تروریسم سال‌هاست که تهدیدی جدی برای امنیت داخلی پاکستان بوده است. حمله تروریستی دلخراش به مدرسه ارتش در پیشاور در دسامبر ۲۰۱۴ نقطه عطفی بود که آسیب‌پذیری‌های کشور را آشکار کرد و نیاز فوری به یک واکنش سازمان‌یافته برای مقابله با افراط‌گرایی خشونت‌آمیز را برجسته کرد. این تراژدی به تدوین "سیاست امنیت داخلی ملی ۲۰۱۴" منجر شد که تغییری اساسی در رویکرد پاکستان به مقابله با تروریسم ایجاد کرد.
عناصر کلیدی سیاست امنیت داخلی ملی ۲۰۱۴
این سیاست چارچوب جامعی را معرفی کرد که بر سه استراتژی اصلی تأکید داشت:
۱. ورود به گفت‌وگو با تمامی ذینفعان.
۲. جدا کردن تروریست‌ها از شبکه‌های حمایتی آن‌ها.
۳. تقویت بازدارندگی و ظرفیت دستگاه امنیتی برای خنثی کردن تهدیدات به امنیت داخلی پاکستان.
این سیاست تأیید کرد که بزرگ‌ترین تهدید برای ثبات پاکستان از درون مرزهای آن سرچشمه می‌گیرد و نیاز به بررسی و اقدام داخلی دارد. همچنین، بر هماهنگی تلاش‌های نهادهای دولتی تأکید داشت و نقش "مرجع ملی مبارزه با تروریسم (NACTA)" را در این فرآیند احیا کرد.
طرح اقدام ملی ۲۰۱۴
بر اساس سیاست امنیت داخلی، NACTA "طرح اقدام ملی (NAP)" را با ۲۰ بند برای مقابله با افراط‌گرایی خشونت‌آمیز و تروریسم ارائه داد. این طرح به مسائل مهمی مانند درگیری‌های فرقه‌ای، جریان ورود بودجه به مدارس دینی و تهدید ناشی از شبه‌نظامیان بازگشته از مناطق جنگ‌زده پرداخته است. با این حال، در اجرای آن همچنان شکاف‌هایی وجود دارد.
چالش‌های اجرایی
با وجود چارچوب امیدوارکننده NAP، کارآیی آن به دلایل مختلفی تحت تأثیر قرار گرفته است:
- کمبود داده‌های به‌روز: گزارش‌های سالانه NACTA از سال ۲۰۲۰ تاکنون منتشر نشده است و این موضوع ارزیابی پیشرفت را دشوار کرده است.
- شکاف در هماهنگی: این سیاست هنوز تغییر قابل‌توجهی در هماهنگی تلاش‌های ضدتروریستی نسبت به پیش از ۲۰۱۴ نشان نداده است.
- تمرکز بیش‌ازحد بر اقدامات کوتاه‌مدت: NAP بیشتر بر اجرای عملیات‌های فوری ضدتروریستی تمرکز دارد و اصلاحات اجتماعی-اقتصادی بلندمدت را که برای صلح پایدار ضروری است، نادیده می‌گیرد.
آموزش: حلقه مفقوده در مقابله با تروریسم
آموزش همچنان به‌طور قابل‌توجهی در اولویت‌های NAP غایب است. یک استراتژی بلندمدت ضدتروریسم باید به رابطه میان بی‌سوادی و گرایش به افراط‌گرایی بپردازد. آمارهای آموزشی پاکستان واقعیت ناخوشایندی را نشان می‌دهند:
- تعداد کودکان بازمانده از تحصیل از ۲۲.۰۲ میلیون در سال ۲۰۱۶-۱۷ به ۲۶.۲۱ میلیون در سال ۲۰۲۱-۲۲ افزایش یافته است، علیرغم کاهش نسبی درصدی.
- رشد جمعیت از تلاش‌ها برای بهبود دسترسی به آموزش پیشی گرفته است و شکاف قابل‌توجهی ایجاد کرده است.
آموزش جوانان نه‌تنها یک هدف توسعه‌ای بلکه یک ضرورت امنیتی است. مجهز کردن شهروندان به دانش مدرن و مهارت‌های مرتبط می‌تواند جذابیت ایدئولوژی‌های افراطی را کاهش داده و جامعه‌ای آگاه‌تر و مقاوم‌تر ایجاد کند.
برنامه‌ریزی جمعیتی و امنیت ملی
کنترل جمعیت یکی دیگر از جنبه‌های مهم و نادیده گرفته‌شده در استراتژی ضدتروریسم پاکستان است. رشد سریع جمعیت منابع کشور را تحت فشار قرار می‌دهد، حکمرانی را پیچیده می‌کند و نابرابری‌های اجتماعی-اقتصادی را تشدید می‌کند. نبود برنامه‌ریزی جمعیتی در NAP یک نقص بزرگ در چشم‌انداز بلندمدت آن است.
راه پیش رو
برای دستیابی به صلح و امنیت پایدار، پاکستان باید رویکردی جامع برای مقابله با تروریسم اتخاذ کند و آموزش و برنامه‌ریزی جمعیتی را در چارچوب NAP ادغام کند. توصیه‌های کلیدی شامل موارد زیر است:
۱. گنجاندن آموزش در NAP: تخصیص منابع برای کاهش تعداد کودکان بازمانده از تحصیل و بهبود کیفیت آموزش با تأکید بر تفکر انتقادی و ارزش‌های شهروندی.
۲. اقدامات کنترل جمعیت: ارائه طرح‌های برنامه‌ریزی خانوادگی هدفمند برای مقابله با چالش جمعیتی رو به رشد.
۳. تقویت NACTA: ارتقای نقش NACTA در نظارت و اجرای NAP و اطمینان از شفافیت و پاسخگویی.
۴. اصلاحات اجتماعی-اقتصادی: مقابله با فقر، بیکاری و نابرابری به‌عنوان عوامل ریشه‌ای افراط‌گرایی از طریق برنامه‌های توسعه جامع.
نتیجه‌گیری
در حالی که تلاش‌های ضدتروریسم پاکستان پیشرفت‌هایی را نشان داده است، موفقیت بلندمدت آن به حل مسائل ساختاری مانند آموزش و رشد جمعیت بستگی دارد. کشوری که در توسعه فکری و اجتماعی-اقتصادی مردم خود سرمایه‌گذاری کند، بسیار کمتر در معرض افراط‌گرایی خشونت‌آمیز قرار می‌گیرد. مگر اینکه این عناصر در طرح اقدام ملی گنجانده شوند، چرخه تروریسم و ناامنی ادامه خواهد یافت و مسیر پاکستان به سوی صلح و ثبات را تضعیف خواهد کرد.
https://www.nation.com.pk/09-Jan-2025/pakistan-s-counter-terrorism-efforts
نظر شما