ساختار اجتماعی چین معاصر (۲۰۱۰-۲۰۲۰)

Social Structure of Contemporary China (2010-2020)

انتشارات سند، علمی و اجتماعی، چاپ اول: 2021، قیمت: 128 یوان.

‎این کتاب، بازکاویِ تحولات ساختار اجتماعی چین، مبتنی بر اثرِ پژوهشیِ گروه تحقیقاتی «مطالعۀ تحولات جامعۀ معاصر چین» به رهبری آقای لو شوئه‌یی (۲۰۱۰)، با بهره‌گیری از داده‌های معتبرِ ادارۀ ملی آمار چین و روش‌شناسی کمّی است و به توصیف تغییراتِ نه‌بُعدیِ ساختار اجتماعی چین طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ می‌پردازد. مؤلفان ضمن تشریح ویژگی‌های هر بُعد، مکانیسم‌های محرکِ این تحولات را تحلیل و راهکارهای سیاستی برای بهینه‌سازی مستمر ساختار اجتماعی چین ارائه می‌کنند.

از نظر چارچوب محتوایی، این کتاب، تحولات ساختار اجتماعی را از نه بُعد کلیدی بررسی کرده است: ساختار جمعیتی، ساختار خانوادگی، ساختار اشتغال و شغل، ساختار توزیع درآمد و ثروت، ساختار مصرف، ساختار شهر و روستا، ساختار سازمانی جامعه، ساختار طبقاتی جامعه و ساختار اجتماعی شبکه‌ای. هریک از این ابعاد، شامل سه بخشِ توصیف ویژگی‌های تغییرات، تحلیل سازوکارهای محرک و پیشنهادهای سیاستی است.

از منظر روش‌شناختی، از طریق تحلیل علمی، قواعد تحولات اجتماعی را آشکار می‌سازد. به‌ویژه بر چارچوب نظری مکتب «ساختار اجتماعی نوین» که لو شوئه‌یی پایه‌گذاری کرده­است، تأکید می‌کند و ساختار اجتماعی را نقطۀ پایان تحلیل ایستای جامعه و نقطۀ آغاز تحلیل پویای جامعه در نظر می‌گیرد.

مهم‌ترین مشارکت نظری کتاب، ارائۀ سازوکار سه‌گانۀ محرک تحول ساختار اجتماعی است که عبارتند از: صنعتی‌شدن که موجب جریان‌یافتن عوامل تولید و خلق ثروت می‌شود؛ تعدیل سیاست‌ها که موجب یکپارچگی ساختاری عوامل ملی می‌شود؛ و چرخۀ سالم دوجانبۀ اقتصادی-اجتماعی. نویسنده همچنین اشاره می‌کند که در اوایل دورۀ اصلاحات و گشایش چین، اقدامات عملی برای شکستن ساختارها غالب بود، در حالی که پس از سال ۲۰۱۲، استفاده از ساختار برای تنظیم اقدامات اجتماعی، به رویکردی کلیدی تبدیل شده­است.

از نظر محتوایی نیز کتاب به یافته‌های کلیدی فراوانی اشاره می‌کند: ساختار جمعیتی چین در حال گذار از حالت ایستا به حالت کاهشی است؛ ساختار خانواده نیز شاهد تفکیک خانواده هسته‌ای به چهار نوعِ خانوادۀ هسته‌ای استاندارد، خانوادۀ هسته‌ای زوجی، خانوادۀ هسته‌ای ناقص و خانوادۀ هسته‌ای گسترش‌یافته بوده­است. در زمینۀ اشتغال نیز شاهد تغییر از روابط استخدامی به روابط همکاری و از کار مشخص در زمان و مکان معین، به کار در هر زمان و مکانی بوده‌ایم. ساختار شهر و روستا نیز با مسئلۀ ساختار دوگانۀ مضاعف روبه‌روست (ساختار سنتی دوگانۀ روستا و شهر، هنوز به‌طور کامل رفع نشده و در عین حال، ساختار دوگانۀ جدیدی میان کارگران مهاجر روستایی و ساکنان اصلی شهر به وجود آمده است)؛ و سرانجام ساختار اجتماعی شبکه‌ای نیز با ویژگی دوگانۀ تکرار ساختاری و ازخودبیگانگی ساختاری نسبت به زندگی واقعی روبه‌روست.

مترجم: خانم شائو هَن وِن؛ استادیار زبان فارسی دانشگاه گواندونگ.