- صیدا، پایتخت فرهنگ و گفتوگو
شهر صیدا به همراه قرطبه اسپانیا بهعنوان پایتخت فرهنگی و گفتوگوی مدیترانهای در سال ۲۰۲۷ انتخاب شد تا این دو شهر جایگاه خود را در ابتکاری بینالمللی که تعریف فرهنگ را گسترش میدهد و آن را بخشی از دیپلماسی و مدیریت شهری میداند، تثبیت کنند.
این ابتکار با نام «پایتختهای فرهنگی و گفتوگوی مدیترانه» توسط سازمان «اتحاد برای مدیترانه» با همکاری مؤسسه «آنا لیند» برای گفتوگوی میانفرهنگی راهاندازی شده و هدف آن تبدیل شهرهای منتخب حوزه مدیترانه به سکویی واقعی برای تبادل، تنوع و همکاری فرامرزی است.
انتخاب صیدا در جریان حضور هیئت لبنانی در جلسات اتحادیه در بارسلون در نوامبر ۲۰۲۵ اعلام شد، زمانی که وزیر امور خارجه، لبنان، این عنوان را بهعنوان چیزی فراتر از یک تقدیر فرهنگی ارائه کرد. بهنظر میرسد صیدا دوباره بهعنوان شهری متوازن باز میگردد نه شهری حاشیهای؛ «دروازه جنوب» که در آن ارزشهای گفتوگو، گشایش و چندگانگی تجلی مییابد.
نکته برجسته در سخنرانی دیپلماتیک همراه با این تصمیم، پیام غیررسمی به لبنان بود: کشوری که در بحران فرو رفته هنوز از نقشه فرهنگی حذف نشده و حضور آن تنها بازماندهای از گذشته نیست.
صیدا: لایههای یک شهر مدیترانهای
بهطور تاریخی، صیدا بهعنوان شهری که لایههای تاریخی خود را حفظ کرده شناخته میشود. از فینیقیها تا رومیها، و از دورههای اسلامی تا عثمانی، این شهر همچون یک آرشیو سنگی باز به سمت دریا به نظر میرسد. نمادهایی مانند قلعه دریایی، تنها جاذبه گردشگری نیستند، بلکه نمونهای کوچک از «شهر مدیترانهای» هستند که در آن تمدنها روی هم انباشته شده و همزیستی دارند. این میراث است که صیدا را، شاید بهطور طبیعی، با معیارهای اصلی ابتکاری که به دنبال شهرهایی با حافظه تمدنی طولانی و پیچیده است، همسو میکند.
در سالهای اخیر، جنبش فرهنگی متنوعی در این شهر شکل گرفته است: از کارگاههای بازسازی، تا ابتکارات جوانان، و شراکت میان انجمنها و مؤسسات آموزشی، و جشنوارههای کوچک و بزرگ. با این حال، انتخاب صیدا برای این عنوان فراتر از این فعالیتهای محلی است. این تصمیم در لحظهای سیاسی اتخاذ شد که منطقه با جنگ اشباع شده است؛ شهر و اردوگاههای اطراف آن بارها هدف حملات اسرائیلی قرار گرفتهاند، آخرین آن کشتار در اردوگاه عین الحلوه در شب ۱۹ نوامبر بود.
در این زمینه، این عنوان بهنظر میرسد تلاشی برای بازتعریف صیدا خارج از تصویر «شهر محاصرهشده» باشد و آن را بهعنوان فضایی برای گفتوگو، فرهنگ و تسامح معرفی کند؛ رویکردی که با دیدگاه «اتحاد برای مدیترانه» همسو است، سازمانی که فرهنگ را ابزاری برای بازسازی روابط در منطقهای متلاطم میداند.
همچنین شراکت با قرطبه جزئیات مهمی دارد. شهری که میراث آندلس را حفظ کرده و بر پایه چندگانگی و زندگی مشترک بنا شده، جنبه دوم معادله این برنامه را تشکیل میدهد. این تقاطع میان صیدا و قرطبه امکان ایجاد پروژهای فرهنگی مشترک حول میراث متنوع، هنرها، گفتوگوی دینی و فرهنگی، و همچنین برنامههای تبادل میان دانشجویان، هنرمندان و پژوهشگران را فراهم میکند.
از ناپل تا مدیترانه مشترک
ایده «پایتختهای فرهنگی و گفتوگوی مدیترانهای» در سال ۲۰۲۲ در نشست وزرای فرهنگ کشورهای اروپایی-مدیترانهای در ناپل ایتالیا آغاز شد، زمانی که توافق شد فرهنگ نقش پیونددهندهای را ایفا کند که قادر است مفهوم «مدیترانه» را بهعنوان یک فضای تمدنی مشترک بازتعریف کند، نه صرفاً خطی دریایی که شمال و جنوب را از هم جدا میکند.
این ابتکار بر یک مدل دوگانه مبتنی است: هر سال دو شهر انتخاب میشوند، یکی از ساحل شمالی اروپا و دیگری از ساحل جنوبی یا شرقی مدیترانه. بدین ترتیب تیرانا (آلبانی) و اسکندریه (مصر) بهعنوان پایتختهای ۲۰۲۵، و ماترا (ایتالیا) و تطوان (مراکش) برای ۲۰۲۶ انتخاب شدند. شهرهای منتخب الزاماً «زیباترین» شهرها نیستند، بلکه شهرهایی هستند که قادر به ارائه پروژه فرهنگی کامل شامل نمایشگاهها، جشنوارهها، طرحهای آموزشی و برنامههای تبادل دانشجویی و جوانان هستند و ارتباط ارگانیک خود را با تاریخ مدیترانه و مسائل معاصر آن مانند مهاجرت، پایداری، هویت و حافظه مشترک منعکس میکنند.
مکانیزم انتخاب نیز بر اساس پرونده رسمی ارائه شده توسط هر شهر طبق شرایط اعلامشده در فراخوان نامزدهای ۲۰۲۷ است. این پرونده بر اساس هفت محور ارزیابی میشود، مهمترین آنها بعد اروپامدیترانهای شهر و توانایی آن در بیان هویت زنده مدیترانهای، برنامه فرهنگی سالانه و تنوع و قابلیت اجرایی آن، مشارکت جامعه مدنی بهعنوان حساسترین عنصر در فلسفه این ابتکار، همچنین ساختار اداری و برنامه تأمین مالی و دیدگاه مشترک با شهر شریک برای تضمین پروژههای فرهنگی فرامرزی است.
یک کمیته مشورتی مشترک بین «اتحاد برای مدیترانه»، مؤسسه «آنا لیند» و نهادهای اروپایی دیگر پروندهها را ارزیابی کرده و شهرهای نهایی را انتخاب میکند.
لینک خبر:
نظر شما