تاریخ نسخ خطی گرجی با ترجمه و رونویسی کتب مقدس آغاز می شود. کتب عهد عتیق به صورت قطعاتی بر روی صفحات پالمپسست مربوط به قرون ۸- ۵ حفظ شده است: سِفر پیدایش، پیامبران - اشعیا، حزقیال، ارمیا، عزرا اول و مزامیر. علاوه بر این قطعات، ترجمه های اولیه متون کتاب مقدس(قرن ۷ و۸)، به اصطلاحِ کتاب مقدس گردآوری شده، حاوی مجموعه‌های نسخه های خطی برای اعمال مذهبی است. 

کتابهای عهد عتیق به عنوان آثار ادبی ترجمه یا رونویسی نشدند بلکه در سنت نسخه‌های خطی گرجی، آنها به تدریج وارد و در فهرست مجموعه‌های مذهبی معرفی و توزیع شدند که این موضوع به دلیل بی علاقه گی کاتبان گرجی نبود، بلکه هدف اولیه ، تامین خدمه کلیسای مسیحی با ادبیات مناسب بود. چنین ادبیاتی نه تنها کتاب مقدس، بلکه کتب یا نوشته‌های ضروری برای اعمال مذهبی اولیه را شامل می‌شد، که دانستن آنها  برای خدمه و روحانیان کلیسا و یا امت مسیحی نیز واجب بود. لازم به ذکر است کلیسای گرجی در مرحله اولیه تاریخ خود، از هنجارهای تعیین شده برای منطقه اورشلیمی پیروی می کرد. این منطقه با تنوع ویراستاری متون که در ترجمه های اولیه گرجی عهد عتیق منعکس شد متمایز بود. مثلاً متون اشعیا و عزرا اول ترجمه هایی از نسخه های انطاکیه  و متون ارمیا ترجمه ای نسخه های فلسطینی است.

بقایای هشت کتاب اول عهد عتیق بر روی قطعاتی مربوط به قرن ۹-۱۰ که به صورت ورق های محافظی جلد کتاب در برخی از نسخه های خطی گرجی و کتب ارمنی ماتناداران حفظ شده است.نسخه های خطی گرجی نقش مهمی در مطالعه تاریخ کتب کتاب مقدس دارند.

کتاب مقدس نسخه "اُوشکی".

 در قرن دهم، اولین مرحله آموزش عملی به طور مشروط تکمیل شد و توجهِ سنت نسخه خطی گرجی به ایجاد یک قانون یکپارچه از کتاب مقدس، به ویژه، قانون عهد عتیق را جلب شد. البته نسخه کاملی از کتاب مقدس را ناگهان ارائه نکرده اند. پیش از آن مجموعه ای از نسخه های خطی گردآوری شده از چندین کتاب عهد عتیق وجود داشت که بر اساس آن مجموعه کاملی از عهد عتیق ایجاد شد. کاملاً طبیعی است که اولین کتاب از این دست در تائو-کلرجتی، در معبد اُوشکی - مرکز اصلی ادبیات گرجی و روشنگری در قرون وسطی، رونویسی شود. دقیقاً این کتاب  پایه و اساس کتابخانه گرجی صومعه ایبریها در آتن (یونان) را گذاشت. سفارش دهنده و حامی مالی آن تورنیکه چُورچانِلی، نماینده خانه فئودالی چُورچانِلی ها، فرمانده نظامی دربار داویت کوراپالاتی است که بعداً  راهب شد و عنوان سونگلوس را داشت و لقب راهبی وی ایووانه-تورنیک قوپیلی (به معنای یوحنا- نام قبلی تورنیکه) بود. در قرن نوزدهم، این کتاب برای تهیه نسخه ای دست نویس توسط شخصیت عمومی مشهور پلاتون ایوسلیانی به گرجستان آورده شد. پس از رونویسی کتاب مقدس، به آتون بازگردانده شد وهنوز هم در مجموعه گرجی کتابخانه کوه آتون نگهداری می شود.

این کتاب در سال ۹۸۷ رونویسی شده و دارای ۹۵۴ صفحه و در دو جلد صحافی  شده است. ساخته شده از پارشمن با کیفیت بالا. رونویسی شده توسط سه خطاط : میکائیل، ستِفانه و گیورگی. متن با خط "نسخوری" و عناوین با خط "مرگولووانی" نوشته شده است. دارای  ضمیمه وصیت نامه رونویس کننده وحمایت کننده مالی است. شامل کتاب های  سفر پیدایش، سفر خروج، سفر لاویان، کتاب داوران، روت، ایوب، اشعیا، ارمیا، باروخ، کتاب مراثی، کتاب ارمیا، حزقیال، دانیال، عزرای اول، عزرا دوم، نحمیا، عزرا سوم، استر- مردخای، یودیت، اول پادشاهان ، دوم پادشاهان ، سوم پادشاهان، چهارم پادشاهان، امثال، جامعه، حکمت سلیمان، ایسو زیراخ، و ۱۲ کتاب از پیامبران کوچک است. به دلیل آسیب کتاب نسخه خطی، بخش های کتب اعداد، تثنیه دوم  و یوشع مفقود شده اند.جالب است که نسخه "اوُشکی" کتاب مقدس حاوی مزمور نیست، زیرا مزمور کتابی بود که در مناسک مذهبی به طور مستقل مورد استفاده قرار می گرفت.

کتاب مقدس نسخه "گِلاتی".

 قرن دوازدهم مرحله مهمی در تاریخ  کتاب مقدس گرجی است. در این دوره، مجموعه کامل بعدی کتاب مقدس رونویسی شد که با نام "کتاب مقدس نسخه گِلاتی" شناخته می شود. به خصوص قابل توجه می باشد که تفسیرات با متن پیوست شده اند. ویژگی های زبانی متن و نظرات علمی متن با مکتب گِلاتی قرن دوازدهم  مربوط می شود.این کتاب با حجم بالا، شامل۳۰۱ صفحه می باشد. رونویسی شده روی کاغذ واندازه آن ۳۵x۲۵ است. نوشته شده با خط "نسخوری"، با مرکب قهوه ای رنگ روشن.  شامل  سفر لاویان، اعداد، تثنیه دوم، یوشع، قضات، روت، کتاب های پیامبران بزرگ و کوچک است.سفارش دهنده و مترجم آن مشخص نیست. این ترجمه از کتاب مقدس، در ادبیات علمی گرجستان با فیلسوفان مشهور قرن دوازدهم، ایوانه پِتریتسی و آرسِن ایقالتوئلی مرتبط می کنند.

در قرن سیزدهم و هفدهم، تعدادی مجموعه از آثار جداگانه کتاب مقدس رونویسی شد که گردآورندگان آنها قصد داشتند نسخه کوتاهی از کتاب مقدس را ایجاد کنند.

کتاب مقدس نسخه سولخان سابا اُوربِلیانی.

قرن هفدهم آغاز دوره جدیدی در مطالعه، جمع آوری و اعاده کتاب مقدس است. دراین کار قاضی واختانگ اُوربِلیشویلی، پدر سولخان - سابا اوربلیانی پیشقدم شد. او سه نسخه خطی از کتاب مقدس را سفارش داد که توسط ایِسه و ناتانائیل بدیسمتسِرلیشویلی رونویسی شده بود. کار واختانگ اُوربِلیشویلی، تواسط سولخان - سابا اوربلیانی، واختانگ ششم، شاه آرچیل و باکار باتونیشویلی ادامه شد.

مجموعه کامل بعدی از کتاب مقدس، توسط سولخان سابا اوربلیانی گردآوری شده است. این کتاب با نام "کتاب مقدس متسخِتا" معروف است. این کتاب شامل ۶۶۸ صفحه می باشد. رونویسی شده با مرکب سیاه رنگ بر روی کاغذهای مختلف به خط های "نسخوری" و"مخِدرولی" توسط چند نفرخطاط. بخش های کتاب نوشته شده با خط "مخِدرولی، با دست خود سولخان-سابا اوربلیانی رونویس شده است. حاوی ۴۴ کتاب عهد عتیق است. منبع نام کتاب ها انجیل ارمنی است که در سال ۱۶۶۶ در آمستردام چاپ شده است. این نسخه با استفاده گسترده از نسخه های ارمنی-لاتینی و نسخه های مختلف کتاب های فردی متمایز است. به نظر می رسد که سولخان سابا اوربلیانی از منابع بسیاری برای جمع آوری مجموعه کتاب مقدس استفاده کرده است. او بر متن کتاب مقدس نسخه اُوشکی تکیه داشت. همچنین لازم به ذکر است که این مجموعه در میان کتاب های دیگر شامل مزموری است که سولخان سابا اوربلیانی برای آن از نسخه ویرایش شده تواسط گیورگی آتونِلی استفاده کرده است. گردآورنده همچنین از مطالبی دیگری، از جمله سایر مجموعه‌های نبوی استفاده کرده است. کتاب همچنین حاوی صفحات کتابهای چاپ شده در چاپخانه واختنگ ششم در سالهای ۱۷۱۰-۱۷۱۱ است.

خانواده اربِلیانی سهم بزرگی در چاپ متن گرجی کتاب مقدس داشته است. به گفته باکار باتونیشویلی، تأسیس چاپخانه ای توسط واختانگ ششم و آوردن چاپخانه ای از والاخیا (رومانی) مشروط به تمایل انتشار کتاب مقدس  بود. 

مزامیر.

احتمال می رود، که از کتاب های عهد عتیق، ابتدا کتاب "مزامیر" ترجمه شده زیرا این کتاب عهد عتیق اهمیت زیادی در مناسک مذهبی داشته است. از این کتاب به نام های مختلفی یاد می شد، از جمله "داویتی" یا "داویتنی"، "تسیگنی پسالمونتا" (به معنی کتاب مزامیر) یا "پسالمونی" (مزامیر) و "ساپسالمونه" (کتاب مزمیر). وجود ترجمه باستانی از کتاب مزمور توسط تعدادی از آثار ادبی اصیل ( ادبیات شرح حال تقدیسان) قرون ۸-۵ تأیید شده است.

با توجه به اثر "شهادت شوشانیک"  می توان گفت که درسال های ۴۷۶-۴۸۲ میلادی کتاب مزامیر کتاب عهد عتیق در دست روحانیون و غیر روحانیون نیز در استفاده بوده است. با این حال باید متذکر شد که هیچ یک از نسخه های خطی این عصر به دست موجود نیست. اولین شواهد برای متن مزامیر در "سخنرانی" (صورت ایاتی که در کلیسا قرائت میشود) مربوط به قرن هشتم یافت می شود که در حال حاضر در کتابخانه گراتس در اتریش نگهداری می شود ومتن آن توسط اکاکی شانیدزه منتشر و مطالعه شده است.

قدیمی ترین نسخه خطی باقی مانده از مزامیر مربوط به قرن نهم است. این نسخه ای است که زمانی متعلق به مجموعه گرجستانی کوه سینا بوده و اکنون گم شده است؛ چندین برگ از آن در سال ۱۸۵۰ توسط "پورفیری اوسپنسکی" از سینا گرفته شده است. اکنون این قطعات در صندوق های کتابخانه عمومی سالتیکوف-شچدرین در سن پترزبورگ نگهداری می شود. جالب است که مزامیر سن پترزبورگ روی پاپیروس رونویسی شده است که در تاریخ نسخه های خطی گرجی اتفاق نادری است.

یکی از ویژگی‌های کتاب‌های حاوی ترجمه‌های قدیمی گرجی این است که تفاوت های قابل توجهی بین متون نسخه اولیه وجود دارد. این یک واقعیت بسیار مهم برای تاریخ خود متن مزامیر است، زیرا به تاریخ شکل گیری اثر اشاره دارد. تفاوت متون بدون شک به دلیل زمان مختلف استفاده آنها در مناسک کلیسایی است. به نظر محققان نسخه اصلی مزامیر به صورت قطعه های جداگانه ای ترجمه و وارد می شد.تعداد مزامیر درنسخه های خطی گرجی مزامیر همیشه یکسان نیست. صد و پنجاه و یک مزمور در یکی از نسخه‌های خطی قرن دهم یافت می‌شود، اگرچه این یک اتفاق رایج  و عادی در نسخه‌های خطی مزمور گرجی نیست.

مزامیر عبری به پنج کتاب تقسیم شده است. به نظر می رسد که چنین تقسیم بندی ناشی از قیاس پنج کتاب موسی باشد. در مزامیر گرجی باستان چنین تقسیم بندی وجود نداشت، اما باید توجه داشت که گرجی ها با تقسیم مزامیر عبری به پنج کتاب آشنا بودند که توسط کتاب های خطی گرجی قرن دهم تأیید می شود:   ضمیمه کتاب "متسخِتوری داویتنی" (به معنی "کتاب مزامیر متسختا")، "کتاب آموزشس" از کتاب "مجموعه شاتبردولی". عناوین مزامیر در متون گرجی اغلب با یکدیگر متفاوت است که به دلیل تنوع متون یونانی است که به عنوان منبع ترجمه اصلی گرجی استفاده می شود.

متن مزامیر گرجی به صورت موزون و شاعرانه نوشته نشده است، اما نمی توانیم آن را یک اثر منثور، مانند چهار انجیل بدانیم. مزامیر گرجی دارای ویژگی‌های سبکی است که به متن جلوه خاصی می‌بخشد و آن را با نثر موزون یکسان می‌کند، اما این ویژگی‌ها نه تنها برای ترجمه‌های گرجی، بلکه برای سایر ترجمه‌ها نیز مشخص است که عناصر مشخصه سبک اصلی نیز حفظ شده است. با این حال، همچنین باید توجه داشت که بیشتر مزامیر مستقیماً از زبان عبری  ترجمه نشدند (ترجمه مزامیر از زبان عبری به گرجی نیز در ادبیات علمی تأیید نشده است). نسخه های مزامیر گرجی هدفی مذهبی دارند که با ترکیب آنها ثابت می شود: تمام نسخه های خطی قدیمی مزامیر گرجی، به جز متن خود مزمور، حاوی سرودها هستند. یک استثنا در این زمینه نسخه A-۳۸ است که غیر از مزامیر و سرودها، شامل آثار دیگری نیز می شود.

سرودهای کتاب مقدس بخشی ضروری از مزامیر است و می توان آن را در نسخه های دیگر و همچنین گرجی یافت. بنابراین توالی و ترکیب سرودها حاکی از یک سنت مذهبی تثبیت شده است.

انجیل - چهارانجیل.

گرجی ها کتاب های عهد جدید و عهد عتیق را که یکی از مهم ترین زمینه های ادبیات باستانی گرجستان – تاریخ شناسی کتاب مقدس، از دوران اولیه مسیحیت می باشد را ترجمه کردند. به احتمال زیاد، ابتدا بخش اول کتب عهد جدید، "انجیل" یا "چهار-انجیل"، متشکل از آثار چهار حواری عیسی مسیح - نوشته‌شده توسط متّی‌، مُرقُس، لوقا، و یوحنا، ترجمه شد.

چهار-انجیل ها مهم‌ترین آثار مکتوب ادبیات گرجستان هستند با پالمپسست‌های اولیه که حاوی متون اناجیل می باشند، گواه است. انجیل در قدیمیترین اثر اصلی بازمانده گرجی "شهادت شوشانیک" ذکر شده است.نسخه های متعددی از اناجیل از دوره اول ادبیات باستان گرجی حفظ شده است، از جمله: انجیل آدیشی (۸۹۷م.)، انجیل جروچی اول (۹۳۶م.)، انجیل کسانی (قرن دهم)، انجیل پارخالی (۹۷۳م.)، انجیل تبِتی (۹۹۵م.)در طول تاریخ طولانی ادبیات گرجی بارها متن چهار-انجیل را پردازش کرده اند. بر این اساس نسخه های مختلفی به دست ما رسیده است. 

"اِفرِم متسیره" و "ایوانه پتریتسی" سعی کردند متن انجیل را پس از "گیورگی متاتسمیدلی" ترجمه کنند، اما این ترجمه ها نتوانستند با انجیل گیورگی متاتسمیدلی رقابت کنند، زیرا برای هدفی محدودِ علمی - فلسفی - الهیاتی انجام می شدند. این آثار حتی چندان مورد استفاده قرار نگرفت و فقط چند نسخه به دست ما رسیده است.در وصیت نامه گیورگی متاتسمیدلی به دو نسخه قدیمی متن انجیل - "خانمتی" و "ساباتسمیندوری" (آتنی)،  اشاره می شود. احتمالاً نسخه "خانمتی" و "ساباتسمیندوری" فقط از نظر آوایی با یکدیگر تفاوت داشتند. متون حفظ شده در نسخه های خطی آدیشی و جروچ- پارخالی که از دوره اول باقی مانده اند با یکدیگر تفاوت دارند. متن نسخه خطی آدیشی یک نسخه کاملاً مجزا است.

در دوره دوم تاریخ ادبیات گرجی، زمانی که کلیسای گرجستان به سمت قسطنطنیه روی آورد، لازم بود نسخه های آتنی انجیل را به نسخه های یونانی مطابق کنند. نسخه های جدیدی در صومعه گرجی آتون ترجمه شد که طنسخه گیورگی متاتسمیدلی تا به امروز اهمیت خود را از دست نداده است.قابل ذکر است که نسخه های اناجیل که تا به امروز به صورت کتاب دست نویس باقی مانده اند، نه تنها از منظر متنی، بلکه ترکیب آنها نیز قابل توجه است وترکیب اناجیل ، جسترهای آیات و قطعات مربوط به تعطیلات در شرایط آن زمان تکمیل شد.

در سنت خطی گرجی بیشترین تعداد نسخه خطی چهار- انجیل را می توان  یافت. از قرن دهم  نسخه های تشریفاتیِ مزین خلق می کدند. خلق  چنیننسخه هایی توسط نمایندگان دربار سلطنتی و اربابان بزرگ فئودال تأمین و حامی می شد.

حواریی.

 قسمت دوم کتب عهد جدید، "حواریی" نام دارد و حاوی پیام های زیر است: کار حواریون، هفت رساله کوچک (به اصتلاح رسائل کاتولیک)، ۱۴ رساله از پطرس و آخرالزمان، یا مکاشفه یوحنا که تا قرن دهم ترجمه نشده بود. دو قسمت اول به صورت جداگانه ترجمه شده بود. اولی کتابی است شامل هفت رساله کوچک ودومی کتاب رساله پطرس است. قدیمی ترین نسخه های رسولی فقط شامل رسالات پطرس است.

نسخه های حواریی مربوط به دوره اول تقریباً وجود ندارد و کمتر حفظ شده است. اِکوتیمه آتونِلی نیز در پایانی قرن دهم میلادی "حواریی" را ترجمه کرده است.

گیورگی متاتسمیدلی نیز از کتاب های رساله پطرس و کار رسولان ترجمه کرده است. وی  برخی از واحدهای واژگانی نسخه قدیمی را بدون تغییر باقی گذاشت. به همین دلیل، "اِفراِم متسیره" متن "حواریی" را دوباره ترجمه کرد، اما نسخه ترجمه وی  نتوانست در مناسک کلیسایی جایگزین ترجمه گیورگی آتونِلی شود.