صبح روز دوشنبه ۲۳ فروردین ماه ۱۴۰۰، آقای دکتر اونگلوس ونتیس با حضور در رایزنی فرهنگی کشورمان در آتن با مهدی نیک خواه قمی دیدار و گفت و گو کرد. در این نشست دکتر ونتیس که به زبان فارسی مسلط است، ضمن ابراز خشنودی از دیدار با رایزنی فرهنگی کشورمان ابتدا از سوابق علمی و پژوهشی خود گفت: آشنایی من با مرکز فرهنگی ایران به سن نوزده سالگی بر می گردد. زمانی که برای گرفتن کتاب آزفا و آموختن زبان فارسی به این مرکز آمده بودم. اما، بنده فارغ التحصیل رشته تاریخ در مقطع فوق دکتری از دانشگاه یوآنینا واقع در شمال غرب یونان هستم. موضوع تز دکتری من نفوذ روحانیت دین زرتشت در روابط خارجی بین امپراطوری روم با ساسانیان بود که در دوران آقای خاتمی برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد. همچنین با بورس دولت یونان سه سال و نیم به اسکاتلند رفتم و در رشته زبان و ادبیات فارسی در مقطع دکتری تحصیل کردم. بعد از آن به دانشگاه لیدن هلند رفتم و یادگیری زبان فارسی را در مقطع فوق دکتری ادامه دادم. در این مقطع کتابی تحت عنوان شاهنامه و تفکر ایرانیان معاصر نوشتم. سال ۲۰۱۰ به یونان برگشتم و در حوزه های ایرانشناسی و اسلام شناسی به فعالیت پرداختم. همچنین طی مدت ۱۰ سال با مرکز تحقیقاتی الیامِپ در حوزه مطالعات خاورمیانه همکاری داشتم.

وی در بخش دیگری از این گفت و گو اظهار داشت: متاسفانه شناخت مردم یونان، حتی سیاستمداران و نخبگان نسبت به ایران بسیار کم و محدود است و بیشتر در ایران باستان و جنگ های آن زمان خلاصه می شود. طی این مدت تلاش کردم برای شناساندن ایران فعالیت کنم و کتاب هایی در باره اسکندنامه، شاهنامه، یونانیان مقیم ایران، دستور زبان فارسی و لغت نامه فارسی و یونانی نوشتم. مدتی هم در زمان تصدی آقای دربندی در بنیاد سعدی با آن بنیاد همکاری داشتم و در تدوین کتاب آموزش زبان فارسی برای غیر فارسی زبانان یعنی گام اول همکاری کردم.

دکتر ونتیس در پاسخ به این پرسش که چرا در یونان علی رغم این روابط دیرینه با ایران کرسی ایرانشناسی نداریم گفت: در این بخش از اروپا یونان اولین کشوری بود که ۲۰۰ سال پیش از امپراطوری عثمانی جدا شد. این جدایی با روحیات ملی گرایی شکل گرفت اما با حمایت کشور های غربی انجام شد و در پس زمینه تضعیف اسلام گرایی از یک سو و نگاه به غرب از سوی دیگر توسط حامیان این جنبش تقویت می شد. سیستم آموزشی هم توسط همین افراد پایه گذاری شد به گونه ای که در آن تاکید شود ما اول یونانی هستیم و بعد مسیحی، لذا نگاه به سمت غرب بود نه شرق زیرا اگر نگاه به سمت شرق می رفت متوجه می شدیم که اینجا بخشی از کلیتی به نام بیزانس است. لذا اصولا شرق شناسی در دانشگاه های یونان بسیار ضعیف شکل گرفت و این امر تاثیر منفی در حکمرانی این کشور دارد. زیرا اگر شرق را خوب نشناسیم چگونه می توانیم سیاست هایمان را در قبال ایشان تدوین و اعمال کنیم. حتی من معتقدم اگرچه رشته ترکیه شناسی داریم اما ترکیه را بدون توجه به ایرانشناسی، اسلام شناسی و حتی عرب شناسی نمی توان درک کرد.

دکتر ونتیس در ادامه در باره ایرانشناسان یونانی گفت: آخرین ایرانشناس یونانی زبان که به معنی واقعی ایرانشناس بود سه قرن پیش می زیسته است. ایشان فردی است به نام واسیلیوس واتاجی که در استانبول به دنیا آمد بعد به رومانی مهاجرت و سپس به روسیه رفت. در روسیه ابتدا تجارت می­کرد و همزمان زبان فارسی یاد گرفت. بعد هم دیپلمات شد و در دوره امپراتوری پتر کبیر به ایران اعزام شد. در واقع واتاجی در دوران نادرشاه در ایران بود و یکی از بهترین زندگی نامه های نادرشاه را واتاجی به زبان یونانی نوشته است. در واقع واتاجی سه کار انجام داد. یکی همین زندگی نامه نادر شاه بود که در رومانی به چاپ رسیده و من اکنون در حال ترجمه آن از زبان یونان قدیم به انگلیسی هستم. غیر از این کتاب واتاجی یک مجوعه شعر هم دارد که در واقع سفرنامه منظوم است و کل خاطراتش از سفر هایی که داشته را به شعر نوشته است. بخش هایی از این مجموعه اشعار به سفرش به ایران بر می گردد و در آن از عبارات فارسی استفاده شده است. سومین کار واتاجی هم تهیه یک نقشه در سیصد سال پیش از منطقه دریای خزر و آسیای مرکزی بوده است که شاید اولین نقشه این منطقه باشد. این نقشه به زبان یونانی و لاتین است و به دانشگاه آکسفورد هدیه شده است. متا سفانه ما بعد از واتاجی تا کنون ایرانشناس به معنی واقعی در یونان نداشته ایم. لذا مردم یونان جز شناخت اندک تاریخی آن هم در مورد جنگ های ایران باستان واقعیت های ایران امروز را به خوبی نمی­شناسند.

در ادامه این گفت و گو مهدی نیک خواه قمی رایزن فرهنگی کشورمان در آتن ضمن خیر مقدم به این استاد دانشگاه گفت: از تحلیل جامع شما در خصوص وضعیت ایرانشناسی در یونان سپاسگزارم. تلاش شما برای شناساندن فرهنگ و ادب ایران زمین به یونانیان و کتاب های ارزشمندی که نوشته اید قابل ستایش است. آشنایی کامل شما با زبان فارسی و شناخت خوبی که از مطالعات ایران و اسلام دارید سرمایه ارزشمند و کمک بزرگی برای ما خواهد بود. امیدوارم بتوانیم از تجربیات شما بهره مند شویم و همکاری های خوبی در زمینه مطالعات ایران و اسلام داشته باشیم. همچنین علاقه مندم گفت و گوی مجزایی در حوزه تمدنی داشته باشیم. عمده گفت و گو ها در این حوزه به گفت و گو های دینی محدود شده و ما می توانیم زمینه گفت و گو های تمدنی را بررسی کنیم. گفت و گو هایی که می تواند از تمدن های باستانی ایران و یونان شروع شده و تا بحث های جدید از جمله تمدن نوین اسلامی توسعه یابد.