همایش مسلمانان شرق اروپا و چالش های پیش رو به همت انجمن مسلمانان اروپا به ریاست عبدالوحید نیازف و با مشارکت انجمن مسلمانان یونان عصر روز چهارشنبه مورخ ۲۳/۴/۱۴۰۰ در سالن همایش هتل کاراول در آتن برگزار گردید. در ابتدای این نشست عبدالوحید نیازف رئیس انجمن مسلمانان اروپا ضمن اشاره به فعالیت های این انجمن و تاثیر کرونا بر آن تاکید کرد که تاکنون هفت سمینار در کشورهای حوزه بالکان برگزار شده و برنامه بعدی در کشور رومانی خواهد بود. وی تاخیر یک و نیم ساله در برگزاری این دست از همایش ها را ناشی از شیوع ویروس کرونا عنوان کرد.

بعد از خیر مقدم دکتر نیازف آقای دکتر الکساندروس ساکلاریو به عنوان سخنران اول موضوع خود تحت عنوان اسلام هراسی در یونان را مطرح نمود. وی دارای دکتری جامعه شناسی دینی و علوم سیاسی از دانشگاه پانتئون آتن بوده و در همان دانشگاه تدریس می نماید. دکتر ساکلاریو ضمن تشکر از رئیس انجمن مسلمانان برای برپایی این همایش عنوان داشت: بحث اسلام هراسی، موضوع مفصلی است اما من سعی می کنم به اختصار توضیح دهم. من به این موضوع از سال ۲۰۱۲ علاقمند شدم و از سال ۲۰۱۴ با همکاری دوست خوبم دکتر علی حسین اوغلو به صورت مشترک کار کردیم و نتایج در کتابی که در شروف انتشار است منعکس خواهد شد. در خصوص واژه اسلام‌هراسی دیدگاه های متفاوتی مطرح است اما برای تقریب به ذهن ترجیح میدهم از همین واژه استفاده نمایم. مسئله اسلام‌هراسی در یونان از ابتدای قرن جاری شروع شد و در سال ۱۹۹۶ به اوج خود رسید. مهمترین موضوعی که در این خصوص مطرح می‌شود این است که مسلمانان در صدد تغییر بافت جامعه ما هستند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص ترویج اسلام هراسی در یونان گفت: در یونان آمار مشخصی از شیوه ها و شاخص های اسلام هراسی وجود ندارد. اما به طور کلی و به صورت عملی شاهد آن هستیم. سیاسیون، کلیسای ارتودوکس، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی معمولاً دارای تمایلات اسلام‌هراسی هستند و البته باید این موضوع که اسلام هراسی از چه طریقی مطرح و هدایت می‌شود را مورد بررسی بیشتر قرارداد. حداقل، دولت و کلیسا می توانند برای جلوگیری از ترویج اسلام هراسی اقداماتی انجام دهند ولی متاسفانه شاهد اقدامی از هر دو طرف نیستیم. ما علاوه بر آنکه نباید به اسلام‌هراسی دامن بزنیم باید راه های مقابله با آن و مقابله با تبعیض نژادی را ترویج کنیم. چالش ها و مسائلی که در خصوص مهاجران مطرح می شود را نمی توان در قالب اسلام‌هراسی قلمداد کرد. اما هنگامی که به مساجد و نمازخانه ها حمله می شود شکی بر وجود اسلام هراسی نخواهیم داشت. اگر مراکز دولتی یا دانشگاهی و یا به واسطه وجود قوانینی، اسلام هراسی ترویج و یا از آن حمایت شود دیگر می‌توان به صورت مطمئن گفت که اسلام هراسی منبع دولتی پیدا کرده و از آن به صورت سیستماتیک حمایت می شود.

استاد دانشگاه پانتئون در خصوص شیوه مقابله با اسلام هراسی اظهار داشت: واقعیت این است که مردم اطلاعاتی از اسلام ندارند، لذا می بایست اطلاعات درست به آنها داده شود. نقش آموزش در مدارس و به ویژه مدارس ابتدایی در این خصوص بسیار حائز اهمیت است. البته این این امر بدان بستگی دارد که مسئولان در راستای اسلام هراسی گام بر می دارند یا در راستای حذف آن تلاش می کنند. در مدارس و دانشگاه ها نسبت به دیگر ادیان اطلاعاتی ارائه می‌شود اما در مورد اسلام اینچنین نیست و عدم آگاهی در این خصوص در بین جوانان همچنان رواج دارد. این عدم آگاهی باعث می‌شود خشونت علیه مسلمانان گسترش یابد. لذا به نظرم دولت باید برنامه ویژه ای برای آشنایی جوانان درباره اسلام در مدارس طرح ریزی نماید تا این مسئله مرتفع شود.

دکتر علی حسین اوغلو ابه عنوان سخنران دوم به وضعیت و حقوق مسلمانان یونان در منطقه تراکیه پرداخت. دکتر علی حسین اوغلو متولد شهر کموتینی واقع در منطقه تراکیه در شمال یونان است. وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در مدرسه دو زبانه ترکی و یونانی در زادگاه خود، به استانبول رفت و در آنجا تحصیلات متوسطه و دبیرستان را به پایان رساند.  وی کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را از گروه روابط بین الملل دانشگاه خاورمیانه (METU) در آنکارا دریافت کرد. پایان نامه کارشناسی ارشد وی، که به عنوان بهترین پایان نامه ۲۰۰۵ در METU شناخته شد، در مورد تداوم و تغییر سیاست های اعمالی در خصوص اقلیت یونان در تراکیای غربی در دوران پس از جنگ سرد بود. حسینین اوغلو در سال ۲۰۰۷ تحصیل در مقطع دکترا  در گروه روابط بین الملل دانشگاه ساسکس انگلیس را آغاز کرد و این تحصیلات را در سال ۲۰۱۲ به پایان رساند. وی از سال ۲۰۱۳ در انستیتوی تحقیقات بالکان دانشگاه تراکیا در ادرنه ترکیه کار می کند.

وی بحث خود را پیرامون سه مسئله مطرح کرد که اهم مباحث ایشان به شرح ذیل است: مسلمانان در منطقه تراکیه به رسمیت شناخته می شوند، اما من برای تحلیل وضعیت و شناخت درست محیط، سه مسئله مفتی، اوقاف، مسجد و قبرستان را مورد بررسی قرار خواهم داد. در خصوص مفتی مرجعیت دوگانه دینی مطرح است به ویژه از سال ۱۹۸۵ هنگامی که مفتی کموتینی فوت کرد. در سال ۱۹۶۰ چنین چیزی نبود و مردم آنجا همانند پیروان دیگر مذاهب و ادیان، خود رهبرانشان را انتخاب می‌کردند. اما از سال ۱۹۸۵ به نوعی دو مفتی در شمال یونان وجود دارد یکی که از طرف دولت انتخاب می‌شود و دیگری که مورد اقبال مردم است. مسئله بعدی مسئله موقوفات است از سال ۲۰۰۶ میلادی قوانینی تصویب شد که به موجب آن موقوفات به مسلمانان تعلق ندارد و در اختیار دولت است. بنابراین اگر مسلمانان بخواهند تغییری هرچند کوچک در ساختمان مسجد بدهند باید نه تنها از وزارتخانه مربوطه بلکه از کلیسای جامع آن شهر، مجوز بگیرند. در خصوص مسئله سوم، یکی از حقوق اولیه مسلمانان حق دفن است. در حال حاضر به جز منطقه شمال یونان در دیگر قسمت های یونان قبرستان ویژه مسلمانان نداریم. یعنی اگر فردی در آتن فوت کند باید به اکثانتی یا کموتینی برود و یا به کشور محل تولدش بازگردد. لذا در آتن برای مسلمانان همیشه مسئله قبرستان مهم تر از مسجد بوده است چون بعد از فوتش می‌بایست او را در جایی دفن نمایند

در ادامه این همایش عارف الوبید مباحث خود را در خصوص خصوص اسلام‌هراسی و نقش رسانه ها و شبکه های مجازی در دامن زدن به این مسئله بیان کرد. وی در ادامه با اشاره به مصادیقی به نقش مسلمانان در جامعه یونان و همزیستی مسالمت آمیز آنان در این جامعه پرداخت. نامبرده دکتری علوم سیاسی و تاریخ داشته و متخصص در موضوعات غرب آسیا است.  وی به مدت هفت سال در دانشکده افسری و دانشکده وزارت دفاع یونان به عنوان استاد ژئواستراتژی و موضوعات خاورمیانه تدریس کرده است.

سخنران پایانی این رویداد عبدالوحید نیازف بود. وی با اشاره به فعالیت های انجمن مسلمانان اروپا عنوان داشت: علیرغم اینکه این انجمن نوپا است، اما مطالعات خوبی در مورد وضعیت مسلمانان در اروپا انجام داده‌ است. اگر به تاریخ اسلام و تاریخ اروپا نگاه کنیم می‌بینیم که یونان دارای جایگاه و اهمیت ویژه ای در این خصوص است و اگرچه تعداد مسلمانان نسبت به سایر قسمت های اروپا کمتر است اما برای ما یک مسلمان هم یک مسلمان است. از زمان خلیفه گری و دوران امویان و بعد امپراطوری عثمانی مسلمانان در یونان ساکن بودند و به همین دلیل شناخت وضعیت یونان اهمیت دارد. آنطور که از سخنرانان امروز شنیدم، تنها مسلمانان در منطقه شمال یونان یعنی تراکیه و شهرهای کموتینی و اکثانتی از حقوق قانونی برخوردارند و مهاجرین و مسلمانان سایر سایر شهرهای یونان از حقوق خود محرومند و برخی مسلمانان در جزایر یونان از حقوق قانونی بسیار اندکی برای برپایی مناسک دینی خود برخوردارند. این مسئله مهمی است نه تنها برای اقلیت مسلمان یونان بلکه برای انجمن مسلمانان اروپا بسیار حائز اهمیت است و باید پی گیری شود. با توجه به اینکه یونان عضو اتحادیه اروپاست و در چارچوب قوانین اتحادیه می‌بایست حقوق اقلیتها را رعایت کند این مسئله را پیگیری خواهیم کرد. موضوع دیگر در چارچوب  قوانین اتحادیه اروپا حفظ آثار تاریخی است و مسئله مسجد واقع در میدان مناستیراکی که برای مسلمانان باز نمی شود هم از دیگر موارد است. ما موظف هستیم که در چارچوب قوانین اتحادیه اروپا برای رفع این مشکلات اقدام نماییم.