با گسترش روزافزون اینترنت در افغانستان؛ فضای مجازی به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره شهروندان مبدل شده است. هم زمان با افزایش استفاده از این فضا، نبود امنیت سایبری نگرانی‌هایی را در میان کاربران برانگیخته است. آنان می‌گویند که در روزهای اخیر، برخی لینک‌های فریبنده به‌گونه‌ای گسترده دست‌به‌دست می‌شوند که هدف اصلی آن‌ها هک کردن حساب‌های شخصی و دسترسی به اطلاعات کاربران است. کاربران هشدار می‌دهند که بسیاری از این لینک‌ها به ظاهر از سوی نهادهای رسمی یا شبکه‌های مخابراتی پخش می‌شوند، در حالی که در واقع ابزار فریب و سوءاستفاده سایبری هستند.

برخی از کاربران می‌گویند که نبود آگاهی کافی در میان استفاده‌کننده‌گان از اینترنت سبب شده تا مردم بدون بررسی، این لینک‌ها را باز کرده یا به دیگران ارسال کنند که این کار، آنان را در معرض خطرهای جدی امنیتی قرار می‌دهد.

یکی از این لینک‌ها با عنوان «کمک نقدی ۱۰ هزار افغانی» است که به‌ طور گسترده در میان کاربران فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود. در این لینک ادعا شده که تمام شهروندان افغانستان می‌توانند با رفتن به یک آدرس اینترنتی، پاسخ دادن به چند سئوال و طی کردن چند مرحله ساده، فوراً ۱۰ هزار افغانی دریافت کنند.

حکیم‌الله، یکی از ساکن کابل، می‌گوید که در ۲۴ ساعت گذشته بیش از ۳۰ پیام حاوی لینک «کمک نقدی ۱۰ هزار افغانی» دریافت کرده است. او می‌افزاید که در افغانستان بسیاری از مردم آگاهی لازم درباره‌ هک شدن اطلاعات ندارند و به همین دلیل با شگردهای ظاهراً جذاب، فریب چنین لینک‌هایی را می‌خورند.

این کاربر می‌گوید: "ما در یک جامعه‌ سنّتی زندگی می‌کنیم که استفاده‌ درست و آگاهانه از اینترنت هنوز فراگیر نشده است. بسیاری از کاربران، از اینترنت فقط برای دیدن ویدیو، سرگرمی و استفاده‌های سطحی بهره می‌برند، در حالی که کمتر به مطالعه، افزایش آگاهی عمومی یا استفاده‌های آموزشی و تخصصی توجه می‌شود."

حکیم‌الله تاکید می‌کند که هنوز بسیاری از مردم نمی‌دانند هک چیست، چرا حسابشان هک می‌شود و زمانی که قربانی این حملات می‌شوند، نمی‌دانند چه کاری باید انجام دهند.

آرین سلیمی، یکی دیگر از کاربران شبکه‌های اجتماعی، ادعا می‌کند که برخی از این لینک‌های فریبنده از سوی شبکه‌های مخابراتی ساخته و پخش می‌شوند؛ هرچند خودش مطمئن نیست که این کار چه سودی برای آن شبکه‌ها دارد. او که بارها با چنین لینک‌هایی روبه‌رو شده، خواستار بررسی جدی و روشن‌شدن هدف و منبع اصلی این پیام‌ها است.

سلیمی می‌گوید: "در این اواخر، شبکه‌های مخابراتی پیام‌هایی برای کاربران می‌فرستند که مثلاً شما برنده‌ مقدار پول شده‌اید، یا می‌گویند کلید یک را فشار دهید تا مبلغ مشخصی دریافت کنید. وقتی وارد لینک می‌شویم، مراحل مختلفی را طی می‌کند و همه‌چیز شبیه به یک فریب برنامه‌ریزی‌شده به‌نظر می‌رسد که از سوی خود شبکه‌های مخابراتی طراحی شده است."

صابره نیز می‌گوید که تحولات اخیر در افغانستان و خروج افراد متخصص از کشور، آسیب‌پذیری امنیت اطلاعات را در افغانستان بیشتر کرده است.

محمد، یکی دیگر از کاربران، می‌گوید که در این اواخر شاهد دست‌به‌دست شدن لینک‌هایی بوده است که امنیت شخصی افراد را به‌شدت تهدید می‌کند. به باور او، این لینک‌ها از سوی افراد عادی ساخته نمی‌شوند، بلکه پشت آن‌ها افراد یا گروه‌هایی با اهداف مشخص قرار دارند. او می‌افزاید که مشکل اساسی، بی‌خبری مردم از این تهدیدهاست؛ زیرا بسیاری بدون آگاهی، قربانی این نوع فریب‌های اینترنتی می‌شوند.

این کاربر می‌افزاید: "لینک‌ها طوری طراحی می‌شوند که ظاهر فریبنده‌ای دارند، اما وقتی روی آن کلیک می‌کنید، شکل و محتوایش تغییر می‌کند. به کاربر گفته می‌شود که اگر این مراحل را طی کند، پول دریافت خواهد کرد و باید لینک را با دوستانش شریک سازد. اما در واقع، این لینک‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات کاربران ساخته شده‌اند و حتی ممکن است حساب‌های اجتماعیشان نیز هک شود."

سلیم حیدری، یکی دیگر از ساکنان کابل، می‌گوید که خودش هدف یکی از لینک‌های فریبنده قرار گرفته است. او تجربه خود را چنین بیان می‌کند: "برای من هم کسی لینکی فرستاد. وقتی خواستم از طریق آن وارد فیسبوک شوم، حسابم از دسترس خارج شد. فردی که لینک را فرستاده بود، از من خواست پول بفرستم تا حسابم را دوباره فعال کند. او تهدید کرد که اگر پول پرداخت نشود، دیگر حساب را برنمی‌گرداند." به باور سلیم، این‌گونه لینک‌ها احتمالاً توسط شبکه‌های مجرمان سایبری یا حتی سازمان‌های جاسوسی ساخته می‌شوند که در پی ارتکاب جرایم مالی هستند.

سلیم می‌گوید: "برخی از این لینک‌ها طوری طراحی شده‌اند که از کاربر ایمیل و پسورد می‌خواهند، و وقتی این اطلاعات وارد شود، همه چیز هک می‌شود و بعد از آن از مردم باج‌گیری می‌کنند."

در همین حال، تعدادی از کارشناسان ارتباطات در افغانستان می‌گویند که ساخت لینک‌های سرگرمی می‌تواند اهداف مختلفی داشته باشد، از جمله جمع‌آوری اطلاعات شخصی کاربران توسط دولت، سوءاستفاده جنسی از زنان و کودکان توسط سازمان‌های کلاهبردار، یا ایجاد تهدید، ارعاب و فشار بر افراد و نهادها. به باور این کارشناسان، افراد کم‌آگاه و کودکان، بیش از همه در معرض آسیب‌های این‌چنینی قرار دارند.

بسم‌الله رحیمی، کارشناس ارتباطات، می‌گوید: "ما تحقیقی را میان بیش از ۳۰۰ تن از افراد نخبه افغانستان انجام دادیم. نتایج نشان داد که حتی در میان جامعه نخبه، بسیاری از افراد اطلاعات کافی درباره جرایم اینترنتی، نقض حریم خصوصی و کلاهبرداری‌های سایبری ندارند. حدود ۹۰ درصد از این افراد نمی‌دانند در مواجهه با چنین جرایمی به کجا باید مراجعه کنند."

کاربران درحالی از امن نبودن فضای سایبری شکایت دارند که چندی قبل وب‌سایت وزارت‌های دفاع و داخله طالبان از دسترس خارج شده بود.

منبع: روزنامه هشت صبح

لینک:

https://8am.media/fa/storm-of-deceptive-links-a-growing-cybersecurity-threat-in-afghanistan/