نور، دوربین، کلیشه!
درام‌های تلویزیونی پاکستانی که اغلب به دلیل عمق احساسی و روایت داستانی‌شان تحسین می‌شوند، وقتی نوبت به نمایش یکی از حیاتی‌ترین حرفه‌های جامعه می‌رسد، یعنی پرستاری، به‌شدت ناکام می‌مانند. در اغلب موارد، پرستاران نه به‌عنوان متخصصان ماهر، بلکه به‌صورت شخصیت‌هایی تک‌بُعدی تصویر می‌شوند: یا به‌عنوان زیردستان مطیع پزشکان مرد یا در نقش‌های رمانتیک در محیط بیمارستانی. این تصویرسازی‌ها نه‌تنها نادرست، بلکه در بستری که تابوهای فرهنگی و سلسله‌مراتب طبقاتی در آن وجود دارد، به‌طرز خطرناکی آسیب‌زا هستند.
بر اساس آمار شورای پرستاری و مامایی پاکستان (PNMC)، تعداد ۱۰۹٬۸۶۹ پرستار در کشور ثبت شده‌اند و تنها در ایالت سند، حدود ۴۵۰۰ پرستار در بخش‌های دولتی و خصوصی مشغول به کار هستند. با این حال، نقش‌های واقعی آن‌ها که مبتنی بر تخصص بالینی، دلسوزی، و تصمیم‌گیری‌های حیاتی است، در رسانه‌های جریان اصلی به‌ندرت به رسمیت شناخته می‌شود.
افشای نقش‌های واقعی پرستاران
پرستاران صرفاً دستیار پزشکان نیستند—آن‌ها ستون فقرات نظام‌های سلامت‌اند. آن‌ها دارو تجویز می‌کنند، وضعیت بیماران را ارزیابی می‌نمایند، در شرایط بحرانی واکنش فوری نشان می‌دهند، پشتیبانی روانی ارائه می‌دهند و گاه به‌تنهایی مداخلاتی حیاتی انجام می‌دهند. همچنین آن‌ها به‌عنوان مربی، مدافع سلامت عمومی و راهنمایان خانواده‌های بیماران نیز ایفای نقش می‌کنند.
طبق استانداردهای PNMC، پرستاران در پاکستان ملزم به گذراندن آموزش‌های نظری و عملی سختگیرانه هستند که آن‌ها را برای مسئولیت‌هایی همچون پانسمان، درمان وریدی، مشاوره روانی، و مراقبت از بیماران مزمن آماده می‌سازد. نقش آن‌ها نه فقط محدود به بیمارستان‌ها، بلکه در درمانگاه‌های روستایی، مناطق بحران‌زده و مراکز آموزشی گسترش دارد—بسیار فراتر از تصویرهای تقلیل‌یافته در تلویزیون.
از تخیل تا واقعیت: مقابله با روایت‌های نادرست رسانه‌ای
درام‌های پاکستانی معمولاً پرستاران را در قالب دو کلیشه افراطی نشان می‌دهند: یا "فرشته‌های نجات"ی که تنها برای خدمت کردن هستند، یا شخصیت‌هایی اغواگر که درگیر روابط عاشقانه با پزشکان‌اند. این تصویرسازی دوقطبی، هویت حرفه‌ای پرستاران را حذف کرده و جای آن را با تخیلات کلیشه‌ای پر می‌کند.
این تحریف‌ها نه‌تنها اعتبار پرستاران را زیر سؤال می‌برد، بلکه دختران جوان—به‌ویژه در مناطق محافظه‌کار و روستایی—را از ورود به این حرفه دلسرد می‌کند. در کشوری که مفاهیمی چون "آبرو"، "حیا"، و "دید عمومی" نقش تعیین‌کننده‌ای در انتخاب شغل زنان دارند، این نمایش‌های نادرست فقط غلط نیستند—بلکه مضرند.
یک عقب‌گرد فرهنگی و اقتصادی
تصاویر منفی تولیدشده توسط رسانه‌ها همچنین پیامدهای اقتصادی دارند. اکثر پرستاران در پاکستان از خانواده‌های طبقه متوسط یا پایین‌تر هستند. برای بسیاری از آن‌ها، پرستاری نه‌تنها یک شغل، بلکه راهی برای بهبود وضعیت مالی خانواده‌هایشان است—چه در داخل کشور و چه در فرصت‌های شغلی خارج از کشور.
ادامه‌ی کلیشه‌سازی‌های جنسی‌شده، مطیعانه یا بی‌اهمیت از پرستاران، ممکن است خانواده‌ها را از اجازه به دختران‌شان برای ورود به این حرفه منصرف کرده و منجر به کاهش نیروی کار و تشدید بحران سلامت در کشور شود.
گسترش نگاه: واقعیت‌های متنوع حرفه پرستاری
پرستاران امروز بسیار فراتر از مراقبان بالین هستند. آن‌ها:
- مربی و استاد دانشگاه، در حال تربیت نسل آینده کادر درمان
- فعالان سیاست‌گذار سلامت عمومی
- مشاوران سلامت روان، به‌ویژه در دوران پسا-کرونا
- رهبران جامعه در مناطق روستایی که پزشک در آن‌ها کمیاب است
آن‌ها طرح‌های مراقبتی جامع تدوین می‌کنند، موارد پیچیده را مدیریت می‌کنند و نقطه تماس اصلی برای بیماران و خانواده‌هایشان در مواقع بحرانی هستند. با این حال، این نقش‌های پیچیده به‌ندرت در برنامه‌های محبوب نمایان می‌شوند.
همه‌گیری کرونا: لحظه‌ای برای بازنگری فرهنگی
در جریان بحران کووید-۱۹، پرستاران پاکستانی در خط مقدم نبرد ایستادند، جان خود را در شرایط خطرناک و با منابع اندک به خطر انداختند. شجاعت و پایداری آنان در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته شد و رئیس‌جمهور پاکستان، سال ۲۰۱۹ را به‌عنوان "سال پرستار" اعلام کرد. سازمان جهانی بهداشت نیز سال ۲۰۲۰ را به‌عنوان "سال جهانی پرستار و ماما" نام‌گذاری کرد.
این لحظه باید به یک تغییر فرهنگی در نگاه به پرستاران می‌انجامید. اما رسانه‌ها خیلی زود به همان کلیشه‌های قدیمی بازگشتند و فرصت بازتعریف تصویر پرستار و ایجاد غرور ملی در این حرفه را از دست دادند.
فراخوانی برای اقدام: بازنویسی فیلمنامه
وقت آن رسیده که سازندگان محتوا، تهیه‌کنندگان، و نویسندگان در رسانه‌های پاکستانی، به‌طور جدی به پیام‌هایی که منتشر می‌کنند بیاندیشند. آن‌ها قدرت تأثیرگذاری بالایی دارند و می‌توانند از آن برای ارتقاء و آموزش استفاده کنند، نه تحقیر و تحریف. بازنمایی دقیق و محترمانه از پرستاران می‌تواند:
- جوانان—به‌ویژه دختران—را به انتخاب این حرفه ترغیب کند
- دیدگاه عمومی را تغییر دهد و برچسب‌ها را کاهش دهد
- سواد سلامت و اعتماد عمومی به نظام درمانی را افزایش دهد
- پرستاری را به‌عنوان حرفه‌ای عقل‌مدار، دلسوزانه، و رهبری‌محور برجسته سازد
نتیجه‌گیری: پرستاران شایسته‌ی نورافکن‌اند
از درمانگاه‌های روستایی تا بخش مراقبت‌های ویژه، از سالن‌های سخنرانی تا اتاق‌های مدیریتی، پرستاران پاکستانی نیرویی برای تغییر، دلسوزی، و مراقبت‌اند. ضروری‌ست که سهم آن‌ها را با دقت و کرامت به تصویر بکشیم. رسانه‌ها باید از روایت‌های تقلیل‌گرا فاصله گرفته و به داستان‌پردازی‌هایی روی آورند که موجب ارتقاء، آموزش و احترام باشد.
پرستاران سیاهی‌لشکر داستان سلامت نیستند. آن‌ها قهرمانان واقعی‌اند. وقت آن رسیده که نقش اصلی را به آن‌ها بدهیم.
نظر شما