خلاصۀ اجرایی[۱]
این پژوهش توسط شورای بریتانیا به‌عنوان بخشی از مشارکت آن با پروژۀ صد شهر تاب‌آور (RC۱۰۰) انجام گرفته است؛ بنیاد راکفلر[۲] بنیان‌گذار پروژۀ صد شهر تاب‌آور بود؛ مبنای کار این بنیاد کمک به شهرهای سراسر جهان به‌منظور تاب‌آوری بیشتر در مواجهه با چالش‌های فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی است. رابرت پالمر[۳]، کارشناس فرهنگی مستقلِ بین‌المللی، با همکاری نزدیک تیم تاب‌آور شهر آتن و دفاتر شورای بریتانیا واقع در بریتانیا و آتن، پیشبرد این پروژه را برعهده داشت.
هدف از انجام این پژوهش شناسایی راه‌کارهایی برای کمک به استراتژی تاب‌آوری شهر آتن ۲۰۳۰ (ACRS ۲۰۳۰) با استفاده از فرهنگ و هنر بود؛ اسنادی حاکی از تأثیر فرهنگ و هنر بر تاب‌آوری شهر توسط مدیر ارشد تاب‌آوری شهر آتن (CRO) و تیم‌اش تهیه شد که به تصویب شهر آتن رسید. روش کار این پژوهش بررسی استراتژی تاب‌آوری شهر آتن ۲۰۳۰، کاوش دقیق اسناد مربوطه و هم‌چنین تلفیق مصاحبه‌ها و بحث‌های گروه متمرکز است. پروژۀ صد شهر تاب‌آور، تاب‌آوری شهری را بر مبنای «ظرفیت افراد، نهادها و سیستم‌های درون‌شهری، به‌منظور سازگاری، بقا و شکوفایی بدون توجه به نوع فشارهای مزمن و شوک‌های حادِ تجربه شده» تعریف می‌کند.
فرهنگ با ایجاد درآمد، اشتغال و تحریک جنبه‌های کارآفرینی، نوآوری، فناوری‌های جدید و گردشگری به بعد اقتصادیِ تاب‌آوری کمک می‌کند؛ هم‌چنین با تقویت سرمایۀ اجتماعی شهر، تسریع‌کنندۀ گسترش بعد اجتماعی تاب‌آوری است و با ارائۀ بینش و ابزارهایی برای ارتقاء آگاهی در مورد مسئولیت زیست‌محیطی، بعد محیطی تاب‌آوری را در بر می‌گیرد. فرهنگ در اشکال مختلف از طریق تأکید بر خلاقیت، میراث، ارتقاء سیستم‌های دانش محلی و حفاظت از تنوع فرهنگی، ارزش پولی و ذاتی را برای فرآیند تاب‌آوری به ارمغان می‌آورد.
شورای بریتانیا در یونان با حضور مستمر و طولانی‌مدت خود، به انتقال فرهنگی از طریق هنر، آموزش و فعالیت‌های اجتماعی انسجام می‌بخشد و هم‌چنین از تبحر جهانی و بریتانیایی خود در ارائۀ برنامه‌های تخصصی با اهداف تاب‌آوری استفاده می‌کند. شورای بریتانیا سابقه‌ای جهانی در پیوند موفقیت‌آمیزِ توسعۀ فرهنگی با برنامه‌های اقتصادی ملی و محلی دارد.
چهار رکن، ۶۵ فعالیت و ۵۳ اقدامِ حمایتی چارچوب استراتژی تاب‌آوری شهر آتن ۲۰۳۰ را تشکیل می‌دهند. چشم‌انداز آتن ۲۰۳۰[۴] به « نوآوری و خلاقیت نمونه‌سازی اولیه دربارۀ تعلق، پل ارتباطی بین تاریخ و پیشرفت» اشاره دارد. هر یک از موضوعات اصلی مشخص‌شده در این استراتژی شامل یک نگرش فرهنگی است و همواره ردپایی از فرهنگ و هنر در بسیاری از اقدامات پیشنهادی به‌منظور افزایش تاب‌آوری نمایان می‌شود. این پژوهش استراتژی تاب‌آوری شهر آتن ۲۰۳۰ را از منظر نحوۀ تأثیر فرهنگ بر تقویت و پیشبرد تاب‌آوری شهر تحلیل می‌کند.
این گزارش از مشاوره با مسئولین بخش‌های فرهنگی و هنری آتن و هم‌چنین افراد درگیر در توسعۀ شهری بهره‌مند شده است. پنج اولویت اصلی که اساس ساختار مشاوره را تشکیل می‌دهند عبارتند از:
۱) همکاری و ارتباط مستقیم به‌منظور ارتقاء تاب‌آوری؛
۲) توسعۀ فرهنگی در محله‌های آتن به‌منظور ترویج مشارکت و خلاقیت؛
۳) پیشنهاد روش‌های جدید برای تأمین مالیِ بخش فرهنگی؛
۴) مدیریت فعالیت‌ها و اقدامات فرهنگی در فضای عمومی؛
۵) گسترش استراتژی آتن با هدف تبدیل آتن به یک مکان سکونت دائمی برای اهالی و یک مکان فرهنگی برای بازدیدکنندگان.
در طی این مشاوره تأثیر بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ یونان بر آتن بررسی شد. علیرغم بحران پدید آمده در صنایع فرهنگی و نوآور، نشانه‌هایی از بهبود وضعیت حاکم تا سال ۲۰۱۴ قابل مشاهده بود. درحالی‌که سال‌های ریاضت اقتصادی شاهد افزایش بیکاری و سایر فشارهای اجتماعی در آتن بود، موجی از بسیج شهروندی، شبکه‌های همبستگی و رشد تلاش‌های جامعۀ مدنی برانگیخته شد. چگونگی ارتباط توانایی‌ها و تلاش‌های بخش فرهنگیِ غیررسمی با سازمان‌های دولتی و شهرداری و نحوۀ مستمرسازی این ارتباط، چالش عمده‌ای بود که از تحقیقات پیش‌زمینه و کارگاه‌های آموزشی پدیدار شد.
توصیه‌ها و پیشنهادهای استنتاجی این گزارش برای آتن عبارتند از:
· استفاده از استراتژی تاب‌آوری شهر آتن ۲۰۳۰ به‌عنوان یک اصل اساسی باید در فرآیندهای برنامه‌ریزی استراتژیک شهری گنجانده شود. در چارچوب حیطۀ اختیارات مدیر ارشد تاب‌آوری شهر آتن، باید یک گروه مرجع فرهنگی، متشکل از کارشناسان جهت نظارت بر مؤلفه‌های فرهنگیِ استراتژی تاب‌آوری و کمک به تعیین اقدامات اولویت‌دار ایجاد شود. هم‌چنین گروه مرجع در شناسایی شرکای مورد نیاز برای پیشبرد اقدامات، نقش مهمی دارد. به‌علاوه تشکیل یک هیئت مشاور متخصص در صنایع نوآور برای توسعه و هماهنگی اقداماتی در جهت کمک به پیشبرد اقتصاد خلاق آتن توصیه می‌شود؛
· اولویت‌هایی نظیر نیاز به توسعۀ مهارت‌هایی در زمینۀ بخش فرهنگی آتن. با اهمیت دادن به بررسی روش‌های تأمین مالی جدید برای بخش فرهنگی، رویکرد و لیست مناسب نیازهای آموزشی شناسایی می‌شوند؛
· ایجاد یک طرح موقت برای فضاهای عمومی و مکان‌سازی، و هم‌چنین هماهنگی فعالیت‌های فرهنگی و هنری در محله‌های آتن و ارائۀ پیشنهادات خاص جهت اقدام. این گزارش بسترهای فرهنگی پیشرو مناسب در آتن، از جمله سین‌آتینا[۵]، شبکۀ فرهنگ آتن[۶] و اُپاندا[۷] را شناسایی کرده است و تقویت نقش‌های عملی و استراتژیک آن‌ها را توصیه می‌کند. گزارش مذکور توسعۀ پایدار آتن به‌عنوان یک مکان فرهنگی، اقدامات مختلف برای گسترش تبلیغات پیشبردی و بررسی تأثیر ارزیابی‌ها بر رویدادهای مهم را پیشنهاد می‌کند؛
· به‌کارگیری ایده‌های مناسب برای سایر شهرهای پروژۀ صد شهر تاب‌آور. این گزارش پتانسیل تطبیق روش کارها و ابزارها در زمینۀ پروژۀ صد شهر تاب‌آور را به‌منظور تمرکز بیشتر بر مؤلفه‌های فرهنگی تاب‌آوری و موضوع تاب‌آوری فرهنگی شناسایی می‌کند. ابزارهای شناسایی‌شده می‌توانند تحلیلی باشند، نظیر تحقیقات قوم‌شناسی، تطبیق یا تشخیص اکوسیستم مانند ابزار ارزیابی موقعیت (OAT) برای تسهیل پیشبرد پروژه و طراحی مبتکرانۀ پروژه‌های فرهنگی تاب‌آوری در فاز ۲ استراتژی؛
· شهرهای پروژۀ صد شهر تاب‌آور باید از سهم بخش فرهنگی در زمینۀ تاب‌آوری استفاده کنند. حوزه‌های تمرکز شامل اشتغال، اقتصاد و حفاظت از دارایی‌های فرهنگی است که اغلب آسیب‌پذیر هستند و سرمایه‌ای منحصربه‌فرد و غیرقابل تجدید برای شهر محسوب می‌شوند؛
· بررسی همکاری بین پروژۀ صد شهر تاب‌آور و دستورالعمل۲۱[۸] مختص فرهنگ سازمان جهانی شهرهای متحد و دولت‌های محلی (UCLG) نیز توصیه می‌شود. منافعی در به اشتراک‌گذاری تجربۀ حاصل از این همکاری در رویکرد فرهنگ و شهرها، طی این پژوهش شناسایی شده است؛
· حمایت از یادگیری فردبه‌فرد در مورد جنبه‌های فرهنگی تاب‌آوری از طریق به اشتراک‌گذاری تجربه، آموزش و کارگاه‌های مطالعۀ موردی. این گزارش کل شهرهای صد شهر تاب‌آور را در جهت آگاهی از چگونگی بنا نهادن بخش‌هایی از استراتژی تاب‌آوری شهر براساس فرهنگ برای کمک به توسعۀ اقتصاد خلاق، ترویج انسجام اجتماعی، تقویت نمایه‌های خلاق و رواج برابری و تنوع فرهنگی تشویق می‌کند.
به‌طور کلی ادامۀ همکاری بین پروژۀ صد شهر تاب‌آور و شورای بریتانیا، در کنار توسعۀ پایدار مطالب مطالعۀ موردی و ابزارهای بیشتر برای تاب‌آوری فرهنگی توصیه می‌شود. بر اساس مشاهدات و توصیه‌های این گزارش، شورای بریتانیا باید سالانه به حمایت از تجزیه و تحلیل و مطالعۀ ویژۀ حداقل دو شهر از صد شهر تاب‌آور ادامه دهد. با همکاری پروژۀ صد شهر تاب‌آور باید برنامه‌ای برای ترویج اهمیت فرهنگ و هنر در تاب‌آوری شهر سازماندهی شود و تجربیاتی از مطالعۀ موردی آتن که قابل اعمال در شهرهای دیگر این پروژه است به اشتراک گذاشته شوند.
[۱] خلاصۀ اجرایی تشریح‌کنندۀ رئوس اهداف و دیدگاه‌هاست که باید در ابتدای هر طرح ذکر شود.
[۲] Rockefeller Foundation
[۳] Robert Palmer
[۴] :Athens ۲۰۳۰ طرحی برای نوسازیِ ریشه‌ای و دگرگونی پایدار شهر در برابر بحران‌های آب و هوایی و غیره با تقویت شبکه‌های زیرساختی.
[۵] SynAthina: یک پلتفرم آنلاین در جهت مشارکت اعضای جامعه در حل مشکلات و انجام اصلاحات در سطح شهر است.(Syn مخفف کلمۀ همکاری است)
نکته! در فایل مبدأ دو واژۀ Athina و Athens هر دو به معنای آتن پایتخت یونان هستند که در گویش محلی Athina و در گویش آمریکایی Athensگفته می‌شود.
[۶] شبکۀ فرهنگ آتن یک چهارچوب فرهنگی و هنری فعال برای ساکنین، بازدیدکنندگان، هنرمندان و مؤسسات ایجاد می‌کند و هدف آن ترویج تبادل ایده و همکاری به‌منظور ارتقاء آتن به‌عنوان مقصدی برای سرمایه‌گذاری فرهنگی است.
[۷] :OPANDA سازمان فرهنگ، ورزش و جوانان شهر آتن
[۸] یک برنامۀ عملی داوطلبانه و غیرالزامی است که از سوی سازمان ملل در رابطه با توسعۀ پایدار ارائه شده است.
نظر شما