جامعه و فرهنگ

چرا برای صیانت از نام «زبان فارسی» احساس مسئولیت بیشتری می‌کنم؟

در کودکی بین هم‌سن و سال‌های پشتوزبانم در قندهار، به محمدنبی پارسی‌وان شهرت داشتم که برایم پسوند خوشایندی بود. اسم کامل من محمدنبی است که بین دوستانم در فضای مجازی به محمد، شناخته می‌شوم.

توسعه فرهنگی یا تحمیل فرهنگی؟ بازخوانی روز جهانی توسعه فرهنگی در بستر افغانستان

درجهان امروز،«توسعه فرهنگی» به‌عنوان یکی از ابعاد بنیادین توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفته است. روز جهانی توسعه فرهنگی فرصتی است برای تأمل درچگونگی ارتقای فرهنگ‌ها، حفظ تنوّع فرهنگی و ترویج گفت‌وگوی میان‌فرهنگی. اما در بستر افغانستان، مفهومی چون توسعه فرهنگی با چالش‌های پیچیده‌تری گره خورده…

افغانستان و روز همبستگی با فلسطین: پیوندی بر پایه رنج، مقاومت و همبستگی

افغانستان و فلسطین ؛ پیوندی بر پایه رنج، مقاومت و همبستگی

برای افغانستان، کشوری که خود سال‌ها جنگ، آوارگی و اشغال را تجربه کرده است، همبستگی با فلسطین تنها یک موضع سیاسی نیست، بلکه یک وظیفه اخلاقی است

بازاندیشی بحران افغانستان از منظر همزیستی دگرگون‌ساز

خشونت، فقر، بی‌ثباتی، تبعیض و کلی عوامل دیگر باعث پیچیدگی و چندوجهی‌شدن معضل فعلی افغانستان شده‌اند. بنابراین، یافتن یک راه‌حل یا مدل رایجی که به ‌تنهایی بتواند تمام مشکلات را حل‌کند، تقریبا ناممکن است.

شبکه‌های اجتماعی؛ سنگر مستحکم زنان مبارز در برابر طالبان

زنان در افغانستان در سال‌های اخیر و پس از اعمال محدودیت‌ها از سوی طالبان، رسانه‌های اجتماعی را به‌عنوان سنگر مستحکم برای مبارزه با بی‌عدالتی انتخاب کرده‌اند.

فروپاشی معیارها؛ تاملی بر بحران القاب هنری در موسیقی افغانستان

در فرهنگ‌های مختلف، القاب هنری نقش مهمی در بازتاب جایگاه اجتماعی و هنری هنرمندان ایفا می‌کنند. در افغانستان نیز القابی چون «استاد» و «اسطوره» از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند و همواره با احترام و تأمل به‌کار برده می‌شدند.

سایه فقر و فشار طالبان؛ فرهنگ کتاب‌خوانی در خطر زوال قرار دارد

تعدادی از ساکنان کابل می‌گویند که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، فرهنگ کتاب‌خوانی در میان مردم کاهش یافته است. آنان می‌افزایند که به‌دلیل شرایط بد اقتصادی، بیکاری و تنگدستی، بسیاری از مردم توانایی خرید کتاب را ندارند.

سایت‌های جعلی کاریابی؛ دردسر جدید دختران در سایه طالبان

تعدادی از دختران در کابل از افزایش صفحات جعلی کاریابی در فضای مجازی شکایت دارند. به گفته آن‌ها، گردانندگان این صفحات با سوءاستفاده از نام نهادهای بین‌المللی، از متقاضیان پول درخواست کرده و در برخی موارد نیز تهدیدشان کرده‌اند.

روایت‌نویسی زنانه؛ ابزاری برای مبارزه با سرکوب و سپردن به حافظه تاریخی

نوشتن روایت از زندگی زنان، به‌ویژه پس از تسلط طالبان، به یکی از کارهای روزانه‌ برخی زنان افغانستان تبدیل شده است. روزانه روایت‌های متعددی با موضوع‌های مرتبط با ابعاد مختلف زندگی زنان منتشر می‌شود.

خبرنگاران تبعیدی افغانستان و چالش‌های بزرگ دسترسی به اطلاعات

تعدادی از خبرنگاران افغانستان در تبعید می‌گویند که دسترسی به اطلاعات از داخل کشور، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آنان در مسیر اطلاع‌رسانی است.

جهل تاریخی؛ چرا مطالعه‌ی تاریخ افغانستان باعث تشنج می‌شود؟

مطالعه‌ی تاریخ افغانستان، به‌جای آن‌که آگاهی تاریخی را تقویت کند و مسیر آینده را روشن نماید، در بسیاری موارد به بازتولید زخم‌های گذشته، تحریک احساسات جمعی و تشدید اختلافات منجر شده است.

روز جهانی‌کودک و نگاهی گذرا بر واقعیت‌های تلخ کودکی در افغانستان

واقعیت کودکی در افغانستان امروز، تصویری از بحران هم¬زمانِ تغذیه، بهداشت، بازگشت مهاجران، بحران اقتصادی و محدودیت‌های آموزشی است. برای میلیون‌ها کودک، مفهوم «کودکی» به معنای واقعی وجود ندارد و بیشتر با خطر، کمبود و آسیب همراه است.

دانش مصرفی، اندیشه مرده؛ چرا اندیشیدن در افغانستان خطرناک است؟

در افغانستان، اندیشه همواره در سایه ترس و تقلید زیسته است. این سرزمین که تاریخش با خشونت، استعمار و انحصار قدرت پر شده، هنوز نیاموخته است که تفکّر را از تقلید جدا کند. مردم و روشنفکران، هر دو، در چرخه‌ای از دانش مصرفی گرفتار شده‌اند

تهدید و خطر شبکه‌های اجتماعی برای زبان فارسی در افغانستان

در سال‌های اخیر جوانان فارسی‌زبان شدیدا به شبکه‌های اجتماعی (فیس‌بوک، اینستاگرام، تیک‌تاک، تلگرام و تویتر) روی‌آورده‌اند و ساعت‌ها وقت خود را در این شبکه‌ها سپری می‌کنند. جوانان افغانستانی نیز به شبکه‌های اجتماعی آمدند و به‌فعالیت یا تماشا آغاز کردند.

نگاهی به بحران بشری در افغانستان (۲۰۲۱-۲۰۲۵)

افغانستان در سال ۲۰۲۵ همچنان با یکی از بزرگ ترین و شدیدترین بحران‌های انسانی جهان دست و پنجه نرم می‌کند. این بحران میلیون‌ها شهروند را با چالش‌هایی چون فقر، گرسنگی، آوارگی و نیاز فوری به کمک‌های بشردوستانه مواجه ساخته است.

مدرسه زیرزمینی «دریچه»‌؛ مقاومت و آموزش

زینب از آموزگاران و مسئول یکی از مدارس زیرزمینی «دریچه» است که در یکی از ولایت‌های افغانستان قرار دارد. او از سه سال پیش به این‌سو در این مدرسه مشغول به کار است.

دیورند؛ خطی غلتیده در خون

مرز ۲۶۴۰ کیلومتری «خط دیورند» چیزی فراتر از یک مرز جغرافیایی است؛ زخمی صدساله بر نقشه جنوب آسیاست؛ زخمی که در سه جنگ انگلیس و افغانستان، جنگ سرد، ظهور طالبان و رقابت‌های قدرت‌های بزرگ امروز، خون‌ریزی کرده است.

عقل گرایی و فهم زندگی و جهان در مذهب شیعه‌ی اسماعیلیه

وقتی درباره‌ی مذهب اسماعیلیه صحبت می‌کنیم، چیزی که بیش از هر چیز دیگری جلب توجه می‌کند، تأکید این مذهب بر عقل و خرد است.

تاثیرات جنگ مرزی طالبان و پاکستان بر مهاجران افغانستان در پاکستان

تنش‌های طالبان و نیروهای امنیتی پاکستان؛ از جمله درگیری‌های مرزی اخیر، ادعاهای وجود پناهگاه امن برای شبه‌نظامیان و سرکوب‌های پراکنده پاکستان علیه اتباع افغانستان در داخل پاکستان؛ خسارات لایه لایه و طولانی‌ مدتی را بر مهاجران افغانستان ساکن پاکستان وارد کرده است.

افغانستان و منطقه در آستانه‌ی گذار به ناسیونالیسم قومی میراث بریتانیا و نقشه ‌ای که به بحران انجامید

هنگامی که خط قطار از دهلی تا چمن کشیده می‌شد، امیر عبدالرحمان‌خان آن را معادل فرو بردن کاردی در عضوی از بدن خود دانست. این نقل تاریخی، ثبت‌شده در مکاتبات با لندن، بیانگر عمق احساس تحقیر امیر در برابر سیاست‌های استراتژیک بریتانیا بود.

سوخته‌نگاری؛ هنری که در سایه محدودیت‌های طالبان رو به فراموشی است

تعدادی از سوخته‌نگاران در کابل از نبود بازار برای ساخته‌های دستی خود شکایت دارند. آنان می‌گویند که بی‌توجهی طالبان و ناآگاهی مردم نسبت به این هنر، سبب شده است که سوخته‌نگاری در معرض فراموشی قرار گیرد. این هنرمندان تأکید می‌کنند که نبود حمایت، فقدان سرمایه‌گذاری، کمبود مشتری، نبود مواد خام و…

در زمان بحران؛ چگونه به خبرهای درست دسترسی پیدا کنیم؟

در چند روزی که میان افغانستان و پاکستان درگیری وجود داشت، یک نکته بیش از هر چیز در فعالیت‌های کاربران شبکه‌های اجتماعی به چشم می‌خورد: روایت جنگ از زاویه‌ای که خود کاربر دوست داشت واقعیت همان‌گونه باشد.

تعدادی از زنان: به دلیل تولدهای پی‌درپی دختر، با خشونت‌های متعدد روبه‌رو شده‌ایم

با این که پزشکان متخصص تأکید می‌کنند تعیین جنسیت نوزاد از نظر علمی به ساختارهای ژنتیکی پدر وابسته است، یافته‌های موجود از گفت‌وگو با ۲۵ زن که تنها فرزند دختر دارند، نشان می‌دهد که این زنان به دلیل تولدهای پی‌درپی دختر، با خشونت‌های فیزیکی، کلامی، روانی و تبعیض‌های اجتماعی روبه‌رو شده‌ اند.

افغانستان و منطقه در آستانه‌ی گذار به ناسیونالیسم قومی میراث بریتانیا و نقشه ‌ای که به بحران انجامید

افغانستان و منطقه در آستانه‌ی گذار به ناسیونالیسم قومی

هنگامی که خط قطار از دهلی تا چمن کشیده می‌شد، امیر عبدالرحمان‌خان آن را معادل فرو بردن کاردی در عضوی از بدن خود دانست. این نقل تاریخی، ثبت‌شده در مکاتبات با لندن، بیانگر عمق احساس تحقیر امیر در برابر سیاست‌های استراتژیک بریتانیا بود.

هفت اکتبر؛ پیوند دو تاریخ از اشغال تا مقاومت

طوفان الاقصی نه‌تنها یک حمله نظامی، بلکه یک تحول رسانه‌ای و روانی نیز بود. این عملیات، قلب ملت‌های مسلمان را بیدار کرد و حتی در کشورهای غربی غیرمسلمان نیز موجی سهمگین و مهارناپذیر از اعتراضات و حمایت تاریخی بی‌سابقه از فلسطین را برانگیخت.

عناصر وحدت‌ ملی؛ و بررسی وضعیت آن در افغانستان

وحدت ‌ملی فرایندی است که متداولاً از دل بیداری و تعهد آگاهانه سیاسی یک جامعه پلورال پدید می‌آید؛ جامعه‌ای که در عین گوناگونی و چندگانگی، در صورت فراهم و فهم شدن شرایط عینی و ذهنی، میدانی وسیع برای پیوستگی اجتماعی، هم‌پوشانی ذهنی و هم‌کنشی فرهنگی در عرصه مراودات اجتماعی پیدا می‌کند.

افغانستان و تراژدی غیبت در دنیای هوش مصنوعی

هوش مصنوعی دیگر یک نوآوری ساده‌ی تکنولوژیکی نیست؛ این فناوری به جایی رسیده که نه‌تنها کارهای انسانی را انجام می‌دهد؛ بلکه تحلیل می‌کند، تصمیم می‌گیرد و حتی در خلاقیت‌های بشری دخالت می‌کند و آن‌ها را به چالش می‌کشد.

غلبه ایدئولوژی بر تاریخ؛ «روضه سخی» قربانی قرائت طالبانی از دین

زیارتگاه منسوب به حضرت علی(ع) در شهر مزارشریف، معروف به «روضه سخی» از نظر نگهداری و مرمت، در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار دارد. منابع محلی می‌گویند که بخش‌های مختلف این زیارتگاه تاریخی که یکی از مهم‌ترین نمادهای فرهنگی ـ تاریخی افغانستان شمرده می‌شود ـ به دلیل فرسودگی و بی‌توجهی نهادهای مسئول،…