جامعه و فرهنگ

قلعه تاریخی بُست افغانستان؛ از شکوه باستان تا تهدیدهای امروز

آشنایی با قلعه تاریخی بُست افغانستان

قلعه بُست یا «قلعه سنگ بست» یکی از شناخته‌شده‌ترین اماکن تاریخی افغانستان است که قدمت آن به چند هزار سال پیش بازمی‌گردد. این دژ در طول قرون مختلف، محل استقرار پادشاهان، فرماندهان نظامی و یکی از مراکز مهم تمدنی در جنوب افغانستان بوده است.

تهران و آموزش عالی افغانستان؛ مسیر نوین همکاری علمی در سایه چالش‌ها

همکاری علمی تهران و کابل در سایه چالش‌ها

تعامل علمی با ایران می‌تواند اثرات فراتر از آموزش داشته باشد. ارتقای ظرفیت‌های علمی و پژوهشی، حتی در چارچوب محدودیت‌ها، می‌تواند فرصت‌های شغلی بیشتری برای دانشجویان و پژوهشگران افغان ایجاد کند و جامعه علمی را فعال نگه دارد.

چگونگی تجلیل از شب یلدا در ولایت‌های مختلف افغانستان

یلدا در افغانستان

شب یلدا یا شب‌چله یکی از شب‌هایی باستانی است که همه‌ساله در تعدادی از کشورها از جمله ایران و افغانستان از آن تجلیل به عمل می‌آید. در افغانستان شب یلدا بیشتر به شب‌چله شهرت دارد.

ناشکفتگی زبان پشتو و پیامدهای آن بر توسعه‌ی فکری و بحران سیاسی افغانستان

کاستی های زبان پشتو و پیامدهای آن در افغانستان

ناشکفتگی زبانی به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن، یک زبان به‌دلیل محدودیت‌های ساختاری، تاریخی، فرهنگی یا اجتماعی نتواند زبان تولید تفکر و فلسفه باشد.

مدارسی که فقط به اسم مدرسه هستند بحران آموزش از زبان یک آموزگار

مدارسی که فقط نام مدرسه را دارند

من یک آموزگارم. چهار سال است که در کلاس‌ها ایستاده‌ام؛ چهار سالی که پر از امید، اما در کنار آن پر از درد نیز بوده‌ام. این یادداشت، فقط شکایت شخصی یک آموزگار نیست، هشداری است برای یک نسل و از سوی یک نسل که صدایش در هیاهو گم شده است. تذکری است درباره‌ی بحرانی که ریشه در بی‌برنامگی نهادهای مسئول،…

مرگ آرام مطالعه؛ نسل سرگردان میان موبایل و کتاب

در سال‌های اخیر، مطالعه در افغانستان به آهستگی و بی‌صدا رو به افول گذاشته است، افولی که مانند خشک شدن یک رودخانه‌، خاموش است؛ نه ناگهانی، نه آشکار، اما مداوم، عمیق و آهسته‌آهسته. گویی جامعه‌ی افغانستان با کتاب بیگانه شده است. اما به ظاهر، کتاب‌فروشی‌ها در برخی شهرها فعال هستند. نمایشگاه‌هایی…

رد پای ریشه‌های آمریکایی تروریزم در حمله نزدیک کاخ سفید

نقش آمریکا در مهندسی افراط گرایی

نخستین بستر شکل‌گیری جریان‌های افراطی، دخالت مستقیم آمریکا در سازماندهی نیروهای غیرمتعارف برای مقابله با شوروی در دهه شصت میلادی بود. واشنگتن با بهره‌برداری از مقاومت مردم افغانستان، شبکه‌ای از گروه‌های ایدئولوژیک و نظامی را تقویت کرد که بعدها بخشی از آنها به جریان‌های تکفیری بدل شدند.

چشم‌انداز علم و فناوری در افغانستان- فرصت ها و ظرفیت های نهفته

چشم‌انداز علم و فناوری در افغانستان

یکی از عوامل بنیادین توسعه علمی، دسترسی فراگیر به آموزش است. تجربه کشورهای منطقه و جهان نشان می‌دهد که هرگاه نیمی از جمعیت از مسیر آموزش کنار گذاشته شود، روند رشد علمی، نوآوری و توسعه اقتصادی با کندی جدی مواجه می‌شود.

چرا برای صیانت از نام «زبان فارسی» احساس مسئولیت بیشتری می‌کنم؟

در کودکی بین هم‌سن و سال‌های پشتوزبانم در قندهار، به محمدنبی پارسی‌وان شهرت داشتم که برایم پسوند خوشایندی بود. اسم کامل من محمدنبی است که بین دوستانم در فضای مجازی به محمد، شناخته می‌شوم.

توسعه فرهنگی یا تحمیل فرهنگی؟ بازخوانی روز جهانی توسعه فرهنگی در بستر افغانستان

درجهان امروز،«توسعه فرهنگی» به‌عنوان یکی از ابعاد بنیادین توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفته است. روز جهانی توسعه فرهنگی فرصتی است برای تأمل درچگونگی ارتقای فرهنگ‌ها، حفظ تنوّع فرهنگی و ترویج گفت‌وگوی میان‌فرهنگی. اما در بستر افغانستان، مفهومی چون توسعه فرهنگی با چالش‌های پیچیده‌تری گره خورده…

افغانستان و روز همبستگی با فلسطین: پیوندی بر پایه رنج، مقاومت و همبستگی

افغانستان و فلسطین ؛ پیوندی بر پایه رنج، مقاومت و همبستگی

برای افغانستان، کشوری که خود سال‌ها جنگ، آوارگی و اشغال را تجربه کرده است، همبستگی با فلسطین تنها یک موضع سیاسی نیست، بلکه یک وظیفه اخلاقی است

بازاندیشی بحران افغانستان از منظر همزیستی دگرگون‌ساز

خشونت، فقر، بی‌ثباتی، تبعیض و کلی عوامل دیگر باعث پیچیدگی و چندوجهی‌شدن معضل فعلی افغانستان شده‌اند. بنابراین، یافتن یک راه‌حل یا مدل رایجی که به ‌تنهایی بتواند تمام مشکلات را حل‌کند، تقریبا ناممکن است.

شبکه‌های اجتماعی؛ سنگر مستحکم زنان مبارز در برابر طالبان

زنان در افغانستان در سال‌های اخیر و پس از اعمال محدودیت‌ها از سوی طالبان، رسانه‌های اجتماعی را به‌عنوان سنگر مستحکم برای مبارزه با بی‌عدالتی انتخاب کرده‌اند.

فروپاشی معیارها؛ تاملی بر بحران القاب هنری در موسیقی افغانستان

در فرهنگ‌های مختلف، القاب هنری نقش مهمی در بازتاب جایگاه اجتماعی و هنری هنرمندان ایفا می‌کنند. در افغانستان نیز القابی چون «استاد» و «اسطوره» از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند و همواره با احترام و تأمل به‌کار برده می‌شدند.

سایه فقر و فشار طالبان؛ فرهنگ کتاب‌خوانی در خطر زوال قرار دارد

تعدادی از ساکنان کابل می‌گویند که پس از تسلط طالبان بر افغانستان، فرهنگ کتاب‌خوانی در میان مردم کاهش یافته است. آنان می‌افزایند که به‌دلیل شرایط بد اقتصادی، بیکاری و تنگدستی، بسیاری از مردم توانایی خرید کتاب را ندارند.

سایت‌های جعلی کاریابی؛ دردسر جدید دختران در سایه طالبان

تعدادی از دختران در کابل از افزایش صفحات جعلی کاریابی در فضای مجازی شکایت دارند. به گفته آن‌ها، گردانندگان این صفحات با سوءاستفاده از نام نهادهای بین‌المللی، از متقاضیان پول درخواست کرده و در برخی موارد نیز تهدیدشان کرده‌اند.

روایت‌نویسی زنانه؛ ابزاری برای مبارزه با سرکوب و سپردن به حافظه تاریخی

نوشتن روایت از زندگی زنان، به‌ویژه پس از تسلط طالبان، به یکی از کارهای روزانه‌ برخی زنان افغانستان تبدیل شده است. روزانه روایت‌های متعددی با موضوع‌های مرتبط با ابعاد مختلف زندگی زنان منتشر می‌شود.

خبرنگاران تبعیدی افغانستان و چالش‌های بزرگ دسترسی به اطلاعات

تعدادی از خبرنگاران افغانستان در تبعید می‌گویند که دسترسی به اطلاعات از داخل کشور، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آنان در مسیر اطلاع‌رسانی است.

جهل تاریخی؛ چرا مطالعه‌ی تاریخ افغانستان باعث تشنج می‌شود؟

مطالعه‌ی تاریخ افغانستان، به‌جای آن‌که آگاهی تاریخی را تقویت کند و مسیر آینده را روشن نماید، در بسیاری موارد به بازتولید زخم‌های گذشته، تحریک احساسات جمعی و تشدید اختلافات منجر شده است.

روز جهانی‌کودک و نگاهی گذرا بر واقعیت‌های تلخ کودکی در افغانستان

واقعیت کودکی در افغانستان امروز، تصویری از بحران هم¬زمانِ تغذیه، بهداشت، بازگشت مهاجران، بحران اقتصادی و محدودیت‌های آموزشی است. برای میلیون‌ها کودک، مفهوم «کودکی» به معنای واقعی وجود ندارد و بیشتر با خطر، کمبود و آسیب همراه است.

دانش مصرفی، اندیشه مرده؛ چرا اندیشیدن در افغانستان خطرناک است؟

در افغانستان، اندیشه همواره در سایه ترس و تقلید زیسته است. این سرزمین که تاریخش با خشونت، استعمار و انحصار قدرت پر شده، هنوز نیاموخته است که تفکّر را از تقلید جدا کند. مردم و روشنفکران، هر دو، در چرخه‌ای از دانش مصرفی گرفتار شده‌اند

تهدید و خطر شبکه‌های اجتماعی برای زبان فارسی در افغانستان

در سال‌های اخیر جوانان فارسی‌زبان شدیدا به شبکه‌های اجتماعی (فیس‌بوک، اینستاگرام، تیک‌تاک، تلگرام و تویتر) روی‌آورده‌اند و ساعت‌ها وقت خود را در این شبکه‌ها سپری می‌کنند. جوانان افغانستانی نیز به شبکه‌های اجتماعی آمدند و به‌فعالیت یا تماشا آغاز کردند.

نگاهی به بحران بشری در افغانستان (۲۰۲۱-۲۰۲۵)

افغانستان در سال ۲۰۲۵ همچنان با یکی از بزرگ ترین و شدیدترین بحران‌های انسانی جهان دست و پنجه نرم می‌کند. این بحران میلیون‌ها شهروند را با چالش‌هایی چون فقر، گرسنگی، آوارگی و نیاز فوری به کمک‌های بشردوستانه مواجه ساخته است.

مدرسه زیرزمینی «دریچه»‌؛ مقاومت و آموزش

زینب از آموزگاران و مسئول یکی از مدارس زیرزمینی «دریچه» است که در یکی از ولایت‌های افغانستان قرار دارد. او از سه سال پیش به این‌سو در این مدرسه مشغول به کار است.

دیورند؛ خطی غلتیده در خون

مرز ۲۶۴۰ کیلومتری «خط دیورند» چیزی فراتر از یک مرز جغرافیایی است؛ زخمی صدساله بر نقشه جنوب آسیاست؛ زخمی که در سه جنگ انگلیس و افغانستان، جنگ سرد، ظهور طالبان و رقابت‌های قدرت‌های بزرگ امروز، خون‌ریزی کرده است.

عقل گرایی و فهم زندگی و جهان در مذهب شیعه‌ی اسماعیلیه

وقتی درباره‌ی مذهب اسماعیلیه صحبت می‌کنیم، چیزی که بیش از هر چیز دیگری جلب توجه می‌کند، تأکید این مذهب بر عقل و خرد است.