آرامگاه بی بی جاوندی: میراث قرن پانزدهم ساخته یک شاهزاده ایرانی

آرامگاه بی‌بی جاوندی که در سال 1493 توسط شاهزاده ایرانی به نام دلشاد برای بی‌بی جاوندی ساخته شد، به‌عنوان گواهی قابل توجه از میراث معماری و فرهنگی پاکستان است. بی بی جاوندی، از چهره های محترم تاریخ اسلام، نوه دختری جهانیان جهانگشت، قدیس مشهور صوفی بود. این زیارتگاه واقع در شهر تاریخی اوچ شریف، پنجاب، در میان پنج اثر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

مکان

این مقبره در گوشه جنوب غربی شهر اوچ شریف، شهری که توسط اسکندر مقدونی تأسیس شده است، در منطقه بهاوالپور پنجاب پاکستان امروزی قرار دارد. اوچ شریف که به دلیل «فرهنگ زیارتگاهی» خود شناخته می‌شود، دارای بناهای تاریخی و زیارتگاه‌های صوفی متعددی است که اهمیت تاریخی و معنوی زیادی دارند. محیط بیابان‌مانند آرامگاه با تکه‌هایی از پوشش گیاهی سبز که توسط شبکه‌ای پیچیده از رودخانه‌ها و کانال‌ها تغذیه می‌شود، در تضاد است.

معماری

آرامگاه بی بی جاوندی نمونه ای استادانه از معماری قبور اسلامی است. نمای بیرونی هشت ضلعی سازه، با سه طبقه که توسط یک گنبد تاج گذاری شده است، با یک فضای داخلی مدور که توسط دیوارهای زاویه دار ضخیم تشکیل شده است، متعادل شده است. طبقه اول توسط هشت برج مخروطی پشتیبانی می شود که به این بنای تاریخی تقارن و عظمت می بخشد. متون مقدس اسلامی پیچیده، چوب های کنده کاری شده، و کاشی های معرق آبی و سفید (فیانس) هر دو داخل و خارج را زینت می دهند و نشان دهنده مهارت هنری آن دوران هستند. طراحی آرامگاه و تزئینات پر جنب و جوش نمونه ای از اوج فرهنگی و معماری اوچ در قرن پانزدهم است.

وضعیت میراث جهانی

در سال 2004، دپارتمان باستان‌شناسی و موزه‌های پاکستان مقبره بی‌بی جاوندی را به همراه چهار اثر دیگر از اوخ شریف به فهرست میراث جهانی یونسکو بر اساس معیارهای فرهنگی ii (نمایش تبادل فرهنگی)، IV (نماینده اهمیت معماری) و vi. ارتباط با سنت های دینی). این مقبره با وجود اینکه یک مکان فرهنگی قابل توجه است، از سال 2012 در فهرست آزمایشی یونسکو باقی مانده است.

چالش های حفاظت

در طول قرن ها، این مقبره به دلیل عوامل طبیعی و محیطی دچار تخریب قابل توجهی شده است. سیل های سیل آسا در سال 1817 نیمی از سازه را شسته و امروزه تنها یک بنای تاریخی پابرجا باقی مانده است. تلاش‌ها برای حفظ این مکان در سال 1999 زمانی که مرکز حفاظت و توانبخشی پاکستان به دنبال حمایت بین‌المللی بود، به‌طور جدی آغاز شد. با وجود این، آرامگاه به دلیل رطوبت، نفوذ نمک و فرسایش همچنان در حال فرو ریختن است. تکنیک‌های تعمیر نادرست آسیب را تشدید کرده است.

صندوق یادبود جهانی چندین بار (1998، 2000 و 2002) این مقبره را در فهرست نظارت خود قرار داده است تا توجه بین المللی را به وضعیت اسفناک آن جلب کند. کمک های مالی برای حفاظت دریافت شده است، اما شرایط شکننده این بنای تاریخی نیاز به اقدامات حفاظتی قوی تر و موثرتر را نشان می دهد.

اهمیت فرهنگی

آرامگاه بی بی جاوندی نه تنها نمادی از درخشش معماری است، بلکه یک نقطه عطف معنوی و تاریخی است. طراحی آراسته، تاریخ غنی و ارتباط با سنت های صوفیانه آن را به گنجینه میراث پاکستان تبدیل کرده است. با این حال، حفظ آن نیازمند تلاش‌های فوری و مداوم است تا اطمینان حاصل شود که این ساختار نمادین همچنان الهام‌بخش نسل‌های آینده است.

https://thesyedfamily.com/family-history/tomb-of-bibi-jawindi.html