فصل اول

احکام عمومی

مبنی

ماده اول: این قانون با در نظرداشت اصول و احکام دین مبین اسلام و به تأسی از حکم ماده سی و چهارم قانون اساسی  و رعایت ماده نزدهم اعلامیه جهانی حقوق بشر، به منظور تأمین حق آزادی فکر و بیان و تنظیم فعالیت رسانه‌های همگانی در کشور وضع گردیده است.

هدف

ماده دوم: اهداف این قانون عبارتند از :

۱- حمایت و تضمین حق آزادی فکر و بیان.

۲-حمایت از حقوق خبرنگاران و تأمین شرایط فعالیت آزاد رسانه‌ها.

۳- ترویج و توسعه رسانه‌های همگانی، آزاد، مستقل و کثرت‌گرا.

۴- فراهم ساختن زمینه مناسب برای ابراز فکر و احساس اتباع کشور و انعکاس حقایق به طور عادلانه توسط گفتار، نوشته، رسم، تصویر، ثبت بر روی نوار، تمثیل (نمایش)، حرکت و سایر پدیده‌های علمی، ادبی، هنری و چاپ و انتشار.
۵-رعایت اصل آزادی بیان و رسانه‌های همگانی مسجل در اعلامیه جهانی حقوق بشر با رعایت اصول و احکام دین مقدس اسلام.

۶-کمک به منظور رشد سالم رسانه‌های همگانی به نحوی که بتواند وسیله مؤثر پخش اخبار صحیح، اطلاعات، آموزش، تربیت و شکوفایی علم و معارف اسلامی درکشور شود  و نظریات مردم را بر اساس استانداردها، اصول و ارزش‌های خبرنگاری(صداقت، بی طرفی و توازن) انعکاس دهد .

اصلاحات

ماده سوم: اصطلاحات آتی در این قانون دارای مفاهیم زیر است:

۱- رسانه وسیله انتقال پیام، معلومات و اطلاعات با استفاده از وسایل ذیل می باشد:

- رسانه برقی: رادیو، تلویزیون، شبکه کابل عمومی و اینترنتی

-  رسانه چاپی : روزنامه، جریده( هفته نامه، نشریه ۱۵روزه، ماهنامه، گاهنامه، فصل نامه، سال نامه، پوستر و

خبرنامه)

۲- رسانه‌های همگانی در این قانون به شرح ذیل تقسیم می‌گردد:

-رسانه عمومی: رسانه‌ی است که متعلق به عموم مردم بوده  و از طریق دولت، نشر اعلانات و عرضه خدمات تأمین می‌گردد.
-رسانه خصوصی: رسانه‌ی است که متعلق به اشخاص حقیقی، سازمان های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی بوده و از سوی آن‌ها تجهیز و تأمین می‌گردد.

۳- خبرنگار: شخص حرفه‌ای است که از طریق رسانه‌ها مواد و محتوای انتشاراتی را تهیه و عرضه می‌کند.

۴- مطبعه: دستگاه اقتصادی و تکنیکی است که خدمات چاپی را انجام می‌دهد.

۵-چاپ کننده(طابع): شخص حقیقی یا حکمی است که بر اساس ملکیت یا نمایندگی مالک متصدی امور مطبعه می‌باشد.

۶-ناشر: شخص حقیقی یا حکمی است که اجازه چاپ و نشر آثار غیر موقوت را دارا می‌باشد.

۷-نشر: عمل انتقال پیام و اخبار از طریق رسانه‌های همگانی است.

۸- مؤسسه تولید فیلم: نهادی است که در پرتو اساس‌نامه و اهداف خویش فیلم‌های مستند و سینمایی، عکس را تولید می‌کند.

۹- مؤسسه انتشاراتی : شخصیت حکمی است که بر اساس، اساس‌نامه تأسیس،  و انتشارت رسانه‌های برقی، چاپی موقوت و غیر موقوت را بر اساس با اهدافش انتشار و پخش می‌کند.

۱۰- نهاد آموزش خبرنگاری: نهادی است که به صورت کوتاه مدت و یا دراز مدت به آموزش حرفه‌ای خبرنگاری می‌پردازد.

۱۱- دارالترجمه: مؤسسه حکمی است که براساس، اساس‌نامه حق دارد مطالب و مضامینی را از زبانی به زبان دیگر ترجمه کند.

۱۲- آژانس خبر رسانی: شخصیت حکمی است که در عرصه ارتباطات، جمع آوری و رساندن اطلاعات فعالیت می‌کند.

۱۳- شرکت تبلیغاتی و اعلانات: شخصیت حکمی تجارتی است که براساس، اساس‌نامه به تبلیغات و اعلانات می‌پردازد.

۱۴- حق کاپی رایت: داشتن حق مالکیت معنوی و امتیاز انتشارات ثبت شده است که بر اساس استانداردهای قبول شده توسط قانون جداگانه تنظیم می‌گردد.

۱۵- صاحب امتیاز: شخص حقیقی یا حکمی است که به تأسیس و یا راه اندازی رسانه‌های برقی، چاپی، نهاد آموزش خبرنگاری، مطبعه، مؤسسه نشراتی، دارالترجمه، آژانس خبر رسانی، مؤسسه تولید فیلم و شرکت تبلیغات و اعلانات می‌پردازد.

۱۶- مدیرمسؤل: شخصی است که به طور بالفعل مسؤلیت امور انتشارات مربوط به وسایل مندرج جزء (۱۵) این ماده را برعهده دارد.

۱۷-رادیو: وسیله ارتباط و اطلاع رسانی همگانی سمعی است.

۱۸- تلویزیون: وسیله ارتباط  و اطلاع رسانی همگانی سمعی و بصری است.

۱۹- شبکه کابلی: رسانه همگانی سمعی و بصری است که برنامه‌های اطلاعاتی، تعلیمی، تربیتی، فرهنگی و تفریحی ملی و بین المللی را(از طریق ماهواره) برای مشترکین عرضه می‌کند.

۲۰- اعلانات: عرضه نوعی خدمات سمعی بصری برای اشخاص حقیقی و یا حکمی است که در رسانه‌های همگانی برقی و چاپی در بدل پول و یا خدمات متقابل انجام می‌شود.

۲۱-اعانه: هر نوع کمک توسط اشخاص حقیقی یا حکمی است که به منظور تقویت معنوی یا مادی رسانه‌های همگانی انجام می‌گیرد.

فصل دوم

حقوق و مکلفیت ها

آزادی فکر و بیان

ماده چهارم:

۱- هرشخص حق آزادی فکر و بیان را دارد.

طلب ، حصول ، انتقال معلومات و نظریات در حدود احکام قانون بدون مداخله و محدودیت و تهدید ازطرف مسؤلین دولتی شامل این حق است. این حق دربرگیرنده فعایت آزاد  و سایل پخش، توزیع و دریافت معلومات نیز می‌باشد.

۲- دولت آزادی رسانه‌های همگانی را حمایت وتقویت می‌کند.

هیچ شخص حقیقی یا حکمی از جمله دولت وادارات دولتی نمی‌تواند فعالیت آزاد رسانه‌های خبری و یا اطلاعاتی را منع، تحریم، سانسور یا محدود نموده و یا طور دیگری درامور و فعالیت رسانه‌های همگانی ومعلوماتی مداخله کند مگر براساس احکام این قانون.

مطالبه اطلاعات

ماده پنجم: هرشخص حق دارد اطلاعات را درخواست و دریافت کند .دولت بنابر تقاضای اتباع کشور معلوماتی را که مطالبه می‌شود، به دسترس آنان قرار می‌دهد، مگر این که معلومات مطالبه شده محرم بوده و افشای آن امنیت، منافع ملی و تمامیت ارضی را با خطر مواجه کند و یا به حقوق دیگران صدمه وارد کند.

حمایت قانونی

ماده ششم:

۱- خبرنگاران دراجرای فعالیت‌های تخصصی‌شان مربوط به انتشار گزارش و نظریات انتقادی موردحمایت قانونی قرار می‌گیرند.

۲- خبرنگاران حق دارند از افشای منابع اطلاعاتی‌شان خود داری نمایند، مگر اینکه محکمه ذیصلاح درمورد افشای آن حکم نموده باشد .

حق جواب دادن

ماده هفت:

(۱) هر شخص حقیقی یا حکمی که از ناحیه یک رسانه همگانی مورد تعرض قرار گیرد، شخصیت، اعتبار یا منافع مادی آن متضرر شود حق دارد جواب رد آن را درعین رسانه بدهد.

(۲)  رسانه مربوطه بدون تأخیر جواب را به طور رایگان در عین رسانه در شماره نشریه بعدی خود پخش کند.

(۳) جواب داده شده عاری از ماهیت جرمی بوده و منحصر به جواب موضوع ادعا شده در آن رسانه باشد که به شکل نوشتاری با امضای شخص متضرر و یا وکیل آن به مدیر مسؤل آن رسانه همگانی سپرده شود.

(۴) هر نوع شکایت در مورد عدم نشر جواب به کمیسیون مربوط ارجاع گردد.

(۵) حق جواب در مورد گزارش از جریان جلسات شورای ملی و محاکم علنی صدق نمی‌کند مگر این که جریان جلسات مذکور توسط رسانه‌ای تحریف شده باشد.

عدم پخش جواب

ماده هشتم:رسانه‌های همگانی می‌توانند در موارد ذیل از بخش جواب خودداری کنند:

۱- جواب خارج از موضوع بحث

۲- جواب دیرتر از ۹۰ روز به رسانه رسیده باشد

تشکل صنفی

ماده نهم: خبرنگاران و سایر اعضای رسانه‌های همگانی می‌توانند به منظور دفاع از منافع صنفی مربوطه براساس احکام قانون، اتحادیه‌ها، انجمن‌ها و کانون‌های مستقل صنفی را ایجاد کنند.

فصل سوم

تأسیس رسانه‌های چاپی

ماده دهم:

(۱) اتباع کشور، احزاب سیاسی، سازمان‌های اجتماعی، مؤسسات غیر دولتی کشورهای خارجی و ادارات دولتی می‌توانند براساس احکام این قانون، رسانه‌های چاپی را تأسیس کنند .

(۲) نمایندگی‌های سیاسی خارجی در افغانستان با رعایت موازین دیپلماتیک می‌توانند به چاپ و پخش خبرنامه بپردازند.

(۳) نمایندگان مؤسسات بین المللی و بین الحکومتی می‌توانند در حیطه کارشان با اطلاع قبلی وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوط  به تحقیقات علمی و نشر و پخش انتشارات موقوت و غیر موقوت بپردازند.

(۴) گزارش‌ها و تحقیقات علمی با اطلاع قبلی وزارتخانه‌ها و نهادهای مربوط صورت بگیرد.

(۵) مؤسسات غیر دولتی خارجی(NGOS )  براساس با احکام قانون تأسیس شده باشند در صورتی که مدیر مسئول آنها تبعه افغانستان باشد می‌توانند در مورد کار تخصصی شان بعد از گرفتن مجوز از  وزارت اطلاعات و فرهنگ به فعالیت موقوت و غیر موقوت بپردازند.

(۶) رسانه‌های چاپی مندرج جزء دوم ماده سوم این قانون می‌توانند بدون ثبت قبلی تأسیس و پخش گردد. در صورتی که انتشارات قبل از ثبت پخش شده باشد صاحب امتیاز مکلف است در خلال مدت دو هفته انتشارت خود را براساس با احکام این قانون ثبت کند.

داشتن آدرس و سایر مشخصات

ماده یازدهم :رسانه‌های چاپی حاوی اسم نشریه، نشانی مشخص، نام و محل چاپخانه، نام صاحب امتیاز و مدیر مسئول و تاریخ نشر آن می‌باشد.

فصل چهارم

تأسیس رسانه‌های برقی همگانی

تأسیس رسانه برقی(الکترونیک)

ماده دوازدهم: اتباع کشور، احزاب سیاسی، سازمان های اجتماعی، مؤسسات غیر دولتی، و شرکت‌های خصوصی داخلی و ادارات دولتی می توانند بر اساس احکام این قانون رسانه‌های برقی را تأسیس کنند.

رسانه برقی عمومی

رادیو و تلویزیون ملی افغانستان

ماده سیزدهم: رادیو و تلویزیون ملی افغانستان رسانه همگانی مربوط به ملت افغانستان است که به عنوان ریاست مستقل در چوکات قوه اجرائیه فعالیت و بودجه آن از طریق حکومت، اعلانات و عرضه خدمات تأمین می شود.

دادگاه عالی به اساس قرار قضایی شماره ۶ تاریخ ۲۶/۱/۱۳۸۸ پراگراف دوم ماده سیزدهم را که چنین گفته شده است:" تعیین رئیس رادیو و تلویزیون ملی از سوی رییس جمهور با تأیید مجلس نمایندگان صورت می‌گیرد"، را خلاف قانون اساسی افغانستان تشخیص داده است.

موقعیت رادیو و تلویزیزن ملی

ماده چهاردهم: اداره مرکزی رادیو و تلویزیون ملی در شهر کابل قرار داشته و ادارات محلی آن در ولایات می باشند.

مکلفیت‌ها و وظایف

ماده پانزدهم: اداره رادیو و تلویزیون ملی مکلف است برنامه‌های خود را در پرتو اصول و احکام دین مبین اسلام و ارزش‌های ملی و معنوی ملت افغانستان آماده نموده و در برنامه‌های خود اطلاع رسانی و تعمیم آموزش دینی، علمی، فرهنگی، اقتصادی و امنیت روانی و اخلاقی را در نظر بگیرد.

برنامه‌های دینی و ملی

ماده شانزدهم: اداره رادیو و تلویزیون ملی با رعایت بی طرفی کامل در جهت تأمین وحدت ملی و تقویت ارزش‌های  دینی و ملی کشور، برنامه‌های خود را به گونه‌ی تنظیم کند که انعکاس دهنده فرهنگ، زبان و عقاید دینی و مذهبی تمام اقوام ساکن در کشور باشد.

اداره رادیو و تلویزیون ملی در حالات اضطرار

ماده هفدهم: در حالات اضطرار رادیو و تلویزیون ملی افغانستان به طور کامل زیر نظر رئیس جمهور کار می‌کند.

حفظ برنامه ها

ماده هجدهم: اداره رادیو و تلویزیون ملی مکلف است تمام برنامه‌های ثبت و ضبط شده خود را در آرشیف رادیو و تلویزیون ملی حفظ کند.

رسانه‌های برقی غیر دولتی

ماده نزدهم:اداره‌های رادیو و تلویزیون‌های خصوصی فعالیت‌های خود را در روشنایی احکام این قانون انجام می دهند.

رعایت اصول

ماده بیستم: اداره‌های رادیو و تلویزیون‌های خصوصی مسئول اند در فعالیت خود اصول و احکام دین مقدس اسلام و ارزش‌های ملی، معنوی، اخلاقی و امنیت روانی ملت افغانستان را رعایت کنند.

آزادی رادیو و تلویزیون‌های خصوصی

ماده بیست و یکم: اداره‌های رادیو و تلویزیون‌های خصوصی در تهیه و تدوین کلیه برنامه‌های خود با رعایت احکام این قانون آزاد هستند.

رعایت توازن

ماده بیست و دوم: اداره‌های رادیو و تلویزیون‌های خصوصی در موضع گیری جناح‌ها و شخصیت‌های سیاسی علیه یکدیگر، توازن را رعایت کرده و نظرات طرفین را به طور بی طرفانه پخش کنند.

نگهداری مطالب ضبط شده

ماده بیست و سوم: اداره‌های رادیو و تلویزیون‌های خصوصی مکلف هستند تا مطالب ثبت و ضبط شده خود را حداقل تا مدت سه سال در آرشیف خود نگهداری کنند.

حق ادعا

ماده بیست و چهارم: هر گاه شخص حقیقی و یا حکمی به شکل نوشتاری ادعا کند که حقش در برنامه یک رسانه همگانی ضایع گردیده می‌تواند آن را از آرشیف آن رسانه دریافت و با پول خودش تکثیر و مورد استفاده قرار دهد.

مکلفیت مدیران مسئول رسانه‌های برقی

ماده بیست و پنجم:

(۱) مدیران مسئولان رسانه‌های برقی همگانی در برنامه‌های آموزشی خود مسائل دینی و اخلاقی، صحت، محیط زیست، اهمیت آموزش و مضرات کشت، تولید و مصرف مواد مخدر و مسکرات را بگنجانند.

(۲) مدیران مسئول رسانه‌های برقی همگانی مکلف اند تا آذان‌های پنج‌گانه را از طریق رسانه‌های خود پخش کرده و در تهیه برنامه‌های خود تقدس روزهای مقدس اسلامی و ماه مبارک رمضان را مراعات کنند.

فصل پنجم

منابع مالی رسانه های همگانی

منابع تأمین

ماده بیست و ششم:

(۱)رسانه‌های همگانی می‌توانند براساس احکام این قانون از طریق ذیل هزینه‌های خود را تأمین کنند:

۱-  پخش اعلانات، پیام‌ها، برنامه‌های سیاسی، دینی، مذهبی و اجتماعی اشخاص حقیقی یا حکمی، شرکت‌های تولیدی تجارتی داخلی و خارجی، نهادهای سیاسی و فرهنگی و احزاب سیاسی.

۲-  دریافت اعانه از اشخاص حقیقی و یاحکمی، مؤسسات کمک کننده ملی و بین المللی که برای توسعه رسانه‌های همگانی فعالیت می کنند.

(۲) مدیران مسئول رسانه‌های همگانی مکلف هستند گزارش مالی سالانه خود را به شورای عالی رسانه‌ها و وزارت مالیه ارائه کنند.

(۳) منابع و مبالغ عواید باید شفاف و روشن باشد.

(۴) عرضه خدمات تخصصی به اشخاص حقیقی و یا حکمی در بدل پول

فصل ششم

تأسیس چاپخانه‌ها و مؤسسات فرهنگی

حق تاسیس

ماده بیست وهفتم: اتباع کشور، احزاب سیاسی، سازمان‌های اجتماعی، شرکت‌ها و مؤسسات غیر دولتی داخلی و خارجی و اداره‌های دولتی حق دارند براساس احکام این قانون چاپخانه، مؤسسات تولید فیلم، انتشارات، آموزش خبرنگاری، دارالترجمه، آژانس خبر رسانی، شرکت‌های تبلیغاتی و اعلانات را تأسیس کنند.

جواز فعالیت

ماده بیست و هشتم: اتباع کشور، احزاب سیاسی، سازمان‌های اجتماعی، شرکت‌ها و مؤسسات غیر دولتی داخلی و خارجی که مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون را تأسیس می‌کنند مکلف هستند تا جواز فعالیت آن را از وزارت اطلاعات و فرهنگ دریافت کنند.

فصل هفتم

صاحب امتیاز، شرایط و مکلفیت‌ها

صاحب امتیاز

ماده بیست و نهم: رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون دارای صاحب امتیاز می‌باشند.

شرایط صاحب امتیاز

ماده سی ام: صاحبان امتیاز رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون واجد شرایط ذیل می‌باشند:

(الف) اشخاص حقیقی:

۱-  داشتن سند تابعیت کشور

۲-  تکمیل سن ۱۸ سالگی

۳- محروم نبودن از حقوق مدنی بر اساس حکم محکمه با صلاحیت

(ب) اشخاص حکمی:

 ۱-  ثبت در اداره‌های مربوط دولتی

۲- تثبیت هویت افغان بودن آن توسط  اداره‌های مربوط و مسئول، اشخاص و نهادهای مندرج فقره‌های (۲ و ۳ ) ماده نزدهم این قانون از این حکم مستثنی هستند.

۳- محروم نبودن از حقوق مدنی به اساس حکم محکمه با صلاحیت، اشخاص و مؤسسات خارجی باید سند تابعیت کشور متبوع خود را داشته باشند.

داشتن اساس‌نامه

ماده سی و یکم: صاحبان امتیاز رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون مکلف هستند تا اطلاعات لازم را در مورد رسانه‌ها و یا مؤسسات خود و شیوه فعالیت آنها را در اساس‌نامه مربوط که در برگیرنده اهداف، تشکیل، صلاحیت‌ها، وظایف، مقدار سرمایه‌گزاری و منابع مالی می‌باشد، تنظیم کنند.

ثبت رسانه‌ها و مؤسسات فرهنگی

ماده سی و دوم: صاحبان امتیاز رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون مکلف هستند  تا رسانه‌ها و مؤسسات خود را براساس با احکام این قانون ثبت کنند.

ارائه اطلاعات به خاطر ثبت رسانه‌ها و مؤسسات فرهنگی

ماده سی وسوم: صاحبان امتیاز رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون مکلف هستند  تا بیان نامه حاوی معلومات ذیل را بخاطر ثبت به وزارت اطلاعات و فرهنگ ارائه کنند:

۱- مشخصات کامل

۲-  نوع فعالیت

۳-  نام رسانه

۴- محل فعالیت آن

۵-  اهدف و مرام فعالیت

۶- منبع تأمین و اندازه سرمایه‌گزاری

۷- در رسانه‌های چاپی: تیراژ، زبان، نوع، محتوای پخش، موعد چاپ، قطع و صحافت

۸- در رسانه‌های برقی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون، ثبت کمیت و کیفیت ماشین آلات و تجهیزات

داشتن آدرس و نشان مخصوص

ماده سی و چهارم: رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون، دارای آدرس، مهر و نشان مخصوص هستند.

حق مراجعه به محکمه:

ماده سی و پنجم: هرگاه صاحب امتیاز، تصمیم وزارت اطلاعات و فرهنگ را مبنی بر عدم ثبت و یا صدور جواز مغایر با احکام قانون بداند می‌تواند به کمیسیون مربوط مراجعه کرده و در صورت قناعت نکردن می‌تواند در محکمه اقامه دعوا کند.

انتقال ملکیت و امتیاز

ماده سی و ششم:

(۱) انتقال ملکیت و امتیاز فعالیت(فروش، هبه و میراث) رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون مجاز است.

(۲)حق امتیاز فعالیت به شخصی انتقال داده می شود که واجد شرایط مندرج این قانون باشد.

(۳) در صورت فروش و یا هبه نمودن ملکیت و یا حق امتیاز رسانه ها و مؤسسات ذکر شده به شخص دیگر، مراتب مندرج احکام این قانون دوباره اجرا می‌گردد.

(۴) در صورت وفات و یا از دست دادن اهلیت حقوقی صاحب امتیاز در مورد ملکیت‌های مادی، براساس با احکام این قانون و قانون مدنی اجرا می‌گردد. امتیاز ملکیت معنوی آن به شخصی که ورثه به وی توافق داشته و واجد شرایط احکام این قانون باشد انتقال می یابد.

فصل هشتم

مدیر مسئول، شرایط و مسئولیت‌های آن

داشتن مدیر مسئول

ماده سی و هفتم: رسانه‌ها همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون دارای مدیر مسئول می‌باشند.

شرایط تعیین مدیر مسئول

ماده سی و هشتم: شخصی می‌تواند به عنوان مدیرمسئول تعیین شود که دارای شرایط ذیل باشد:

۱-  داشتن مدرک تابعیت کشور

۲- تکمیل سن ۲۱ سالگی

۳- داشتن مدرک تحصیلی تخصصی و یا داشتن تجربه سه ساله

۴- محروم نبودن از حقوق مدنی به حکم محکمه با صلاحیت

مسئولیت پخش موضوعات

ماده سی و نهم: مدیر مسئول در برابر پخش موضوعات، محتویات برنامه‌ها و تولید برنامه‌های هنری، آموزشی و تبلیغاتی خود در رسانه‌های همگانی یا مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون مسئول می‌باشد.

رعایت حقوق انتقاد کننده و انتقاد شونده

ماه چهلم: مدیر مسئول مکلف است تا تعادل حقوق انتقاد کننده و انتقاد شونده را در رسانه مربوط( چاپی و برقی) رعایت کند.

فصل نهم

شورای عالی رسانه ها

ترکیب شورای عالی رسانه ها

ماده چهل و یکم:

(۱) به منظور طرح و تدوین برنامه رسانه‌ای کشور، شورای عالی رسانه‌ها به از جمله وزیر اطلاعات و فرهنگ، معاون تخصصی وزارت مخابرات، نماینده دادگاه عالی، نماینده وزارت عدلیه، دو نفر مجلس سنا، دو نفر از مجلس نمایندگان، یک عالم دینی به نمایندگی از شورای علما، دو نفر متخصص و با تجربه خبرنگار از جامعه خبرنگاران و دو نفر از جامعه مدنی با پیشنهاد آنان برای دوسال ایجاد می‌شود.

(۲) یک تن از اعضای شورای عالی رسانه‌ها از طریق انتخابات آزاد و از بین خودشان به عنوان رئیس انتخاب می‌شود.

(۳) شیوه انتخاب چهار نفر از خبرنگاران و جامعه مدنی به عنوان اعضای شورای عالی رسانه‌ها و دستورالعمل کار و فعالیت این شورا توسط دستورالعمل جداگانه تنظیم می شود.

(۴) شورای عالی رسانه‌ها دارای وظایف وصلاحیت‌های ذیل می‌باشد:

۱-  طرح و تصویب برنامه‌های بلند مدت رسانه‌ای.

۲-  پیشنهاد رئیس و اعضای کمیسیون رسانه‌های همگانی، رئیس و اعضای کمیسیون اداره رادیو و تلویزیون ملی از میان شخصیت‌های متخصص، مستقل و دارای سوابق نیکو جهت تائید به رئیس جمهور معرفی می‌گردد.

۳- پیشنهاد بودجه اداره رادیو و تلویزیون ملی به حکومت و ارایه گزارش سالانه به شورای ملی.

کمیسیون رسانه های همگانی

ماده چهل و دوم:

(۱) به منظور تنظیم بهتر فعالیت رسانه‌های همگانی، کمیسیون رسانه‌های همگانی به ترکیب هفت عضو از میان شخصیت‌های متخصص با تحصیلات عالی و با تجربه خبرنگاری با در نظر داشت ترکیب قومی و جنسیتی ایجاد می‌شود.

(۲) چهار نفر از اعضای کمیسیون مندرج فقره یک این ماده برای مدت سه سال و سه نفر دیگر برای مدت دو سال با رعایت جزء ۲ فقره(۴ )ماده چهل و یکم این قانون انتخاب می‌شوند.

(۳) اعضای کمیسیون مندرج فقره (۱) این ماده بیشتر از دوبار پی در پی نمی‌توانند انتخاب شوند.

(۴) اعضای کمیسیون مندرج فقره(۱) این ماده مستحق حق‌ الحضور می‌باشند که از طرف وزارت اطلاعات و فرهنگ پیشنهاد و از سوی رئیس جمهور منظور می‌شود.

(۵) حق الحضور مندرج فقره (۴) این ماده از بودجه وزارت اطلاعات و فرهنگ پرداخت می‌شود.

(۶) شیوه کار و فعالیت کمیسیون توسط دستورالعمل جداگانه تنظیم می‌شود.

وظایف و صلاحیت‌های کمیسیون رسانه‌های همگانی

ماده چهل و سوم:

کمیسیون رسانه‌های همگانی دارای وظایف و صلاحیت‌های ذیل می‌باشد:

۱- بررسی درخواست متقاضیان رسانه‌های چاپی، و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون و پیشنهاد ثبت و اعطای جواز آنها جهت تأیید به وزارت اطلاعات و فرهنگ.

۲- بررسی درخواست متقاضیان رسانه‌های برقی و پیشنهاد تأیید آن به وزارت اطلاعات و فرهنگ بعد از تعیین امواج فرکونسی با موافقت وزارت مخابرات و تکنالوژی معلوماتی.

۳- ارزیابی فعالیت رسانه‌های همگانی.

     ۴- نظارت از رعایت حقوق و امتیازات روزنامه نگاران، خبرنگاران و سایر کارکنان رسانه‌ها براساس اسناد تقنینی مربوط.

۵- نظارت بر شفافیت منابع مالی رسانه‌ها براساس دستورالعمل مربوط

    ۶-  ارایه گزارش سه ماهه از فعالیت کمیسیون به شورای عالی رسانه‌ها

     ۷-  نظارت بر امور مالی، اداری و فعالیت رادیو و تلویزیون ملی

۸-  تدقیق بودجه اداره رادیو و تلویزیون ملی و تقدیم آن به شورای عالی رسانه‌ها

کمیسیون بررسی شکایات و تخلفات رسانه‌ها

ماده چهل و چهارم:

(۱)  به منظور رسیدگی به شکایات و تخلفات رسانه‌ای و اتخاذ تصمیم در این زمینه، کمیسیون بررسی تخلفات رسانه‌ای به ترکیب ذیل ایجاد می‌شود:

۱- وزیر اطلاعات و فرهنگ به عنوان رئیس.

۲- نماینده با صلاحیت کمیسیون مستقل حقوق بشر به تأیید شورای عالی رسانه‌ها به عنوان عضو.

۳- دو نفر نماینده منتخب و با صلاحیت جامعه مدنی با در نظر داشت جنسیت به تأیید شورای عالی رسانه‌ها به عنوان اعضاء.

۴- دو نفر نماینده منتخب و با صلاحیت اتحادیه‌های خبرنگاران با در نظرداشت جنسیت به تأیید شورای عالی رسانه‌ها به عنوان اعضاء.

۵- یک نفر از حقوق دانان با تجربه به تأیید شورای عالی رسانه‌ها به عنوان عضو.

۶- نماینده با صلاحیت اتحادیه سینماگران افغانستان به تأیید شورای عالی رسانه‌ها به عنوان عضو.

۷- رئیس دانشکده خبرنگاری دانشگاه کابل به عنوان عضو.

۸- یک تن عالم دینی عضو شورای علما به عنوان عضو.

(۲) کمیسیون مندرج فقره (۱) این ماده، شکایات و تخلفات را مورد رسیدگی قرار داده، متخلف را حسب احوال، توصیه، اخطار یا جهت تعقیب عدلی به مراجع مربوط معرفی می‌کند.

(۳)  اعضای کمیسیون مندرج فقره(۱) این ماده مستحق حق الحضور می‌باشند که از طرف وزارت اطلاعات و فرهنگ پیشنهاد و از سوی رئیس جمهور انتساب می‌گردد.

(۴) حق الحضور مندرج فقره (۳) این ماده از بودجه وزارت اطلاعات و فرهنگ پرداخت می‌شود.

(۵) طرز کار و فعالیت کمیسیون توسط دستورالعمل جداگانه تنظیم می‌شود.

کمیسیون رادیو و تلویزیون ملی افغانستان

ماده چهل و پنجم:

(۱) بمنظور تنظیم بهتر امور رادیو و تلویزیون ملی، کمیسیون رادیو و تلویزیون ملی به ترکیب هفت نفر برای مدت سه سال ایجاد می‌شود.

(۲) اعضای کمیسیون مندرج فقره یک، این ماده با در نظرداشت توازن قومی و جنسیت متشکل از یک عالم دینی، یک حقوق دان، یک مهندس با تخصص، یک خبرنگار، یک هنرمند با تخصص، نماینده جامعه مدنی، و یک نفر از اداره رادیو و تلویزیون ملی می‌باشد.

(۳) کمیسیون مندرج فقره (۲) این ماده دارای وظایف و صلاحیت‌های ذیل می باشد:

۱- حفظ استقلال، بی طرفی اداره رادیو و تلویزیون ملی

۲-  نظارت بر اجرای بودجه اداره رادیو و تلویزیون ملی

۳- ارائه گزارش سالانه از فعالیت‌های اداره رادیو و تلویزیون ملی به شورای عالی رسانه‌های همگانی

۴- جذب کمک‌های داخلی و خارجی برای تقویت اداره رادیو و تلویزیون ملی

۵-  نظارت بر اجرای احکام اساس‌نامه اداره رادیو و تلویزیون ملی و قوانین مربوط

۶-  نظارت بر اجرای برنامه‌های تعیین شده از سوی شورای عالی رسانه‌ها به نحوی که ممثل تنوع قومی، زبانی و فرهنگی همه مردم افغانستان باشد.

(۴) اعضای کمیسیون رادیو و تلویزیون ملی افغانستان براساس قانون مستحق حق‌الحضور مناسب می‌باشند که از بودجه اداره رادیو و تلویزیون ملی پرداخت می‌شود.

فصل دهم

آثار و مطالبی که تولید، چاپ و نشر آن ممنوع است

نشر مطالب ممنوع

ماده چهل و ششم: تولید، تکثیر، چاپ و پخش گزارش‌ها و مطالب ذیل در رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون ممنوع است:

۱- آثار و مطالبی که مغایر با اصول و احکام دین مقدس اسلام باشد.

۲- آثار و مطالبی که موجب توهین به سایر ادیان و مذاهب باشد.

۳- آثار و مطالبی که موجب هتک حرمت، تحقیر و توهین به اشخاص حقیقی یا حکمی گردد.

۴- آثار و مطالبی که افترا به اشخاص حقیقی یا حکمی بوده و سبب متضرر شدن شخصیت و اعتبار آنان شود.

۵-  آثار و مطالبی که مغایر قانون اساسی بوده و در قانون جزا جرم محسوب شود.

۶- تبلیغ و ترویج ادیان دیگر غیر از دین مقدس اسلام

۷- افشای هویت و پخش تصاویر قربانیان خشونت و تجاوز به نحوی که به حیثیت اجتماعی آنان صدمه وارد کند.

۸- آثار و مطالبی که به امنیت روانی و سلامت اخلاقی افراد جامعه به ویژه اطفال و نوجوانان آسیب برساند.

آژانس باختر

ماده چهل و هفتم: رسانه همگانی است که در عرصه ارتباط، جمع آوری و رساندن اطلاعات در چوکات وزارت اطلاعات و فرهنگ فعالیت می‌کند و بودجه آن از طریق این وزارت تأمین می‌شود.

سلب امتیاز

ماده چهل و هشتم:

(۱) اشخاص حقیقی یا حکمی که رسانه یا مؤسسه‌ای را در وزارت اطلاعات و فرهنگ ثبت می‌کنند، در صورتی که رسانه چاپی از تاریخ ثبت تا مدت یک سال و رسانه برقی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون از تاریخ ثبت تا مدت دو سال فعالیت‌های نشراتی خود را آغاز نکنند، امتیاز آنها سلب می‌شود.

(۲) هرگاه صاحب امتیاز بعد از آغاز یک دوره فعالیت، کار خود را متوقف سازد و صاحب امتیاز رسانه چاپی مدت یک سال و صاحب امتیاز رسانه برقی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم مدت دوسال، دوباره به فعالیت آغاز نکنند، امتیازش سلب می‌شود. در صورت فعالیت مجدد مکلف به طی مراحل مواد مندرج ماده سی و یکم و سی و چهارم این قانون می باشد.

(۳) در صورت تثبیت تخلف صاحب امتیاز از احکام مندرج این قانون، محکمه مربوط می‌تواند امتیاز فعالیت آن را سلب کند.

فصل یازدهم

  احکام متفرقه 

حق تهیه فیلم به اتباع خارجی

ماده چهل و نهم: اتباع خارجی می‌توانند فیلم‌های مستند وسینمایی را در کشور تهیه و تولید کنند مشروط به این که معرفی نامه‌ی از وزارت امور خارجه و اجازه قبلی از وزارت اطلاعات و فرهنگ را دریافت کرده باشند.

اطلاع از تغییر در اساس‌نامه

ماده پنجاهم:

(۱) مسئولین رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون مکلف اند هر نوع تغییراتی که در چگونگی و یا توقف فعالیت، آدرس، اساس‌نامه و سایر مشخصات مندرج این قانون وارد کنند، وزارت اطلاعات و فرهنگ را در جریان قرار دهند.

(۲) مسئولین رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون مکلف اند بخاطر معلومات احصائیه‌ای(آماری)، در آغاز هر سال از ادامه یا عدم ادامه فعالیت خود وزارت اطلاعات و فرهنگ را در جریان قرار دهند.

مکلفیت نمایندگی آژانس‌ها و رسانه‌های خارجی

ماده پنجاه و یکم:

(۱) نمایندگی آژانس‌ها و رسانه‌های همگانی خارجی که قصد فعالیت در داخل افغانستان را دارند با دریافت معرفی نامه از وزارت امورخارجه افغانستان، وزارت اطلاعات را به صورت کتبی از کشور مربوط، نوع فعالیت، مدت فعالیت و محل آن اطلاع داده و کارت مخصوص خبرنگاری دریافت کنند.

(۲) آژانس‌ها و رسانه‌های مندرج فقره (۱) این ماده مکلف به رعایت حکم ماده چهل و ششم این قانون می‌باشند.

ثبت کتاب، رسانه و ناشر

ماده پنجاه و دوم: کتاب و رساله بعد از انتشار توسط ناشر در وزارت اطلاعات و فرهنگ ثبت شده و صاحب امتیاز آن مکلف است از هر کتاب، رسانه و نشریه خود دو نسخه به وزارت اطلاعات و فرهنگ و کتابخانه عامه بفرستد.

وضع قوانین

ماده پنجاه و سوم: امور مربوط به حق کاپی برداری(کاپی رایت)، تشکیل اتحادیه‌های صنفی، احکام جزایی تخلفات رسانه‌ها، اعلانات و دادن اطلاعات بر اساس قوانین جداگانه تنظیم می‌گردد.

پرداخت مالیات

ماده پنجاه و چهارم: از عواید رسانه‌های همگانی و مؤسسات مندرج ماده بیست و هفتم این قانون براساس احکام مالیه اخذ می‌شود. انتشارات چاپی موقوت و غیر موقوت از این حکم مثتثنی هستند.

ماده پنجاه و پنجم: این قانون از تاریخ نشر در جریده رسمی، نافذ بوده و با انفاد آن قانون رسانه‌های همگانی منتشر شده در جریده رسمی شماره(۸۷۱)  مورخ پانزدهم دی ماه سال ۱۳۸۴ ملغی شمرده می‌شود.

نکته: قانون رسانه‌های همگانی افغانستان مصوب ۱۰/۶/۱۳۸۷مجلس نمایندگان در سال ۱۳۹۳ تعدیل و اصلاح شد و جزئیات آن درجریده رسمی به شرح زیر به نشر رسید:

به تاسی از حکم ماده نزدهم قانون اساسی افغانستان، مجلس نمایندگان طی جلسه رسمی عمومی مورخ ۸/۱۱/ ۱۳۹۳ خویش، تعدیل مواد چهل و دوم و چهل وسوم و ایجاد ماده چهل و چهارم قانون رسانه‌های همگانی را که نتیجه عدم موافقت هیأت مختلط مجلس(مجالس شورای ملی) در مورد جزء یک فقره(۱) ماده چهل و چهارم صورت گرفته بود، مصوبه قبلی خویش را به تاسی از حکم ماده صدم قانون اساسی افغانستان مجددا به دو ثلث آرای کل اعضا به تصویب رسانید. عرفان الله عرفان، نایب منشی مجلس نمایندگان.

در پی این مصوبه، محمد اشرف غنی رئیس جمهور سابق در فرمانی در تاریخ ۱۱/۱۲/۱۳۹۳ مصوبه مذکور را توشیح کرد. قابل یادآوری است که متن کنونی قانون رسانه‌های همگانی بر اساس مصوبه مذکور مجلس نمایندگاه بازنویسی شده و کامل است. شایان ذکر است بعد از رویکار آمدن طالبان این قانون تاکنون نافظ است، در بعضی موارد از مفاد این قانون از آن استفاده صورت می‌گیرد.

منبع:

 https://afjc.media/%D۸%AD%D۸%B۱%D۹%۸۱%D۹%۸۷-%D۸%۸C-%D۸%AE%D۸%A۸%D۸%B۱%D۹%۸۶%DA%AF%D۸%A۷%D۸%B۱/%D۹%۸۲%D۹%۸۸%D۸%A۷%D۹%۸۶%DB%۸C%D۹%۸۶-%D۹%۸۸-%D۹%۸۵%D۹%۸۲%D۸%B۱%D۸%B۱%D۹%۸۷-%D۹%۸۷%D۸%A۷/%D۹%۸۲%D۸%A۷%D۹%۸۶%D۹%۸۸%D۹%۸۶-%D۸%B۱%D۸%B۳%D۸%A۷%D۹%۸۶%D۹%۸۷-%D۹%۸۷%D۸%A۷%DB