یکی از معاونان دانشگاه کنیا اخیراً در مورد کمبود اساتید دانشگاه اظهارداشت:

کمتر از 1000 استاد برای 68 دانشگاه و 562925 دانشجو وجود دارد. این به طور میانگین 563 دانشجو برای هر استاد است. آفریقای جنوبی حدود 4034 استاد و 1112439 دانشجو دارد که هر استاد حدود 275 دانشجو است.

اساتید بالاترین رتبه تدریس را در دانشگاه دارند. آنها با متمایز شدن در تدریس، تحقیق، بورسیه و خدمت به این رتبه می رسند. آنها باید به طور گسترده در مجلات معروف مطالب علمی  منتشر نمایند تاکمک هزینه های تحقیقاتی قابل توجهی دریافت نمایند و فعالیت های مشارکت جامعه را انجام دهند که تأثیرگذار باشد.

در دهه های اخیر، علیرغم گسترش سیستم دانشگاهی کنیا  در برابر یک کلاس ، استادان راکد یا رو به افول رخ داده است که به عنوان مثال، در سال 2010، کنیا دارای 32 دانشگاه با حدود 177175 دانشجو بود. امروزه تعداد دانشگاه ها بیش از دو برابر و ثبت نام بیش از سه برابر شده است. تنها 238 استاد با میانگین 774 دانشجو برای هر استاد وجود دارد.

بنابراین، در حالی که ثبت نام در دانشگاه ها بیش از 31 درصد افزایش یافته است، میانگین تعداد دانشجو به ازای هر استاد به میزان مشابهی (27 درصد) کاهش یافته است که نشان دهنده الگوی ثابت نسبت پایین اساتید نسبت به ثبت نام دانشجویان است.

تنها برای دانشگاه های دولتی، جمعیت دانشجویی 70 درصد افزایش یافته است در حالی که تعداد اساتید تنها 11 درصد در 10 سال گذشته افزایش یافته است. این کمبود استاد پیامدهایی برای مدیریت دانشگاهی، تولید دانش، مربیگری و شهرت دانشگاه در یک محیط رقابتی دانشگاهی جهانی دارد.

این معاون دانشگاه اضافه نمود: علاقه علمی من به آموزش عالی آفریقا، با تاکید بر امور مالی، خصوصی سازی، بازاریابی، حاکمیت، عدالت و سیاست است. به نظر من، دلایل اصلی کمبود استاد در کنیا به خوبی مستند شده است.

فارغ التحصیلی اندک دارندگان مدرک دکترا، گسترش سریع سیستم دانشگاهی، حجم کاری سنگین، فقدان فرهنگ نهادی که از بورس تحصیلی دانشگاهی حمایت می کند، و خروج دانشگاهیان برجسته از دانشگاه ها.

برای اصلاح این وضعیت، دانشگاه ها می توانند سه اقدام فوری انجام دهند:

فارغ التحصیلی سریع دکترا برای کارکنان دانشگاهی در برنامه های توسعه کارکنان، کاهش کارکنان دانشگاهی پاره وقت در دانشگاه های خصوصی، توسعه یک برنامه تحقیقاتی ملی با حمایت دولت که بورسیه تحصیلی دقیق را ترویج نماید.

علل کمبود استاد

یکی از علل کمبود استاد، گسترش سریع سیستم دانشگاهی است. کلاس های بزرگی وجود دارد، گاهی اوقات 200-300 دانشجو در دانشگاه های دولتی. این بدان معناست که برای تکمیل مطالعات دکترا یا انتشار در مجلات باید زمان بیشتری برای تدریس و کمتر برای تحقیق صرف شود.

حجم کار سنگین و تأثیر آن بر پیشرفت شغلی بعد جنسیتی نیز دارد. مطالعه‌ای بر روی سه دانشگاه کنیا، تعداد اندک استادان زن را نسبت به دانشگاهیان مرد ثبت کرد. توسعه شغلی زنان با انتظارات داخلی تعریف شده فرهنگی همراه با تعهدات دانشگاه محدود می شود.

کسانی که پس از مدرک دکترا به رده‌های علمی می‌پیوندند، به‌زودی متوجه می‌شوند که دانشگاه‌ها فاقد فرهنگی هستند که تحقیقات دقیق را پرورش دهد و به آنها پاداش دهد. فرهنگ سازمانی حمایتی حتی برای دانشگاه‌های مستقر مانند دانشگاه نایروبی وجود ندارد.

دانشگاه ها فاقد اهداف تحقیقاتی روشن، معیارهای دقیق برای ارزیابی پژوهش، استراتژی مشارکت دانشجویان، دستورالعمل های بودجه و مشوق ها هستند. این منجر به نتایج تحقیقات کمتر می شود.

چندین استاد برجسته دانشگاه‌ها را ترک کرده‌اند تا در بخش‌های دولتی یا خصوصی یا خارج از کشور به کار مشغول شوند. دیگران به سیاست پیوسته اند. محرک های این مهاجرت از دانشگاه ها شامل شرایط بد حقوق و کار است.

دو عامل مهم دیگر، سرکوب آزادی آکادمیک و افول عمومی روشنفکری در دانشگاه هاست.

تاثیر کمبود

با کاهش کلاس استاد، تعداد فارغ التحصیلان دکترا نیز کاهش یافته است. کنیا باید سالانه 2400 دکترا تولید کند تا تقاضا را برآورده کند، اما تنها قادر به تولید 230نفر می باشد.

همانطور که توسط ژورنال های معتبر، شاخص اندازه گیری شده است، کنیا در یک چهارم پایین تر قرار دارد. در رتبه بندی جهانی موسسه Scimago در سال 2023، دانشگاه نایروبی و دانشگاه کنیاتا، دانشگاه های برتر کنیا، به ترتیب در رتبه 5065 و 5231 قرار گرفتند.

بدون شهرت قوی، دانشگاه های کنیا در جذب کمک های مالی تحقیقاتی رقابتی، مشارکت ها و پیوندهای بین المللی و دانشجویان و اساتید بین المللی با چالش هایی مواجه می شوند.

راه پیش رو:

اولین گام برای افزایش تعداد اساتید این است که دانشگاه ها به فارغ التحصیلی داوطلبان دکترا - به ویژه آنهایی که قرار است به کارکنان بپیوندند، سرعت بخشند. آنها باید برای تحقیق و نوشتن پایان نامه خود وقت داشته باشند و پس از فارغ التحصیلی به صفوف تدریس بپیوندند و با اساتید در امر تحقیق همکاری نمایند و آنها را برای استادی آماده نمایند.

دانشگاه های خصوصی کنیا تعداد زیادی مدرس پاره وقت را استخدام نمودند ، زیرا مقرون به صرفه هستند. اما این باید محدود شود. کارکنان پاره وقت به ندرت بر دانشجویان دکترا نظارت می کنند یا در بورس تحصیلی و خدمات اجتماعی شرکت می کنند. بنابراین شانس کمی برای انتصاب به مقام استادی دارند.

بر اساس یک مطالعه در سال 2017 در یک دانشگاه خصوصی، 80 درصد از دانشجویان توسط افراد نیمه وقت تدریس می شدند.

دانشگاه ها با حمایت دولت باید محیطی را ایجاد کنند که تحقیقات و بورسیه های دقیق را ترویج کند. آنها باید سیاست هایی را در مورد مرخصی تعطیلات و مشوق هایی برای تأمین کمک هزینه های تحقیقاتی و انتشار در مجلات معتبر وضع کنند. آنها باید معیارهای قابل پیش بینی برای ارتقاء به مقام استادی داشته باشند.

کشورکنیا با حمایت دولت ، می تواند نمونه ای از دانشگاه های برتر آفریقای جنوبی را به عنوان الگو درنظر بگیرد. آنها مدل های دقیقی برای تحقیق، انتشارات، پاداش و ارتقاء ایجاد کردند که به دانشگاه ها اجازه می دهد جایگاه بین المللی خود را حفظ کنند. این تحول همچنین به دنبال رسیدگی به نابرابری های ایجاد شده توسط سیاست های نژادپرستانه آپارتاید در گذشته بوده است.

نویسنده:  "اسماعیل موننه"  استاد تحقیقات، مبانی و آموزش عالی در دانشگاه آریزونا شمالی

منبع:

1. https://www.standardmedia.co.ke/education/article/2001489191/kenyan-varsities-suffer-scarcity-of-professors-and-what-they-can-do

https://www.theeastafrican.co.ke/tea/magazine/how-to-address-scarcity-of-professors-in-kenyan-universities-4500642