در یکی از جدیدترین نمونه‌های اختلافات مذهبی و سیاسی در شمال یونان، مفتی رسمی شهر کموتینی، آقای دکتر جهاد خلیل، که برای اقامه نماز جمعه به مسجد "پلاته نو" در شهر اکسانتی سفر کرده بود، با خشم نمازگزاران روبرو شد. به گزارش رسانه‌های محلی، هنگام ورود او به مسجد، عده‌ای از افراد حاضر به شدت با ورود وی مخالفت کردند و حملات لفظی تندی علیه او به راه انداختند. این تنش‌ها زمانی اوج گرفت که نزدیک بود به درگیری فیزیکی نیز منجر شود. در نهایت، به لطف دخالت افراد آرام‌تر، از ضرب و شتم جلوگیری به عمل آمد و مفتی کموتینی مجبور شد مسجد را ترک کند و نماز خود را در بیرون مسجد، کنار سیم‌خاردارها اقامه نماید.

این حادثه بار دیگر پرده از اختلافات ریشه‌دار میان جامعه مسلمانان ترک‌تبار شمال یونان و دولت این کشور برداشت. اختلافات عمده حول محور نحوه انتخاب رهبران مذهبی است. مسلمانان ترک‌تبار شمال یونان بر این باورند که رهبران مذهبی باید توسط شورای روحانیون و با حمایت مردم انتخاب شوند، در حالی که دولت یونان، با وضع قوانینی، رهبران مذهبی این جامعه را به عنوان کارمندان دولت منصوب می‌کند. این روند که با تایید وزارت آموزش و امور مذهبی یونان صورت می‌گیرد، با واکنش تند و گسترده مسلمانان روبرو شده است.

یکی از افراد اصلی معترض به حضور مفتی کموتینی در این مسجد، آقای حسن بالتاجی، سیاستمدار و نامزد پیشین پارلمان اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۳ از حزب "ا-دی بی"، بود که خود نیز مورد حملات لفظی قرار گرفت. اعتراضات نمازگزاران به حدی شدت یافت که بالتاجی مجبور به ترک مسجد شد.

ریشه اختلافات مذهبی در شمال یونان

مسلمانان ترک‌تبار شمال یونان، که جمعیت آن‌ها بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر برآورد می‌شود، معتقدند که همان‌طور که رهبران کلیساهای مسیحی بدون دخالت دولت انتخاب می‌شوند، رهبران مذهبی مسلمانان نیز باید با نظر شورای روحانیون و مردم انتخاب گردند. اما دولت یونان در طول یک دهه گذشته اقدام به وضع قوانینی کرده است که بر اساس آن مفتی‌ها و رهبران مذهبی مسلمانان شمال یونان به عنوان کارمندان دولت منصوب می‌شوند. این اقدام نه‌تنها در میان مسلمانان ترک‌تبار بلکه در سطح بین‌المللی، به ویژه از سوی ترکیه، با انتقادهای شدیدی مواجه شده است.

ترکیه که به عنوان حامی اصلی ترک‌تبارهای مقیم شمال یونان شناخته می‌شود، بارها این رویکرد دولت یونان را مغایر با مفاد توافقنامه لوزان (۱۹۲۳) عنوان کرده و از یونان خواسته است تا اجازه دهد رهبران مذهبی مسلمانان توسط خود مسلمانان انتخاب شوند. آنکارا معتقد است که این مسئله به مثابه دخالت آشکار در امور داخلی مسلمانان است و رهبران مذهبی منصوب دولت یونان نمایندگان واقعی این جامعه به شمار نمی‌روند.

یونان، از سوی دیگر، ترکیه را به دخالت در امور داخلی این کشور متهم کرده و بارها هشدار داده که کنسولگری ترکیه در منطقه تراکیه غربی به دنبال برهم زدن نظم و ثبات جامعه مسلمانان است. یونان ادعا می‌کند که ترکیه تلاش دارد تا با نفوذ در جامعه مسلمانان ترک‌تبار شمال، این اقلیت را به نفع اهداف سیاسی خود به کار گیرد.

دوگانه رهبران مذهبی: مردمی و دولتی

این اختلافات منجر به وضعیتی پیچیده و چندلایه در شمال یونان شده است. در حال حاضر در بسیاری از مناطق شمالی، از جمله اکسانتی و کموتینی، دو رهبر مذهبی در کنار هم فعالیت می‌کنند؛ یکی رهبر مذهبی که از سوی دولت یونان منصوب شده است و دیگری که از حمایت مردم و شورای روحانیون برخوردار است. دولت یونان رهبران مذهبی مردمی را غیرقانونی اعلام کرده و تنها اسناد و مدارکی که توسط مفتی‌های منصوب دولت امضا می‌شود را به رسمیت می‌شناسد. این مدارک شامل امور مهمی نظیر ازدواج، طلاق، و مدیریت موقوفات مسلمانان است.

از سوی دیگر، جامعه مسلمانان ترک‌تبار که اکثریت آن‌ها به رهبران مذهبی مردمی گرایش دارند، اسناد صادره توسط مفتی‌های دولتی را فاقد مشروعیت می‌دانند و معتقدند که این رهبران نمایندگان واقعی جامعه مسلمان نیستند. این تقابل به نحوی پیشرفته است که در برخی موارد، دوگانگی در رهبری مذهبی در هر شهر یا روستای شمال یونان به وضوح مشاهده می‌شود.

بنابر این، حادثه‌ای که در مسجد اکسانتی رخ داد، نشانه‌ای از عمق اختلافات مذهبی و سیاسی میان دولت یونان و مسلمانان ترک‌تبار این کشور است. این اختلافات که سال‌هاست ادامه دارد، با دخالت ترکیه در منطقه و سیاست‌های دولت یونان برای کنترل بیشتر بر جامعه مسلمانان پیچیده‌تر شده است. به نظر می‌رسد تا زمانی که راه‌حلی برای نحوه انتخاب رهبران مذهبی در شمال یونان پیدا نشود، این تنش‌ها همچنان ادامه خواهد داشت و ممکن است به بحران‌های بیشتری منجر شود.

منبع:

https://www.newsbomb.gr/ellada/story/۱۵۹۱۹۴۵/ksanthi-edioksan-ton-nomimo-moufti-komotinis-apo-tzami?fbclid=IwZXh۰bgNhZW۰CMTEAAR۰zLiMbeLvDIArIz۱hBQDdVQCNMgusz۱KoGPheZaiqf۶RmSYJ۷wAi۴G۳mI_aem_eeEVW۲m۰zZTT۹۶۸k_۰۳ymg#xl۳b۸rgzsk