می کردند.

مجوزهای اقامت

تا 31 دسامبر 2020، 42987 اتباع خارجی در گرجستان هر دو نوع مجوز اقامت معتبر (C و D) را داشتند که تقریباً 10000 کمتر از سال ۲۰۱۹ است. در سال‌های 2016-2019، تعداد اتباع خارجی دارای مجوز اقامت فعال ( با حساب مجوزهای اقامت موقت) هر ساله افزایش یافته است.

در سال 2020، 58 درصد از اتباع خارجی دارای مجوز اقامت فعال مرد و 34 درصد  آنها در گروه سنی 41 تا 65 سال بودند.

دارندگان اقامت دائم عمدتا از کشورهای همسایه گرجستان و اوکراین هستند. اتباع چین، ایران و ترکیه دارای مجوز اقامت موقت کاری و اکثر مجوزهای اقامت تحصیلی (64 درصد) در اختیار شهروندان هند بوده است.

اکثریت (65 درصد) دارندگان مجوزهای اقامت صادر شده در سال 2016-2020 مرد هستند.

دانشجویان خارجی

در سال 2016-2018، تعداد اتباع خارجی ثبت نام شده در موسسات آموزش عالی گرجستان به طور قابل توجهی افزایش یافت که عمدتاً به دلیل افزایش ثبت نام دانشجویان خارجی در برنامه های پزشکی (تک مقطعی) بود. اما تعداد دانشجویان خارجی ثبت نام شده در سال 2019-2020 اندکی کاهش یافت.

در سال 2016-2020، بیش از نیمی از دانشجویان خارجی که در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و رشته های پزشکی ثبت نام کردند، شهروندان هند و آذربایجان بودند.

در سال 2016-2020، 73 درصد از دانشجویان خارجی در موسسات آموزشی خصوصی مشغول به تحصیل بودند. در مقایسه با سال 2016، تعداد دانشجویان خارجی ثبت نام شده در مؤسسات آموزشی خصوصی (87٪) و دولتی (49٪) به طور قابل توجهی در سال 2017 افزایش یافته است.

بیشترین مجوزهای اقامت تحصیلی در گرجستان در سال های 2016-2020 ، شهروندان هند، ایران و نیجریه دریافت کردند.

مهاجر کاری

بر اساس مطالعه وزارت اقتصاد، تعداد شاغلان اتباع خارجی در سال 2019 نسبت به سال 2018 با کاهش 12 درصدی به 41359 نفر (5 درصد از کل اشتغال) رسید. بر اساس این مطالعه، در سال 2019، بیش از نیمی (58٪) از مهاجران کاری در شرکت های کوچک کار می کردند.  از نظر توزیع منطقه ای مهاجران کاری به این صورت بوده: 76 درصد از آنها در منطقه آجارا، 19 درصد در تفلیس و 5 درصد در بقیه مناطق کشور کار می کردند. حمل و نقل / انبارداری و صنایع تولیدی زمینه های اصلی اشتغال خارجی است.

حمایت بین المللی در گرجستان

تعداد پناهجویان در گرجستان سال به سال متفاوت است. در سال‌های 2016-2018، داده‌ها تقریباً بدون تغییر بود و در سال 2019 نسبت به سال‌های 2016-2018، تقریباً 25 درصد افزایش ثبت است. در سال 2020، تعداد درخواست پناهندگی کاهش یافت (تقریباً 29 درصد نسبت به سال 2019) و به پایین ترین میزان در پنج سال گذشته رسید.

در سال های اخیر، تعداد کشورهای مبدأ پناهجویان نیز افزایش یافته است؛ اگر در سال 2016 شهروندان 41 کشور در گرجستان درخواست پناهندگی دادند، در سال 2019 تعداد این کشورها به 51 افزایش یافت.

اکثریت پناهجویان در گرجستان مرد (71 درصد) و اکثریت (45 درصد) در گروه سنی 26 تا 40 سال هستند.

طی پنج سال (2016-2020)، در گرجستان، وضعیت پناهندگی و بشردوستانه برای  42542 نفر قطع شد که اکثر آنها (54 درصد) شهروند عراق بودند. در پایان سال 2020، 1188 پناهنده و افراد دارای وضعیت بشردوستانه در گرجستان ثبت شده بودند.

در سال 2020، در گرجستان 864 شهروند خارجی درخواست حمایت بین المللی کردند. 26 تبعه خارجی حمایت دریافت کردند و 351 نفر رد شدند (به عنوان مثال، 4 شهروند ایرانی حمایت و 112 نفر رد شدند).

تعداد پناهجویان بر اساس کشورها در سا لهای ۲۰۱۶-۲۰۲۰

	2016	2017	2018	2019	2020	جمع کل
ایران	63	90	225	470	267	1115
عراق	259	93	75	59	45	531
مصر	73	105	70	113	24	385
ترکیه	34	67	78	64	94	337
هند	73	38	35	101	52	299
روسیه	34	49	35	79	64	261
بنگلادش	69	32	48	30	36	215
نیجریه	82	23	16	35	24	180
اوکراین	54	20	17	6	12	109
سومالی	42	31	18	12	2	105
دیگر کشورها	164	403	342	268	244	1421
جمع کل	947	951	959	1237	864	4958

آموزش عمومی

تعداد کل دانش آموزان خارجی در موسسات آموزشی عمومی گرجستان بسته به سال تحصیلی افزایش می یابد. در سال تحصیلی 2020-2021، 7283 دانش آموز خارجی در مدارس دولتی و خصوصی در گرجستان مشغول به تحصیل بودند. با احتساب مدت زمان تحصیل در مؤسسات آموزشی عمومی، شاخص مذکور احتمالاً در سال های بعد نیز به رشد خود ادامه خواهد داد.

در سال 2016-2018، نرخ ثبت نام دانش آموزان اتباع کشورهای روسیه، ایران، آذربایجان، ارمنستان و قزاقستان رو به افزایش بود. لازم به ذکر است که در بازه زمانی 2016-2020، 1034 دانش آموز شهروند ایران در مدارس عمومی و خصوصی گرجستان تحصیل می کردند.

مهاجرت غیر قانونی

به موازات تشدید فرآیندهای مهاجرت، موارد نقض رژیم ویزای گرجستان توسط خارجی ها نیز افزایش یافت. رژیم ویزای گرجستان عمدتاً توسط اتباع ایران، چین و روسیه نقض می شود. در سال های 2016-2019، روند بسته به کشور متفاوت بود: موارد نقض رژیم ویزای توسط شهروندان کشورهای همسایه (روسیه، ارمنستان) سال به سال در حال کاهش است، اما  موارد نقض رژیم ویزا توسط اتباع ایران و چین افزایش می یابد. 36 درصد از اتباع خارجی اخراج شده از گرجستان در سال های 2016-2020 شهروندان آذربایجان، ترکیه و ایران بودند.

اعطای تابعیت

طی سال‌های 2016-2020، 18409 نفر از طریق اعطای تابعیت، شهروندی گرجستان را دریافت کردند که از این تعداد 47 درصد زن و 53 درصد مرد و در گروه های سنی 41 تا 65 سال بودند.

نرخ اعطای شهروندی گرجستان  سال به سال رو به کاهش است.

تعداد نفر خارجی که اجازه اقامت در گرجستان دریافت کرده اند (سال های 2014-2023)

بر اساس اطلاعات وزارت دادگستری، از سال 2014 لغایت 2023، 1537 اقامت سرمایه گذاری و 21197 اقامت کوتاه مدت در گرجستان صادر شده است.

طبق قانون، اقامت سرمایه گذاری در گرجستان به یک خارجی  اعطا می شود که 300 هزار دلار در کشور سرمایه گذاری کند. این مورد از سال 2019 در کشور اجرا می شود؛ پیش از آن برای اخذ این مجوز نیاز به سرمایه گذاری 300 هزار لاری بود. علاوه بر این، از سال 2019، این مجوز می تواند صادر شود، حتی اگر شخصی دارای املاک و مستغلات در گرجستان باشد که ارزش بازار آن بیش از 300 هزار دلار آمریکا باشد. بر این اساس، تا ماه ژوئیه 2019، در مجموع 566 مجوز اقامت سرمایه گذاری در ازای سرمایه گذاری 300 هزار لاری و پس از تغییرات، یعنی از ماه ژوئیه 2019 تا ماه اوت 2023 - 971 مجوز اقامت سرمایه گذاری صادر شده است.

بر اساس آمار وزارت دادگستری، در مجموع 21197 مجوز اقامت کوتاه مدت در بازه زمان ژوئن 2015 تا اوت 2023 صادر شده است.

منابع:

https://nsc.gov.ge/pdf/5fe04e3b6e024.pdf/4.%20%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%A1%202016-2020%20%E1%83%AC%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%20%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1%20%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90.pdf

https://migration.commission.ge/files/ms_21-30_ge.pdf

https://migration.commission.ge/files/mmp21_geo_web5b.pdf

https://migration.commission.ge/files/emn_factsheets2022_ge_0.pdf

https://georgia.iom.int/ka/monatsemebi-da-resursebi

https://www.geostat.ge/ka/modules/categories/322/migratsia

https://www.gba.ge/ka/%E1%83%9F%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98/%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%98-%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%95%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%98-%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98-6/%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1-%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98-%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%9A.html

https://www.bpn.ge/article/113374-ramdenma-ucxoelma-miigo-sainvesticio-da-moklevadiani-binadrobis-nebartva-sakartveloshi/