"قدس در وجدان مردم تونس و نهاد انسان مسلمان"، اثر شیخ دکتر ابراهیم الشایبی
قدس، محل رهایی و دروازه‌ای به سوی آسمان
به قلم: بدری المدانی
این نخستین بار نیست و آخرین بار هم نخواهد بود که قلم به دست می‌گیرم تا درباره تألیفات شیخ دکتر ابراهیم الشایبی مطالبی بنگارم و امیدوارم که مشاغل وزارت امور دینی، ایشان را که با وجود سنگینی این مسئولیت، بار آن را بر دوش می‌کشد (که خداوند یاورش باشد)، از علم و تألیف که به سان عشق فانی و صوفی ربانی، عاشق آن است، باز ندارد. 
پس از آنکه با اشتیاق، آثار ایشان، که در طول چند سال کرامت و جوشش درون، نوشتند را مطالعه کردم که تعداد آن به ۱۰ عنوان رسید که برخی از آنها عبارتند از: اهدای عضو بین سائل و فقیه/ اختلافات بی‌حاصل بین مسلمانان/ مناسک جنازه بین عادت‌های مردمی و احکام شرعی/ مناسبت‌های ما، بین شریعت و جامعه/ موسم حج: شرایط موجود و مطلوب/ مبلغان، نه مستکبران/ پیش از این، اینگونه به ما فتوا نمی‌دادی و...
و پس از آنکه از دشواری‌هایی که در راه تألیف کتاب، گردآوری اطلاعات و انتخاب موضوع متحمل شد و از سخت‌کوشی ایشان در چاپ و نشر کتاب آگاه شدم، می‌پنداشتم که عزم او سست خواهد شد و خستگی او را فرا خواهد گرفت، اما دیدم که این مرد، با همه فیوضات جوشنده و احساس زلالی که دارد، با عقل اصولگرای تحقیقی و پژوهشی و قلب صوفی مسلک خوش ذوق و ذهن حدیثی و روایتگری که از آن برخوردار است و با بهره‌مندی از هوشیاری فقیه متبحر و هوش مبلغ روشن ضمیر که در نهاد او وجود دارد، ایستاده است و همه اینها را به سان عناصر انگیزشی و مشوق او برای ادامه مسیر عطا و بخشش، به صورتی دیدم که نه تغییری را در آن راه است و نه تبدیلی را. در حالی که سوار بر شتر سازندگی و مرکب‌های نگارش است و با روشی عمیق و مستحکم و جامع، بین فنون بلاغت و انواع روزآمد سازی و زیبایی سجع به مسیر خود ادامه می‌دهد و به خورشید تأییدی که طلوع می‌کند و به آب‌های رود خروشان دانش می‌نگرد.
او را یافتم در حالی از مسائل فکری و فقهی ریشه‌داری سر برون می‌آورد که در کتاب‌هایی که پیش از این تالیف کرد، بدان پرداخت تا باب بزرگی با عنوان "وابستگی" را باز کند، وابستگی به وطن، به تونس و وطن بزرگتر که همان عربیت فلسطین و فراتر از آن، وطن اسلام، در بزرگترین معانی فراگیر انسانی است.
این کتاب جدید ایشان تحت عنوان "قدس در وجدان مردم تونس و نهاد انسان مسلمان" به رشته تحریر درآمد تا ناقوسی را به صدا درآورد که هرگز ساکت نخواهد شد و احساساتی را به غلیان وا دارد که هرگز آرام نخواهد گرفت و پرچم‌هایی را به اهتزاز درآورد که خم نخواهد شد.
کتاب "قدس در وجدان مردم تونس و نهاد انسان مسلمان" یک گام رو به جلو در تالیفات دکتر الشایبی به شمار می‌رود که اخیراً با تصویری از گنبد مسجد الاقصی و چفیه‌ای که نماد فلسطین است و به آزاد سازی این کشور و بازگرداندن آن به دامان امت اسلامی نظر می‌افکند، منتشر شد. در قسمت بالای جلد نیز پرچم دو کشور فلسطین و تونس به گونه‌ای به یکدیگر چسبیده‌اند که امکان جدا شدن وجود ندارد و با یکدیگر و در آغوش هم به اهتزاز در می‌آیند. این کتاب در ۱۶۰ صفحه به چاپ رسید که در صفحات ابتدایی آن، متونی ماندگار از قرآن و سنت مطهر رسول خدا و سخنانی از برخی راست قامتان فلسطینی منعکس شده است.
در مقدمه این کتاب به دو سوال پاسخ داده شده است: سوال نخست: چرا این کتاب؟ و سوال دوم: چرا حالا؟ در این رابطه باید گفت که مجموعه‌ای از انگیزه‌های دور و نزدیک به یکدیگر رسیدند تا این کتاب آمیخته‌ای از ابعاد درونی، تاریخی، دینی، ملی و قومی باشد و شاید تصادفی بودن آمیختگی این عناصر در این مسئله تبلور پیدا کند که مسئله فلسطین از کودکی قلب مؤلف کتاب را تحت تاثیر قرار داده و باعث شد که دکتر الشایبی چندین سال برای نگارش این کتاب تلاش کند و بالاخره آن را به سرانجام برساند.
در نهایت روش پژوهش علمی مستلزم این است که پس از مقدمه به تقسیم بندی کتاب پرداخته شود که به سه باب تقسیم شد و هر یک از باب‌ها کلیدها و فصول خود را دارند:
1. باب نخست با عنوان "فلسطین در ضمیر مردم تونس" نامگذاری شده است تونس همان فلسطین و فلسطین همان تونس است. مبارزات و دلاوری‌های بزرگ و از خودگذشتگی‌ها در رابطه با فلسطین مشخص است و تاریخ مشترک و کمک‌های صادقانه در تمام نبردهای فلسطینیان اعم از جنگ ۱۹۴۸ و ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ گواه این مدعاست. همه مردم تونس اعم از نخبگان، پزشکان، شیوخ، اتحادیه‌ها، دانشجویان، دانش آموزان، رسانه‌ها و مساجد در کنار فلسطین عزیز ایستادگی کردند و حتی خاک تونس، فلسطینیان را در آغوش خود جای داد و با خونشان آبیاری شد. با وجود تهدیدات و خطرهایی که تونس را تهدید می‌کند، اما آغوش ما همواره فلسطینیان را در خود جای داد و هنوز برای برادران خود گشاده است. پس از آن نوبت به فصل دوم از این باب با موضوع تقبیح تجاوزهای آشکار و ترورهای ناجوانمردانه رژیم صهیونیستی در خاک تونس می‌رسد که با یک نگاه تاریخی جامع پیروزی‌ها و همبستگی‌های ما را به تصویر می‌کشد و از شکست و نیرنگ ظالمانه دشمن پرده برمی دارد.
۲. باب دوم این کتاب نیز "قدس در ضمیر مسلمانان" نامگذاری شده است. نگاه دکتر ابراهیم الشایبی از تونس آغاز می‌گردد تا درب حوزه قرآن کریم و سپس سنت رسول گرامی اسلام را بگشاید و پس از آن به دروازه تاریخ گذشته برسد و بر قدس به عنوان محل رسالت‌های آسمانی و گوشه‌ای از گوشه‌های بهشت و مجمع فضایل و برکات و سرزمین مبارک و قبله انبیا و درگاه معراج نگاهی کند... و همه این موارد را در یک خوانش تازه از متون موجود ارائه می‌کند، خوانشی بی‌سابقه، بی‌نظیر و برجسته و بیانی شکوفا که معانی رحمت و رهایی و قداست و ریشه‌ها و وابستگی و نمادین بودن آزادی و حق از آن بر می‌آید. همه این موارد و بیشتر از آن در باب دوم این کتاب مطرح می‌گردد که خود از سه فصل تشکیل می‌شود که عناوین آن به شرح زیر است:
•    قدس: محل نزول رسالت‌های آسمانی و مجمع فضایل و برکات.
•    قدس: نخستین قبله.
•    قدس: درگاه آسمان، پایان اسراء و آغاز معراج.
3. عنوان باب سوم این کتاب "عملیات فدائیان: تروریسم یا جهاد؟ خودکشی یا شهادت؟" گذاشته شده است.
اینها پرسش‌های حساسی است و به فتواهای صریح و به دور از نگاه‌های ایدئولوژیک تنگ و به دور از تجارت فتوا که امروز برخی از مبلغان فتنه و قتل از آن روزی می‌خورند، نیاز دارد. همانطور که در فصل نخست از این کتاب آمده است، فتوا شکلی از اشکال مقاومت است که لرزه بر بدن اشغالگران می‌اندازد و ضمیر انقلابی آن و قلب مدافعان حقوق ملت فلسطین را تقویت می‌نماید.
هوشمندی دکتر الشایبی در این باب به حکم گستردگی فهم فقهی و بعد نگاه مقاصدی و تصور درست وی از فتوا و نیز همراهی او با متغیرها بروز پیدا می‌کند. به طوری که فصل دوم این باب در واقع تعبیری از تاکید بر تغییر یافتن فتواها درباره عملیات فدائیان فلسطینی در پی تغییر شرایط و عبور از تشویق به این عمل و رسیدن به ترک آن بر اساس شرایط زمان است، زیرا عملیات فدائیان به خودی خود هدف نیست، بلکه راهکار پایانیست که در برابر ظالم و مستبد به کار گرفته می‌شود، اما با مسلمان از در صلح رفتار می‌شود که بهترین چیزی است که حق او را تضمین و سهم او را محقق ساخت.
دکتر الشایبی، وصیت شهید میلود بن ناجح نومه التونسی، که در صفوف مقاومت جنگیده بود، را به عنوان زینت‌بخش قسمت پایانی کتاب خود برگزید که گفته بود: «من برای بالا بردن شأن وطنم و بالا بردن شأن اراده نبرد، شهادت را برگزیدم». وی کتاب خود را با شعاری به پایان برد که از قریحه‌اش تراوید: "عادی سازی روابط (با دشمن صهیونیستی) مرد... مقاومت زنده باد" «تا پرچمی باشد که به دست نسلی می‌رسد که در روز انتشار این کتاب به دنیا آمد، تا امید را در فردای ما زنده بدارد و امانت را حفظ کند و بشارت بخش باشد» (ص ۱۵۳ کتاب).
۱۶۰ صفحه سرشار از صداقت، پر از امید، آمیخته‌ای از عزت و کرامت و نخوت تاریخ و مملو از وحدت و احساس‌های جوشانی که دکتر الشایبی در کتاب جدیدی که در آن از کاستی احکام و درد استدلال رها شده و به روشنی وابستگی و زلالی آب منتقل می‌شود، آورده است تا قدس را از نزدیک ببینیم و بر خاک آن سجده کنیم و رایحه خوش آن را ببوئیم.

https://ar.lemaghreb.tn/%D9%82%D8%B6%D8%A7%D9%8A%D8%A7-%D9%88%D8%A3%D8%B1%D8%A7%D8%A1/item/52036-%C2%AB%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D9%81%D9%8A-%D9%88%D8%AC%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86%D8%B3%D9%8A-%D9%88%D8%B6%D9%85%D9%8A%D8%B1-%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%C2%BB-%D9%84%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%83%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D9%8A%D8%A8%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D9%85%D8%AD%D9%84%D9%91-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%D8%A7%D8%B5-%D9%88%D8%A8%D9%88%D9%91%D8%A7%D8%A8%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%A1