وزارت امور خارجه یونان با انتشار نسخه به‌روزرسانی شده طرح راهبردی خود برای دوره ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۷، از مردم درخواست کرده تا پیشنهادات خود را برای این طرح ارائه کنند. این برنامه همچنان دیاسپورای یونانی را تنها در چارچوب «سرزمین مادری» یعنی یونان تعریف می‌کند و توجهی به این ندارد که دیاسپوراها نتیجه تعاملات میان‌فرهنگی و هویت‌های پیچیده‌ای هستند که از طریق مواجهه با فرهنگ‌های دیگر شکل گرفته‌اند.

کمبود ابزارهای مؤثر برای دیاسپورا و دسترسی محدود به برنامه

طرح جدید، با وجود اهداف اعلامی بلندپروازانه، به محدودیت‌های ابزارهای یونان برای اجرای یک سیاست جامع دیاسپورا بی‌توجه است و تنها در دسترس یونانیان مقیم این کشور قرار دارد. از آنجا که این برنامه از طریق رسانه‌ها به اطلاع جوامع دیاسپوریک نرسیده است، بسیاری از یونانیان دیاسپورا از آن بی‌خبر هستند و فرصتی برای ارائه دیدگاه‌های خود ندارند.

عدم تغییر رویکرد محوری به یونان و عدم تعریف دقیق نقش دیاسپورا

با وجود تغییرات ظاهری، این برنامه همچنان با محوریت یونان به دیاسپورا می‌پردازد. هدف اصلی وزارت امور خارجه، ترویج یونان از طریق بهبود تصویر بین‌المللی و دیپلماسی است، اما رویکردی واقعی برای ارتباط متقابل با جوامع دیاسپورا که شامل نیازهای آموزشی، فرهنگی و اقتصادی آنان باشد، ارائه نمی‌شود.

نقش کلیسا و سازمان‌های رسمی در اجرای برنامه

یکی از اولویت‌های اصلی طرح، تقویت روابط با نهادهای کلیسای ارتدکس است، با این حال بخش بزرگی از یونانیان دیاسپورا در زندگی روزمره خود، به کلیسا و سازمان‌های رسمی مرتبط با دیاسپورا وابسته نیستند و به‌جای آن در نهادهای محلی و جریان‌های اصلی جامعه محل اقامت خود مشارکت دارند.

ابزارهای دیجیتال، بستر اصلی اجرای سیاست‌های دیاسپورا

استفاده از فناوری‌های دیجیتال، یکی از ابزارهای اصلی یونان برای تقویت ارتباط با دیاسپوراها است. راه‌اندازی وب‌سایت diaspora.gr از جمله این ابزارهاست. با این حال، آنچه ضرورت دارد، یک استراتژی طولانی‌مدت و حمایت مالی کافی از دولت است تا ارتباط میان یونان و جوامع دیاسپوریک تقویت شود.

رویکرد ناکافی به نخبگان و جوامع گسترده‌تر دیاسپورا

طرح جدید به ارتباط با نخبگان اقتصادی و اجتماعی دیاسپورا توجه دارد اما از جامعه گسترده‌تر و معمولی یونانیان مهاجر، که بخش بزرگی از دیاسپورا را تشکیل می‌دهند، غافل مانده است.

ارتقای خدمات کنسولی: از بوروکراسی به فرهنگ

یکی از اهداف مثبت طرح، ارتقای خدمات کنسولی به‌ویژه از طریق ابزارهای دیجیتال است، مشروط بر اینکه نیروی انسانی کافی و منابع مالی مناسب برای آن فراهم شود. طرح همچنین پیشنهاد می‌کند که سفارت‌خانه‌های یونان در خارج از کشور به عنوان مراکز فرهنگی عمل کنند و تنها به پشتیبانی بوروکراتیک محدود نباشند.

تقویت هویت یونانی و ادغام آن در سیستم آموزشی

طرح راهبردی با تأکید بر حفظ هویت یونانی از طریق تاریخ، فرهنگ، زبان و سایر مؤلفه‌های «یونانیت»، جوامع دیاسپورا را بیشتر به عنوان گیرندگان «یونانیت» تعریف می‌کند. اما باید توجه داشت که هویت یونانی تنها در یونان شکل نمی‌گیرد و در گذشته نیز هلنیسم جهانی از طریق مراکز چندفرهنگی در خارج از یونان غنا یافته است.

لزوم بازنگری در رویکرد ملی به دیاسپورای یونانی

زمان آن فرا رسیده که دیاسپورای یونان به عنوان بخشی از روایت ملی یونان شناخته شود و برنامه‌های فرابخشی برای تحقق این فلسفه جدید به کار گرفته شوند. برای مثال، تجارب فرهنگی و اجتماعی یونانیان دیاسپورا می‌تواند به دانش آموزشی و فرهنگی در یونان افزوده شود.

نیاز به سیاست‌های حمایتی گسترده‌تر و منابع مالی پایدار

هدف‌های مثبت طرح شامل بررسی امکان آموزش زبان یونانی در مدارس دولتی برخی کشورها (مانند آمریکا و کانادا) و جلب حمایت کارآفرینان یونانی برای آموزش یونانیان در خارج است. اما تلاش‌های بخش خصوصی به تنهایی برای برآورده کردن این نیازها کافی نیست. این مسئولیت ملی باید توسط دولت پیگیری و تأمین مالی شود.

ضعف سیاست‌گذاری در حوزه دیاسپورا و نیاز به تعامل دوطرفه

در بیست سال گذشته، سیاست‌های یونان برای دیاسپورای خود به شدت کاهش یافته و منابع مالی کافی برای پوشش اولویت‌ها وجود ندارد. فقدان بحث‌های عمومی و دانشگاهی در این زمینه، بیانگر تضعیف پیوندهای فرهنگی و اجتماعی میان دیاسپورا و سرزمین مادری است. بدون یک تعامل دوطرفه و بازاندیشانه، نمی‌توان انتظار بهبود وضعیت را داشت.

تحلیل

طرح جدید راهبردی یونان برای دیاسپورا، با وجود اعلام اهداف بلندپروازانه، همچنان با رویکردی سنتی و متمرکز بر یونان به جوامع دیاسپوریک نگاه می‌کند. این برنامه بدون در نظر گرفتن پیچیدگی‌های جهانی هویت یونانی و تاثیر متقابل فرهنگ‌ها در جوامع میزبان، تنها بر تقویت پیوند با سرزمین مادری تأکید دارد. این رویکرد، که دیاسپورا را بیشتر به عنوان گیرندگان هویت «یونانیت» تعریف می‌کند، ناتوان از جذب و به‌کارگیری عناصر غنی فرهنگی و میان‌فرهنگی یونانیان مقیم خارج از کشور است.

عدم توجه به جوامع گسترده‌تر و معمولی دیاسپورا و تمرکز صرف بر نخبگان و سازمان‌های رسمی، بیانگر نگاهی محدود و ناکارآمد است. علاوه بر این، استفاده از فناوری‌های دیجیتال، هرچند گامی مثبت است، اما بدون حمایت مالی و نیروی انسانی کافی، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. به طور کلی، طرح جدید نیازمند یک بازنگری بنیادین است تا بتواند روابطی دوطرفه، منعطف و متناسب با پیچیدگی‌های دنیای معاصر میان یونان و دیاسپورا ایجاد کند.

این طرح باید به جای رویکرد یک‌طرفه، بر تعامل متقابل و استفاده از ظرفیت‌های میان‌فرهنگی دیاسپورا تأکید کند. به این ترتیب، نه تنها پیوند میان یونان و جوامع دیاسپوریک تقویت خواهد شد، بلکه این کشور از غنای فرهنگی و اجتماعی جامعه یونانیان جهان برای پیشبرد منافع ملی خود بهره‌مند می‌شود.

منبع:

https://neoskosmos.com/en/2024/08/12/dialogue/opinion/a-critical-overview-of-the-updated-strategic-plan-of-greece-for-its-diaspora/