ورود خط نستعلیق به اندونزی ازطریق تجار و دانشمندان بود. تجارهم که به دلیل تجارت ادویه و سایر کالاها به اندونزی سفر می‌کردند، این هنر را به مردم محلی معرفی کردند. همچنین دانشمندان و علمای ایرانی که به دلیل ارتباطات دینی و فرهنگی با اندونزی در این کشور حضور داشتند، نقش مهمی در ترویج این خط ایفا کردند.

​​تاثیرات خط نستعلیق در هنر و معماری اندونزی به دلیل زیبایی وظرافت خاص خود، در هنر و معماری اندونزی مورد استفاده قرار گرفت. در مساجد و بناهای تاریخی اندونزی، می‌توان نمونه‌هایی از خوشنویسی نستعلیق را مشاهده کرد.  خوشنوسان اندونزیایی با توجه به قدمت موضوعات زیادی وجود دارد که هنرمندان اغلب درفرآیند کار بر روی بوم روی آنها نقاشی می کنند. یکی ازآنها خوشنویسی عربی است. عموماً هنر خطاطی را برای نشان دادن ارزش ها و هنجارهای اسلامی به نمایش می گذارند. بنابراین، جمله یا عبارتی که به کار رفته از قرآن یا حدیث آمده است. به نقل از مقاله ای با عنوان فی سبیل الله اثر هنرمند سیف العدنان در وب سایت گالری ملی اندونزی، خطاطی عربی که بیانگر آیات شریفه قرآن است به یک اصطلاح اسلامی در نقاشی مدرن در این کشور تبدیل شده است. این نیز در راستای توسعه نقاشی انتزاعی و نمادین است که نشان دهنده ارزش ها و هنجارهای اسلامی است.

این پدیده همچنین همراه با موج جزر و مدی ایمان مسلمانان در اندونزی، به ویژه در دهه 1970 پس از سقوط کمونیسم، گسترش بیشتری یافت. توسعه هنر نقاشی خوشنویسی با برگزاری نمایشگاه های ملی دراین کشور مورد تاکید قرار گرفته است. تعدادی از هنرمندان با موضوع خطاطی عربی در اندونزی ظهور کردند. آنها حامل ارزش ها و هنجارهای موجود در اسلام هستند. درادامه به معرفی برخی ازهنرمندان نقاشی که بخاطرموضوع خوشنویسی عربی خود مشهورو نام آوراند، اشاره می کنیم:

1. احمد سادالی (1924 – 1987 م)

احمد سادالی هنرمندی است که اغلب خوشنویسی عربی را در آثار مختلف خود تلفیق می کند. گفته می شود که او در فرآیند خلاقیت خود سعی کرده است بازنمایی هر شکلی را از طبیعت رها کند و از این طریق کاراکتر عناصر بصری مانند خط، رنگ، فضا و بافت را برای دستیابی به آگاهی معنوی به نمایش بگذارد. این عناصر بصری به نشانه هایی مانند اشکال مثلثی با برش های طلایی، مناطق تخریب شده و فضاهای خالی و همچنین خط های خوشنویسی عربی تبدیل می شوند. همه این اشکال، نماد حافظه جمعی فرهنگی اجتماعی جامعه است که به نشانه های دینداری و فناپذیری اشاره دارد.  سادالی که به عنوان یک مسلمان متعهد شناخته می شود، همواره درک خود از آیات و سوره های قرآن را در تأملات خلاقانه خود می گنجاند. وی این آگاهی را دارد که انسان ها دارای سه استعداد هستند، یعنی توانایی ذکر، فکر و ایمان از محتوای سوره آل عمران آیات 190-191.

نقاشی کوه طلایی اثر احمد سادالی (منبع: گالری ملی)

یکی از آثار او با عنوان کوه طلایی (1980) با استفاده از رنگ روغن، چوب و بوم در ابعاد 80 در 80 سانتی متر یکی از بیان های وی است که نشان دهنده دستیابی به ارزش های دینی است. وی در این نقاشی، طلای آب شده و خط هایی از خطاطی قرآن را کشیده که انعکاس معنویت اسلامی است.

2. آ. دی. پیروس (A.D. Pirous) (1932 م)

نقاشی با سقف آسمان و پهن زمین (منبع: گالری ملی)

این هنرمند یکی از نقاشان خوشنویسی مشهور در نقاشی مدرن اندونزی است. نام کامل وی عبدالجلیل پیروس، که در آغاز ازسبک ریس مولدر (Ries Mulder) درکارهایش پیروی می کرده است .

در سال 1970 به فرم های انتزاعی دست یافت و خطاطی قرآن و تزیینات قومی آچه ای را نیز درکارخود قرار داد. آگاهی برای کاوش درگنجینه های اصلی منطقه ای که وی در آن متولد شد، زمانی پدیدار شد که او مجموعه هنر اسلامی خاورمیانه را در موزه متروپولیتن نیویورک و 30 سال نمایشگاه بزرگ نقاشی آمریکایی رویت کرده بود.

یکی از آثار وی با سقف آسمان و پهنی زمین (1990) با بوم به ابعاد 100 در 150 سانتی متر است. گفته می شود این نقاشی معنویت تاثیرگذاری را ارائه می دهد. پس زمینه آبی اولترامارین تصاویری از اعماق بی نهایت کیهان را به ارمغان می آورد. دربالا بخشی از صفحه اخرایی ظاهر می شود که یک توده آسمانی را نشان می دهد. در زیر، دو میدان سفید با خطاطی قرآنی به عنوان پایه ای محکم برای تصویر زمین برپا شده است. بین تصاویر آسمان و زمین، یک خط سفید شبیه به نور به صورت عمودی از اعماق کیهان عبور می کند. با کاراکترهای مختلفی که می توان از طریق این پدیده متنی خواند، خطوط نور مانند را می توان به عنوان نور الهی تعبیر کرد که آسمان و زمین را به هم متصل می کند.

3. سیف العدنان (1957 م)

نقاشی فی سبیل الله اثر سیف العدنان (منبع: گالری ملی)

سیف العدنان هنرمندی است که در سال 1957 در منطقه سولوک، سوماترای غربی متولد شده است. این هنرمند در حین تحصیل در شهر جوگجاکارتا به عنوان یک نقاش شناخته شد. او یکی از چهره هایی است که از سال 1977 به کاوش در گنجینه های نقاشی خوشنویسی پرداخته است. یکی از آثاری که وی خلق کرد، تابلوی نقاشی است با عنوان فی سبیل الله (1977) با رنگ روغن روی بوم در ابعاد 100 در 100 سانتی متراست . این اثر آیات قرآن را آشکار به نمایش می گذارد. از نظر بصری این خوشنویسی را می توان نزدیک به شکل اصلی خط کوفی دانست که خصلت زاویه داردارد. با این حال این هنرمند خط خود را با سبک شخصی هنرمندانه و متمایز به شکلی شبیه شمشیر تیز سروده است.

وی سوره حجرات آیه 15 را با پس زمینه سفید، مناطق بافتی و خطوط ترک خورده نمایش می دهد که جلوه ای باستانی دارد. مجموعه نمادهای بصری یک نسخه خطی مقدس را به تصویر می کشد که بر روی زمینه سبز خزه ای کم رنگ قرارگرفته است.پیشگام هنر نقاشی خوشنویسی معاصر عربی دراندونزی آ.دی. پیروس (A. D. Pirous) و امری یحیی بودند، سپس هنرمندانی از نسل بعدی، مانند سیف العدنان، هندرا بوانا و یِتمون امیرنیز ادامه دهندگان راه خوشنویسی عربی شدند.توسعه خوشنویسی معاصر عربی در اندونزی از زمان برگزاری رویداد مسابقات قرآنی (MTQ) در شهر سِمارنگ (استان جاوه مرکزی) در سال 1979 آغاز شد. فرآیند هنری به ویژه خوشنویسی عربی، تحت تأثیر عوامل متعددی اعم از جمله اثراث درونی و بیرونی است. تجسم خوشنویسی عربی در نقاشی‌های هندرا بوانا از اراده و تمایل به پردازش غنای هنری و معنویت هنر خوشنویسی سنتی عربی در زبان بصری هنر خوشنویسی معاصر عربی ساخته شده است.

منابع:

ویکی پدیای اندونزی    https://id.wikipedia.org/wiki/Halaman_Utama

وزارت آموزش و فرهنگ    https://www.kemdikbud.go.id/