شرایط جسمانی مفتی اهل‌سنت لبنان و رقابت بر سر جانشینی وی
دو سال قبل از سن بازنشستگی
روز پنجشنبه 19/05/1402- 10 اوت 2023 ؛ نُه سال از انتخاب آقای شیخ عبداللطیف دریان به سمت مفتی اهل‌سنت لبنان می‌گذرد. زیرا وی در 10 اوت 2014 به این سمت انتخاب و دو سال دیگر با رسیدن به سن 72 سالگی و بر اساس قانون ویژه دارالفتوی لبنان؛ به سن بازنشستگی می‌رسد. این قانون شامل علمای روحانی فرقه‌های مختلف مسلمانان نیز می‌باشد. پیشتر تلاش‌های زیادی در راستای مادام العمر بودن پست مفتی اهل سنت لبنان صورت گرفت که همه این تلاش‌ها شکست خورده و بی‌نتیجه ماند.
در راستای تحقق این امر، وعده‌های زیادی از مقامات رسمی و سیاسی اهل‌سنت لبنان به مفتیان داده شد، زیرا جریان «المستقبل» به رهبری سعد حریری اعلام می‌داشت که قانون را تغییر می دهد تا مفتی اسبق آقای شیخ محمد رشید قبانی، مادام العمر در سمت خود باقی بماند. و به این منظور شیخ قبانی نبردهای سیاسی «جریان المستقبل» را بعهده گرفته و از آن دفاع شدید می‌کرد؛ به‌ویژه در سال 2006 که مقر نخست وزیری مورد محاصره قرار گرفته و اعتصاب‌کنندگان خواستار عقب‌نشینی فؤاد سنیوره، یکی از سران «جریان المستقبل»، از پست نخست وزیری شدند. آن‌زمان شیخ قبانی نماز جمعه را در مقر نخست وزیری اقامه نمود و این اولین باری بود که چنین اقدامی صورت می‌گرفت. ولی در نهایت جریان «المستقبل» بر علیه قبانی اقدام کرده و او را مجبور به بازنشستگی در سن قانونی کرد.
همچنین در رابطه با مفتی کنونی آقای شیخ عبداللطیف دریان چنین تلاشی جهت تغیر سن بازنشستگی به نفع شیخ دریان از طرف سعد حریری صورت گرفت. زیرا سعد حریری امید داشت که با حضور شیخ عبداللطیف دریان در مقر دارالفتوی حضور سیاسی خود را در لبنان تا حدی محفوظ نگه دارد. لازم به ذکر است که در دوران دستگیری سعد حریری در 4 نومبر 2017 در عربستان سعودی، مفتی دریان از سعد حریری طرفداری کرده و در آن شرایط بحرانی از وی حمایت می‌کرد. و همچنین زمانی که بهاء حریری برادر بزرگتر سعد حریری از طرف عربستان سعودی جهت آمدن به لبنان و بعهده گرفتن رهبریت اهل‌سنت به جای سعد حریری مطرح شد، شیخ دریان مخالفت شدید خود را ابراز نموده و همچنین خانواده حریری و نیز دیگر مقامات اهل‌سنت با این طرح مخالف شدید کردند و در این راستا آقای نهاد المشنوق وزیر اسبق کشور، در سخنان خود اظهار داشت که موضوع رهبریت اهل سنت خطوط قرمز خاصی دارد که هرگز نباید از آن عبور کرد.
پس از مبتلا شدن شیخ دریان به بیماری سرطان و نامناسبت بودن وضعیت جسمانی وی، مقامات سیاسی و دینی کشور لبنان موضوع جانشینی وی را بطور جدی مطرح و به‌دنبال شخصی مناسب جهت تصدی این سمت رفتند.
بنا بر اطلاع از منابع آگاه از اوضاع داخلی دارالفتوی که پس از متوقف شدن کمک‌های مالی کشورهای مختلف بویژه عربستان سعودی، امارات، قطر و غیره با کمبود نقدینگی مواجه گردید، زیرا هر کدام از این کشورها به دلایل خاص خود از کمک مالی به دار الفتوی امتناع ورزیدند؛ این امر اثرات منفی خود را به جا گذاشته و جایگاه مفتی را متزلزل کرده است. در این راستا صدای اعتراض کارمندان دار الفتوی و همچنین روحانیون بویژه اساتید مراکز دینی، بلند و خواستار حمایت مالی بویژه در این شرایط بحرانی اقتصادی شدند ، به طوری که تعدادی جلوی مقر دار الفتوی در منطقه «الزیدانیة» در بیروت اعتصاب کرده و خواستار بهبود وضعیت مالی و اقتصادی خود شدند.
لازم به ذکر است که اوضاع بحرانی اقتصادی لبنان از زمان 17 اکتبر 2019 پس از افزایش نرخ «واتساب» و قیام مردم بر علیه این اقدام، شروع شد، و کشور را در معرض یک فاجعه اقتصادی و مالی بی سابقه قرار داد. این بحران که مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی و مالی وخیم از جمله بدهی خارجی سخت، کاهش شدید ارزش پول، بانک‌های ورشکسته، رکورد نگران‌کننده تولید ناخالص داخلی و کمبود فزاینده کالاهای اساسی را شامل می شود، باعث دگرگونی همگانی شده و در سایه مسدود بودن راه‌حل‌های سیاسی، هیچ افقی برای بهبود اوضاع اقتصادی وجود ندارد. این وضعیت بحرانی مفتی را تحت فشار شدید قرار داده و جهت بهبود وضعیت مالی دارالفتوی به روش‌های مختلف و متنوعی جهت کمک به اقشار آسیب‌پذیر دست زده است.
بعلاوه اوضاع بحرانی دار الفتوی، وضعیت جسمانی شخص مفتی نیز مزید بر علت گردید. زیرا شیخ دریان ممکن است سال‌های باقی‌مانده از سمتش را به پایان نرساند و این امری است که وی به نزدیکان خود به طور شفاف بیان نموده است. وی در ظاهر پست خود را نگه خواهد داشت ولی عملاً قادر به حل و فصل مشکلات رخ داده نخواهد بود و مسئله‌ای که آشکار است نزاع‌های زیادی است که در رابطه با اسم مفتی جدید در میان مقامات اهل‌سنت رخ داده است. زیرا جریان «المستقبل» اسم رئیس دادگاه‌های شرعی اسلامی به ریاست آقای شیخ محمد عساف را مطرح نموده است. همچنین فؤاد سنیوره نخست وزیر سابق لبنان خواستار کاندیدا شدن بازرس کل اوقاف اهل‌تسنن در لبنان آقای شیخ اسامه حداد می‌باشد و نیز اسامی آقایان: شیخ امین الکردی با گرایشات افراطی و شیخ زیاد الصاحب مسئول انجمن «الفتوة- جوانان» مطرح می‌باشد.
اما عربستان سعودی و علی رغم اینکه خودش را به ظاهر کنار کشیده ولی به‌نوبه‌ی خود رأی و نقشی در تعیین مفتی جدید دارد. اخیراً سفیر عربستان در لبنان آقای ولید البخاری از شیخ عبداللطیف دریان طی مراسمی که با حضور اکثریت نمایندگان اهل سنت لبنان در مجلس صورت گرفت، تجلیل به‌عمل آورد و در سخنانی که به این مناسبت ایراد نمود هیچ اشاره‌ای به تعیین مفتی جدید نکرد. این مراسم تجلیل را برخی در قالب مراسم وداع از مفتی دریان قرار دادند زیرا بیماری شیخ دریان بشدت عود کرده و همه اعضای بدنش را درگیر کرده است.
لازم به ذکر است که چه شیخ عبداللطیف دریان بازنشسته شود و یا اینکه تحت فشار مرض، خود را برکنار کند؛ سه طرف اساسی نقش تأثیرگذاری در تعیین جانشین شیخ عبداللطیف دریان دارند: جریان «المستقبل» که مورد تایید و رضایت عربستان سعودی نمی‌باشد، فؤاد السنیوره که تعدادی از چهره‌های برجسته اهل‌سنت را دور خودش جمع کرده و به‌منظور بدست آوردن جایگاهی میان اهل‌سنت لبنان تلاش زیادی می‌نماید و طرف سوم عربستان سعودی است که فعلا فقط نظاره‌گر و وضعیت را مراقبت می‌نماید.
نظر شما