تارنمای دان

نویسنده: فهد حسین

طنین گفتگوی ملی بزرگ گاهی بلند و گاهی کمرنگ می شود. اگرچه به نظر می رسد در گرمای سیاسی این روزها امکان مذاکره وجود ندارد، اما هیچ کس نمی تواند این واقعیت را انکار کند که مسائل از طریق گفتگو حل می شوند. این اتفاق در گذشته رخ داده است و اکنون و یا در آینده نیز می تواند تکرار گردد. پرسش این است که چگونه می توان به این راه حل دست یافت؟ می توان طرحی را پیش روی قرار داد که احتمالا موجب آغاز روند مذاکرات شود. حتی اگر این تنش های سیاسی بلافاصله فروکش نکنند، باز هم می توان مذاکرات را آغاز کرد، زیرا مسائل نه بلافاصله، بلکه به تدریج حل می شوند. بنابراین، این مرحله  از مذاکره را می توان به دو مسیر تقسیم کرد.

مسیر اول:

مسیر اول چیست و چگونه کار خواهد کرد.

نکته شماره یک: این مرحله چیست؟

این بخش یکی از مراحل گفتمان بزرگ ملی بین احزاب سیاسی خواهد بود. سیاستمداران مالکیت کامل آن را خواهند داشت و این مسیر سعی در یافتن راهکار برای مسائل بزرگ خواهد داشت.

نکته شماره دو: مسائل

اگر به اوضاع متشنج سیاسی امروز نگاهی بیندازیم، اساس این وضعیت را در دو موضوع عمده می یابیم. بی اعتمادی به فرایند انتخابات و فرایند حسابرسی بحث برانگیز که رنگ سیاسی به خود گرفته است. برای حل این مسائل باید در گفتگوی بزرگ ملی یک دستور کار دو ماده ای و در مسیر اول قرار داد:

اصلاحات انتخاباتی

اصلاحات در قوانین اداره ملی حسابرسی

اصلاحات انتخاباتی

انتخابات جنجالی ریشه مشکلات سیاسی مداوم ما است و شکی نیست که تقریبا هر انتخابات در پاکستان با تخلفات برگزار می شود. حزبی که در انتخابات پیروز می شود نمی پذیرد که پیروزی خود نتیجه تخلفات است، اما نه تنها ما بلکه احزاب سیاسی و هیئت حاکمه کشور نیز به خوبی می دانند که در پاکستان هیچ انتخاباتی آزاد و عادلانه برگزار نخواهد شد. اگر بعد از ۷۰ سال، ما هنوز امکان اصلاح روند انتخابات خود را نداریم، پس ما واقعا لیاقت همان نظامی را داریم که دائما به ما آسیب می رساند. بنابراین اگر همه احزاب فراتر از بینی خود نگاه کنند، می فهمند که این اصلاحات اکنون اجتناب ناپذیر است.

اصلاحات در قوانین اداره ملی حسابرسی

اصلاحات در قوانین اداره ملی حسابرسی (NAB)  که به گفته صاحب نظران این اداره فرایند حسابرسی

شفاف ندارد و اپوزیسیون هم به شدت به آن معترض است، نیاز اساسی است. اگر بخواهیم واقعا از نظر سیاسی بالغ شویم و روند حسابرسی را  بی طرفانه سازیم، پس باید دور هم بنشینیم و بدون سردرگمی درمورد اصلاح قوانین قوانین اداره ملی حسابرسی (NAB) توافق کنیم. در حال حاضر این موضوع کاملا سیاسی شده است، اما از طریق مذاکره می توان آن را پیش برد. اگر ما موفق به ایجاد اجماع سیاسی در مورد این دو موضوع قبل از انتخابات بعدی شویم و گام های را عملی برداریم، یقینا بیشتر مسائل سیاسی ما حل می شود.

نکته شماره سه: اعضا

چه کسی در گفتگوی بزرگ ملی مسیر اول شرکت خواهد کرد؟ این سوال دشواری است زیرا در این فضای پرتنش، ما برای مذاکره در مورد این موضوعات بسیار مهم به سیاستمداران باتجربه و دارای موقعیت مناسب در حزب نیاز داریم. با توجه به شرایط موجود، این گفتگوها بین دولت و جنبش دموکراتیک پاکستان (PDM) انجام می شود. نمایندگان و اعضای زیر می توانند گزینه خوبی برای این مذاکرات باشند.

نمایندگان دولت: اسد عمر (وزیر برنامه ریزی)، شاه محمود قریشی (وزیر خارجه)، شفقت محمود (وزیر آموزش و پرورش)، پرویز ختک (وزیر دفاع)، فروغ نسیم (وزیر دادگستری)، حماد اظهر  (وزیر صنایع و تولید) و اعظم سواتی (وزیر سابق علوم و فناوری).

اپوزیسیون: شاهد خاقان عباسی (نخست وزیر سابق)، احسن اقبال (وزیر آموزش و پرورش سابق)، مریم اورنگزیب (نماینده مجلس ملی)، راجا پرویز اشرف (نخست وزیر سابق)، شیری رحمان (سناتور)،

مولانا غفور حیدری (سناتور سابق) و حیدر هوتی(سروزیر سابق ایالت پختونخوا).

مذاکرات از کدام سکو؟

برخی می گویند مجلس بهترین محل است. برخی فکر می کنند که این گفتگوها باید در یک کمیته ویژه پارلمانی انجام شود. اما این گفتگوی بزرگ ملی را نمی توان در سطح پارلمان دنبال کرد، زیرا فضای پارلمان متشنج و گفتگو جدی است. سپس با وجود مقررات رسمی پارلمان، این مرحله دشوارتر می گردد. بنابراین حداقل در مسیر اول، این مذاکرات باید در یک بستر غیررسمی انجام شود.

چرا باید این مذاکرات پشت درهای بسته انجام شود؟

اگر این گفتگوها در پارلمان یا هر محل دیگری برگزار شود که هر لحظه اخبار آن منتشر می شود، هر یک از احزاب از نسبت به موقعیت سیاسی خود نگران می شوند و هیچ کس صریح صحبت نمی کند. بنابراین، در مسیر اول، مذاکرات باید در یک اتاق بسته انجام شود. البته پس

از تنظیم یک پیش نویس اساسی می توان آن را به پارلمان آورد تا بحث مفصلی درباره آن امکان پذیر شود. اما آیا رهبران سیاسی ما آمادگی پذیرش این چالش را دارند؟ حیله گری سیاسی در رهبران ما وجود دارد، اما آیا خرد سیاسی نیز در آنها موجود است؟

حال در مورد مسیر دوم صحبت کنیم، که به برخی از مسائل طولانی مدت می پردازد.

مسیر دوم :

نکته شماره یک: مسیر دوم چیست؟

هدف اصلی این مرحله یافتن راه حل هایی با بحث در مورد مهمترین مسائل و مشکلاتی است که مستقیما

با درگیری سیاسی ما ارتباط دارند. ایجاد یک اجماع ملی در مورد این موضوعات مهم است زیرا اینها قواعدی هستند که تحت آن باید کشور را اداره کنیم.

اگر این مشاجره روز به روز ادامه پیدا کند، بحران سیاسی همچنان موجود خواهد بود و نظام همچنان از بی ثباتی رنج می برد. بنابراین مشکلات در مسیر دوم متفاوت است و مذاکره کنندگان نیز متفاوت می باشند. اما مهمتر از همه، این مسیر نیز تحت نظارت رهبری سیاسی خواهد بود.

نکته شماره دو: مسائل

مسیر دوم باید در مورد موضوعاتی صحبت کند که ریشه در سال های آینده و شاید حتی مدتی طولانی تر دارند. ۴ موضوع عمده از این نوع وجود دارد که باید حل شوند.

· نقش هیئت حاکمه در سیاست و طرز حکومت کشور

· هجدهمین متمم قانون اساسی و اصلاحات احتمالی در آن

· توافق بر سر چند اصل اساسی اقتصاد یا منشور اقتصاد

· اصلاحات حقوقی و اداری در مورد روند کلی اقتصادی

این چهار نکته نیاز به بررسی دقیق دارد. ایجاد اجماع در مورد آنها و روشن ساختن اصول آنها و قرار دادن آنها در مبنای حکمرانی کار ساده ای نیست. برای این منظور ما باید بسیار عمیق پیش برویم و از کارشناسان کمک بگیریم و احساسات و اولویت های سیاسی، ایالتی، محلی و سایر موارد را در نظر بگیریم. نقش هیئت حاکمه به طور خاص باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا

روابط بین مقامات سیاسی و نظامی یک شبه و صرفا با ابراز احساسات متعادل نخواهد شد.

نکته شماره سه: اعضا و نمایندگان

برای پیشبرد مسیر دو به متخصصان و دست اندرکارانی نیاز است که تجربه وسیعی در سیستم پاکستان داشته و نگاهی ژرف به آن دارند. بنابراین، چنین افرادی را می توان در مسیر دو شامل کرد:

· افسران بلندپایه بازنشسته ارتش

· قضات ارشد بازنشسته

· افسران بلندپایه بوروکراسی

· حقوقدانان و وکلای برجسته

· کارشناسان اقتصاد

اما مهمترین نکته این است که همه این افراد باید زیر نظر احزاب سیاسی کار کنند. زیرا هدف واقعی ایجاد یک سیستم موازی نیست بلکه تقویت همین سیستم دموکراتیک است. بنابراین، اعضای مسیر دو باید توسط دولت و اپوزیسیون انتخاب شوند. در مسیر دو باید کمیته هایی درباره این ۴ موضوع تشکیل شود و پس از بحث و تحقیق به احزاب سیاسی پیشنهادهای لازم را ارائه دهد. و در صورت لزوم می توان قانونگذاری یا اصلاحات اداری را اجرا کرد، تا زمینه یک گفتمان ملی آغاز شود. اگر ما بتوانیم یک گفتمان ملی بزرگ در این دو مسیر داشته باشیم، کاملا ممکن است بتوانیم از این بن بست خارج شویم. وضعیتی که در هر سوی آن عدم اطمینان، نفرت متقابل و بی ثباتی وجود دارد. آیا می توانیم این کار را انجام دهیم؟

ملاحظه:

فهد حسین تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی در دانشگاه اوهایو وسلیان آمریکا و کارشناسی ارشد خود را در روزنامه نگاری تلویزیونی در دانشگاه کلمبیا در نیویورک گذراند. وی در حال حاضر سردبیر روزنامه انگلیسی دان در اسلام آباد و مجری برنامه سیاسی ”کانون توجه“ در شبکه تلویزیونی دان است.

پیش از این فهد حسین مدیر اجرایی اخبار در شبکهExpress TV  و سردبیر روزنامه Express Tribune  بوده است. او یک ستون نویس و مجری پیوسته در گروه خبری اکسپرس بود.  وی کار خود را به عنوان یک روزنامه نگار در روزنامه دیلی مسلمان از سال ۱۹۹۱ میلادی آغاز کرد. وی در حرفه روزنامه نگاری بیش از ۲۸ سال سابقه دارد و در بیش از ده ها روزنامه فعالیت کرده است. وی همچنین از سال ۲۰۰۶ میلادی سابقه فعالیت در شبکه های تلویزیونی PTV ، اکسپرس، ARY، شبکه جیو، شبکه دنیا و شبکه کاپیتال دارد و در سمت های ارشد روزنامه ها و تلویزیون مشغول به کار بوده است.

وظایف بین المللی وی شامل پوشش انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۰۴ میلادی و سفر به لبنان برای تهیه گزارش از جنگ حزب الله و اسرائیل در سال ۲۰۰۶ میلادی می شود.

به نظر می رسد این مقاله با توجه به وضعیت سیاسی کشور ناشی از اختلافات شدید میان دولت و احزاب اپوزیسیون نوشته شده است.  زیرا در صورت عدم توافق میان طرفین ممکن است کشور  به سمت انتخابات زود هنگام سوق داده شود.

ترجمه و تدوین: خانه فرهنگ ج.ا. ایران کراچی